Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007

1. SPIS TREŚCI: Arkadiusz Hojny, Wprowadzenie........................................S. 2 Arkadiusz Hojny, 1 %.............................................................. S. 2 Agnieszka Rybińska, Pascha we wspomnieniach Edyty Stein..............................................................................................S. 3 Agnieszka Rybińska, Kącik bibliofila................................S. 3 Arkadiusz Hojny, Wrocław Edyty Stein............................S. 3 Anita Czarniecka-Stefańska, Szukając prawdy. Edyta Stein w kulturze polskiej.....................................................S. 4 Renata Zajączkowska, VII Dni Edyty Stein......................S. 4 Agnieszka Rybińska, Judaizm religią księgi..................S. 5 ¡ ¢ £ ¤ ¥ ¦ § ¨ © £ £ ¡ ¥ ¦ § ¤ ¨ ¢ ¤ ¥ ¦ § ¤ ¨ ¨ ! £ © ! # ¥ ¦ § © £ £ $ % ¨ © £ $ ! ¡ ¨ WWW.EDYTASTEIN.ORG.PL WROCŁAW, UL. NOWOWIEJSKA 38 KWARTALNIK TESPISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN NR 01/2007 (16) WIELKANOC 2007 TOWARZYSTWO IM. EDYTY STEIN ul. Nowowiejska 38, 50-315 WROCŁAW t e l . / f a x . ( + 4 8 ) 7 1 3 7 2 0 9 7 7 w w w . e d y t a s t e i n . o r g . p l B a n k B I S E o / W r o c ł a w 29 1370 1301 0000 1701 4863 6900 Skład redakcji: Anita Czarniecka-Stefańska, Arkadiusz Hojny, Paulina Hojny, Marian Łukaszewicz, Wiktoria Miller, Dominik Ptak, Ulrike Poetzsch, Michael Wahl, Renata Zając Marian Łukaszewicz, Waltraud Herbstrith, Edith Stein – ihr wahres Gesicht (Prawdziwe oblicze Edyty Stein).....S.6 Wiktoria Miller, Wystawa „Narodowy socjalizm i ruch oporu we Wrocławiu 1933-45.............................................S. 7 Agnieszka Rybińska, Książki godne polecenia („JEROZOLIMA.MIASTO TRZECH RELIGII”, „OJERUZALEM!DRAMATYCZNA OPOWIEŚĆ O POWSTANIU PAŃSTWA IZRAEL”)........................................S. 7 Renata Zając, Na półkach księgarskich („AUTOPORTRET Z LISTÓW”,„DROGI POZNANIA BOGA”,„ŚWIĘTA EDYTA STEIN”, „FUNDAMENTALNA ROLA WIARY W ŻYCIU I PISMACH ŚW. TERESY BENEDYKTY OD KRZYŻA EDYTY STEIN”,„DUSZNIKI ZDRÓJ,JAKICH NIE ZNACIE”)......S. 8 Salon Edyty Stein........................................................................S. 8 Planowane imprezy w Domu Edyty Stein.........................S. 8

2. Szanowni Państwo, Drodzy Przyjaciele Edyty Stein! Zbierając materiały do obecnego wydania Kwartalnika, postanowiliśmy nieco zmienić jego formułę, i korzystając z okazji, iż od kilku miesięcy, dzięki wsparciu Fundacji Renovabis, mamy możliwość lepszej prezentacji i udostępniania naszego księgozbioru, chcielibyśmy nieco przybliżyć kilka pozycji wartych naszym zdaniem zainteresowania, a które znajdziecie Państwo w naszej bibliotece, ew. w księgarniach. Swego rodzaju pretekstem do tego stało się długo oczekiwane wydanie nowej wersji przewodnika po Wrocławiu śladami Edyty Stein w dwóch wersjach językowych (Wrocław Edyty Stein i Edith Steins Spuren in Breslau). Wierzymy, iż publikacja ta przysporzy Państwu wiele radości. Przy okazji chcielibyśmy podziękować autorkom poprzedniego wydania, Paniom Halinie Okólskiej i Danucie Mrozowskiej, za wyrażenie zgody na publikację, a Muzeum Miejskiemu Wrocławia za udostępnienie zdjęć. Publikacja powstała jako ponad roczny projekt przy finansowym wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Konsulatu Generalnego RFN we Wrocławiu oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Kolejnym wydawnictwem jest nasza broszurka, będąca swego rodzaju kontynuacją tej sprzed dwóch lat. Zawiera ona wszystkie najważniejsze informacje o naszej działalności i planach na przyszłość. Cieszymy się, że udało nam się pozyskać do współpracy Prezydenta Wrocławia, dr Rafała Dutkiewicza, i Konsula Generalnego Niemiec we Wrocławiu, dr Helmuta Schoepsa, którzy zgodzili się napisać słowo wstępne do naszej publikacji. Nasz Kwartalnik powstaje zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej. Zdajecie sobie Państwo sprawę, iż wysłanie do każdego naszego członka i sympatyka wydrukowanego egzemplarza to są już poważne koszty. Dlatego prosimy o udostępnianie adresów mailowych, abyśmy mogli do Państwa docierać tą drogą. Przy okazji też chcemy zaanonsować dwa duże wydarzenia – na lipiec planowane seminarium poświęcone tekstom Edyty Stein organizowane przez ks. Prof. Jerzego Machnacza (Papieski Fakultet Teologiczny) we współpracy z prof. Hanną-Barbarą Gerl-Falkovitz (Universitaet Erlangen). Z kolei w październiku, z okazji 116-ej rocznicy urodzin Edyty Stein, organizujemy konferencję poświęconą kwestiom kobiecym u Edyty Stein, poprzedzoną warsztatmi dla dzieci młodzieży. Już dzisiaj serdecznie zapraszamy – szczegóły wkrótce. W imieniu Zarządu i Współpracowników Dr Arkadiusz Hojny, Prezes Drodzy członkowie i sympatycy Towarzystw im. Edyty Stein! Ustawa o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie z kwietnia 2003 roku wprowadziła zupełnie nową możliwość wspierania działalności organizacji pozarządowych poprzez odpis 1% podatku na rzecz wybranej przez siebie organizacji, która