SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 274
TU SACH PHATTRIEN GIAO Dl:JC
Do Vi¢n IRED tuyen ch9n vii giai thi¢u
MONTESSORI
dtea[]f.s:XII KHO: Ht)< X  HOI A Member of PACE
www.asach.com.vn
IRCDInstitute for Research on
��d_u_l�a�on�J_D�·yt�!opincnt
AS8chwww.asach.com.vn
PHllC1NG PHAP
MONTESSORI NGAY NAY
Montessori foday
Sach nay thu{lc "TU SACH PRAT TRIEN GIAO Dl)C"
(Tu sach do Virn IRED tuyen chc;m va giai thiru.
De biet them chi tiet vl Tu sach d"c birt nay, vui lon�
truy c/!.p: www.IRED.edu.vn ho"c www.SachHay.org)
IREDInstitute for Research on
Educational Development
PHUONG PIIAP MONTESSORI NGAY NAY
Dtch tu nguy�n ban ti�ng Anh: Montessori today: a comprehensive
approach to education from birth to adulthood
Tac gia: Paula Polk Lillard
Copyright© 1996 by Paula Polk Lillard
Photographs copyright © 1996 by Karin Olsen Campia
Charts copyright© 1996 by Denise Selhausen
This translation published by arrangement wit.h Schocken Books,
an imprint of The Knopf Doubleday Group, a division of Random
House, Inc.
Ban quy�n ti�ng Viet© DT BOOKS - A member ofPACE
PAULA POLK LILLARD
PHUONGPHAP
MONTESSORI
NGAY NAY
Mot phuong an giao dl,lc toan dien
danh cho tre tu tu6i so sinh d�n tu6i truong thanh
Nguoi dtch: Nguy�n Thuy Uy�n Phuong
NHA XUAT BAN KHOA HOC xA H(H - DT BOOKS
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Sach giao dlc - "Tuong ti�n phong"
trong cOng cu(>c cha:n hung giao dlc
Lam th{ nao de chung ta c6 m()t d()i nga nhang nha giao
chdt lztQng qu6c tt? Lam th{ nao de chung ta co d()i nga nhang
nha lanh dq,o giao d{lc c6 t'tl,m voe? Lam th« nao de chung ta co
th�phat trien d11<1c nhang phuong phap giao d{lc uu viet? Lam
th{ nao de hQc sinh cua chung ta co theti{p c(m du<Jc voi nhang
gt t6tnhdt de khai sang trt tue va nu6i duong t{Lm h'l>n?... Nhang
cei.u hoi l<Jn lao nayphai dztQc giai quytt bang m()t cu¢c canh t{Ln
giao d71-c stlu r()ng, va trong c6ng cu()c nay kh6ng th� bO qua vai
tro cua "tzt<Jng ti�nphong" mang t�n "sach giao dl,lc".
Trong c6ng cu(>c h(>i nh$.p va dua tranh toan c�u cua nguoi
Viet, co le di�m ma chung ta cM hl)i nh$.p d�u tien nh�t va
m�nh me nMt, do la h(>i nh$.p v� tri thllc. Va trong c6ng cu(>c
h(>i nh�p nay, linh Vl,tc cM phru hl)i nh�p truck nh�t va quy�t
liet nh�t chinh la linh Vl,tc giao dlc.
Va ch�chAn mQi nguoi d�u d�ng y, mu6n co ml)t nude Viet
Nam moi, ml)t nude Viet Nam thinh VUQng va van minh, thl
phru co nhilng con nguoi Viet Nam moi, nhilng con nguoi duQc
nu6i duang tAm h�n, duQc khai sang tri tue va duQc ren luyen
th� ch�t t6t. Di�u nay chi co dUQc khi chung ta co mc)t n�n giao
dl,lc mdi, mc)t n�n giao dlc khai ph6ng con nguoi. Mu6n duQc
nhu v$.ythl phru dl,la vao nhi�u ylu t6, va m(>t trong nhilng y�u
t6 d�u ti�n va kh6ng th� thi�u, do la phru co tu duy mdi, nh$n
thtic mdi, t� nhln mdi, tri thtic mdi cho giao d(lc, Cl th� la cho
5 chu the quan tr<;>ng nha'.t cua n�n giao dlc/he th6ng, do la: nha
nude, nha truong, nha giao, gia d'tnh va nguoi hqc.
