1. Digitaliseren van 2D-materiaal Studiedag VVBAD 28 april 2011 Robèrt Gillesse Digitaal Erfgoed Nederland

2. Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) Bevordering en bewaking van de kwaliteit van digitalisering en digitale dienstverlening door de erfgoedsector. Streeft naar kennisontwikkeling op het gebied van open ICT-standaarden en andere landelijke kwaliteitsprincipes voor duurzame digitalisering. DEN maakt onderdeel uit van de basisinfrastructuur in de culturele sector, en wordt gefinancierd door het ministerie van OCW.

3. ICT-Register en DE BASIS

4. DE BASIS voor vervaardiging van beeld

5. Vlaanderen: CEST

7. Verantwoordelijk voor kennisvergaring en verspreiding over o.a. digitalisering, digitale duurzaamheid en kosten. Projectleider van DE BASIS.

9. Overzicht kwaliteitscriteria

11. Doelstellingen Vervangen, beschikbaar stellen, registreren, print service, OCR etc

12. Randvoorwaarden Beleid, beschikbaar personeel, budget (incidenteel en structureel)

13. Te digitaliseren materiaal Neem de tijd voor een grondige materiaalanalyse

14. Materiaalanalyse Beredeneerde schattingen hoeveelheden, diversiteit, materiële staat. Maak inschatting detaillering, heldersheidswaarden, kleurgebruik.

15. Materiële zaken die reproductieproces kunnen bemoeilijken A0+ originelen, strak ingebonden boekwerken, nietjes, paperclips, onduidelijke volgorde, moeilijk te hanteren originelen etc

16. Bron: Stadsarchief Amsterdam https://stadsarchief.amsterdam.nl/archieven/archiefbank/indexen/tewerkgestelden/voorbeeld/index.nl.html

17. br />Bron: Stadsarchief Amsterdam

18. In welke mate moet de digitale reproductie het origineel weerspiegelen?

19. Wat zijn de essentiële eigenschappen van het origineel die ik in de digitale reproductie wil terugzien?

20. Detaillering, helderheidswaarden, kleur Echter niet vergeten: volledigheid en volgorde

21. Detaillering Wat is het kleinste betekenisvolle detail?

22. Helderheidswaarden In hoeverre wil je alle stapjes tussen de donkere en lichte partijen in het origineel waarheidsgetrouw in de digitale reproductie terugzien?

23. Bron: Geheugen van Nederland. Collecties Rademaker Collectie en NAGO.

24. Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010340569%3Ampeg21%3Ap002%3Aa0067/layout/fullscreen

25. Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010018133%3Ampeg21%3Ap007%3Aa0136/layout/fullscreen

26. Kleur In welke mate van betrouwbaarheid wil je de kleurinformatie in de digitale reproductie bewaren?

27. Bron: Geheugen van Nederland. Collectie Mauritshuis: http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/MAU01:0670

28. Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010340569%3Ampeg21%3Ap002%3Aa0067/layout/fullscreen

29. Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010018133%3Ampeg21%3Ap007%3Aa0136/layout/fullscreen

30. Waarschuwing!

31. Vanaf nu…

32. Wordt het technisch…. Jargon, getallen, testkaarten, meten

33. Vrees niet!

34. Techniek is niet leidend, maar dienend Blijf uitgaan van de originelen en onthoud de doelstellingen van het project

35. Edoch, enige kennisontwikkeling kan geen kwaad …al is het maar om een gesprek te kunnen voeren met de leveranciers en zelf te kunnen controleren

36. Vertaling te reproduceren eigenschappen origineel in technische kwaliteitseisen

37. Resolutie Resolutie = oplossend/scheidend vermogen van een optisch apparaat. Voor scanners en digitale camera’s dit uitgedrukt in pixels per inch (ppi). In theorie: hoe hoger de resolutie, des te meer detail wordt er waargenomen.

38. Resolutie scanner De aantallen samples die de scanner per inch in de lengterichting produceert. 300 ppi zijn dus 300 samples per inch.

39. Resolutie camera Een digitale camera produceert over algemeen een vaste hoeveelheid pixels: megapixels. Door de camera op een bepaalde hoogte te fixeren wordt de resolutie ten opzichte van het opnamevlak bepaald. Hoe hoger de camera hangt, des te lager de resolutie.

