Financial Literacy Masterclass by The Hellenic Financial Literacy Institute (HFLI)

1. Κατανοώντας την σύγχρονη και μελλοντική, εγχώρια
και παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα:
Ο ρόλος του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού
Νικόλαος Δ. Φίλιππας
Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Πρόεδρος και Ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού
ReGeneration,
Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2022

2. 2
Εστιάστε στην
μεγάλη εικόνα!

3. • Longevity
• Wellbeing
• Κοινωνική ανισότητα
• Υπερχρέωση
• Κλιματική αλλαγή
• Επιδημίες
• Disruption

4. Financial Literacy, Wellbeing, Longevity, Over-indebtedness, Central Banks,
Commercial and Investment Banks, Institutional Investors, Mutual Funds,
Hedge Funds, ETFs, Asymmetric information, Noise Traders, Risk, Risk-
Return relationship, Risk Illiteracy, Spreads, Risk Premium, Passive versus
Active management, Financial Technology, Fiat money versus Digital
money, Cryptocurrencies, Bitcoin.

5. Υγεία και άσκηση
Φυσική
Ευημερία
Πνευματική
Ευημερία
Χρηματοοι-
κονομικη
Ευημερία
Διαχείριση του βάρους
Υγιεινή διατροφή
Πρόληψη ασθενειών Διαχείριση του Στρες
Επικοινωνία με ηγέτες
Διαχείριση ανθρώπινων
σχέσεων στον εργασιακό
χώρο
Ικανότητα προσαρμογής
στις τεχνολογικές
αλλαγές του εργασιακού
χώρου
Διαχείριση χρέους
Δημιουργία
Προϋπολογισμού
Διαχείριση ακίνητης
περιουσίας
Κατανόηση του ρόλου
της αποταμίευσης
Διαχείριση των
επενδύσεων
Πρόληψη για την
περίοδο της
συνταξιοδότησης
Η θεωρία του κύκλου
ζωής

6. Σεισμικές δημογραφικές εξελίξεις!
Είναι εντυπωσιακή η εκτίμηση ότι (σύμφωνα με τον Nicholas Negroponte,
Καθηγητή του MIT, καθώς και τον διακεκριμένο Έλληνα επιστήμονα Δρα Peter
Diamandis, Πρόεδρο του Singularity University) έχει ήδη γεννηθεί το πρώτο
παιδί το οποίο θα ζήσει «ποιοτικά» 150 χρόνια!
Longevity

8. Ποιες είναι οι
χώρες με τους
πιο
ευτυχισμένους
πολίτες!

9. Τα βαριά συμπτώματα της πανδημίας στη νέα γενιά

10. Οι πυραμίδες των ηλικιών στην Ελλάδα και στον κόσμο το 2020
Πηγή: worldlifeexpectancy.com (2021)

11. Η εξέλιξη της πορείας της
οικονομίας

14. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ
2.500.000-1.500 π.Χ.
ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ( 2.500.000-10.000 π.Χ.)
➢Εμφάνιση του ανθρώπου και η εξελικτική του διαδικασία.
ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (10.000-7.000 π.Χ.)
➢ Άνθρωπος κυνηγός-τροφοσυλλέκτης
ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (7.000-3.000 π.Χ.)
➢ Περαιτέρω ανάπτυξη γεωργίας και κτηνοτροφίας

15. • Ο άνθρωπος ασχολούνταν με το κυνήγι και είχε στη διάθεσή του
ποικιλία θηραμάτων
• Στην Πελοπόννησο επικρατούσαν ελάφια, χοίροι, ελέφαντες,
ίπποι, μαμούθ
• Στην Κρήτη όπως και σε κάποια νησιά υπήρχαν ελάφια, ελέφαντες
και νάνοι ελέφαντες
• Η κτηνοτροφία αναπτύχθηκε το 12.000 π.Χ με την σχεδόν
ταυτόχρονη εξημέρωση του λύκου στην Ευρώπη και την Ασία
ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ
(2.500.000-10.000 π.Χ.)

16. • Η οικονομία επικεντρώνεται στο κυνήγι και στη συλλογή
άγριων φυτών
• Ανακαλύπτεται ο χαλκός στη Μέση Ανατολή (9.000 π.X.)
• Η ναυσιπλοΐα άρχισε να αναπτύσσεται
• Στη Μεσοποταμία αρχίζει η συλλογή άγριου σιταριού και
κριθαριού, ενώ στο Ιράκ υπάρχει απόδειξη εξημέρωσης
προβάτων
• Στην περιοχή της εύφορης ημισελήνου η οποία εκτείνεται
από την από την Αίγυπτο (δυτικά) έως το Ιράν (ανατολικά)
αναπτύχθηκε η γεωργία με την εκμετάλλευση αρδευτικών
έργων κατά μήκος στους ποταμούς Νείλο (Αίγυπτο), Τίγρη και
Ευφράτη (Ιράκ).
ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
(10.000-7.000 π.Χ.)

17. • Αναπτύσσεται συστηματικά η κτηνοτροφία και η γεωργία
• Στη σημερινή Ρωσία εξημερώνεται και το άλογο
• Ο αραβόσιτος καλλιεργείται στο Μεξικό
•
Το άροτρο κατασκευάζεται στη Μεσοποταμία
• Η ανάπτυξη της γεωργίας, οδήγησε σε διατροφική επάρκεια
και ραγδαία αύξηση του πληθυσμού
• (από 5 σε 14 εκατομμύρια ανθρώπους)
• Χρήση χαλκού για κατασκευή εργαλείων, όπλων και σκευών
• Από την ανάπτυξη της οικονομίας περάσαμε από την
ανταλλακτική οικονομία στην χρήση νομισμάτων
ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
(10.000-7.000 π.Χ.)

18. Από την ανταλλακτική οικονομία
στην χρήση νομισμάτων

19. Ανταλλακτική οικονομία
• 9.000-6.000 π.Χ.: Τα βοοειδή και
το καλαμπόκι χρησιμοποιούνται
ως χρήμα Τα βοοειδή θεωρούνται η πρώτη
γνωστή μορφή χρήματος
• 1.200 π.Χ.: Σπάνια κοχύλια
χρησιμοποιούνται ως χρήμα στην Κίνα

20. • Το πρώτο επίσημο μεταλλικό νόμισμα στην ιστορία εμφανίστηκε στην
αρχεία Ελλάδα, στην Λυδία της Μικράς Ασίας, κατά το τέλος του 7ου με
αρχές του 6ου αιώνα π.Χ.
• Ήταν κατασκευασμένο από ένα κράμα χρυσού και αργυρού, γνωστό ως
ήλεκτρο, που βρισκόταν σε αφθονία στον ποταμό Πακτωλό.

21. Το 1.100 μ.Χ.
χρησιμοποιείται για
πρώτη φορά
χαρτονόμισμα στην
Κίνα

22. Τον 14ο αιώνα μ.Χ. το ρούβλι κυκλοφορεί για πρώτη φορά ως
νόμισμα στη Ρωσία

23. Το 1489 μ.Χ.
κυκλοφορεί η πρώτη
χρυσή λίρα (sterling
pound) στην Αγγλία,
από τον Βασιλιά
Ερρίκο τον 7ο

24. 1634-38 μ.Χ.: Η φούσκα της Τουλίπας είναι η αρχαιότερη
καταγεγραμμένη χρηματοπιστωτική φούσκα στην Ιστορία.

25. Το 1794 μ.Χ. κυκλοφορούν τα κέρματα του δολαρίου, ενώ το
1862 μ.Χ. κυκλοφορούν τα χαρτονομίσματα στις Ηνωμένες
Πολιτείες Αμερικής

26. Το 1828 μ.Χ. ο φοίνικας ή φοίνιξ ήταν η πρώτη χρηματική μονάδα που
χρησιμοποίησε το κράτος της σύγχρονης Ελλάδας.

