1. De nieuwe ODIS: genetwerkte
contextuele metadata in
internationaal perspectief
Joris Colla
Informatie aan Zee
Oostende, vrijdag 13 september 2013

2. Inhoud
1. Inleiding
2. Het datamodel
3. Internationalisering
4. Duurzame interconnectiviteit
5. Flexibiliteit
6. Tot slot

3. 1. Inleiding
• ODIS:
– Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire
Structuren.
– 2000: ontstaan, initiële financiering < FWO‐Vlaanderen
(Max Wildiersfonds).
– 2006: vzw‐structuur.
– Gezamenlijk initiatief:
• Gedragen door ADVN, Amsab‐ISG, KADOC‐KU Leuven,
Liberaal Archief.
• Partners: AMVB, CRKC, CVAa, Evadoc, Universiteitsarchief KU
Leuven.
• Interuniversitair verankerd: KU Leuven, UA, UGent, VUB.
• Brugfunctie tussen erfgoed en onderzoek.

4. 1. Inleiding
• Centraal gegeven = de ODIS‐databank:
– Operationeel sinds 2002‐2003.
– Contextuele webdatabank met vier hoofdmodules →
opslag, publicatie en analyse van gegevens over
organisaties, personen, publicaties en archieven.
– Brede inhoudelijke focus: politiek, sociale organisaties,
kunst en cultuur, kerk en religie, Vlaamse beweging, …
– Ingeschakeld in tal van erfgoed‐ en onderzoeksprojecten.

5. 1. Inleiding
– Multifunctioneel → invoerders en gebruikers kunnen de
databank op verschillende manieren aanwenden:
• Encyclopedie: opslag en ontsluiting van basis‐ en/of
achtergrondinformatie over organisaties, personen, ...
• Heuristisch instrument: registratie en ontsluiting van
informatie over publicaties (periodieken) en archieven van of
over deze organisaties, personen, ...
• ‘Authority‐databank’: koppeling van ODIS‐records aan
catalogi en ‘digital repositories’ van de partnerinstellingen →
achtergrondinformatie aanbieden en gegevens
contextualiseren.
• Analytische tool: uitvoeren van analytische query’s op
datapakketten die min of meer volledig zijn.

6. 1. Inleiding
– Invoeromgeving:
• 181.546 records (31/05/2013): 33.097 organisaties, 103.998
personen, 35.175 publicaties, 9.276 archieven.
• Gegevens worden manueel ingevoerd of automatisch in de
databank geladen (conversie van bestaande
dataverzamelingen, bv. biografische datareeksen,
periodiekenrepertoria, …).
– Publiekscatalogus (OPAC):
• www.odis.be.
• Ongeveer 42% van de ODIS‐records is in de OPAC
gepubliceerd. Invoerders(groepen) beslissen welke records
klaar zijn voor publicatie.
• Geen ‘Wikipedia’, maar gevalideerde informatie.
• 2012: 151.190 bezoeken, 106.507 unieke bezoekers, 619.928
paginaweergaves.

7. 1. Inleiding
• ODIS‐Herculesproject:
– Start in 2009, financiering < Herculesstichting = Vlaams
agentschap voor de financiering van
onderzoeksinfrastructuur.
– Samenwerking tussen KU Leuven en UA.
– Doel: de contextuele webdatabank ODIS ontwikkelen als
informatieknooppunt in een breed netwerk van
gegevensverzamelingen, met meer en gebruiksvriendelijke
onderzoeksondersteunende functies, en dit alles binnen een
duurzame, eigentijdse technische omgeving.
– Concreet: uitbouw van een nieuwe ODIS‐databank = ODIS‐2
→ vier krachtlijnen.

8. 2. Het datamodel
• ODIS‐2 bevat 7 onderling verbonden hoofdmodules:
– Organisaties.
– Personen.
– Publicaties.
– Archieven.
– Families.
– Gebouwen. Drie nieuwe hoofdmodules.
– Gebeurtenissen.
• Daarnaast is er 1 ondersteunende module voor het
beschrijven van bewaarplaatsen (gekoppeld aan
Archiefbank Vlaanderen).

9. Entity‐relationship‐
diagram van ODIS‐2

10. 2. Het datamodel
• Het datamodel is zoveel mogelijk gebaseerd op
internationale standaarden:
– ISAAR(CPF): organisaties, personen, families.
– ISBD: publicaties.
– ISAD(G): archieven.
– Docomomo‐richtlijnen: gebouwen.
– ISDIAH: bewaarplaatsen.