Co ra'.t nhi�u each d� di;it duQc ml,lc ti�u nay. Gui ngUoi
di h<;>c t{).p, nghi�n ctiu o cac qu6c gia phat tri�n. Mai nhung
"bo oc" giao dlC ldn cua th� gidi v� chia se voi chung ta. Tlm
each chuy�n giao nhung cOng nghe giao dl,lc hien d�, nhung
mo hlnh giao dlc ti�n b¢ th6ng qua viec li�n k�t voi cac t6 chllc
giao dl,lC uy tfn. . . Tuy v{).y, nhllng each lam nay cung co mot s6
di�m kh6ng thu{).n lQi nhu la viec tri�n khai kh6ng d� dang va
kha t6n kem.
Co th� suy nghi d�n mot each lam nua, ddn gian hdn ma
cung khOng kem ph�n hieu qua, do la xm1t ban nhung d�u sach
giao dlc thl,tc sl,l co gia trt. Dfiy cung la each dua trf tue va tu
tuong cua nhung "bO oc" hang d�u th� gidi v� giao dl,lc v� Viet
Nam mot each nhanh nha'.t, re nha'.t va d�n dUQc vdi nhi�u ngUoi
nha'.t. BAiig each nay, nhung con ngUoi trong gidi giao dlc cua ta
co th� co cd hOi duQc chia se va h<;>c hoi tu nhang tac gia ldn, tu
nhung b�c thttc gia hang dhu th� gidi v� giao dlc 6 bat cti ndi
dfiu, vao ba'.t cti hie nao...
Sach giao dl,lc duQc dtnh nghia la nhungpho sach duQc vi�t
ra boi nhung nha tu tuong giao dl,lc, nha cru each giao dl,lc, nha
lanh d�o giao dlc, nha giao dl,lc h<;>c... nhAm chuy�n tru nhung
tinh thhn, tu tuong, tri�t ly giao dlc, nhung suy nghI mang
tinh khai phong, nhung phuong phap uu viet. . . cho xa hOi, cho
ngUoi dE;ty, ngUoi h<;>·c, va cho ca nhllng nha nghi�n cttu va nha
quan ly giao dl,lc.
Sach giao dl)c khOng chi la nhung cu6n sach Cl th� thuong
thi1y d� hudng dfm ta each lam viec, each thuc hanh xU'. hay
nhung loi khuy�n d� m6i ngay l�n ldp t6t hon. Sach giao dlc
du()c d� c$p a dAy la nhung cu6n sach dtnh ngh;;a l<;ii giao d'(lc,
dinh nghia l� vai tro cua cac chu th� trong n�n giao dl,lc; Ia
nhung cu6n sachgop phfill giup cac chu th� trong he th6ng giao
dl,lc hi�u ro va lam dung cling viec cua m:mh (tu:ng chu th�phai
gianh lay vai tro v6n dI la cua mlnh vaphai tra l<;ii vai tro v6n
dI la clia cac chu thll khac nhung mlnh l� dang nAm giu nhung
vai tro do); la nhung cu6n sach cung c�p cho ngUbi doc cai n�n
tang, cai cOi ngu'bn v� each suy nghi, v� tu tuong va tri�t ly cua
vie<: lam giao dl)c. Ttl cai g6c nay, se khOng kho d� bi�t dU()c
each th1,1c hien, each cai bi�n va ti;to ra nhung thay d6i trong
tlng ngUoi di;ty, nguoi hQc, va nhang thay d6i nay se ti;to ra sllc
m�mh thay d6i c¢ng dbng giao dl,lc va c¢ng dbng xa h()i.