27. Το 1833 μ.Χ. η δραχμή
αντικατέστησε τον
φοίνικα με Βασιλικό
διάταγμα «περί
ρυθμίσεως του
νομισματικού
συστήματος»

28. Το 1862 μ.Χ. κυκλοφορεί το χαρτονόμισμα του δολαρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

29. Το 1929 μ.Χ. έχουμε το μεγάλο κραχ του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης

30. Το 1950 μ.Χ. δημιουργείται η πρώτη πιστωτική κάρτα από την Diners

31. Το 1967 λειτουργεί το πρώτο ΑΤΜ στο Λονδίνο

32. Το 2002 μ.Χ. το ευρώ αντικαθιστά τα εθνικά νομίσματα 12
ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Σήμερα 19 από τα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
έχουν υιοθετήσει ως νόμισμα τους το ευρώ

33. Το 2007-2008 έχουμε το ξέσπασμα της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης

34. Το 2009 έχουμε την δημιουργία του πρώτου block του Bitcoin

35. 35
Οικονομικές τάσεις και εξελίξεις

36. Στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα κυριαρχεί η
ασυμμετρία της πληροφόρησης, αντικρουόμενα συμφέροντα
και κοινωνική ανισότητα
Markets
Governments
Central Banks
Investment Companies
Insurers - Trusts
Rating Agencies
Tax-payers

38. 38

39. 39

40. Source: Credit Suisse, World Wealth Report, 2021

41. Η εξέλιξη του ΑΕΠ της Κίνας, της Ε.Ε. και των Η.Π.Α. ως ποσοστό του παγκόσμιου

42. 1990 2000 2010
5,4%
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
4,6%
3,6% 3,2%
2018
3,3% 2,6%
2,2%
4,3%
6,0% 7,7%
3,4%
8,3% 7,0%
5,0% 4,0%
3,6%
Η εξέλιξη του ΑΕΠ της Ιαπωνίας, Γερμανίας, Γαλλίας, Ινδίας ως ποσοστό του παγκόσμιου
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
Data:
Worldbank,
GDP, PPP
(current
international $)

43. 1990 2000 2010
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
2010
του Παγκόσμιου ΑΕΠ του Παγκόσμιου ΑΕΠ
1990 2000 2018
2018
του Παγκόσμιου ΑΕΠ
Η εξέλιξη του ΑΕΠ της Τουρκίας και της Ελλάδας ως ποσοστό του παγκόσμιου
Data: Worldbank, GDP, PPP (current international $)
0,5% 0,4% 0,4% 0,2%
1,2%
1,2% 1,4% 1,7%
του Παγκόσμιου ΑΕΠ του Παγκόσμιου ΑΕΠ του Παγκόσμιου ΑΕΠ

47. Οι χώρες με τον
χειρότερο και
καλύτερο δείκτη
Δημοσίου Χρέους
προς ΑΕΠ.

48. Global debt declined to $296
trillion in the third quarter after
reaching an all-time high in the
three months prior
Source: Bloomberg – Institute of International Finance (17.11.21)

53. Το 78% των πολιτών των ΗΠΑ ζει μήνα με
τον μήνα και ένα εντυπωσιακό 69% έχει στην
άκρη λιγότερο από 1000 δολάρια !!
(μελέτη Career Building - Forbes 2019)

54. Το Α.Ε.Π. της Ελλάδας, το ιδιωτικό, το δημόσιο και το συνολικό της χρέος από το
1995 έως το 2020 (δισ. €)
Πηγή: World Bank, National Statistical Service of Greece, OECD
Years
Gross Domestic
Product (GDP) -
billion US dollars
Government Debt -
billion US dollars
Private Debt -
billion US dollars
Total Debt -
billion US
dollars
1995 136,88 135,51 67,62 203,13
1996 145,86 147,76 73,95 221,71
1997 143,16 142,44 75,59 218,03
1998 144,43 140,67 79,87 220,54
1999 142,54 140,97 83,81 224,79
2000 130,13 136,51 87,84 224,34
2001 136,31 145,99 103,60 249,58
2002 154,56 162,13 124,27 286,40
2003 202,37 205,41 168,37 373,78
2004 240,96 247,95 210,84 458,79
2005 247,88 266,22 246,14 512,37
2006 273,55 283,40 287,77 571,17
2007 318,9 328,79 366,74 695,52
2008 355,91 389,37 450,58 839,95
2009 331,31 419,77 432,36 852,13
2010 297,12 438,25 424,29 862,54
2011 283 495,82 417,43 913,24
2012 242,02 391,83 365,93 757,76
2013 238,55 425,57 355,92 781,49
2014 235,61 424,57 344,70 769,27
2015 195,4 345,86 278,84 624,69
2016 192,86 348,69 272,13 620,82
2017 200,13 358,63 268,37 627,01
2018 212,25 395,21 280,59 675,80
2019 205,33 370,62 253,99 624,61
2020 189,41 389,43 264,04 653,46

57. Επενδύσεις: Χαρακτηριστικά επενδύσεων
Καθηγητής Ν. Φίλιππας

58. Μέσα για την
ευημερία των πολιτών
ΕΓΔ
Μετοχές
Ομόλογα
Ομολογίες
Άλλα Αξιόγραφα
Πλεονασματικές
Μονάδες
Ελλειμματικές
Μονάδες
Νοικοκυριά,
Επιχειρήσεις,
Κράτη
Νοικοκυριά,
Επιχειρήσεις,
Κράτη

59. Τα χαρακτηριστικά
των επενδύσεων
• η χρονική διάρκεια λήξης του,
• η βεβαιότητα της απόδοσης του
(κίνδυνος),
• η ικανότητα του να ρευστοποιηθεί
(ρευστότητα) και
• η φορολογική του μεταχείριση

60. • ο συνδυασμός εναλλακτικών
περιουσιακών στοιχείων προσφέρει
στον επενδυτή την κατασκευή
αποτελεσματικών χαρτοφυλακίων,
με άριστα χαρακτηριστικά κινδύνου-
απόδοσης.
• Ο αποτελεσματικός αυτός
συνδυασμός εναλλακτικών
περιουσιακών στοιχείων επιτρέπει
στον επενδυτή να καρπωθεί τα
οφέλη της διαφοροποίησης
(diversification)
Πίνακας 1: Oι δυνητικές επενδυτικές ευκαιρίες, οι
οποίες παρέχονται από ένα σύγχρονο χρηματοοικονομικό
σύστημα.

61. Εναλλαγή τοποθετημένων κεφαλαίων σε επενδύσεις διαφορετικού ρίσκου

62. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
ΧΑΜΗΛΟΥ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ
• Καταθέσεις σε Τραπεζικούς Λογαριασμούς
• Αγορά Εντόκων Γραμματίων του Δημοσίου
• Ομόλογα Δημοσίου

63. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ
ΑΠΟΔΟΣΗΣ
• Μετοχές
• Αμοιβαία Κεφάλαια
• Επενδύσεις σε συνάλλαγμα

64. Κίνδυνος
Επένδυσης
Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο των επενδύσεων τους, ως την
προοπτική να χάσουν ολόκληρο το κεφάλαιό τους. Πρέπει να τονίσουμε ότι, αυτού του
είδους ο κίνδυνος ο οποίος προέρχεται από την πλήρη χρεωκοπία, είναι σπάνιος στον
κόσμο των επενδύσεων. Η έννοια του κινδύνου μιας επένδυσης, συνίσταται στην
απόκλιση των πραγματοποιηθεισών αποδόσεων ως προς τις αντίστοιχες
αναμενόμενες.

65. Συμπεριφορικά σφάλματα
Συμπεριφορικά Χαρτοφυλάκια
vs
Maslowian Portfolio

66. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος
Ο Εγκέφαλος είναι ένα «Μαύρο Κουτί»
Πώς το «Μαύρο Κουτί» του εγκεφάλου λαμβάνει αποφάσεις?

67. Συμπεριφορικά σφάλματα

68. Παραδοσιακή Χρηματοοικονομική
(Traditional Finance)
• Ορθολογικοί επενδυτές
• Λογική
• Αποτελεσματικές αγορές
•
Συμπεριφορική Χρηματοοικονομική
(Behavioral Finance)
• Φυσιολογικοί άνθρωποι
• Συναισθήματα και γνωστικά
σφάλματα
• Μη αποτελεσματικές αγορές
• Kahneman & Smith
(Nobel Οικονομικών, 2002)
• Fama, Hansen & Shiller
Η μετάβαση από τον Ορθολογισμό στην Ψυχολογία

70. Η χρηματιστηριακή αγορά είναι ένα εκκρεμές που κινείται μεταξύ φόβου
και απληστίας!
Ο κύκλος συναισθημάτων του μέσου επενδυτή
Αισιοδοξία
Ενθουσιασμός
Συγκίνηση
Ευφορία
Ανησυχία
Άρνηση
Φόβος
Απόγνωση
Πανικός
Απελπισία
Ελπίδα
Αισιοδοξία
Ανακούφιση
Απληστία
Αγορά
Πώληση
Ζημιά
Σημείο ανάληψης
μέγιστου κινδύνου
Σημείο μέγιστης
ευκαιρίας
«Σύντομα θα
γυρίσει. Είμαι
μακροπρόθεσμος
επενδυτής»
«Πόσο
έξυπνος είμαι
τελικά…»
«Πώς
μπόρεσα να
κάνω τέτοια
λάθη;»
πηγή: Applying
Behavioral Finance,
Investment Notes,
Boston Private Bank,
Spring 2007.

