1. GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 1
ReflectieF
Een periodieke uitgave van GASSHO training & consultancy
Najaar 2011 nummer 11
Een natuurlijke wijze van doen
Van ingrijpen naar meebewegen, een subtiel verschil.
In de natuur vindt je een onvoorstelbaar zelfordenend vermogen. Onze gewoonte hard te
werken om ons doel te bereiken, is niet wat de natuur ons leert. Het zaadje dat een boom
wordt en vruchten draagt, maakt niet eerst een beleidsplan en een kosten-batenanalyse,
het komt vanzelf op en volgt zijn natuurlijke weg. Een natuurbeheerder weet wanneer hij
de natuur z’n gang kan laten gaan en wanneer ingrijpen geboden is. Hij heeft oog voor de
heersende bodemgesteldheid, en landschapselementen als bomen, reliëf, struiken en
stroompjes worden zoveel mogelijk intact gelaten. Hij werkt met een lange termijnvisie en
weet dat hij de natuur niet kan dwingen. Zoals je een vlinder niet helpt door het uit z’n
cocon te bevrijden en gras niet harder groeit door eraan te trekken.
Het zelfordenend vermogen van de natuur is iets wat organisaties vreemd is. In organisaties
wordt gewerkt en hard gewerkt. De manier waarop heeft veel weg van de menselijke
natuur de baas te willen zijn. Dit brengt een enorme bureaucratie met zich mee met heel
veel managers die heel hard werken en daardoor heel veel tijd tekort komen. En dus geen
tijd hebben om op een natuurlijke wijze de situatie gade te slaan, dat roept alleen maar
lastige vragen op. Om je te kunnen verantwoorden is het beter dat je als manager zorgt dat
er gewerkt wordt zoals jij vindt dat er gewerkt moet worden.
Systeemfalen
Steeds meer treedt op de voorgrond dat we te maken hebben met een ‘systeemfalen’. En
de naam van dat systeem is ‘management’. Een diep geworteld geloof dat organisaties
maakbaar zijn en gedrag van mensen beheersbaar, heeft ons blind gemaakt voor de
structurele gebreken van dit mechanistische systeem. Een systeem dat in de kern staat voor
zeggenschap hebben over het werk van anderen, en door schijnbare wetmatigheden de
ontmenselijking van organisaties onbedoeld in de hand werkt. Een systeem ook dat een
eigen taal (jargon) gebruikt dat meer verdoezelt dan klaarheid brengt.
Even terug in de tijd. Herinnert u zich nog het moment dat uw werkzame leven een
aanvang nam? Onbevangen keek u om u heen zonder gehinderd te worden door enige
kennis van zaken. Al gauw begon u zich een mening te vormen over wat u zag en ervoer. Op
sommige ogenschijnlijk simpele vragen kreeg u een duidelijk antwoord maar even zo vaak
was het antwoord ontwijkend, vaag of ingewikkeld. Maar u wilde natuurlijk niet bekend
komen te staan als iemand die niet snapt wat er gezegd wordt. En na enige tijd deed u
vrolijk mee! Soms vroeg u zich misschien af waar u terecht was gekomen. En besloot al dan
niet een switch te maken.

2. GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 2
Inmiddels bent u manager Huppeldepup en druk met 360°-feedbackgesprekken,
strategische concurrentieanalyses, spreadsheets, kostenbesparingen, uw mailbox, et
cetera. Er is alom waardering voor uw inzet en bijdrage. Niks mis zou je zeggen, of toch
wel? Het vraagt moed om op deze vraag een eerlijk antwoord te geven. Strookt wat ik doe
met mijn ambities, wat zijn die of vraag ik me dat niet af?
Je ambitie leven
Als je geen vragen stelt bij wat je drijft, wat je ambities zijn, is een verbintenis aangaan met
om het even welke organisatie dan ook geen probleem. En is de kans groot dat
management een doel op zich wordt, iets dat weinig te maken heeft met waar het in
essentie over zou moeten gaan. Management kan nooit de bindende factor zijn, wel wat je
met elkaar als doel nastreeft. Doen wat je echt wilt, belangrijk vindt, je ambitie leven in het
werk wat je dagelijks doet, is een kunst op zich. Zeker in het samenspel met anderen. Het
gaat erom dat je elkaar vindt in een collectieve ambitie, dat je met elkaar snapt waar het u
en uw collega’s om te doen is. Met als gevolg minder management, minder sturing of
dwang van bovenaf, en meer vrijheid. Vrijheid die een beroep doet op mensen om samen
te werken en een stimulans betekent voor elementen die er werkelijk toe doen:
zelfdiscipline, toewijding, betrokkenheid en vakmanschap!
Met een dergelijke collectieve ambitie kan je bijvoorbeeld de schijnbare wetmatigheid
achter je laten dat je mensen kan of moet motiveren, iets dat vaak het tegenovergestelde
effect oproept. Je gaat jezelf niet motiveren of demotiveren, je laat het ook niet aan
anderen over. Je bent het in meer of mindere mate, afhankelijk van het werk dat je aan het
doen bent. Ik raak niet gemotiveerd door de rompslomp die het werk met zich meebrengt,
en het demotiveert me ook niet omdat het me in staat stelt mijn ambitie te leven die de
rompslomp meer dan waard is.
Eigen wijsheid
Een paar goedbedoelde eigenwijze adviezen tot slot. Begin met te vergeten wat u nog te
doen had en waar u door tijdgebrek niet aan toe gekomen bent, leef niet in het verleden!
Ken uw beperkingen, u wordt nooit goed of competent waar u nog nooit goed in bent
geweest of had willen zijn, anders was u dat al lang. Echt goede ideeën komen van mensen
zelf, vraag er gewoon naar. En zonder bij voortduring gebruik te maken van allerlei
managementwijsheden gaat een natuurlijke wijze van doen u beter af, echt waar!
Thomas Langemeijer