Hillu theo mOt each nao d6, khi dua v� Viet Nam nhung
cu6n sach giao dl,lc c6 gia tri nay, tuc la chung ta da "mbi"
duQC nhung tu tuong giao dl,lc each mliIlg nh�t, nhungsuy nghi
giao dl,lc ti�n hO nhi1t, nhung phuong phap giao dl,lc quan trong
nh�t d�n t� m6i nha, m6i ngUbi d� truy�n di;tt nhung di�u ma
chung ta r�t c� nhung ll;ri dang thi�u. VI vf}.y ma ta cung c6
thll vl von "sach giao dl,lc" nhu la mot "vt tudng lanh 11n ti�n
phong" trong viec hien thl;lc hoa vai tro dAn d�u cOng cuOc hOi
nh�p tri thllc CUa linh VtC giao dl,lC.
Va co.ng ttl nhung suy ngh! do, "Tu sach Phat triin Giao
d"l,lc" (bao gbm ca "Tu sach Ngh� giao") clia Vien Nghi�n cllu
Phat tri�n Giao dlc (gQi tAt Ia "Vien IRED") va D'� Books du()C
ra doi. Tu sach nay se Hin lu<;jt gidi thieu tdi d¢c gia quan tam
d�n giao dvc, quan tAm d�n ngh� d�y h9c, quan tAm d�n c<'.'Jng
tac quan ly giao dvc nhung t$p sach giao dvc, nhung b(> sach
giao dvc duQc ch9n lQc ky cang, dUQc bi�n so�n hay bi�n dich
can trQng boi nhung nha nghi�n cllu, cac dich gia, cac chuy�n
gia tAm huy�t. Vi¢n IRED la m(>t vi¢n nghi�n cllu d<)c l�p va
phi lQi nhu$n ho�t d(>ng trong linh Vl,lc giao dvc, n�n duong
nhi�n, vi¢c xAy dl,lng va phat tri�n Tu sach chuy�n bi¢t nay
co.ng kh<'.'Jng nha.m mvc ti�u lQi nhu$n.
K� W nam 2012, Vi¢n IRED va DT Books da xua:t ban
nhung tl,la sach sau dAy:
1. John Dewey v� giao dl!c (John Dewey)
2. Kink nghiCm va giao diJc (John Dewey)
3. Nam tu duy cho tuong Lai (Howard Gardner)
4. Thay d6i tu duy (Howard Garner)
5. Ctmg d11-ng cua d<;ti hQc (Clark Kerr)
6. Gianh lg,i tri thllc (Michael F. D. Young)
7. Ngubi th'l'Ly gioi trong mQi ldp hQc (Linda Darling­
Hammond)
8. L6 h6ng giang dg,y (James Stigler and James Hieber)
9. Lank dg,o Sl,t thay d6i - Cfim nang cai t6 trubng hQC
(Tony Wagner va Robert Kegan)
Nam 2014, nhung tl,ta sach sau du<;le ti�p tl)c ra milt b� dQC:
1. Thuy(t Da th6ng mink (Howard Garner)
2. Phuongphap Montessori ngay nay (Paula Polk Lillard)
3. mntang tu tl.t<'Jng va trifft hQc CUa gUw d1,IC (Gerald Gutek)
4. Gach b�t toan cau v� thanh qua giao d(lc (Tony Wagner)
5. Dao tg,o d()i nga nha giao trong m()t thl gioi dang thay d6i
(Linda Darling-Hammond)
6. Ghi chep v� t'f/, do (Nguy�n Van TrQng)
7. Giao d(lc VietNam & PhanLan (MOt k�t qua nghien crtu
clia Vien IRED)
La nhang nguoi lam giao dlc, �t hAn ai trong chung ta
cllng mong mu6n rti.ng m(>t ngay nao d6 trong tuong lai kh6ng
xa, gidi giao dlcViet Nam (ca giao dlc ph6 th6ng, giao dlc di;ti
hQc va giao dlc ngh�) se co sl,1 blnh da.ng vdi gidi giao dlc th�
gidi, nhdt la hlnh da.ng v� m�t chia se va �P nh�t tri thlic. Khi
d6, gidi giao dl,lc qu6c t� dUQc dQc nhung cu6n sach quy nao v�
giao dlc, v� nghien cllu thl gidi giao dlc o Viet Nam ta rung se
c6 co hOi duQc d9c va th� chi la duQc so huu nhllng cu6n sach
do (bti.ng ti�ng Viet han hoi). Vdi mong mu6n nhu v$.y, nhllng
tac ph&m c6 gia trt clla "Tu sach Phat tri#n Giao d(lc" (bao
�m ca sachbien dich va sach bien so�) se ti�p tlc lAn luQt duQC
gidi thieud�n d6ng dao b� dQC ca nude.