71. 1634-38 Η φούσκα της τουλίπας (Τουλιπομανία)
1720 Η φούσκα της ναυτιλιακής εταιρείας South Sea Co.
Η φούσκα της εταιρείας Mississippi
1848 Η φούσκα του χρυσού Νο 1
1860-73 Η φούσκα των σιδηροδρόμων
1890s Η φούσκα των ποδηλάτων
1920s Η φούσκα του ραδιοφώνου
1929 Η χρηματοπιστωτική κρίση στις Η.Π.Α.
1959 Η φούσκα των ηλεκτρονικών
1970 Η φούσκα Poseidon
1974-80 Η φούσκα του χρυσού Νο 2
1980-84 Η φούσκα των ηλεκτρονικών υπολογιστών
1985-90 Η δίδυμη φούσκα της Ιαπωνίας (στην αγορά ακινήτων και στο χρηματιστήριο)
1987 Η χρηματιστηριακή κρίση στις Η.Π.Α.
1994-95 Η κρίση του Μεξικό
1997 Η Ασιατική κρίση
1997-2000 Η φούσκα του Internet “dot.com”
1998 Η Ρωσική κρίση
2001 Η κρίση της Αργεντινής
Καταγραφή των πιο σημαντικών κρίσεων στην οικονομική ιστορία

72. Τα πιο συνηθισμένα συμπεριφορικά σφάλματα των επενδυτών

74. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Σφάλμα Αντιπροσωπευτικότητας
(Representativeness Bias)
-Επενδυτικές αποφάσεις που βασίζονται σε στερεότυπα.
-Επενδύσεις σε μετοχές εταιρειών ή σε Α/Κ που σημείωσαν τις υψηλότερες
αποδόσεις στο πρόσφατο παρελθόν.
- Εμπιστοσύνη σε συστάσεις αναλυτών που ήταν επιτυχημένοι στο παρελθόν.
Το λάθος του παίκτη
(Gambler’s Fallacy)
- Λανθασμένη πεποίθηση ότι θα αντιστραφεί η ανοδική / πτωτική τάση της
αγοράς.
Το σφάλμα των “ζεστών χεριών”
(Hot hand Fallacy)
- Λανθασμένη πεποίθηση ότι θα συνεχιστεί η ανοδική / πτωτική τάση της
αγοράς.
Σφάλμα διαθεσιμότητας
(Availability Bias)
- Επιλογή αξιογράφων βάσει της άμεσα διαθέσιμης πληροφόρησης και
προσωπικών εμπειριών, χωρίς την απαιτούμενη έρευνα.
Σφάλμα πρόσφατης κατάστασης
(Recency Bias)
- Επιλογή αξιογράφων που ανακαλούνται εύκολα και γρήγορα στη μνήμη των
επενδυτών.
- Επιλογή αξιογράφων που σημείωσαν την υψηλότερη απόδοση στο πρόσφατο
παρελθόν και αξιολόγηση βάσει της πρόσφατης πληροφόρησης και εμπειρίας.
Σφάλμα οικειότητας (Familiarity
Bias)
- Επιλογή αξιογράφων που ανήκουν σε μια οικεία κατηγορία επενδύσεων.
- Επένδυση σε τοπικές εταιρείες ή ακόμη και στην εργοδότρια εταιρεία.
Σφάλμα εντοπιότητας
(Home Bias)
- Επένδυση δυσανάλογα υψηλού ποσοστού του χαρτοφυλακίου σε εγχώριες
μετοχές.
- Ελλιπής διαφοροποίηση, ανάληψη υψηλού επενδυτικού κινδύνου.

75. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Αγκίστρωση
(Anchoring)
- Επενδυτικές προβλέψεις που κυμαίνονται κοντά στα τρέχοντα επίπεδα (υποεκτίμηση
αναμενόμενων αποδόσεων).
- Προσκόλληση επενδυτών και αναλυτών στις αρχικές τους εκτιμήσεις και σε διάφορα
σημεία αναφοράς (π.χ. αρχική τιμή, μέσο όρο έτους, οποιαδήποτε αρχική πληροφόρηση).
- Προβλέψεις για την πορεία των αξιογράφων/ εταιρειών/ κρατών βάσει των τρεχουσών
αποδόσεων και καταστάσεων.
- Προσκόλληση των εκτιμήσεων για την πορεία της αγοράς σε παρελθόντα επίπεδα
ιστορικών αποδόσεων.
Συντηρητισμός
(Conservatism)
- Αργή και συντηρητική επεξεργασία νέων πληροφοριών και προσαρμογή των
πεποιθήσεων.
- Τάση υπο-αντίδρασης στη χρηματιστηριακή αγορά στην έλευση νέας πληροφόρησης.
Αποστροφή αβεβαιότητας
(Ambiguity/Uncertainty Aversion)
- Επένδυση σε αξιόγραφα που είναι πλήρως κατανοητό το επίπεδο του επενδυτικού
κινδύνου, ανεξάρτητα με το πόσο υψηλό μπορεί να είναι αυτό.
Ασυνεπής αντίληψη ή γνωστική
ασυμφωνία
(Cognitive Dissonance)
-Απόρριψη οποιασδήποτε επενδυτικής πληροφόρησης έρχεται σε αντίθεση με την
υπάρχουσα γνώση των επενδυτών.
- Αδυναμία / άρνηση αναγνώρισης επενδυτικών σφαλμάτων για λόγους διατήρησης
αυτοεκτίμησης. Τα λάθη αποδίδονται στην κακή τύχη.
- Διατήρηση επενδύσεων που δεν αποδίδουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Επανεπένδυση σε αποτυχημένες επενδύσεις.

76. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Σφάλμα επιβεβαίωσης (Confirmation Bias)
- Οι νέες πληροφορίες χρησιμοποιούνται προς επιβεβαίωση των παλαιών.
- Αδυναμία έγκαιρου εντοπισμού επενδυτικών λαθών.
- Διατήρηση αρχικής διάρθρωσης χαρτοφυλακίου.
Νοητική Λογιστική
(Mental Accounting)
- Διακράτηση ζημιογόνων επενδύσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Ελλιπής διαφοροποίηση και ανάληψη υψηλού επενδυτικού κινδύνου.
Αποτέλεσμα του χαμένου κόστους
(Sunk-cost effect)
- Διακράτηση επενδύσεων που δεν αποδίδουν με την ελπίδα ότι θα ανακάμψουν.
- Επανεπένδυση σε αποτυχημένες επενδύσεις.
Το φαινόμενο του διαθέσιμου χρήματος
(Ηouse-money effect)
- Ανάληψη υψηλότερου κινδύνου μετά από την απόκτηση κερδών.
Συμπεριφορικά Χαρτοφυλάκια
(Behavioral Portfolios)
-Διαμόρφωση διαφορετικών ανεξάρτητων χαρτοφυλακίων για την επίτευξη διαφορετικών
στόχων.
- Ελλιπής διαφοροποίηση.
- Ανάληψη υψηλότερου επενδυτικού κινδύνου.
Σφάλμα διατύπωσης
(Framing)
- Διαφορετικές επενδυτικές αποφάσεις ανάλογα με τον τρόπο παρουσίασης και διατύπωσής
των αντίστοιχων επενδυτικών επιλογών.
- Κίνδυνος ανάληψης υψηλότερου κινδύνου λόγω διατύπωσης των εναλλακτικών
επενδύσεων.
Ψευδαίσθηση του χρήματος (Money
Illusion)
- Υποεκτίμηση της επίδρασης του πληθωρισμού στις πραγματικές αποδόσεις των
επενδύσεων.

77. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Υπερβολική αυτοπεποίθηση
(Overconfidence)
- Υπερεκτίμηση της ικανότητας αξιολόγησης των εναλλακτικών επενδυτικών ευκαιριών,
της πορείας της χρηματιστηριακής αγοράς και της ακρίβειας των πληροφοριών που έχουν
στη διάθεσή τους.
- Συχνές συναλλαγές λόγω της βεβαιότητας για την ποιότητα των ιδιωτικών πληροφοριών
και της ανάλυσής τους.
- Επιβάρυνση με υψηλά κόστη συναλλαγών.
- Υποεκτίμηση του επενδυτικού κινδύνου.
- Ελλιπής διαφοροποίηση.
Ψευδαίσθηση του Ελέγχου (Ιllusion of
control)
- Υπερεκτίμηση της προσωπικής παρέμβασης στην επενδυτική διαδικασία και ελλιπής
διαφοροποίηση.
- Συχνές συναλλαγές που οδηγούν σε μειωμένες αποδόσεις.
- Αυξημένη αυτοπεποίθηση.
Ψευδαίσθηση της γνώσης (Illusion of
knowledge)
- Υπερεκτίμηση προσωπικών γνώσεων με αποτέλεσμα την ανάληψη υψηλότερου
επενδυτικού κινδύνου που δε γίνεται αντιληπτός και την επένδυση σε αξιόγραφα που δεν
είναι απολύτως κατανοητά για τον επενδυτή.
Σφάλμα προσωπικής επιτυχίας
(Self-Attribution Bias)
- Οι επενδυτικές επιτυχίες αποδίδονται σε εξαιρετικές προσωπικές επενδυτικές
ικανότητες, ενώ οι απώλειες αποδίδονται σε κακή τύχη.
- Συχνές συναλλαγές, ελλιπής διαφοροποίηση και αυξημένη ανάληψη κινδύνου σε
ανοδικές περιόδους.

78. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Σφάλμα της εκ των υστέρων γνώσης
(Hindsight Bias)
- Η αγορά θεωρείται περισσότερο προβλέψιμη απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα με
αποτέλεσμα την ανάληψη υψηλού επενδυτικού κινδύνου.
- Αδυναμία των επενδυτών να μάθουν μέσα από τα λάθη τους.
Αποστροφή απώλειας
(Loss Aversion)
-Διακράτηση ζημιογόνων επενδύσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα με την ελπίδα ότι θα
ανακάμψουν και δε θα σημειωθούν απώλειες.
-Πρόωρη πώληση κερδοφόρων επενδύσεων για να μην αντιστραφούν οι αποδόσεις τους.
- Ανάληψη υψηλού επενδυτικού κινδύνου για την αντιστροφή απωλειών.
Μυωπική αποστροφή απώλειας
(Myopic Loss Aversion)
- Αξιολόγηση των αξιογράφων μεμονωμένα και με βραχυπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα.
- Ελλιπής διαφοροποίηση και ανάληψη υψηλού επενδυτικού κινδύνου.
Προκατάληψη υπέρ του status quo
(Status Quo Bias)
- Αδράνεια, αποφυγή λήψης αποφάσεων και πραγματοποίησης συναλλαγών.
- Διατήρηση αξιογράφων με τα οποία είναι εξοικειωμένοι, αποφυγή επένδυσης σε νέα
αξιόγραφα και επενδυτικές ευκαιρίες.
-Αποφυγή αναδιάρθρωσης του χαρτοφυλακίου.
Αποτέλεσμα κληροδοτήματος
(Endowment Effect)
- Διακράτηση περιουσιακών στοιχείων που δε συμφέρουν επενδυτικά.
- Λανθασμένη αποτίμηση αξιογράφων: Υπερεκτίμηση προσωπικών περιουσιακών
στοιχείων και υποεκτίμηση των υπολοίπων περιουσιακών στοιχείων.

79. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Σφάλμα προσκόλλησης (Attachment bias)
- Προσκόλληση και συναισθηματικό δέσιμο με επενδυτικές επιλογές, ακόμα και με αυτές
που είναι λανθασμένες.
Ο κανόνας των συναισθημάτων
(Affect heuristic)
- Μειωμένη αντίληψη του επενδυτικού κινδύνου όταν μια επιλογή συνδέεται με ένα θετικό
συναίσθημα και αντίστροφα.
Αποστροφή μετάνοιας
(Regret Aversion)
- Υπερβολικά συντηρητικές επενδυτικές επιλογές.
- Αποφυγή λήψης επενδυτικών αποφάσεων.
- Αποφυγή αξιογράφων και αγορών που είχαν πρόσφατα πτωτική πορεία.
- Διακράτηση των κερδοφόρων επενδύσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα από φόβο ότι θα
συνεχιστεί η ανοδική πορεία και θα τη χάσουν. / Διακράτηση των ζημιογόνων επενδύσεων
για μεγάλο χρονικό διάστημα από φόβο ότι θα αντιστραφεί η πορεία και θα μπορούσαν να
ανακάμψουν.
- Συμμόρφωση με την κοινή γνώμη για την αποφυγή μελλοντικής μετάνοιας. Προτίμηση
γενικά αποδεκτών επενδυτικών επιλογών.
Μεροληψία Δράσης (α) και Απραξίας (β)
(Action & Omission Bias)
- (α) Λήψη επενδυτικών αποφάσεων που δεν είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν.
-(β) Αποφυγή λήψης (δύσκολων) επενδυτικών αποφάσεων.
Αποτέλεσμα Προδιάθεσης (Disposition
effect)
-Διακράτηση των ζημιογόνων επενδύσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Πρόωρη πώληση κερδοφόρων επενδύσεων.

80. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Σφάλμα αισιοδοξίας
(Optimism Bias)
- Υπερβολική εμπιστοσύνη στις προσωπικές επενδυτικές επιλογές.
- Αισιόδοξες εκτιμήσεις και προβλέψεις.
- Επένδυση μεγάλων χρηματικών ποσών σε συγκεκριμένες μετοχές.
- Λιγότερο χρόνο στην ανάλυση των επενδυτικών επιλογών.
- Παράβλεψη σημαντικών αρνητικών παραγόντων, όπως είναι οι φόροι, ο πληθωρισμός, τα
κόστη συναλλαγών κ.λπ.
Σφάλμα απαισιοδοξίας (Pessimism Bias)
- Υπερεκτίμηση της πιθανότητας εμφάνισης των αρνητικών αποτελεσμάτων και
υποεκτίμηση της πιθανότητας των θετικών αποτελεσμάτων.
- Επενδυτικές ευκαιρίες μένουν ανεκμετάλλευτες.
- Αποτροπή μακρόχρονης διακράτησης ζημιογόνων επενδύσεων.
Έλλειψη αυτοελέγχου
(Self-Control Bias)
- Υπερβολικός δανεισμός και κατανάλωση στο παρόν.
- Ελλιπής προγραμματισμός και αποταμίευση για την περίοδο της συνταξιοδότησης.
- Επιλογή μετοχών που διανέμουν μέρισμα.
Υπεραντίδραση (α)/ Υποαντίδραση (β)
(Overreaction / Underreaction)
- (α) Υπερτιμολόγηση των εταιρειών που ανακοίνωσαν σχετικά πρόσφατα θετικές ειδήσεις
και υποτιμολόγηση αυτών που δημοσιοποίησαν αρνητικές ειδήσεις.
- (β) Οι τιμές απεικονίζουν πλήρως τις νέες πληροφορίες σταδιακά.

81. Τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα
και οι επιπτώσεις τους για τους επενδυτές
Αντίδραση στα Μέσα Μαζικής
Ενημέρωσης
(Media response)
- Τάση υπεραντίδρασης στις ειδήσεις
- Ο κατακλυσμός των πληροφοριών μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στους
επενδυτές.
Κοινωνική αλληλεπίδραση (Social
interaction)
- Προσαρμογή στις απόψεις, τις συμπεριφορές και τις αποφάσεις των υπολοίπων.
Αγελαία συμπεριφορά
(Herding)
- Μίμηση επενδυτικών επιλογών που μπορεί να αποδειχθούν λανθασμένες.
-Απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός αξιογράφων για να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο
διαφοροποίησης που θα είχαν οι επενδυτές σε κανονικές συνθήκες.
-Λανθασμένη αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων.
- Πιθανότητα αποσταθεροποίησης της αγοράς.

82. ➢ Αποταμίευση
➢ Διασπορά χαρτοφυλακίου (διεθνική)
➢ Στρατηγική σταθερών καταβολών κάθε μήνα
➢ Περιορισμός των συναισθημάτων (απληστία-φόβος)
➢ Στόχοι ανάλογα με την ηλικία
➢ Προσοχή στην συνταξιοδότηση !!!
Στρατηγικές αποφυγής
επενδυτικών σφαλμάτων

83. Φυσιολογικές/ Βασικές ανάγκες:
Αναπνοή, τροφή, νερό, σεξ, ύπνος
Ανάγκες για αίσθημα ασφάλειας:
Ασφάλεια του σώματος, της εργασίας, της οικογένειας, της υγείας, της περιουσίας
Maslow’s Hierarchy of Needs
(Maslow, 1943)
Ανάγκες για αίσθημα κοινωνικής αποδοχής:
Φιλία, οικογένεια, σεξουαλική οικειότητα
Ανάγκες για αίσθημα αυτοεκτίμησης:
Αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση,
σεβασμός των συνανθρώπων μας,
σεβασμός από τους συνανθρώπους μας
Ανάγκες για
αίσθημα αυτο-
πραγμάτωσης:
Ηθική,
δημιουργικότητα,
αυθορμητισμός
Επίπεδο
5
Επίπεδο
3
Επίπεδο
4
Επίπεδο
1
Επίπεδο
2

84. Φυσιολογικές/ Βασικές ανάγκες: συντηρητικός επενδυτής με επενδύσεις σε χαρτοφυλάκια χαμηλού
ρίσκου, επενδύσεις που εξασφαλίζουν υψηλή ρευστότητα & ασφάλεια
Προτεινόμενες επενδύσεις: μετρητά, έντοκα γραμμάτια του δημοσίου, επενδύσεις στην αγορά
μετρητών, Repos
Ανάγκες για αίσθημα ασφάλειας: μη ύπαρξη κινδύνου αδυναμίας κάλυψης των
κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης
Προτεινόμενες επενδύσεις: αποταμιευτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, ποικίλα
ασφαλιστικά προγράμματα
Maslowian Portfolio Theory
(Philippe De Brouwer, 2012)
Επίπεδο
5
Ανάγκες για αίσθημα κοινωνικής αποδοχής: δυναμικές
επενδύσεις όπως αποταμιεύσεις για τις σπουδές των παιδιών,
πραγματοποίηση γάμου κ.ά.
Προτεινόμενες επενδύσεις: επενδυτικά κεφάλαια,
μακροπρόθεσμα αποταμιευτικά προγράμματα
Ανάγκες για αίσθημα αυτοεκτίμησης:
αποδοχή ρίσκου ανάλογα με την
ψυχολογία του επενδυτή
Προτεινόμενες επενδύσεις: αμοιβαία
κεφάλαια, αξιόγραφα υψηλού κινδύνου
Ανάγκες για
αίσθημα αυτο-
πραγμάτωσης:
επενδύσεις με
στόχο τις
υπεραποδόσεις
Επίπεδο
3
Επίπεδο
4
Επίπεδο
1
Επίπεδο
2