40. Koppelen detaillering aan resolutie Bron: Aanbevelingen voor digitalisering van tekstdocumenten ten behoeve van het concern Amsterdam http://stadsarchief.amsterdam.nl/stadsarchief/e-depot/downloads_en_links/digitalisering_tekstdocumenten.pdf

41. Koppelen resolutie aan afdrukgrootte Waar kleinste betekenisvolle detail moeilijk vast te stellen en/of afdrukken een belangrijke rol speelt wordt soms gekozen voor koppeling afdrukgrootte aan resolutie. Bijv 300 ppi A4 of A3. DE BASIS: <A5 600 ppi, >A2 150 ppi.

42. Resolutie en bestandsgrootte De resolutie bepaalt deels de bestandsgrootte. Naarmate resolutie oploopt, neemt de bestandsgrootte exponentieel toe.

43. Grote originelen en resolutie Grote originelen met veel detaillering als bouwtekeningen of kaarten hebben hoge resolutie nodig, dus grote bestanden. Bestandsgrootte te temperen door toepassing compressie.

44. Bron: Fries Scheepvaartmuseum, http://fsm.pictura-dp.nl/nl/zoeken-in-de-collectie/indeling/detail/start/725/trefwoord/Subcategorie/bouwtekeningen%20gebouwen

45. Resolutie geen sluitend kwaliteitscriterium betreft detail reproductie Scherptemeting middels fotografische testkaarten en software geeft pas echt indicatie waargenomen detail

46. Dit is 300 ppi

47. Dit is ook 300 ppi

48. Helderheidswaarden Gekoppeld aan kwaliteitscriteria bitdiepte en de tonale weergave

49. Eerste keuze: bitdiepte. Hoeveelheid helderheids- of kleurwaarden per pixel

50. Bitonaal, in grijswaarden of in kleur reproduceren

51. 1 bit bitonaal: de pixel is exclusief zwart of wit Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010018133%3Ampeg21%3Ap007%3Aa0136/layout/fullscreen

52. 8 bits grijswaarden: de pixel heeft de keus tussen 256 grijswaarden Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010340569%3Ampeg21%3Ap002%3Aa0067/layout/fullscreen

53. 24 bits RGB (Red, Green, Blue): de pixel heeft de keus tussen 16.7 miljoen kleurwaarden Bron: KB Historische kranten: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010340569%3Ampeg21%3Ap002%3Aa0067/layout/fullscreen

54. Bitonale scanning Alleen te overwegen voor niet vergeeld drukwerk met duidelijke drukletter. Voor gemiddeld archiefmateriaal dus minder geschikt. Ook minder geschikt voor OCR.

55. Bitdiepte en bestandsgrootte Bitdiepte bepaalt mede bestandsgrootte: 8 bits 8 maal zo groot als 1 bit, en 24 bits 3 maal zo groot als 8 bits.

56. Tweede: bepalen kwaliteit van de tonale weergave Kwaliteit van de gereproduceerde helderheidswaarden. In hoeverre moet het hele spectrum tussen de donkere en lichte partijen (=de tonale weergave) in het origineel in de digitale reproductie terugkeren?

58. Eis grijswaarden en kleurenscanning: Minimale aanbeveling: voorkomen overbelichting.

60. Kleurweergave In hoeverre moet de kleurinformatie van het origineel terugkeren in de digitale reproductie?

61. Kleurbetrouwbaarheid In drie stappen van toenemende betrouwbaarheid en complexiteit: Visuele controle Vaststellen kleurzweem Vaststellen delta E waardes (kleurmanagement)

62. Optische testkaart: GretagMacbeth

64. Elke scanner of camera werkt intern met een eigen unieke kleurruimte.

65. Vertalen naar een gestandaardiseerde kleurruimte die los staat van de hardware.

67. ECI-RGBv2

70. JPEG2000 in mindere mate

73. JPEG variabele lossy compressie

74. JPEG2000 lossless en variabele lossy compressie

76. JPEG lossy compressie kan tot 90% opslagwinst opleveren zonder verlies beeldkwaliteit

77. JPEG2000 lossy compressie 95%

80. Complexiteit bestand zou duurzaamheid kunnen schaden

82. Eenvoudiger redundant op te slaan

84. Aangaande discussie compressie Lees: Marc Holtman, Digitalisering ontrafeld, Stadsarchief Amsterdam, 2006.

85. Samenvattend: bestandsgrootte Bestandsgrootte wordt bepaald door 4 factoren, waarvan de laatste 3 variabel: Afmeting origineel Resolutie Bitdiepte Al dan niet gebruik compressie

87. Volledigheid

88. Volgorde

90. Use cases CEST

91. Metamorfoze richtlijnen, KB

92. DE BASIS richtlijn voor vervaardiging van beeld, DEN

93. Foto´s: Digitisationof PhotographicalMaterialsGuidelines, Nationaal Archief, Den Haag