11. 2. Het datamodel
• De structuur van de diverse hoofdmodules is
gelijklopend:
– ‘Authority entries’ voor identificatiegegevens (naam, titel,
datering, …).
– Vrije tekstvelden, voorzien van ‘editing tools’.
– Herhaalbare velden / veldgroepen: invoer vaak op basis
van gestandaardiseerde keuzelijsten → analytisch
potentieel.
– Relationele veldgroepen: leggen van duidelijke relaties
tussen records → laat toe om gegevens in een bredere
context te plaatsen, netwerken en verbanden te duiden en
informatieclusters uit te bouwen.

12. Opbouw van een ODIS‐
2‐organisatierecord

13. 2. Het datamodel
• Slechts enkele ‘authority entries’ zijn verplicht.
Invoerders bepalen zelf welke andere velden ze invullen
en hoe gedetailleerd ze een record uitwerken → grote
flexibiliteit.
• In de toekomst wordt een ‘central repository’ voorzien
voor informatie die moeilijk in het datamodel past (bv.
kwantitatieve gegevensreeksen).
• Demonstratie.

14. 3. Internationalisering
• ODIS‐2 richt zich enerzijds op Vlaanderen / België, maar
heeft anderzijds ook een internationale dimensie:
– Het is mogelijk om gegevens uit de Vlaams‐Belgische
context in internationaal perspectief te plaatsen.
– De invoer van gegevens over andere contexten dan de
Vlaams‐Belgische is mogelijk.
– Gegevens kunnen zowel in het Nederlands als in het Engels
ingevoerd / gepubliceerd worden.
• De internationalisering steunt op twee pijlers:
meertaligheid en multicontextualiteit.

15. 3. Internationalisering
• Meertaligheid:
– De nieuwe ODIS is zowel beschikbaar in het Nederlands als
in het Engels.
– Een Nederlandstalig en een Engelstalig record over
hetzelfde onderwerp kunnen onafhankelijk van elkaar
ontwikkeld worden. Ze delen enkel een beperkt aantal
identificatiegegevens.
– In de toekomst kunnen meer taalvarianten voorzien
worden.

16. De verhouding tussen de taalvarianten van een
ODIS‐2‐record

17. 3. Internationalisering
• Multicontextualiteit:
– Op de Vlaams‐Belgische context gerichte keuzelijsten
werden aangevuld met termen voor andere ‘contexten’:
• Organisatiemodule: keuzelijst ‘Juridische vormen’.
• Personenmodule:
– Keuzelijst ‘Eretekens’.
– Keuzelijst ‘Onderwijsniveaus’ (met implementatie ISCED‐97:
International Standard Classification of Education).
– Keuzelijsten ‘Politieke functies’, ‘Politieke organen’, ‘Politieke
bevoegdheden’.
– Op dit moment: acht contexten → BE, DE, ES, FR, GB, IT,
LU, NL. In de toekomst kan het aantal contexten verder
uitgebreid worden.

18. Landen waarvoor reeds multicontextuele keuzelijsten
beschikbaar zijn in ODIS‐2

19. 3. Internationalisering
– Basistermen = termen in de ‘oorspronkelijke’ taal.
Vertalingen zijn opgenomen in tooltips en worden mee
doorzocht.
– Invoerders kunnen werken in alle contexten tegelijk of
voor één specifieke context kiezen.
– Geografische thesaurus:
• Geografische trefwoorden zijn voor alle Europese landen
beschikbaar tot op ‘deelgemeenteniveau’.
• Hiërarchisch opgebouwd, weerspiegelt de administratieve
geografie.
• Ontbrekende termen worden ad hoc toegevoegd.
• Alternatieve termen, vertalingen en historische termen
kunnen ook opgenomen worden.
• Demonstratie.

20. 3. Internationalisering
• ODIS‐2 zal ingeschakeld worden in diverse internationale
erfgoed‐ en onderzoeksprojecten:
– NISE – National Movements & Intermediary Structures in Europe:
• ADVN en internationale partners. Zie ook nise.eu.
• Periodiekenrepertorium en archievengids over nationale bewegingen .
– Encounters of European Elites in the 19th Century:
• KADOC‐KU Leuven en internationale partners. Zie ook eece.eu.
• Dataverzameling en ‐analyse i.v.m. ‘elitaire’ netwerken in 19de‐eeuws Europa,
met specifieke aandacht voor internationale congressen.
– Civitas‐FARCD – Forum of Archives and Research on Christian Democracy:
• KADOC‐KU Leuven en internationale partners. Zie ook civitas‐farcd.eu.
• Uitbouw van brede gegevensreeksen over de Europese christen‐democratie.
– TIC‐Collaborative, A database of International Congresses and
Organisations, 1840‐1914:
• UGent (Onderzoeksgroep Sociale Geschiedenis na 1750) en internationale
partners. Zie ook www.gcdh.ugent.be/?page_id=61.
• Gegevensverzameling over internationale organisaties en hun congressen.