Vien IRED, ngay 01/10/2014
GIAN TU TRUNG
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Danh tf;J,ng b6 va m<:,
voi teit ca s{t bieft on vz da truy�n cho chung con long dang cam,
tinh than phl,lng sif,,
longy�u doi va nhang bai hQc cu()c s6ng.
"Giao dl,lc dung ngh1a la thu ma se giup cho hlilll tra thanh
mot ca the d�c hiet chll khOng phai la mot ke va.ng loi; la thtl
se trao cho bt;m mOt tinh th'a.n v�n nguy�n de VUQt qua nhUng
thach thll.c to lon; la thll se cho phep bt;m tlrn tha'.y nhung gia
tr} la kim chi nam tr�n hanh trlnh cu()c doi cua bi;tn; la thtl
se giup cho bi;tn tra thanh mot nguoi giau co v� tinh th'a.n,
mot con nguoi bi�t y�u nhung viec mlnh lam, nhung noi ch6n
mlnh d�n, nhung nguoi mlnh g�n ho cung; la thu: se di;ty cho
bi;tn drnu gl la quan trQng, n�n s6ng th� nao va ch�t ra sao cho
xU:ng dang".
-Trfch tu sach "Dumbing Us Down" c:Ua John Taylor Gatto -
mot trong nhung nguoi dUQC bang New York trao �g
giai thuang danh cho giao vi�n.
MlC LlC
Sa.ch giao dl,lc - "Tuong ti�n phong" trong cCmg cu<)c
chali hung giao dl,lc................................................................ 5
Loi cam tlil ............................................................................ 15
Loi mo d�u .... ......... ..................................... .. .............. ......... 17
1. Ngu'bn g6c valy thuy�t giao dl,lc Montessori .................... 29
2. Khai quat v� nhung nam dhu doi ...................................... 55
3. Nhang thay d6i di�n ra o giai dof,Ul thll hai ...................... 80
4. Nhung "Bai hQC ldn" va nhung "Bai hQC chinh" ............. 93
5. Moi truong lop hQc ........ ...... .......................................... .... 121
6. Nguoi giao vi�n ti�u hQC ................................................... 134
7. T1 do va trach nhiem .................. .................... ... ............. . 155
8. Nhllng quan sat til mOt ldp ti�u hQC ............................... 175
9. Giai dof,Ul trUang thanh ......... .. . ...... ..................... ............ 219
10. Montessori: Hien ti;ri va tuong lai..................................... 249
Phl,l h.ic: Chia se cua m<)t hQc sinh ... .... ...... ....... ..... ........ .. 262
Ghi chu .............................................................................. 266
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Loi cam ta.
Margaret Stephenson, giao vi�n Montessori va chuy�n gia hmfu
luyen qu6c Wd�ntitAnh vaMy, la nguoi da truy�n cho tOi ngu�n
cam hU:ngva hudng dAn toi trong su6t qua trtnh vi�t v� ly thuy�t
va th�tc hanh phudng phap Montessori gful ha mudi n{lm qua.