85. Η εξέλιξη της πορείας του παγκόσμιου ΑΕΠ (1990-2020)
Πηγή: World Bank 10/2021 (ετήσια στοιχεία) GDP per capita, PPP (current international $)

86. Η εξέλιξη της πορείας του ΑΕΠ της Ελλάδας (1990-2020)
Πηγή: World Bank 10/2021 (ετήσια στοιχεία) GDP per capita, PPP (current international $)

87. Η πορεία των καταθέσεων της Ελλάδας από το Δεκέμβριο του 2009 μέχρι τον Αύγουστο του 2021

88. Καθαρή αποταμίευση ως ποσοστό του Ελληνικού ΑΕΠ
*προσωρινά στοιχεία
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ (15/10/2021)

89. H πορεία των Spread των χωρών των PIIGS 31.12.1999-14.10.2021
Πηγή: Refinitiv datastream

90. $0.00
$5,000.00
$10,000.00
$15,000.00
$20,000.00
$25,000.00
$30,000.00
$35,000.00
$40,000.00
$45,000.00
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
GDP
per
capita
(PPP)
Greece
Estonia
Greece vs Estonia
GDP per capita based on Purchasing Power Parity (PPP)
(1996-2020)
Source: World Bank, data are in current international $, last update 30/06/2021
1996:
$16.110
1996:
$ 6.866
2008:
$30.856
2008:
$ 22.830
2012:
$ 24.912
2012:
$26.190
2019:
$ 30.869
2020:
$ 28.463
2019:
$38.819
2020:
$38.394

91. Η συναλλαγματική ισοτιμία του Ευρώ (€) με το Αμερικάνικο δολάριο ($) 31/12/1998-14/10/2021
Πηγή: Datastream (ημερήσια στοιχεία)

92. 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
337.6174
153.8479
92.9714
70.2581
24.3821 23.7123 21.8925
5.3239 5.1594 0.3002 0.0049 0.0033 0.0000
0
50
100
150
200
250
300
350
400
JP Morgan
Chase & Co
Goldman Sachs
Group Inc/The
Bank of America
Corp
BNP Paribas SA Societe
Generale SA
Citigroup Inc Banco
Santander SA
UniCredit SpA Natwest Group
PLC
Alpha Services
and Holdings SA
National Bank
of Greece SA
Eurobank
Ergasias
Services and
Holdings SA
Piraeus
Financial
Holdings SA
Η διαχρονική πορεία της χρηματιστηριακής αξίας επιλεγμένων τραπεζών σε ολόκληρο τον
κόσμο με βάση το 100
31/12/2007 22/4/2021
Πηγή: Bloomberg (22.04.2021)
Ελληνικές Τράπεζες

93. 0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
1/2/1990
1/2/1991
1/2/1992
1/2/1993
1/2/1994
1/2/1995
1/2/1996
1/2/1997
1/2/1998
1/2/1999
1/2/2000
1/2/2001
1/2/2002
1/2/2003
1/2/2004
1/2/2005
1/2/2006
1/2/2007
1/2/2008
1/2/2009
1/2/2010
1/2/2011
1/2/2012
1/2/2013
1/2/2014
1/2/2015
1/2/2016
1/2/2017
1/2/2018
1/2/2019
1/2/2020
1/2/2021
Η πορεία του ATHEX COMPOSITE (02/01/1990 – 03/09/2021)
ATHEX COMPOSITE -
PRICE INDEX
Πηγή δεδομένων: Datastream (ημερήσια δεδομένα)
Ελληνική
Κρίση
Ξέσπασμα
Παγκόσμιας
Χρηματοπιστωτικής
Κρίσης
Covid-19: 16/3/2020
02.01.1990: 477,35 μον.
17.09.1999: 6.633,92 μον.
31.03.2003: 1.467,30 μον.
31.10.2007: 5.334,50 μον.
01.09.2021: 918,06 μον.
+ 1.290%
- 79%
- 83%
Φούσκα 1999
Πόλεμος Κόλπου

94. 0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
30,000
35,000
40,000
1/2/1990
1/2/1991
1/2/1992
1/2/1993
1/2/1994
1/2/1995
1/2/1996
1/2/1997
1/2/1998
1/2/1999
1/2/2000
1/2/2001
1/2/2002
1/2/2003
1/2/2004
1/2/2005
1/2/2006
1/2/2007
1/2/2008
1/2/2009
1/2/2010
1/2/2011
1/2/2012
1/2/2013
1/2/2014
1/2/2015
1/2/2016
1/2/2017
1/2/2018
1/2/2019
1/2/2020
1/2/2021
Η πορεία του DOW JONES INDUSTRIALS (02/01/1990 – 03/09/2021)
DOW JONES
INDUSTRIALS - PRICE
INDEX
Ελληνική
Κρίση
Ξέσπασμα
Παγκόσμιας
Χρηματοπιστωτικής
Κρίσης
Covid-19: 16/3/2020
Πηγή δεδομένων: Datastream (ημερήσια δεδομένα)
02.01.1990: 2.810,15 μον.
12.10.2007: 14.093,08 μον.
05.03.2009: 6.594,44 μον.
01.09.2021: 35.312,53 μον.
+402% - 53%
+435%
Φούσκα 1999
Πόλεμος Κόλπου

95. 0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
30,000
35,000
40,000
1/2/1990
1/2/1991
1/2/1992
1/2/1993
1/2/1994
1/2/1995
1/2/1996
1/2/1997
1/2/1998
1/2/1999
1/2/2000
1/2/2001
1/2/2002
1/2/2003
1/2/2004
1/2/2005
1/2/2006
1/2/2007
1/2/2008
1/2/2009
1/2/2010
1/2/2011
1/2/2012
1/2/2013
1/2/2014
1/2/2015
1/2/2016
1/2/2017
1/2/2018
1/2/2019
1/2/2020
1/2/2021
DOW JONES INDUSTRIALS vs ATHEX COMPOSITE 02/01/1990 – 03/09/2021
DOW JONES
INDUSTRIALS - PRICE
INDEX
ATHEX COMPOSITE -
PRICE INDEX
Κατάρρευση LTCM
11/9
Β Πόλεμος
Κόλπου
Ελληνική
Κρίση
Υποτίμηση
Yuan
WorldCom
& Enron Ξέσπασμα
Παγκόσμιας
Χρηματοπιστωτικής
Κρίσης
Trump
Brexit
Covid-19: 16/3/2020
Πηγή δεδομένων: Datastream (ημερήσια δεδομένα)
17.09.1999: 6.633,92 μον.
31.10.2007: 5.334,50 μον.
02.01.1990: 477,35 μον.
02.01.1990: 2.810,15 μον.
Πόλεμος Κόλπου
Φούσκα 1999

97. 15,000.00
20,000.00
25,000.00
30,000.00
35,000.00
40,000.00
5/3/2018
6/3/2018
7/3/2018
8/3/2018
9/3/2018
10/3/2018
11/3/2018
12/3/2018
1/3/2019
2/3/2019
3/3/2019
4/3/2019
5/3/2019
6/3/2019
7/3/2019
8/3/2019
9/3/2019
10/3/2019
11/3/2019
12/3/2019
1/3/2020
2/3/2020
3/3/2020
4/3/2020
5/3/2020
6/3/2020
7/3/2020
8/3/2020
9/3/2020
10/3/2020
11/3/2020
12/3/2020
1/3/2021
2/3/2021
3/3/2021
4/3/2021
5/3/2021
6/3/2021
7/3/2021
8/3/2021
9/3/2021
10/3/2021
11/3/2021
Dow Jones Industrial Average – (03.05.2018-15.11.21)
Dow Jones Industrial Average
+51%

98. 0.00
500.00
1,000.00
1,500.00
2,000.00
2,500.00
3,000.00
3,500.00
4,000.00
4,500.00
5/3/2018
6/3/2018
7/3/2018
8/3/2018
9/3/2018
10/3/2018
11/3/2018
12/3/2018
1/3/2019
2/3/2019
3/3/2019
4/3/2019
5/3/2019
6/3/2019
7/3/2019
8/3/2019
9/3/2019
10/3/2019
11/3/2019
12/3/2019
1/3/2020
2/3/2020
3/3/2020
4/3/2020
5/3/2020
6/3/2020
7/3/2020
8/3/2020
9/3/2020
10/3/2020
11/3/2020
12/3/2020
1/3/2021
2/3/2021
3/3/2021
4/3/2021
5/3/2021
6/3/2021
7/3/2021
8/3/2021
9/3/2021
10/3/2021
11/3/2021
BGCI Index Closing price – (03.05.2018-15.11.21)
BGCI Index Closing price
+280%

99. 0.00
500.00
1,000.00
1,500.00
2,000.00
2,500.00
3,000.00
3,500.00
4,000.00
4,500.00
0.00
5,000.00
10,000.00
15,000.00
20,000.00
25,000.00
30,000.00
35,000.00
40,000.00
Η πορεία του Bloomberg Galaxy Crypto Index Και του Dow – (03.05.2018-15.11.21)
Dow Jones Industrial Average
BGCI Index Closing price
+51%
+280%

100. Δείκτης Τιμών
Καταναλωτή
(Δ.Τ.Κ.)
• Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (Δ.Τ.Κ.)
κατασκευάζεται από την Ελληνική Στατιστική
Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ: http://www.statistics.gr/) και
μετράει τις μεταβολές του γενικού επιπέδου
των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών ενός
ενδεικτικού προτύπου κατανάλωσης του
«μέσου νοικοκυριού» ή «του καλαθιού της
νοικοκυράς», του οποίου θεωρείται ότι
παραμένει σταθερό μέχρι την επόμενη
αναθεώρηση του δείκτη.
• Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή μετράει την
μεταβολή της αγοραστικής αξίας του
νομίσματος ή με πιο απλό τρόπο πόσο
«αυξάνει-ακριβαίνει» το καλάθι της
νοικοκυράς! Η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του
μετράει τον ετήσιο πληθωρισμό.