jest organizacją pożytku publicznego. Towarzystwo im. Edyty Stein jest zarejestrowaną organizacją pożytku publicznego. Na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości można sprawdzić naszą rejestrację - www.opp.ms.gov.pl. Zgodnie z ustawą O działalności organizacji pożytku publicznego i wolontariacie uchwaloną przez Sejm RP 24 kwietnia 2003 roku organizacje takie mogą się ubiegać o 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Wpłacony przez Państwa podatek zostanie następnie zwrócony przez Urząd Skarbowy (lub pomniejsza Państwa wpłatę). Ustawa zobowiązuje nas do upublicznienia raportów finansowych i merytorycznych (takie sprawozdanie znajduje się zarówno na naszych stronach internetowych, jak i w Monitorze Rządowym). Przedstawiamy Państwu poniżej, jak przekazać 1% swojego podatku na rzecz Towarzystwa i wypełnić właściwie zeznanie podatkowe. 1. ustalić wysokość podatku należnego za miniony rok podatkowy (w ramach PIT-u rocznego). 2. obliczyć 1% podatku, odrzucając grosze (np. jeżeli jest to 45,61zł, wpisujemy 45 zł) 3. przy wypełnianiu formularza PIT w części zatytułowanej „Obliczenia zobowiązania podatkowego” znajdziemy rubrykę „Kwota zmniejszenia z tytułu wpłaty na organizację pożytku publicznego art.27d ustawy”. Tutaj wpisujemy kwotę obliczonego 1%. 4. wpłacamy 1% w terminie składania zeznania na rachunek: Towarzystwo im. Edyty Stein, ul. Nowowiejska 38, 50-315 Wrocław BZ WBK S.A. oddział V Wrocław 10 1090 1522 0000 0000 5201 9039 Dokument wpłaty – przelew musi zawierać: IMIĘ, NAZWISKO, ADRES OSOBY WPŁACAJĄCEJ. Tytułem przelewu wpisujemy: „DLA TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN – 1% PODATKU ZGODNIE Z ART. 27d USTAWY” 5. wypełniony formularz należy wysłać do Urzędu Skarbowego. Serdecznie dziękujemy! W razie pytań czy wątpliwości chętnie służymy Państwu pomocą pod nr tel. 071/372 09 77 lub e-mail: biuro@edytastein.org.pl

3. 3 Agnieszka Rybińska KĄCIK BIBLIOFILA ... Wszystkim członkom TES i czytelnikom Kwartalnika TES chciałabym zaproponować stworzenie na jego łamach Kącika Bibliofila. Jeżeli ktoś z nas przeczyta jakąś ciekawą książkę, tematycznie związaną z problemami bliskimi celom Towarzystwa warto, by w formie krótkiej recenzji podzielił się z innymi własnymi przemyśleniami. Przysłane na adres TES recenzje moglibyśmy zamieszczać w Kwartalniku, tworząc w ten sposób pewną okazję i szansę dla naszej formacji intelektualnej i duchowej. Proponuję, by na łamach Kwartalnika propagować takie pozycje książkowe, które dotyczą: 1) osoby i duchowego dziedzictwa Edyty Stein, 2) dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, ale i duchowości chrześcijaństwa i judaizmu, 3) wszelkich kwestii historycznych i kulturowych związanych z pojednaniem polsko-niemieckim i dialogiem między różnymi kręgami kulturowymi. Kącik Bibliofila – przy współpracy różnych osób – mógłby stać się formą wymiany myśli i doświadczeń pomiędzy członkami TES, a sam Kwartalnik stałby się wówczas nie tylko nośnikiem informacji, ale i pomocą w realizowaniu celów TES. Jestem przekonana, że są one bliskie wszystkim czytelnikom Kwartalnika i każdy z nas ma na pewno jakieś doświadczenia, którymi mógłby ubogacić innych. Mam też nadzieję, że propozycja stworzenia Kącika Bibliofila zostanie dobrze przyjęta i przyczyni się do naszego rozwoju. Wyboru dokonała Agnieszka Rybiśska Edith Stein: fragmenty Autobiografii, Przekład s. J. I. Adamskiej Do największych wydarzeń domowego życia należały obok uroczystości rodzinnych wielkie święta żydowskie, jak Pesach (Pascha) zbiegająca się czasem z Wielkanocą, Nowy Rok i Dzień Pojednania (we wrześniu lub październiku, zależnie od różnic między kalendarzem żydowskim a gregoriańskim). Większości chrześcijan nie jest znane, że Święto Przaśnikow, będące pamiątką wyjścia dzieci Izraela z Egiptu, obchodzi się do dnia dzisiejszego w ten sam w jaki obchodził je Chrystus z uczniami, gdy podczas ostatniej, pożegnalnej wieczerzy ustanowił Najświętszy Sakrament Ołtarza. Wprawdzie od czasów zburzenia świątyni jerozolimskiej już się nie zabija baranka wielkanocnego, ale najstarszy członek rodziny, odmawiając przepisane modlitwy, nadal rozdziela domownikom niekwaszony chleb i gorzkie zioła symbolizujące gorycz wygnania. Błogosławi też wino i czyta biblijny opis uwolnienia narodu izraelskiego z Egiptu. W zwyczajach świątecznych ujawnia się swoista konsekwencja właściwa duchowi Żydów: przez cały tydzień nie tylko nie spożywa się nic kwaszonego, lecz nawet dom musi być uprzątnięty z kwasu. Liczna rodzina musi się oczywiście zawczasu zaopatrzyć w wielki zapas przaśników (macy). Wypiekają je dwie piekarnie, według ściśle określonych przepisów i pod nadzorem rabinatu. Otrzymywaliśmy je już kilka dni przed świętem, w olbrzymich rolach, owiniętych w brązowy lub szary papier; nie wolno ich było jednak ruszać. Aż do pierwszego wieczoru sederowego (biorącego nazwę od ściśle oznaczonego porządku, obowiązującego w czasie tej wieczerzy). W dniach przygotowań świątecznych cały dom bywał przewracany do góry