Toi mu6n bay to long hi�t on sAu sAc nha'.t d�n ha, khong chi vl
nhung chi dAn va khfch le ba da. danh cho ca nha.n toi ma con
Mi nhung c6nghi�n su6t ca cu¢c doi cua ha nham dam hao cha'.t
luong cao nha'.t cho giao dl,lc Montessori trtm toan th� gidi.
Toi mu6n cam dn ta'.t ca d�ng nghiep Montessori CU.a toi -
nhllng nguoi da khOng nglln nw giai dap thAc mAc cua toi v�
ly thuy�t Montessori cung nhu cung ca'.p cho tOi nhung thong
tin v� ho;;tt d¢ng nghi�n ctlu va sl,1 phat tri�n clia cac truong
Montessori ngay nay. Toi dl)c hiet bi�t on Marsilia Palocci,
thanh vi�n H¢i dbng Su ph;;tm cua Hiep h¢i Montessori vl ba da.
giup toi hi�u sa.u hdn khai niem v� cac thi�n hudng c6 tfnh ph6
quat o loai nguoi CU.a Montessori.
Du:oc tham gia vao qua trlnh giang d;;ty vdi cac tre em, phl
huynh va nha.n vi�n cua truong Forest Bluffla m¢t trai nghiem
16 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
dAy thu vi vdi tC>i. Cu6n sach nay da khC>ng thti duQc vi�t ra n�u
nhu khC>ng c6 tlnh y�u va sl h6 trQ ma chung tC>i chia se cung
nhau trong ng6i truong d6. T6i dl)c biet mu6n cam on Laura
Earls vl da chia se vdi t6i ra:t nhi�u thoi gian va ca nhang ki�n
thrtc chuylm m6n cua cC> v� ldp h9c titiu h9c.
T6i mu6n bay t6 Sl trAn tr9ng danh cho Susan Jasper -
nguoi da giup tC>i sli.p x�p viec gia dlnh va ca nhan trong nhang
thang qua dti t6i c6 thti hoan thanh c6ng viec vi�t lach va giang
d�y cua m'i.nh.
T6i ra'.t may mli.n khi c6 Bonny Fetterman la bi�n t�p vilm
cho cu6n sach cua mlnh o Schocken Books. Ba da cho tC>i nhang
loi tu va:n th6ng thfil Va ca Sl tha'.u hitiu V� nhang th6ng diep
giao dlc ma t6i mu6n truy�n d�t th6ng qua cu6n sach nay.
Vdi nhang nguoi la ditim tl,la trong cu(>c s6ng hAng ngay
cua t6i - nguoi chbng da d'Ong hanh cung t(>i trong gAn b6n
muoi lam nam, cac con gai, con r� cua t6i va cac chau - t6i bi�t
on hQ v� m9i di�u, dl)c hiet la sl,l ki�n nhfin, khfch le va h6 trQ
ma hQ da danh cho t6i trong qua trlnh vi�t cu6n sach nay.
T6i da. n6 ll,lc h�t srtc m'i.nh dti c6 thti di�n d�t l� m(lt each
trung thl,lc cac nguy�n Mc cua Maria Montessori va he th6ng
giao dlc ma ha da t�o dl,tng n�n. T6i cam k�t chtu trach nhiem
ca nhan d6i vdi nhang hi�u bi�t cua ban than va nhang chia se
ma t6i tr'i.nh bay trong cu6n sach nay.
Loi ma d�u
C
u6n sach nay la m()t cai nhln t6ng quan v� ly thuy�t va
thv:c hanh tri�t ly giao dlc Montessori danh cho cac phl
huynh, cac nha giao cung nhu btit ky ai quan tam d�n giao
dl,lc ngay nay, trong do di;tc biet chu tr9ng vao giai do�n giao
dlc ti�u hQc cua tre em. T6i cam thtiy mlnh bi th6i thuc phai
viet cu6n sach nay. Hay d� t6i phan nao giai thfch y nay bA.ng
each k� l�i cho quy Vi mOt CU()C tro chuyen gan day Cua t6i.