101. Η Μηνιαία Εξέλιξη Γενικού
ΔΤΚ (2020=100,0)
(Ιανουαρίου 2020 -
Οκτωβρίου 2022
Ετήσιες Μεταβολές Δείκτη
(%)
Ιαν-20 100,493 0,9%
Φεβ-20 99,991 0,2%
Μαρ-20 101,573 0,0%
Απρ-20 101,110 -1,4%
Μαϊ-20 100,288 -1,1%
Ιουν-20 100,333 -1,6%
Ιουλ-20 98,625 -1,8%
Αυγ-20 97,987 -1,9%
Σεπ-20 99,979 -2,0%
Οκτ-20 100,328 -1,8%
Νοε-20 99,448 -2,1%
Δεκ-20 99,844 -2,3%
Ιαν-21 98,519 -2,0%
Φεβ-21 98,723 -1,3%
Μαρ-21 99,911 -1,6%
Απρ-21 100,819 -0,3%
Μαϊ-21 100,425 0,1%
Ιουν-21 101,364 1,0%
Ιουλ-21 99,958 1,4%
Αυγ-21 99,827 1,9%
Σεπ-21 102,191 2,2%
Οκτ-21 103,753 3,4%
Νοε-21 104,244 4,8%
Δεκ-21 104,951 5,1%
Ιαν-22 104,677 6,2%
Φεβ-22 105,845 7,2%
Μαρ-22 108,753 8,9%
Απρ-22 111,076 10,2%
Μαϊ-22 111,803 11,3%
Ιουν-22 113,623 12,1%
Ιουλ-22 111,543 11,6%
Αυγ-22 111,211 11,4%
Σεπ-22 114,478 12,0%
Οκτ-22 113,158 9,1%
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ (Νοέμβριος-22)

104. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ (Νοέμβριος-22)

109. Ο «οικονομικός κύκλος» (economic cycle)
Επιβράδυνση, ονομάζεται η περίοδος μείωσης των
ρυθμών ανάπτυξης της οικονομικής δραστηριότητας.
Παράδειγμα οικονομικής επιβράδυνσης είναι όταν
την μια χρονιά υπάρχει ανάπτυξη με 3% και την
επόμενη 2%.
Ύφεση, είναι το χαμηλότερο σημείο του
οικονομικού κύκλου. Τυπικά σύμφωνα με την διεθνή
βιβλιογραφία όταν το ΑΕΠ μειώνεται για
τουλάχιστον δύο συνεχόμενα τρίμηνα σε ένα έτος
μια οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Στην φάση της
ύφεσης αυξάνεται η ανεργία και αν διαρκέσει πολύ
μειώνεται η κατανάλωση, επικρατεί απαισιοδοξία
και μειώνονται οι θέσεις απασχόλησης.
Ανάπτυξη, είναι η περίοδος που ακολουθεί μετά την
ύφεση, η οποία συνοδεύεται με αύξηση του ΑΕΠ,
αισιοδοξία, μείωση της ανεργίας, και αύξηση της
οικονομικής παραγωγής και του εισοδήματος των
πολιτών.

111. Τα διαφορετικά σχήματα για μια ύφεση
Σχήμα V Σχήμα U

112. Τα διαφορετικά σχήματα για μια ύφεση
Σχήμα W Σχήμα L

113. Τα διαφορετικά σχήματα για μια ύφεση
Σχήμα K Σχήμα Z

115. Source: thebalancemoney.com, 2022

117. Η πορεία του πετρελαίου WTI Oil 2014-30/11/2022
Εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία
Price 8/3/22:$123,70
Price:$78,20
Source: Business insider.com

118. Η πορεία του NATURAL GAS (HENRY HUB) 2018-30/11/2022
Εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία
Price 6/6/22:$9,29
Source: Business insider.com
Price:$6,71

119. What is ESG
• ESG—environmental, social and governance—describes areas that
characterize a sustainable, responsible or ethical investment.
• The Financial Times Lexicon defines ESG as “a generic term used in
capital markets and used by investors to evaluate corporate behavior
and to determine the future financial performance of companies.”
• It adds that ESG “is a subset of non-financial performance indicators
which include sustainable, ethical and corporate governance issues
such as managing a company’s carbon footprint and ensuring there are
systems in place to ensure accountability.”
• They are factors in investment considerations, used in risk assessment
strategies incorporated into both investment decisions and risk
management processes.
• ESG refers to a class of investing that is also known as “sustainable
investing.”
• This is an umbrella term for investments that seek positive returns and
long-term impact on society, the environment, and the performance of
the business.
• There are several different categories of sustainable investing. They
include impact investing, socially responsible investing (SRI), ESG, and
values-based investing.

120. ESG deep dive
There are three key parts to ESG investing—the environmental, social, and governance
aspects.
Environmental
Environmental criteria may include a company’s energy use, waste, pollution, natural
resource conservation, and treatment of animals. The criteria can also be used in
evaluating any environmental risks a company might face and how the company is
managing those risks.
For example, there might be issues related to its ownership of contaminated land, its
disposal of hazardous waste, its management of toxic emissions, or its compliance with
government environmental regulations.
Social
Social criteria look at the company’s business relationships. Does it work with suppliers
that hold the same values as it claims to hold? Does the company donate a percentage of
its profits to the local community or encourage employees to perform volunteer work
there? Do the company’s working conditions show high regard for its employees’ health
and safety? Are other stakeholders’ interests taken into account?
Governance
About governance, investors may want to know that a company uses accurate and
transparent accounting methods and that stockholders are allowed to vote on important
issues.

122. • Τη Δευτέρα 2 Αυγούστου ξεκινά στο
Χρηματιστήριο Αθηνών η διαπραγμάτευση
του νέου δείκτη Athex ESG, ο οποίος αρχικά
θα συμπεριλαμβάνει τις 35 εισηγμένες
εταιρείες με καλές επιδόσεις σε θέματα
περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής
διακυβέρνησης, με στόχο να κινητοποιηθούν
και άλλες ώστε να βελτιώσουν τη θέση τους
σε ένα από τα σημαντικότερα θέματα που
απασχολούν τους επενδυτές και τις
κεφαλαιαγορές παγκοσμίως.
• Εως το 2023-2025 εκτιμάται ότι οι μετοχές
στον ελληνικό δείκτη ESG θα φτάσουν τις 60.
• Athex ESG είναι οι: Coca-Cola, ΟΤΕ, Alpha
Bank, Eurobank, ΟΠΑΠ, Μυτιληναίος, Εθνική
Τράπεζα, ΔΕΗ, JUMBO, Τράπεζα Πειραιώς,
Titan, Motor Oil, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΤΕΡΝΑ
Ενεργειακή, Lamda Development, Ελληνικά
Πετρέλαια, ΕΥΔΑΠ, Ελλάκτωρ, ΑΔΜΗΕ,
Σαράντης, Βιοχάλκο, Fourlis, ΕΧΑΕ, Quest,
Πλαστικά Θράκης,
Πλαστικά Κρήτης, Aegean,
ΕΛΒΑΛΧαλκόρ, ΟΛΠ,
Cenergy, Ευρωπαϊκή Πίστη,
Ιατρικό Αθηνών, Πλαίσιο,
Αλουμύλ και Inform Λύκος.
920
940
960
980
1000
1020
1040
1060
8/2/2021
8/4/2021
8/6/2021
8/8/2021
8/10/2021
8/12/2021
8/14/2021
8/16/2021
8/18/2021
8/20/2021
8/22/2021
8/24/2021
8/26/2021
8/28/2021
8/30/2021
9/1/2021
9/3/2021
9/5/2021
9/7/2021
9/9/2021
9/11/2021
9/13/2021
9/15/2021
9/17/2021
9/19/2021
9/21/2021
9/23/2021
9/25/2021
9/27/2021
9/29/2021
10/1/2021
10/3/2021
10/5/2021
10/7/2021
Η πορεία του δείκτη ESG από την δημιουργία του μέχρι σήμερα
(02.08.21- 08.10.21)
Πηγή: Ναυτεμπορική
Δείκτης ATHEX ESG

123. Η ψηφιοποίηση της
οικονομίας

124. Η 1η βιομηχανική επανάσταση
(1784) που χαρακτηρίζεται από την χρήση του ατμού και τον
εξοπλισμό της μηχανικής παραγωγής
Η 2η βιομηχανική επανάσταση
(1870) η οποία χαρακτηρίζεται από τον καταμερισμό της
εργασίας ,την μαζική παραγωγή και την χρήση του ηλεκτρισμού
Η 3η βιομηχανική επανάσταση
(1969) η οποία χαρακτηρίζεται από την επανάσταση των
ηλεκτρονικών ,την αυτοματοποιημένη παραγωγή και την
χρήση των υπολογιστών και των πληροφοριακών συστημάτων
Η 4η βιομηχανική επανάσταση
H οποία χαρακτηρίζεται από την ψηφιοποίηση της οικονομίας, την χρήση και ανάλυση
δεδομένων, το Internet of things ,το Internet of everything ,την τεχνητή νοημοσύνη,
την χρήση των Robots σε όλο το εύρος της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας.