nogami. Usuwało się wszelki kwas, a ostatnie kromki chleba wymiatało się i paliło. Na tym nie koniec. Usuwano również do magazynu albo do piwnicy wszystkie naczynia. W ich miejsce przynoszono inne, które wskutek całorocznego nieużywania musiały być gruntownie czyszczone. Tak było w moim dzieciństwie; później jednak liberalne, starsze rodzeństwo wytargowało u matki trochę złagodzeń. Dni przygotowań są dla żydowskich kobiet bardzo pracowite; z radością witają wieczór sederowy i zaczynające się święta. (Święta żydowskie rozpoczynają się w wigilię, ze wzejściem pierwszej gwiazdy). My, dzieci, cieszyłyśmy się oczywiście bardzo z tej wyrwy w codziennej szarości, witałyśmy radośnie rytualne talerze i miski, nie widziane cały rok. Cieszyłyśmy się bardzo na świąteczne wieczory, kiedy to w uroczystej kolejności wśród wielu modlitw podawano nam potrawy. Spełniałam przy tym szczególną rolę: liturgia uczty sederowej przewidywała szereg pytań, które zadawało najmłodsze dziecko, aby się dowiedzieć, dlaczego ta noc rożni się od wszystkich innych nocy. Ojciec rodziny odpowiadając, objaśniał sens poszczególnych zwyczajów. Później, gdy ja sama byłam już wtajemniczona, cieszyłam się, że bratankowie i siostrzenice uwolniły mnie od tego obowiązku. W ogóle kult świąteczny tracił wartość przez to, że tylko moja matka i młodsze dzieci sprawowały go nabożnie. Bracia, którzy w zastępstwie zmarłego ojca mieli odmawiać modlitwy, czynili to lekceważąco. Najstarszy brat był nieobecny, a młodszy musiał przejąć rolę głowy domu, widziało się: wyraźnie, ze kpi sobie z tego wszystkiego. Większe jeszcze znaczenie od święta Paschy ma uroczystość Roku i Dzień Pojednania. Arkadiusz Hojny WROCŁAW EDYTY STEIN Na przełomie roku ukazał się przewodnik po Wrocławiu śladami wybitnej jego mieszkanki, Edyty Stein, św. Teresy Benedykty od Krzyża. Niniejsza edycja jest zaktualizowana wersja pierwszego wydania przewodnika, który powstał niespełna dziesięć lat temu. Wydawnictwo cieszyło się na tyle dużą popularnością, iż jego nakład został szybko wyczerpany. Dodatkowo dynamiczny rozwój naszego miasta spowodował potrzebę dokonania niezbędnych uzupełnień. Obie autorki, panie Danuta Mrozowska i Halina Okólska, wyraziły uprzejma zgodę na dokonanie tych zmian. W ramach projektu edukacyjnego, dofinansowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, nad nowa wersją pracowała grupa studencka w składzie Paweł Jaroch, Karolina Mysiak, Ewa Pater, Kuba Tabaczek, Aleksandra Tabaczek, pod przewodnictwem Joanny Nieć. Ostateczna redakcja tekstów jest dziełem Joanny Nieć i Pauliny Hojny, przy współudziale dr Mariana Łukaszewicza (który był również inicjatorem powstania pierwszego wydania), Anity Czarnieckiej-Stefańskiej, Renaty Zając i Renaty Zajączkowskiej. Młodzi ludzie wykonali ponadto część aktualnych fotografii, sięgnięto też do zdjęć archiwalnych z poprzedniego wydania oraz wykorzystano fotografie autorstwa Anity Czarnieckiej-Stefańskiej (która od ponad 15 lat wykonuje zdjęcia do archiwum Towarzystwa im. Edyty Stein). Opracowanie graficzne oraz projekt okładki wykonał Jacek Dziubiński, który użyczył również kilku swoich zdjęć. Pragniemy podziękować Fundacji Współpracy Polsko- Niemieckiej oraz Konsulatowi Generalnego Niemiec we Wrocławiu za finansowe wsparcie wydania obu wersji językowych (polskiej i niemieckiej), Joannie Nieć i Michałowi Czapara za przygotowanie polskiej i niemieckiej wersji wniosku do FWPN, jak również Ulrike Poetzsch i Dominikowi Ptakowi za pomoc w pozyskiwaniu funduszy. Nowa kolejność miejsc wytycza trasę, która jest nasza propozycja na zwiedzenie Wrocławia śladami Edyty Stein.

4. 4 Wrocławska aktorka pani Jadwiga Skupnik-Kurowska, autorka i wykonawczyni monodramu Edyta Stein – życie moje, przedstawiła genezę swojego dokonania. Drugim wyznaniem,. Zamieszczonym w książce, jest zwierzenie się swego powołania do Karmelu, jakiego doświadczyła młoda, ładna dziewczyna Jolanta Kornecka, malująca obraz Edyty Stein do kaplicy Jej imienia w kościele św. Michała Archanioła we Wrocławiu. Przy tym obrazie wiele osób, jak również i ja zostało wysłuchanych, a jego twórczyni jest teraz siostrą karmelitanką s. Michaela od Boga Wszechmogącego. W książce zamieszczono przetłumaczony z języka angielskiego wiersz napisany przez siostrzenicę Edyty Stein panią Susanne Batzdorff Tante Edith. Drugim wierszem jest utwór napisany przez wrocławskiego kaznodzieję ks. Mirosława Drzewieckiego Jasny kamień – do tych słów muzykę napisała pani Grażyna Pstrońska i tak powstał hymn. Za zgodą autora, pana Roberta Gawłowskiego, włączono w książkę napisaną przed kilku laty sztukę o Edycie Stein Droga w ciemności. Książkę dopełniają wypowiedzi dwóch prezesów Towarzystwa – panów Wojciecha Hanna i Mariana Łukaszewicza. Publikacja zawiera ponadto dwadzieścia kolorowych fotografii ilustrujących dzieła sztuki, kościoły i tablice poświęcone Edycie Stein. Anita Czarniecka-Stefańska Szukając Prawdy. Edyta Stein w kulturze polskiej Darem dla Ojca świętego od Towarzystwa im. Edyty Stein, w podziękowaniu