Presentatie op het Symposium Gezondheidspromotie 2012: Vlaanderen stopt met roken

1. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
1
Het Succes van het Rookvrije Café
Symposium Gezondheidspromotie
“Vlaanderen stopt met roken”
26 oktober 2012
Paul Van den Meerssche
Tabak- en Alcohol Controledienst
FOD Volksgezondheid

2. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
2
Waarom werd het rookverbod
in de horeca zo laat ingevoerd?

3. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
2004 : Eerste rookverbod in Europa (Ierland)
2011 : België het 20ste Europese land
↔ Foto’s op sigarettenpakjes (België 1ste plaats)
-Sterk lobbywerk : horecafederaties,
beroepsfederaties (UNIZO, NSZ, …) en de
tabaksindustrie waardoor het rookverbod in
verschillende stadia werd ingevoerd
-Men kon zich verstoppen achter een oude wetgeving
(KB van 15 mei 1990)

4. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
4
Is de wet een succes?

5. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
5
1. Een correcte wet
Eenvoudige en duidelijke regels, geen grijze zones
Geen uitzonderingen
Geen mogelijkheid om de wet te omzeilen
Elementen die in vraag worden gesteld :
−Aparte lokalen met bingo’s/kansspelen in cafés (en casino’s)
worden als rookkamer gebruikt.
−Het rookverbod in veranda’s en op (gedeeltelijk) afgesloten
terrassen.

6. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
6
2. Controle van de wet
Cafés = inrichtingen die enkel dranken aanbieden
Aantal : ± 10.000
Controles :
2011 : 6.800 controles waarvan :
1.200 FAVV (routinecontroles)
5.600 FOD Volksgezondheid (geprogrammeerd, na klacht, in opdracht
van het Parket, acties met andere controlediensten
x Lokale politie (Politiekorpsen met een horeca-cel)
2012 : 6.600 controles waarvan :
1.000 FAVV
5.600 FOD Volksgezondheid (planning 2012 : 6.000)
x Lokale Politie

7. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
3. Er wordt gevolg gegeven
7
aan de wet

8. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
Hoe zit het op het lokale Vlaamse niveau?
8
Hoe komt dit?
Verzet leidt tot verzet: een
café in overtreding beïnvloedt
andere in de buurt)
Invloed Nederland
Lokale prioriteiten
(gemeentebestuur
en politie)

9. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
9
4. De wet is afdwingbaar
(De inbreuken worden gesanctioneerd)
- Inbreuken worden geverbaliseerd door de controlediensten +
politie
Groot aantal PV’s
- Systeem van
administratieve boetes
Cafés : ± 300 €
Rokers : 160 €
(1) onvolledig
- Betalingstermijn 3 maanden

10. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
- Niet-betaling → Parket (verder onderzoek )
Betalingspercentage van de administratieve boetes :
Periode 1 juli 2010 – 30 juni 2011 : 64 %
Periode 1 juli 2011 – 30 juni 2012 : 46 %
- Openbaar Ministerie (Parket) : onderzoek + dagvaarden
- Correctionele rechtbank (eerste uitspraak 30 oktober)
- College van Procureurs-generaal : Nationale Magistraat
- Overleg Nat. Magistraat en FOD Volksgezondheid (circulaires
voor de Parketten + Lok. Politie)

11. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
11
Wie is tevreden over het
rookverbod?

12. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
12
1. Tevredenheid binnen de horeca
Rookverbod in treinen (2004) en restaurants (2007) : aanvaard
Rookverbod in café : veel protest bij café-uitbaters en
federaties
Reden protest :
-omzetverlies, faillissementen, …
-gezelligheid verdwijnt, meeroken is niet schadelijk, overlast
door stoeproken, …
-wetgeving is ongrondwettelijk, overheid kan niet sanctioneren,
arrogante controleurs, …
-alle klanten zijn toch rokers
Discussie wordt gevoerd in de media

13. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

14. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
Gevolgen voor de controles
-Controles verlopen moeizaam (verbale agressie + verzet)
-Uitbaters voelen zich gesteund en geloven wat in de media
komt
Bepaalde beroepsfederaties berichten zeer ongeloofwaardig
Voorbeeld NSZ :
-“91 % van de cafés vrezen gemiddeld 27 % omzetverlies” (12 mei 2001)
-“4.200 cafés vrezen de deuren te moeten sluiten” (6 juni 2011)
-“na eerste week rookverbod zag 57 % van de cafés hun omzet met 26 % dalen”
(11 juli 2011)
-“rookverbod zorgt voor 400 a 450 failliete cafés; 27 % van de cafés bieden terug
maaltijden aan” (1 oktober 2011)
-“ 43 % meer faillissementen” (26 december 2011)
-“Sinds rookverbod meer dan 1.000 cafés minder” (12 mei 2012)
-“1 jaar rookverbod horeca : 1.800 cafés minder” (27 juni 2012)

15. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
Wat zijn de echte gevolgen voor de Belgische cafés?
Evolutie
Jaar Omzetcijfer (€) Aantal cafés
omzetcijfer
2005 1.506.383.648 €
+ 3,25%
2006 1.555.347.714 €
+ 3,53%
2007 1.610.730.505 €
+ 2,72% 15.391
2008 1.654.472.556 €
+ 2,81 % 15.253
2009 1.700.950.710 €
+ 5,10 % 15.128
2010 1.787.655.320 €
2011 1.856.740.366 €
+ 3,86 % 14.933 Rookverbod
Bron : FOD Economie
- Rookverbod heeft geen effect op de omzetcijfers
- Aantal cafés is al jaren dalend
- Verscheidene cafés zijn na 1 juli 2012 terug gestart met
maaltijden serveren. (# restaurant is in 2011 gestegen)

16. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
16 Gevolgen in andere Europese landen
- Synthese van 165 studies door het IARC:
“Methodologically sound research studies from developed countries consistently conclude
that smoke-free policies do not have an adverse economic impact on the business activity
of restaurants, bars, or establishments catering to tourists, with many studies finding a
small positive effect of these policies” (International Agency for Research on Cancer)
- Situatie in Ierland :
Na het rookverbod : verhoging van het
volume van 2004 tot 2007.
Verlaging van het volume in 2008 en
2009 ten gevolge van de economische
Rookverbod
crisis.

17. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
17 2. Tevredenheid binnen de maatschappij
90%
80%
77%
73%
70%
60% 61% 62%
59%
50% 49%
45% Alle Burgers
Population belge
40% 41%
36% Fumeurs
Rokers
30%
27%
20%
10%
0%
2005 2007 2009 2011 2012
Onderzoek Stichting tegen Kanker

18. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
18
Bereikt de wet haar doel?

19. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
19
Doel : - bescherming tegen meeroken
- denormering roken
Ierland : verlaging van concentratie toxische en cancerinogene
partikels in bars
Schotland : 2 maanden na de invoering van het rookverbod had
het barpersoneel significant minder ademhalingsproblemen en
geïrriteerde ogen
Italië : minder hartinfarcten na invoering rookverbod
België : verlaging hartinfarcten na de invoering van het
rookverbod in werkruimten (Vlaamse Liga tegen Kanker i.s.m.
Universiteit van Hasselt)

20. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
20
BESLUITEN

21. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
NEGATIEF
21
Een kern van hardleerse café-uitbaters
Trage sanctionering
POSITIEF
Effecten op de gezondheid van de burgers
Een breed maatschappelijk draagvlak
Gemotiveerde Controlediensten en Justitie
SUCCES IS VERZEKERD MAAR NOG EVEN GEDULD

22. FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
22
FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen
en Leefmilieu
Directoraat Generaal Dier, Plant en Voeding
Tabak- en Alcohol Controledienst
www.gezondheid.belgie.be
tabak-alcohol@gezondheid.belgie.be
Tel : 02/524.93.93 (Contact Center)