Hom do t6i dang o tren may bay, ngbi ke hen mOt nguoi
dan ong trong c6 ve Ia cha cua mtly dlla con nh6. Qua tro
chuyen, toi biet rA.ng anh co hai c�u con trai, m()t c�u chin
tu6i va m()t c�u muoi mc)t tu6i. Ca hai d�u du<;>c glii di hQc
o m()t truong Montessori ldn cua Chicago tit khi ha tu6i. Vi
truong nay co cac ctip hQc tit ti�u hQc cho den ph6 thong
cd so, anh dinh van cho cac con hQc d do cho den muoi lam
tu6i. Sau do chung se tiep tl,lc hQc o m(>t truong c6ng hoi;tc
truong tu, anh van chua chQn truong nao va hy vQng rfing
con cua anh se cung tham gia trong quy�t dinh chQn truong
cho chung.
18 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
T6i hoi anh ly do khi�n anh chqn phuong phap giao dlc
Montessori cho cac chau. Anh n6i: "Bo la quy�t djnh cla vQ Mi.
T6i b�n biu vdi c6ngviec su6t n�n d� cho ba xa toan quy'�n thoi.
Thl,1c ra hbi chung vao lop m(>t t6i cung khOng thfch cho chung
hQc o truong Montessori cho him. T6i lo rAng m6i truong do co
th� hoi go b6 qua. Nhung rbi qua thoi gian Mi da thay d6i. Toi
d�n tro n�n r!1t hU:ng thu".
Khi t6i hoi anh thfch di�m g1 o phuong phap Montessori,
anh tra loi rAng no giup cac con anh hlnh thanh y niem v� tinh
th�n dbng d<)i va s{ tl,1 chu. Anh noi: "Chung r�t co tinh th�n
dua tranh! Tre con du:a nao cung vf).y, nhung di�m khac biet
o da.y la bQn tre r!1t hoa hc)p vdi nhau va r!1t tl,i tin. Chung th�
hien g�n nhu la ngUbi truong thanh trong thai d(> vdi nhung
ngUoi xung quanh. Chung quan tAm d�n th� gidi. Th�m chi
chung con keo t6i tham gia vao m(>t dt an c(mgdbng danh cho
nhllng nguoi vo gia cu". Anh ngi.tngm<)t hie rbi n6i ti�p: "T6i
th!1y hlnh nhu nhung di�u toi dang n6i vdi chi kh6ng phai la
v� phuong phap Montessori. Toi dang k� cho chi nghe cac con
t6i da tro n�n nhu th� nao nho hQc o truong Montessori thl
dung hon!".
Rbi anh blnh lu�n v� nhllng dU:a tre hang x6m lab�n cua
cac con anh, nhi�u em trong s6 d6 theo hQc m<)t truong tu
thoi thuQng v6n n6i ti�ng v� thanh tfch hQc t�p. "T6i kh6ng
c6 y n6i x!1u m!1y dlla tre nay da.u", anh ti�p tl,tc. "Chung vAn
la nhang dU:a tre ngoan, nhung chung lu6n to ra la mlnh bi�t
r�t nhi�u. nhu th� chung la nhung thi�n tai bac hQc v$y.
T6i kh6ng cam th!1y chung dang ph!1n d!1u vi chfnh ban tha.n
LOI Md DAU 19
minh. Chung quan tam nhi�u hon d�n viec danh b;;ti nhung
ngUC1i khac".