za wyniesienie na ołtarze Siostry Teresy Benedykty od Krzyża, stała się książka pt. „Szukając prawy – Edyta Stein w kulturze polskiej”. Książkę wręczył Papieżowi w procesie darów podczas Mszy kanonizacyjnej ówczesny prezes Marian Łukaszewicz. Spełniły się marzenia wszystkich członków Towarzystwa, autorów poszczególnych pozycji w książce i moje jako redaktorki – uradowaliśmy Papieża, wielkiego admiratora duchowości Edyty Stein. Zebrane materiały w książce pokazały – jak ogromnym kultem darzona jest w Polsce Edyta Stein, jak inspiruje i ubogaca twórców kultury polskiej o wartości skierowane na Boga, którego uporczywe poszukiwanie jako Prawdy i radość w odnalezieniu Go w chrześcijaństwie stały się treścią Jej życia i twórczości. Będąc pomysłodawcą tej książki, a potem jej redaktorem, doznawałam na każdym kroku wielkiej Opatrzności Bożej. Potwierdziły się słowa Edyty Stein: „Patrząc przez pryzmat Boży na życie ludzkie nie ma przypadków” i jeśli Bóg daje nam jakieś zadanie a my Mu zawierzymy – to Bóg nas poprowadzi. Jestem z wykształcenia chemikiem i nigdy nie przypuszczałam, że będę redagować książkę, że zostanie ona wydana i wręczona Ojcu świętemu – do dziś dziękuję Bogu za to. Książka została wydana na wysokim poziomie edytorskim przez Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego a na jej treść składają się rozprawy, artykuły próbujące przedstawić wszechstronną osobowość Edyty Stein, widzianą i odczuwaną przez polskich autorów, polską bibliografię Edyty Stein 1950-1997 (421 pozycji), sztukę teatralną o Edycie Stein, hymn na cześć Edyty Stein oraz dwadzieścia fotografii dzieł sztuki poświęconych Edycie Stein. Późną jesienią 1996 roku, dwie przesłanki nasunęły mi pomysł wydania książki o kulcie Edyty Stein w Polsce. Pierwsza to przekazana Towarzystwu im. Edyty Stein polska bibliografia Edyty Stein, opracowana przez dr Mirosława Mikołajczyka, druga to dochodzące z różnych źródeł wiadomości o przygotowywanej kanonizacji, która być może będzie miała miejsce we Wrocławiu podczas 46 Kongresu Eucharystycznego na przełomie maja i czerwca 1997 roku. Złożona bibliografia zaskoczyła nas samych swoją objętością, jak i nie znanymi wcześniej wiadomościami. Uświadomiłam sobie wówczas, że jeżeli dla nas członków TES pewne przejawy kultu są zaskoczeniem, to również Ojciec Święty może ich nie znać. Pomysł książki jako daru od Towarzystwa dla Jana Pawła II zaakceptowany został przez Zarząd i przystąpiłam do pracy mając na razie mgliste pojęcie, co będzie się składać na treść książki. Autor bibliografii poprosił w naszym imieniu swego przyjaciela dr Eugeniusza Sakowicza o zebranie wszystkich wypowiedzi Jana Pawła II na temat Edyty Stein. Zwróciłam się ponadto do dr Cezarego Wąsa o wyrażenie zgody na umieszczenie w książce jego cyklu wykładów o ewolucji myśli filozoficznej Edyty Stein. Dr Jan Krasicki z Uniwersytetu Opolskiego przekazał nam piękny esej Edyta Stein – świadek naszych czasów. Wybitny i bardzo lubiany wrocławski ksiądz prof. Roman Rogowski napisał rozprawę Tajemnica Szoah. Próby teologicznej interpretacji. Ówczesna wiceprezes, p. Renata Bardzik, przedstawiła artykuł na podstawie swojej pracy magisterskiej Obraz kobiety u Edyty Stein i dzisiaj. Ciąg dalszy w kolumnie obok Renata Zajączkowska VII DNI EDYTY STEIN Wzajemna życzliwość, chęć prowadzenia dialogu między narodami, a nade wszystko fascynacja życiem i działalnością Edyty Stein – Świętej Teresy Benedykty od Krzyża – była inspiracją do zorganizowania we wrześniu 2001 roku VII Dni Edyty Stein w Polsce, we Wrocławiu – w mieście urodzenia przyszłej Patronki Europy. Sześć pierwszych Dni Edyty Stein odbywało się w małej miejscowości Beuron/Donau, która w życiu Edyty Stein była miejscem Jej wzrostu duchowego. W opactwie Benedyktynów przemodliła wiele dni, zwłaszcza w okresie Adwentu i Wielkiego Postu (w rekolekcjach adwentowych i wielkopostnych). Sympozjum zostało przygotowane przez Towarzystwo im. Edyty Stein we współpracy z opactwem benedyktyńskimw Beuron, Papieskim Wydziałem Teologicznym we Wrocławiu i Niemieckim Towarzystwem Edyty Stein. Patronat nad całością objął ówczesny Metropolita wrocławski Ks. Kardynał Henryk Gulbinowicz, a patronat medialny Gazeta Wyborcza i Katolickie Radio Rodzina. W sympozjum uczestniczyło około 120 osób, w tym 50 uczestników z Niemiec i 70 z Polski, jak również pojedyncze osoby z Francji, Belgii, Holandii i Islandii, wygłoszone referaty były tłumaczone symultanicznie. Dwie dyskusyjne sesje na temat Pojednanie polsko-niemieckie i Edyta Stein jak i Dialog chrześcijańsko-żydowski i Edyta Stein przekonały wszystkich uczestników, że nie ma tematów trudnych przy życzliwym i pełnym zrozumienia stosunku bliźniego do bliźniego. Wykłady zostały w 2002 roku wydane w formie dwujęzycznej publikacji, zawierającej również zdjęcia przedstawiające obecność Edyty Stein w polskiej sztuce sakralnej. Wydanie książki było możliwe dzięki pomocy finansowej Konsulatu Generalnego RFN we Wrocławiu. Publikacja jest dostępna w naszej bibliotece w DOMU EDYTY STEIN.