125. Η Εκθετική Συνάρτηση της Γνώσης
Πηγή: https://www.govloop.com

126. Εικονική
Πραγματικότητα
(Virtual Reality)
Internet of
Things
Τεχνητή
νοημοσύνη
Η νέα γενιά των
Robotics
Internet of
Everything
Blockchain
Internet of
Things
Η νέα γενιά των
Robotics
Internet of
Everything

127. Τα μέσα μαζικής
δικτύωσης που
κυριαρχούν
σήμερα
Most popular social networks worldwide as of October 2021, ranked by number of active users
(in millions)

130. Τα χρόνια που
χρειάστηκαν
ορισμένα
περιουσιακά
στοιχεία (assets) να
φτάσουν το ποσό
του 1 τρισ.
δολαρίων
Πηγή: DataStream

131. 131
Η φιλοσοφία των κρυπτονομισμάτων
• Μορφή νομίσματος
• Νέο μέσω συναλλαγών
• Κυρίαρχο νόμισμα στην μελλοντική
παγκόσμια ψηφιακή οικονομία
• Χρήση κρυπτογραφίας για την
κωδικοποίηση, αποκωδικοποίηση και
απόκρυψη πληροφορίων
• Διατήρηση προσωπικού απορρήτου κάθε
χρήστη
• Αντιστέκονται στις πληθωριστικές πιέσεις
131
BITCOIN
& ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
επενδυτικές ευκαιρίες και κίνδυνοι

132. Η θεωρητική βάση των
κρυπτονομισμάτων
• Πολλοί ισχυρίζονται ότι η θεωρητική βάση των
κρυπτονομισμάτων (μεταξύ άλλων και η Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα Οκτώβριος 2012) έχει τις ρίζες της
στον Αυστριακό οικονομολόγο F.A. Hayek (Νόμπελ
1974).
• Στο βιβλίο του, με τίτλο: Denationalization of Money,
(1976), ο συγγραφέας οραματίστηκε ένα νομισματικό
σύστημα που δεν θα ελέγχεται από κάποια
κυβέρνηση και τα νομίσματα που θα εκδίδονται από
τις κεντρικές τράπεζες, θα συνυπάρχουν μαζί με άλλα
που θα εκδίδονται από ιδιώτες.
The Denationalization of
Money
(Hayek, 1976)
(Nobel,1974)
132
BITCOIN
& ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
επενδυτικές ευκαιρίες και κίνδυνοι

133. 133
• Το Bitcoin είναι ένας καινοτόμος τρόπος πληρωμής μέσω
του διαδικτύου και ταυτόχρονα ένα νέο είδος χρήματος
(Digital Money).
• To Bitcoin προσφέρει χαμηλό κόστος συναλλαγής, σε
αντίθεση με τους μηχανισμούς online πληρωμών που
κρατάνε προμήθειες.
• Το Bitcoin χρησιμοποιεί σύγχρονη τεχνολογία χωρίς να
ελέγχεται από τράπεζες (peer-to-peer)
• Η διαχείριση των συναλλαγών και η έκδοση του γίνεται
αποκλειστικά από το διαδίκτυο.
• Το Bitcoin είναι δημόσιο, δεν ελέγχεται από κάποιον,
είναι εθελοντικό και μπορεί να λάβει μέρος σε αυτό ο
οποιοσδήποτε.
Τι είναι το Bitcoin
133

134. 134
Πλεονεκτήματα Bitcoin
• Αποκεντροποιημένο (decentralized)
• Χαμηλά κόστη συναλλαγών
• Διαφάνεια στις συναλλαγές
• Οποιοσδήποτε μπορεί να χρησιμοποιήσει Bitcoin ανεξάρτητα από την τοποθεσία του, την ηλικία του, και το
εισόδημά του
• Είναι αδύνατον να επέμβουν τρίτοι (π.χ. Κυβερνήσεις) για να ‟παγώσουν“ το ψηφιακό μας πορτοφόλι.
• Δεν υπάρχουν όρια στα ποσά των συναλλαγών.
• Οι πληρωμές με Bitcoin γίνονται χωρίς να χρειάζεται να δώσετε προσωπικές σας πληροφορίες. Είναι
τόσο ιδιωτικό, όσο θέλει κάποιος να είναι.
• H πρόσβαση στο ψηφιακό μας πορτοφόλι είναι εύκολη και πραγματοποιείται από οποιαδήποτε
συσκευή συνδέεται στο Internet.
• Τα bitcoin είναι εύκολα στη μεταφορά.
• Ο χρόνος συναλλαγών είναι πάρα πολύ γρήγορος.
• Δεν είναι δυνατή η πλαστογράφηση των Bitcoins.
• Ο καθένας μπορεί να κάνει εξόρυξη Bitcoin.
• Το Bitcoin δίκτυο είναι παγκόσμιας κλίμακας και λειτουργεί 24/7.
• Συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος καθώς δεν απαιτείται η σπατάλη χαρτιού.
134

135. 135
Μειονεκτήματα Bitcoin
• Υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης των ανθρώπων για την ύπαρξη αλλά και για τον τρόπο λειτουργίας του.
• Υπάρχει υψηλό επενδυτικό ρίσκο λόγω των ευμετάβλητων τιμών του.
• Η πρόβλεψη των μελλοντικών τιμών δεν είναι εύκολη.
• Αν κάποιος χρήστης χάσει τους κωδικούς πρόσβασης στο ψηφιακό του πορτοφόλι ή πέσει θύμα επίθεσης από
χάκερς χάνει τα Bitcoin του και δεν μπορεί να τα διεκδικήσει.
• Ακόμα και σήμερα υπάρχει περιορισμένη αποδοχή του Bitcoin στην αγορά και δεν είναι ευρέως
αποδεκτό απ’ όλους.
• Μη αναστρέψιμες συναλλαγές.
• Σε κάποιες χώρες απαγορεύεται η χρήση του Bitcoin. Καθώς σε κάποιες χώρες ακόμα θεωρείται
παράνομο επειδή παρέχει ένα εναλλακτικό, ανοιχτό, νομισματικό σύστημα P2P, το οποίο θεωρείται
απειλή για το κεντρικά ελεγχόμενο, παλαιό νομισματικό σύστημα
• Επίφοβη χρήση του Bitcoin είναι στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, αλλά και παράνομες εμπορικές
συναλλαγές(π.χ. Silk Road)
135

136. Ποιοί είναι οι
κίνδυνοι του Bitcoin
Όπως κάθε επένδυση έτσι και το Bitcoin φέρει ορισμένους κινδύνους.
Θα απαριθμήσουμε τους πιο σημαντικούς χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλοι κίνδυνοι οι
οποίοι ωστόσο έχουν, προς το παρόν, μικρότερη επίδραση στην τιμή του
136

137. 137
1. Υψηλή μεταβλητότητα 2. Κυβερνητικοί κανονισμοί
– Ρυθμιστικό πλαίσιο
3. Ανταγωνισμός 4. Ασφάλεια υπηρεσιών/
προϊόντων
5. Δεν υπάρχουν
μηχανισμοί ασφαλείας

138. $10.49 $5.55 $7.11 $17.68
$617.30
$125.41
$190.49
$765.06
$1,089.90
$2,877.60
$0.00
$500.00
$1,000.00
$1,500.00
$2,000.00
$2,500.00
$3,000.00
$3,500.00
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Total Market Capitalization of Cryptocurrencies (2013-2021)
31/12/2013 31/12/2014 31/12/2015 31/12/2016 31/12/2017 31/12/2018 31/12/2019 31/12/2020 08/01/2021
Source: coinmarketcap.com
15/11/2021

139. Source: coinmarketcap.com (21.11.2021)

140. 140
Source: coinmarketcap.com (21.11.2021)