21. 4. Duurzame interconnectiviteit
• ODIS‐2 moet uitgroeien tot informatieknooppunt in een
breed netwerk van dataverzamelingen → belang van
‘database linking’:
– Koppelingen vanuit externe apparaten naar ODIS.
– Koppelingen vanuit ODIS naar externe apparaten.
• Het apparaat is OAI‐PMH‐conform → interoperabiliteit.

22. 4. Duurzame interconnectiviteit
• Koppelingen vanuit externe apparaten naar ODIS:
– Koppelingen naar ‘authority records’ over organisaties,
personen, publicaties (periodieken), families, gebouwen,
gebeurtenissen.
– ODIS‐records hebben persistente URL’s → duurzame links
kunnen gemakkelijk gelegd worden.
– Reeds heel wat bestaande koppelingen vanuit externe
apparaten: LIBISnet‐catalogus (Aleph), Lias (scopeArchiv,
Rosetta), Erfgoedplus.be, …

23. 4. Duurzame interconnectiviteit
• Koppelingen vanuit ODIS naar externe apparaten:
– ODIS‐2 beschikt over een ‘database linking tool’ → records
kunnen gekoppeld worden aan beschrijvingen van
publicaties in externe catalogi.
Bv. een persoonsrecord kan gekoppeld worden aan
beschrijvingen van publicaties van en over de persoon in kwestie.
Bv. een publicatierecord met achtergrondinformatie over een
periodiek kan gekoppeld worden aan de catalogi van instellingen
die deze publicatie bewaren.
– Via deeplinks kan onmiddellijk doorgeklikt worden naar de
externe catalogi.
– De uitbreiding van deze tool naar archiefcatalogi, ‘digital
repositories’, … is voorzien.
• Demonstratie.

24. De werking van de ‘database linking tool’ in ODIS‐2

25. 5. Flexibiliteit
• Doel = ODIS zo goed mogelijk afstemmen op de noden en
behoeften van de invoerders en de gebruikers.
• Flexibiliteit aan de invoerzijde → ‘My ODIS’:
– Invoerders kiezen zelf welke veldgroepen ze te zien krijgen.
– Invoerders kiezen zelf in welke volgorde de veldgroepen
getoond worden.
– De mogelijkheid om invoerders in de toekomst zelf termen
te laten toevoegen aan de keuzelijsten en/of zelf velden te
laten definiëren wordt onderzocht.

26. 5. Flexibiliteit
• Flexibiliteit aan de uitvoerzijde → verschillende manieren
om de ODIS‐2‐inhoud te raadplegen:
– HTML‐uitvoerformaten.
– Export van gegevens naar Excel.
– Geavanceerde rapporteringstools, via de implementatie
van Oracle Business Intelligence Enterprise Edition (OBI EE)
11g.
– Specifieke OPAC’s zijn mogelijk.
Cf. www.migrantenerfgoed.be, www.ppant.be.

27. Beoogde configuratie van de ODIS‐2‐databank
Partnerinstellingen en
onderzoekers
Input in het
gestandaardiseerde
ODIS-frame
Eindgebruikers
www.odis.be
Toegang via algemene
ODIS-OPAC
Toegang via specifieke
OPAC
Basisgegevens
Specifieke gegevens
partnerinstelling B
Specifieke gegevens
onderzoeker
C
Geen toegang via
het web
Partnerinstelling A
Onderzoeker C
Partnerinstelling B
Uitgebreide
exportmogelijkheden
Input in het
gestandaardiseerde
ODIS-frame + zelf
gedefinieerde
velden
Analysetools
partnerinstelling
of onderzoeker

28. 5. Flexibiliteit
– GIS‐tools:
• De geografische trefwoorden van ODIS‐2 zijn gekoppeld aan
coördinaten (beschikbaar voor alle Europese landen, tot op
‘deelgemeenteniveau’).
• → Mogelijkheid om zoekresultaten op kaart te tonen en
ODIS‐gegevensreeksen ruimtelijk te analyseren.
• Software: Oracle Fusion Middleware MapViewer.
• Demonstratie.

29. 6. Tot slot
• Enkele technische gegevens:
– Hardware: HP BL460c met Intel Xeon X5650 2 x 2.6 GHz
Processor, 96 GB RAM, 300 GB hard drive.
– Software: Windows Server 2008 R2 64‐bit, Oracle
Database 11g Enterprise Edition Release 11.2.0.3.0.
• De nieuwe ODIS wordt dit najaar in productie gesteld. De
volledige inhoud van de huidige databank zal dan
verhuizen naar het nieuwe apparaat.

30. 6. Tot slot
• Vragen? Suggesties? Opmerkingen?
• Voor meer informatie kan u altijd terecht op
joris.colla@kadoc.kuleuven.be,
peter.heyrman@kadoc.kuleuven.be of info@odis.be.