5. 5 cd. Żydzi wierzyli, że tora i newiim przekazują słowa Jahwe i to one stały się w judaizmie fundamentem nauki i prawa. Takiego znaczenia nie przypisywano natomiast bezpośrednio tekstom trzeciej grupy. Do Pism (ketuwim) zaliczano zatem księgi poetyckie i mądrościowe (Ps, Prz, Hi, Pnp, Koh, Lm, Est, Rt, Dn i łączone: Ezd + Ne i 1+2 Krl), których nie odczytywano jednak podczas nabożeństw kultowych (tak w Świątyni, jak w synagogach), ale traktowano je jako pożyteczne w procesie przekazywania mądrości Izraela. Kanon aleksandryjski ukształtował się w kręgu judaizmu hellenistycznego, czyli w diasporze. Nie przyjął się tu ani podział na torę, newiim, ketuwim, ani nie przestrzegano tak ostro kryteriów kanoniczności, choć fundamentalne znaczenie przypisywano Torze. Do kultu włączano zatem również i inne teksty religijne, które oceniano za budujące i pożyteczne. Dlatego spis ksiąg w aleksandryjskim kanonie ksiąg natchnionych jest bogatszy o siedem ksiąg. Są to księgi greckie, które powstały poza Palestyną, więc żydzi palestyńscy uważali je za apokryfy. Są to księgi Estery, Judyty, Tobiasza, 1 i 2 Machabejska, Mądrości, Syracha [Eklesiastyka], Barucha, które obecnie nazywane są deuterokanonicznymi). Językiem Biblii jest przede wszystkim hebrajski, w którym napisano księgi, choć znamy też fragmenty niektórych z nich w języku aramejskim (fragmenty księgi Daniela, Ezdrasza, werset w księdze Jeremiasza czy pojedyncze słowa w księdze Rodzaju). Język grecki natomiast dominował w kręgu kultury hellenistycznej i w nim powstałą większość ksiąg deuterokanonicznych. Hebrajski uważano za język święty, ściśle wiążący się ze sferą sacrum. Dlatego dla celów kultu żydzi palestyńscy zawsze używali hebrajskiego, nawet wówczas, gdy ich językiem mówionym był już aramejski (po niewoli babilońskiej). W diasporze sytuacja wyglądało nieco inaczej: wielu żydów nie znało już hebrajskiego, greka (koine) była ich językiem ojczystym i posługiwano się nią również podczas nabożeństw. Czas redakcji, czyli ostatecznego spisania tekstów kanonu hebrajskiego, zamyka się około roku 400 p.n.e.; zaś teksty greckie są nieco późniejsze (250-150 p.n.e.). Warto też przypomnieć, że w III p.n.e. Żydzi aleksandryjscy przełożyli Biblię na grekę. Tekst ten nazwano Septuaginta (od greckiego określenia 70, gdyż według tradycji 70 tłumaczy przełożyło ją w 70 dni). Przekonanie o świętości określonych ksiąg przekazywano przez lata w tradycji ustnej wspólnoty i początkowo nie było potrzeby jednoznacznego ich skodyfikowania. Problem kanoniczności ksiąg, czyli określenia, które z nich są natchnione i jako takie pochodzą od Jahwe (czyli są Słowem Bożym) pojawił się później (diaspora i wpływy hellenistyczne), ale stał się kwestią fundamentalną dla wspólnoty żydowskiej, gdyż to na ich podstawie formułowano podstawy wiary i życia w judaizmie. Zdefiniowanie kanonu ksiąg natchnionych przez rabinów nastąpiło dopiero między rokiem 90 a 100 n.e. w miejscowości Jamnia (Jawne), czyli już po pojawieniu się chrześcijaństwa i po upadku Jerozolimy. Wykluczono wówczas ostatecznie możliwość zaakceptowania w kanonie ksiąg deuterokanonicznych. Ciąg dalszy na następnej stronie Agnieszka Rybińska 4. JUDAIZM – RELIGIĄ KSIĘGI Biblia jest niewątpliwie tym, co łączy chrześcijan i żydów. Dla członków obu tych religii księgi Pisma Świętego są po prostu Słowem Bożym. Wierzymy, że Bóg objawiał się poprzez wieki w Swoim Słowie, co zostało spisane na kartach świętych ksiąg. Dlatego Pismo Święte jest bardzo ważne w doświadczeniu wiary - tak żydów jak chrześcijan - i jest podstawą doktryn obu tych religii. Co do tego, nie mamy wątpliwości i w tym punkcie zgadzamy się ze sobą. 4.1. Biblia hebrajska a Biblia chrześcijańska Należy jednak zauważyć, że w kręgu religii i kultury chrześcijańskiej używamy takich określeń jak: Biblia, Pismo Święte, Słowo Boże, natomiast żydzi mówią o Pismach albo o Torze. Używa się nawet określeń: Biblia hebrajska i Biblia chrześcijańska i są to określenia jak najbardziej poprawne. Bowiem mówiąc o księgach świętych, czyli o księgach natchnionych, nie zawsze mamy na myśli te same teksty. Biblia chrześcijańska składa się z dwóch części: Starego i Nowego Testamentu. Katolicki kanon, czyli spis ksiąg natchnionych (tzn. uznawanych za Słowo Boże) ustalono ostatecznie na Soborze Trydenckim w 1546 roku. Jest to zbiór 73 ksiąg, które podzielone są na 46 ksiąg Starego i 27 Nowego Testamentu. W zakresie Starego Testamentu katolicy przyjęli kanon ksiąg z Septuaginty, zaś protestanci palestyński kanon Biblii hebrajskiej (39+27). Słowo Testament oznacza tu pakt albo przymierze. Odpowiadają bowiem dwóm okresom w historii Objawienia / komunikowania się Boga człowiekowi / Przymierza Boga z ludźmi. Stąd rozróżnienie na Stare i Nowe Przymierze. Biblia hebrajska jest zbiorem ksiąg, opowiadających o Przymierzu Boga Jahwe z Ludem Izraela. Odpowiada więc chrześcijańskiemu pojęciu Starego Testamentu, choć nie całkiem. 4.2. Biblia hebrajska W przypadku Biblii hebrajskiej mamy do czynienia praktycznie z dwoma kanonami: palestyńskim i aleksandryjskim. Pierwszy z nich jest krótszy został sformułowany na terenie Palestyny, drugi natomiast powstał w diasporze i jest bogatszy w tak zwane księgi deuterokanoniczne. Mówiąc o Biblii, żydzi palestyńscy używali określenia: zwoje ksiąg, Pisma, albo Tanak. Ten ostatni termin pochodzi od pierwszych liter hebrajskich nazw trzech części (tora, newiim, ketuwim). W skład Biblii hebrajskiej wchodzą bowiem 24 księgi, które kategoryzuje się według określonych typów. Są to: 1 – Tora czyli Prawo; 2 – Prorocy; 3 – Pisma. Teksty te powstały na terenie Palestyny, zostały spisane w języku hebrajskim (choć fragmenty niektórych znamy w wersji aramejskiej), jednak dla żydów najważniejsze było kryterium świętości księgi. Tora to zbiór ksiąg mojżeszowych czyli Pięcioksiąg (Rdz, Wj, Lb, Kpł, Pwp). Księgi Proroków (newiim) dzielono na: proroków pierwszych (Joz, Sdz, i łączone w jedną księgę 1-2 Sm i 1-2 Krl), proroków późniejszych (Iz, Jer, Ez) i dwunastu proroków mniejszych (Oz, Jl, Am, Ab, Jon, Mi, Na, Hb, Sof, Ag, Za, Ml), których teksty połączono w jedną księgę.