141. Source: Datastream, Coindesk,
Coinmarketcap (Weekly Data)
BITCOIN
Weekly Standard
Deviation (%)
16,43%
Average Weekly
Return (%)
3,47%
-60.00%
-40.00%
-20.00%
0.00%
20.00%
40.00%
60.00%
80.00%
100.00%
120.00%
140.00%
160.00%
7/30/2010 7/30/2011 7/30/2012 7/30/2013 7/30/2014 7/30/2015 7/30/2016 7/30/2017 7/30/2018 7/30/2019 7/30/2020
Weekly Returns of Bitcoin, Dow Jones, Gold (19/07/2010- 11/12/2020)
Bitcoin Returns (%) DOW JONES INDUSTRIALS Returns (%) Gold Returns (%)
DOW JONES
Weekly Standard
Deviation (%)
2,31%
Average Weekly
Return (%)
0,22%
GOLD
Weekly Standard
Deviation (%)
2,15%
Average Weekly
Return (%)
0,10%

142. -60.00%
-50.00%
-40.00%
-30.00%
-20.00%
-10.00%
0.00%
10.00%
20.00%
30.00%
40.00%
50.00%
60.00%
1/9/2015 6/9/2015 11/9/2015 4/9/2016 9/9/2016 2/9/2017 7/9/2017 12/9/2017 5/9/2018 10/9/2018 3/9/2019 8/9/2019 1/9/2020 6/9/2020 11/9/2020
Weekly Returns of Bitcoin, Dow Jones, Gold (02/01/2015- 11/12/2020)
Bitcoin Returns (%) DOW JONES INDUSTRIALS Returns (%) Gold Returns (%)
BITCOIN
Weekly Standard
Deviation (%)
9,96%
Average Weekly
Return (%)
1,80%
DOW JONES
Weekly Standard
Deviation (%)
2,60%
Average Weekly
Return (%)
0,20%
GOLD
Weekly Standard
Deviation (%)
2,00%
Average Weekly
Return (%)
0,16% Source: Datastream, Coindesk,
Coinmarketcap (Weekly Data)

143. Source: Bloomberg,S&P Dow Jones

144. Χρηματοοικονομικός
Αλφαβητισμός

145. Τι είναι ο Χρηματοοικονομικός
Αλφαβητισμός?
Ο συνδυασμός συνειδητότητας, γνώσης,
δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών, στοιχεία
τα οποία είναι απαραίτητα για τη λήψη σωστών
χρηματοοικονομικών αποφάσεων, με απώτερο
στόχο την επίτευξη αέναης χρηματοοικονομικής
ευημερίας
ΟΟΣΑ / Atkinson and Messy, 2012
Σημείωση: Αυτός είναι ο ορισμός που αναγνωρίστηκε και εγκρίθηκε σε παγκόσμιο
επίπεδο από τους ηγέτες του G20 το 2020

146. Ο παγκόσμιος χάρτης του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού
(financial literacy)

147. Γιατί ο Χρηματοοικονομικός
Αλφαβητισμός είναι σήμερα πιο
σημαντικός από ποτέ;
▪ Μεταβολή των δημογραφικών δεδομένων προς το
δυσμενέστερο
▪ Ραγδαίες εξελίξεις στις χρηματοοικονομικές αγορές λόγω της
παγκοσμιοποίησης και των τεχνολογικών εξελίξεων
▪ Αύξηση της πολυπλοκότητας των χρηματοοικονομικών
προϊόντων
▪ Μη αποτελεσματική λειτουργία θεσμικών πλαισίων και
κανονιστικών αρχών
▪ Μετάθεση σημαντικού ποσοστού διαχείρισης οικονομικών
κινδύνων από τις κυβερνήσεις στα άτομα και στα νοικοκυριά
▪ Συχνές χρηματοπιστωτικές κρίσεις που επηρεάζουν άμεσα τη
ζωή των πολιτών

148. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα έχουμε…
▪ Επανειλημμένες χρηματιστηριακές κρίσεις και
καταστροφές στο πρόσφατο παρελθόν
▪ Γενικευμένη άγνοια χρηματοοικονομικών
θεμάτων, λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης
▪ Χαμηλό δείκτη αποταμίευσης για την
αντιμετώπιση έκτακτων και μελλοντικών
αναγκών
▪ Υπερδανεισμό νοικοκυριών και επιχειρήσεων
πέραν των οικονομικών τους δυνατοτήτων
▪ Μη κατανόηση της αγοράς των κρατικών
Ομολόγων και των κινδύνων που εμπεριέχονται
σ αυτήν
▪ Υπερεπένδυση στα ακίνητα, χωρίς την
κατανόηση των κινδύνων και των υποχρεώσεων
που αυτό συνεπάγεται
▪ Αδυναμία αντίληψης και υποστήριξης των
σημαντικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται

149. Oι αιτίες του
Χρηματοοικονομικού
Αναλφαβητισμού
▪ Η ταχύτητα των εξελίξεων στον
χρηματοπιστωτικό τομέα και ο ρόλος της
χρηματοοικονομικής καινοτομίας (financial
innovation)
▪ Η πολυπλοκότητα του χρηματοπιστωτικού
συστήματος
▪ Ασύμμετρη πληροφόρηση των πολιτών
▪ Το χαμηλό εισόδημα
▪ Η έλλειψη εν γένει πρόσβασης στην
εκπαίδευση
▪ Η έλλειψη βασικών γνώσεων και ικανοτήτων
στα μαθηματικά, τη στατιστική, τις ξένες
γλώσσες κλπ

150. Oι αιτίες του
Χρηματοοικονομικού
Αναλφαβητισμού
(συνέχεια)
▪ Η έλλειψη ενημέρωσης και
ευαισθητοποίησης των πολιτών σε ιδιαίτερα
σημαντικούς τομείς της οικονομίας
▪ Η έλλειψη κατανόησης των
χρηματοοικονομικών κινδύνων
▪ Η ανεπάρκεια υποδομών, φορέων,
εξειδικευμένων προγραμμάτων για την
ενημέρωση του κοινού
▪ Η έλλειψη θεσμικών παρεμβάσεων από την
Πολιτεία (υποχρεωτική εκπαίδευση,
ρυθμιστικό πλαίσιο, επιχειρηματικότητα, κλπ)
▪ Συμπεριφορικά στερεότυπα και σφάλματα

151. Oι επιπτώσεις του Χρηματοοικονομικού
Αναλφαβητισμού
▪ Αυξημένη πιθανότητα φτώχειας και οικονομικού
αποκλεισμού
▪ Υπερδανεισμός και αντιμετώπιση καταστάσεων
χρεοκοπίας
▪ Περιορισμένη ή μηδενική αποταμίευση για την
αντιμετώπιση εκτάκτων γεγονότων ή μακροπρόθεσμων
αναγκών
▪ Απώλεια εισοδημάτων και πλούτου από εσφαλμένες
επιχειρηματικές ή επενδυτικές επιλογές
▪ Αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης προσωπικών και
οικογενειακών
προϋπολογισμών
▪ Αδυναμία προστασίας της ζωής και της περιουσίας

152. Oι επιπτώσεις του Χρηματοοικονομικού
Αναλφαβητισμού (συνέχεια…)
▪ Μη ορθολογική καταναλωτική συμπεριφορά
▪ Έμφαση στην επίτευξη βραχυπρόθεσμων μόνο στόχων
αγνοώντας το αύριο (myopia)
▪ Aναποτελεσματική διαχείριση της ακίνητης περιουσίας
▪ Απώλεια πιστοληπτικής ικανότητας και αξιοπιστίας
▪ Αδυναμία κρίσης Κυβερνητικών αποφάσεων και
μεταρρυθμίσεων
▪ Έλλειψη εμπιστοσύνης και αυτοπεποίθησης
▪ Έλλειψη ελέγχου της ζωής

154. Πιο συγκεκριμένα πρόσφατα εμπειρικά αποτελέσματα της S&P (2015), αποδεικνύουν ότι υπάρχει μία
έντονα θετική και στατιστικά σημαντική επίδραση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην
ανάπτυξη, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από το σχετικά υψηλό R2, το οποίο φθάνει το 46%.
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και Χρηματοοικονομικός
Αλφαβητισμός

157. Πέντε χρόνια προσφοράς
του Ινστιτούτου για την
χρηματοοικονομική
ενημέρωση και ενδυνάμωση
των πολιτών της χώρας μας

158. 1

159. 2

160. Στα πλαίσια του Global Money Week 2021

161. Στα πλαίσια του Global Money Week 2022

162. 3

163. 4

164. Τιμητική βράβευση του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού
Αλφαβητισμού στα Hellenic Responsible Business Awards 2021

166. Δράσεις Χρηματοοικονομικού
Αλφαβητισμού σε Έλληνες μαθητές

167. We are pleased to announce that the Advisory Board of
the OECD International Network on Financial Education
(INFE) has welcomed the Hellenic Financial Literacy
Institute as an affiliate member of the OECD/INFE with
an interest in financial literacy and education.

168. Partnerships
Μέγας Χορηγός:

169. Το μέλλον είναι γεμάτο προκλήσεις
που μας αφορούν όλους και πρέπει
όλοι ανεξαρτήτως ηλικίας να
προετοιμαστούμε για αυτό !!!