6. 6 Marian Łukaszewicz W. Herbstrith, Edith Stein – ihr wahres Gesicht (Prawdziwe oblicze Edyty Stein), wyd. Lit, Berlin 2006 Karmelitanka Waltraud Herbstrith swoją głęboką wiedzą o Edycie Stein podzieliła się w wielu książkach. Czytelnik nie znający języka niemieckiego mógł napotkać wersję polską jej bogato ilustrowanej popularnej książki Edyta Stein – ofiara naszego czasu (Verbinum 1998). W swej ostatniej książce wydanej w 2006 roku w serii Forum Religionsphilosophie Herbstrith dociera do nie znanych powszechnie faktów dotyczących między innymi rozterki Edyty Stein w poszukiwaniu wyznania najbardziej odpowiadającego jej osobowości. Jeszcze jako ateistka z pobudek czysto psychologicznych odprawia ona 30- dniowe indywidualne rekolekcje zalecane przez założyciela jezuitów Ignacego Loyolę. Obserwując swoich przyjaciół fenomenologów Adolfa Reinacha i Jadwigę Conrad-Martius zastanawia się, czy za ich przykładem nie zostać ewangeliczką. Interesuje się filozofią Kierkegaarda i podobnie jak Franz Rosenzweig rozważa powrót do wyznania mojżeszowego zgodnie z oczekiwaniem matki i innych członków rodziny. Dopiero lektura autobiografii Teresy z Avila skłania ją ostatecznie do przyjęcia chrztu w kościele katolickim. Jako katoliczka Edyta Stein podjęła pracę w liceum i seminarium nauczycielskim prowadzonym przez siostry dominikanki w Spirze. Pracę wychowawczą traktowała jako apostolstwo. Swoją bogatą osobowością bardziej niż słowami zdobywała uznanie nie tylko młodzieży świeckiej, ale i młodych dominikanek i postulantek przygotowujących się do zawodu nauczycielskiego. W pracach pisemnych młodzież z pełnym zaufaniem powierzała jej swoje osobiste problemy. Duży formacyjny wpływ na młodzież zakonną uzasadniał przypisanie Edycie Stein roli nieformalnej mistrzyni nowicjatu. Niepokój o rodzinę, o naród żydowski, wyjazd, a właściwie ucieczka do Echt w Holandii w trosce o los własny i karmelu kolońskiego sprawiły, że Edyta Stein żegnała się z siostrami z płaczem. To wtedy zaczęła porównywać siebie do Estery wstawiającej się przed obcym królem za swój naród. Okres adaptacji w Echt także nie był łatwy skoro polecenie przełożonej, aby przygotowała publikację o św. Janie od Krzyża, skwitowała uwagą, że jej umysł wreszcie przestanie rdzewieć. Tych kilka wybranych szczegółów biograficznych wzbogaciło mój obraz Patronki naszego Towarzystwa. Wdzięczny autorce za przysłanie mi egzemplarza swojej książki, postanowiłem wysłać jej w zamian świeżo wydany przez nas w wersji niemieckiej przewodnik Edith Steins Spuren in Breslau (Śladami Edyty Stein we Wrocławiu). Może ta lektura skłoni siostrę Wartraud Herbstrith do odwiedzenia Wrocławia, a przy okazji opowiedzenia nam o własnych poszukiwaniach prawdziwego oblicza Edyty Stein. c.d. 4.3. Talmud Drugą ważną dla religii i kultury judaizmu księgą jest Talmud (etm. od hebr. nauka), na który składają się dwie odrębne księgi: Miszna i Gemara. Miszna jest pierwszą kodyfikacją Prawa ustnego, skompletowaną ostatecznie około roku 2000 w języku hebrajskim. Należy podkreślić, że Miszna ma wielu autorów: jest ich około stu pięćdziesięciu i należą do kilku pokoleń Izraela. Pierwsze wydanie Miszny na Zachodzie ukazało się w Hiszpanii XII wieku wraz z komentarzem Majmonidesa. W wyniku wypierania hebrajskiego przez aramejski i rodzącej się przez to potrzeby tłumaczenia tekstów Prawa pisanego, zaczęto tworzyć komentarze do Tory w języku aramejskim i tak powstała Gemara. Pracowano nad nią w dwóch ośrodkach, więc znamy dwie wersje Gemary: palestyńską (krótszą, z IV w.) i babilońską (obszerniejszą, z VI w.). Dlatego mówi się o Talmudzie Palestyńskim (Jerozolimskim) i Babilońskim. Talmud zawiera szereg interpretacji nakazów i zasad Prawa, pouczeń, przypowieści, przysłów, pouczeń moralnych, a nawet bajek i legend. Talmud jest zatem zbiorem pism, które mają prowadzić go do Pana, ale nie jest traktowany jako księga natchniona przez Boga w ścisłym tego słowa znaczeniu. Skodyfikowano w nim późniejszą tradycję Izraela, która została przyjęta między VI a IX wiekiem przez wszystkie gminy żydowskie. Dzięki temu judaizm ukształtował się w dość spójny i jednolity system wierzeń, praktyk i zwyczajów, którego wykładnikiem jest właśnie Talmud. 4.4. Naród Księgi Judaizm nazywany jest często religią księgi a żydzi – ludem księgi. Niewątpliwie studium Tory i Talmudu zajmuje bardzo ważne miejsce w edukacji religijnej wyznawców judaizmu. Zwróćmy jednak uwagę na fakt, że w religii i kulturze judaizmu mamy do czynienia z dwiema kategoriami ksiąg. Pisma zawierają słowa natchnione, zaś Talmud – tradycję i mądrość Izraela. Jedne i drugie wypływającą z relacji Narodu Wybranego z Bogiem. Chrześcijanie wierzą, że czytający je człowiek doświadcza obecności Pana, modli się, wchodzi w relację z Bogiem i Jego Słowem. Lektura księgi nie jest więc tylko i wyłącznie czynnością intelektualną, ale modlitwą i spotkaniem z Bogiem Żywym. Bez trudu aplikujemy tego rodzaju sformułowania do wspólnoty chrześcijan, i prawdopodobnie możemy to samo powiedzieć o wyznawcach judaizmu? * Polecam: Ks. Tomasz Hergesel, Rozumieć Biblię. 1. Stary Testament. Jahwizm, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków 1990. Giovanni Leonardi, Naród Izraela i Jego Pisma. 1. Wprowadzenie do historii zbawienia, Wydawnictwo Paulistek, Lublin 1996. Przewodnik po Biblii, Vocatio, Warszawa 1996.

7. 7 Wiktoria Miller Wystawa „Narodowy socjalizm i ruch oporu we Wrocławiu 1933-45 Aktywne opracowywanie tematów historycznych zajmuje szczególne miejsce w działalności Towarzystwa im. Edyty Stein. Dużą uwagę przywiązuje się do projektów związanych z badaniem i dokumentacją lokalnych oraz europejskich tematów. Projekt historyczny „Narodowy socjalizm i Ruch Oporu we Wrocławiu 1933-1945“ powstał we współpracy Towarzystwa im. Edyty Stein i Centrum im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Impulsem do powstania projektu była szczególna historia Wrocławia, naznaczona nie tylko przez dyktaturę i zniszczenia, ale również poprzez zmianę przynależności państwowej i niemal całkowitą wymianę ludności po II wojnie światowej. Międzynarodowa grupa studentów pracowała przy rekonstrukcji lat 1933-1945 we Wrocławiu. W archiwach poszukiwano czasopism i dokumentów. Przeprowadzono wywiady ze świadkami tamtych wydarzeń na całym świecie. W ten sposób zebrano ogromną ilość materiału, który następnie został zaprezentowany w postaci dwujęzycznej wystawy zawierającej również liczne zdjęcia. - Wernisaż - środa, 28 marca o godz. 18.00: uroczyste otwarcie z wykładem wprowadzającym dr Krzysztofa Ruchniewicza, dyrektora Centrum im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego - Finisaż - niedziela, 22 kwietnia o godz. 18.00: Pokaz filmu „Die Spuren der Kreisauer“. Film opowiada o polsko-niemieckich relacjach, lato 2006. (w dniach 22.04-22.05.2007 Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego na placu przed kościołem św. Elżbiety we Wrocławiu prezentować będzie wystawę „Kreisau zu Gast in Breslau (Krzyżowa gościnnie we Wrocławiu), będącą wspomnieniem 100-ej rocznicy urodzin Helmutha Jamesa von Moltke i jego znaczenia dla ruchu oporu na Śląsku). Wystawa będzie otwarta codziennie od 28 marca do 22 kwietnia 2007 w godz. 9.00-17.00 w Domu Edyty Stein. Wstęp wolny. W przypadku zorganizowanych grup (uczniowie), istnieje możliwość po uprzednim uzgodnieniu przeprowadzenia warsztatów tematycznych i rozmów ze świadkami czasu. Kontakt: markus.nesselrodt@edytastein.org.pl Znajdująca się w DOMU EDYTY STEIN polsko-niemiecka wystawa będzie w maju prezentowana w Groß-Rosen (Rogoźnicy), a w czerwcu i lipcu Śląskim Muzeum w Görlitz. Wiktoria Miller „Jak Ty to widzisz / Wie Du es siehst”. Wystawa „Jak Ty to widzisz / Wie Du es siehst” jest efektem dziennikarskiego projektu fotograficznego Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. Powstała w 2005 roku w wyniku spotkania, podróży i wspólnej pracy 14 młodych fotografów z Polski oraz Niemiec. Ich zadaniem było przyjrzenie się i uchwycenie obu krajów w obiektywie. W tym celu podzielili się oni na pary polsko-niemieckie i wyruszyli w podróż po Polsce i Niemczech. Wystawa, którą można było zwiedzać od 10.02 do 11.03.2007 w Salonie DOMU EDYTY STEIN, była dla nas impulsem do zajęcia się bliżej tematyką polsko-niemieckich stereotypów oraz Polski i Niemczech w mediach obu krajów. Towarzyszyły jej dwie imprezy: otwarcie wystawy 10 lutego wraz ze spotkaniem z dwojgiem autorów zdjęć, projekcją filmu „Lichter” oraz dyskusja panelowa polskich i niemieckich dziennikarzy 3 marca. Na otwarcie wystawy zaprosiliśmy do Wrocławia dwoje młodych ludzi biorących udział w projekcie – ze strony polskiej Krystyna Abraham, ze strony niemieckiej – Markus Nowak. Na wernisażu opowiadali o wrażeniach z projektu, swoich kontaktach z drugim krajem. Po rozmowie zaprosiliśmy wszystkich gości do obejrzenia wystawy i ma projekcję filmu Hansa Christiana Schmida „Lichter” („Światła”, 2002), przedstawiającego dwa dni z życia ludzi, których losy splotły się przypadkowo na granicy polsko-niemieckiej, w Słubicach/Frankfurcie nad Odrą. Pokazują różne światy, różne historie, różne drogi i sposoby radzenia sobie w rzeczywistości, a także – różnice, jakie wciąż kształtują życie mieszkańców wschodu i zachodu Europy. „Siła mediów w stosunkach polsko-niemieckich” – dzięki temu tytułowi, jaki nadaliśmy dyskusji panelowej z udziałem polskich i niemieckich dziennikarzy – udało nam się zainteresować szeroką polsko-niemiecką wrocławską publiczność. 3 marca Salon DOMU EDYTY STEIN wypełniony był do ostatniego miejsca gośćmi, którzy przyszli posłuchać wymiany zdań między polskimi i niemieckimi dziennikarzami na temat sytuacji w polsko-niemieckich mediach. Gośćmi na podium byli: Thomas Urban – korespondent „Süddeutsche Zeitung” w Warszawie i Kijowie, Cezary Gmyż – dziennikarz „Wprost” i wiceprezes polsko-niemieckiej fundacji „Medientandem” oraz Andreas Metz, koordynator biura „n-ost” w Berlinie, organizacji skupiającej młodych korespondentów relacjonujących po niemiecku o Europie Środkowo-Wschodniej. Nierównowaga na podium była niezamierzona (korespondent Gazety Wyborczej z Berlina nie dotarł z powodu choroby), ale też w efekcie okazała się nie przeszkadzać dysputantom. Dyskutowano o winach polskiej i niemieckiej strony, o zaangażowaniu politycznym polskich dziennikarzy, o zarzucaniu Niemcom do dziś win II wojny światowej, o arogancji dziennikarzy niemieckich w stosunku do ich polskich kolegów po fachu. Do rozmowy aktywnie włączyła się również publiczność. W efekcie wymowa dyskusji była bardzo optymistyczna. Czego potrzeba nam najbardziej to – rozmów. Także rozmów polskich i niemieckich dziennikarzy – bo w tym – jak w każdym konflikcie żadna ze stron nie jest bez winy, ale dzięki dialogowi wiele spraw da się wyjaśnić.

8. 8 Renata Zając NA PÓŁKACH KSIĘGARSKICH Najwięcej książek dotyczących Edyty Stein znajdziemy w Księgarni Archidiecezjalnej przy wrocławskiej katedrze. Będąc tam warto zwrócić uwagę na tomy z serii „Klasyka Karmelitańska” (Wydawnictwo Karmelitów Bosych w Krakowie). Są to: Autoportret z listów: - cz. I 1916 – 1933, - cz. II 1933 – 1942, - cz. III Listy do Romana Ingardena”. Wszystkie tomy zaopatrzone są wstępami prof. Gerl- Falkovitz i przypisami siostry Amaty Neyer OCD. Ponadto są do nabycia: Drogi poznania Boga (studium mistyki Dionizego Areopagity, a także roboczy przekład zachowanych dzieł Dionizego dokonany przez Edytę Stein). Wiedza Krzyża (śledząc życie i naukę św. Jana od Krzyża Edyta Stein odsłania własną drogę i pokazuje, że krzyż nie jest symbolem śmierci, lecz żywym znakiem mistycznej rzeczywistości). Można tez kupić nowe wydanie książki siostry Immakulaty Adamskiej OCD: Święta Edyta Stein (Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków, 20003). Autorka oddaje głos przede wszystkim samej Świętej, zarówno w relacji wydarzeń, jak i w objaśnianiu ich znaczenia. Ponadto w obecnym wydaniu znalazła się prezentacja wszystkich dzieł Edyty Stein, ich geneza i zasadnicza treść (część jest przetłumaczona na język polski). Siostra Immakulata dołączyła też homilie Ojca Św. Jana Pawła II wygłoszone podczas beatyfikacji i kanonizacji, a także list Edyty Stein do papieża Piusa XII (15 lutego 2003 roku Watykan udostępnił badaczom tajne archiwa z lat 1922-1933. Wśród upublicznionych dokumentów znajduje się ten list datowany na kwiecień 1933) Zainteresowanych Edytą Stein zachęcamy do częstego odwiedzania tej księgarni. Zdarza się bowiem, że wśród tytułów już znanych, na półce (naprzeciwko środkowej kasy, obok książek autorstwa ks. Romana Rogowskiego) znajdziemy pojedyncze egzemplarze książek wydanych w latach poprzednich. I te znikają oczywiście szybko. Dotyczy to też, niestety, obszernego tomu ks. Wojciecha Zyzaka; Fundamentalna rola wiary w życiu i pismach św. Teresy Benedykty od Krzyża Edyty Stein, wydanego w 2005 r. przez Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy w Krakowie. Książka jest naprawdę warta polecenia. Dotąd bowiem brakowało w literaturze polskiej całościowego opracowania, które byłoby skoncentrowane na problemach wiary i to zarówno w życiu, jak i twórczości Świętej, a co stanowi organiczną całość. Wielkim atutem tej książki jest klarowny język i przejrzysty rozkład treści. Czytelnik nie musi być teologiem! Ksiądz Zyzak kończy swą książkę słowami: „Ojciec Święty kanonizując Edytę Stein postawił ją na świeczniku, z którego winna oświetlać nasze życie, byśmy podobnie jak ona, dali się prowadzić za rękę Panu i stale szukali prawdy, by znaleźć Boga”. A ci, którzy sięgną po przewodnik Duszniki Zdrój, jakich nie znacie autorstwa Anny Kurek-Perzyńskiej i Marka Perzyńskiego (znanego jako autora innych ciekawych przewodników po Dolnym Śląsku), znajdą tam miłą niespodziankę: zdjęcie Edyty Stein, z krótkim życiorysem, a przede wszystkim informacją, że latem 1911 roku bawiła w Dusznikach z koleżankami z Uniwersytetu. Autorzy cytują stosowny fragment z jej Autobiografii: „Na pobyt wakacyjny wybrałyśmy miejscowość leżącą w pobliżu Reiners [Duszniki]. Był to Grunewald [Zieleniec] pod Hohe Menze [szczyt Orlica], najwyżej położona wioska w Prusach. Obie z Erną znałyśmy ja już z lat dziecinnych, gdyśmy tam kiedyś z naszą siostrą i szwagierka Trudy pojechały na wakacje. Wtedy po raz pierwszy ujrzałam prawdziwe góry...”. Edyta Stein zwiedziła wtedy też m. in. Polanicę Zdrój, Międzygórze, Międzylesie, weszła na szczyt Śnieżnika, przekroczyła góry po drugiej stronie granicy. SALON EDYTY STEIN Czwartek, 12 kwietnia, godz. 18.00 Dramat wypędzonych Polaków i Niemców w felietonach radiowych Marii Woś Wieczór Autorski Czwartek, 17 maja, godz. 18.00 Prof. Anna Zawadzka A jednak nadzieja Wieczór Autorski Serdecznie zapraszamy Planowane imprezy w DOMU EDYTY STEIN 13-20 kwietnia 2007 Polsko-niemiecko-izraelskie spotkanie młodzieży w Tel- Avivie i Jerozolimie. W projekcie udział wezmą uczestnicy spotkania z lata 2006 w Polsce oraz Niemczech na temat „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata“ (relacja w kwartalniku NR 02/06 (15)). Podczas projektu w Izraelu młodzież z trzech krajów będzie się zajmowała historią „Sprawiedliwej” Jarosławy Wołosiańskiej – która uratowała od Zagłady 39 osób żydowskiego pochodzenia – spotykała z uratowanymi przez nią osobami, zwiedzała Muzeum Yad Vashem oraz brała udział w uroczystościach Dnia Pamięci Holokaustu. Kontynuacja projektu planowana jest znów na lato 2007. Poniedziałek, 23 kwietnia 2007 Występ berlińskiego zespołu „Fön”, który wykonuje „teksty na muzyce” i w ujmujący sposób bawi się językiem oraz dźwiękiem. Dodatkowo przed południem 23 kwietnia muzycy i poeci poprowadzą warsztaty z pisania tekstów w języku niemieckim. Maj/czerwiec 2007 W ramach stypendium „Auswärtsstpiel“ Fundacji Kulturalnej Landu Saksonia będziemy przez dwa miesiące gościli w DOMU EDYTY STEIN młodego pisarza Romana Grafa. Planowany jest wieczór autorski razem ze znaną poetką Uljaną Wolf. Termin oraz dokładniejsze informacje wkrótce na naszej stronie internetowej. DNI EUROPEJSKIE 9-10 maja 2007 Z okazji Dnia Schumana odbędzie się w DOMU EDYTY STEIN otwarcie trzech wystaw składających się ze zdjęć oraz tablic informacyjnych pod hasłem „Europa całkiem blisko“. 9 oraz 10 maja zapraszamy do salonu DOMU EDYTY STEIN ma wykłady oraz dyskusje. Więcej informacji wkrótce na naszej stronie internetowej. Od 23 czerwca – POLSKO-NIEMIECKA WYSTAWA ZDJĘĆ W ramach festiwalu WROCŁAW NON STOP pod koniec czerwca prezentowane będą w DOMU EDYTY STEIN prace polskich fotografików oraz berlińskiego malarza i fotografika Marco Kaufmanna. 18 Sierpień – 1 wrzesień 2007 IX Polsko-niemiecki Kurs Tandemowy

Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007

Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007

Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado(7)

Similar a Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007

Similar a Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007(20)

Nr 01/2007 (16) WIELKANOC 2007