Toi hoi anh lieu anh co lo Ia.ng khong khi con trai ldn cua
anh budc vao trung h9c. Khi a'.y chau se hQc chung vdi nhung
du:a tre hangxom nay hof).c nhung dU:a tre khac gi6ng nhu th�,
nhung each ma chung du()c giao dl,lc trong nhung na.m d�u dbi
thl. li;U ra'.t khac nhau. Anh tra lbi nhanh ch6ng: "Co chU:! Toi
Sf) rang con toi se trOng co ve hdi l�p di trong mAt ma'.y dU:a tre
do. No hie nao cung nghi�n cu:u thu: nay thll nQ, tlm toi ca.u tra
loi cho nhung ca.u hoi cua ri�ng no". Nhung ngay l�p tU:c, anh
ll';li dao ngU()c ll';li nhung g1 da. noi: "Ma thl,tc ra thl khOng. Toi
khOng nghI d6 se la va'.n d� da.u boi no ra'.t tl,1 tin. N�u c6 bi tr�u
ch<;>c thi n6 cung chling mang. No ra'.t hoa dbng vdi m<;>i ngUoi
va c6 tfnh dOc l�p. Do chling qua cW la n6i lo lAng cua ri�ng toi
ma thoi!".
Anh k� cho toi nghe v� thbi di hQc clia anh. Anh da tting
hQC 0 catrubngti�u hQC lbtrunghQC cOng l�p ti;i.i ml)t qu� ma
toi bi�t rang thu<)c lol';li t6t nha'.t cua rungngo;;U o Chicago. Tuy
nhi�n, vdi anh do ll';li la m()t ky niem co don. "Chting giao vi�n
nao a d6 thl,tc Sl la ngUoi dlu dAt toi ca. MQi thll d�u c6 ve l�h
lung th� nao a'.y. Montessori qua thl,tc la m()t phudng phap giao
dl,lc ra:t giau s( quan ta.m".
R6t cu()c, toi cung k� cho anh a'.y nghe v� nhung cOng viec
cua mlnh vdi phUdng phap Montessori. "N�u v�y thl cho phep
toi hoi chi m(>t ca.u ma lau nay toi van thubng thAc mile", anh
n6i ngay. "Khong phai ai cung bi�t v� Montessori. Ti;U sao th@.
N6 t6t v�y Cd ma?".
20 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
T6i hi�u n6i thiic mile cua anh. Tht;tc s{ la b6n muoi nam
da tr6i qua k� tu. khi t6i la m(>t giao vi�n di;ty lop hai t� m(>t
truong c6ng li;.p cua Terrace Park, Ohio. Khi do, truong cua
chung t6i van chua th� ti;to dUQC m6i dl'.l.y li�n ket giua viec giao
d1,1.c tre em vdi sl,l phat tri�n cua chung nhu la nhung con nguoi,
theo nghia m6i tre la m(>t ca nhc'.l.n vdi nhung dong gop d�c
bi�t cha the gidi nay. Chilng nao chua lam duc;ic di�u nay, ngC>i
truong do se van chua th� giup cac em tro thanh nhung nguoi
h9c chu d()ng, giin ket voi xa h(li va duc;ic tiep sllc d� thanh c6ng
trong xa h(li d6.
Cac bi;.c ph1,1 huynh trong dc;ii nha truong se giup chuftn
bi cha con em hQ budc vao the gidi khong ngilng thay d6i ma
chung ta dang s6ng. Thi;.t khong may la hQ ell khang khflng di
tlm nhung he th6ng giao dl,lc thu(lc v� qua khll, v6n duQc xc'.l.y
dl,lng dl,la tr�n khen thuong va trtmg phi;tt, bang di�m va xep
hi;i.ng, hQc thu¢c long va ki�m tra. Cac em chu yeu ngbi y�n va
nghe giang, m6i em nhu m()t ca th� bi�t li;.p o chiec ban cua
mlnh vdi rl1t it co h(li duQc phat tri�n cac ky nang xa h()i va giao
tiep clin co d� giai quyet nhung va:n d� trong the gidi thl,ic.
Th�m vao do, trong thi;.p ky VU:a qua, nhung chuftn mt;tc
hanh vi va ky lui;.t trong cac truong h9c cung khong ngilng di
xu6ng. Sl,i ng6 nghjch, tho 16 va cac cl1p de) bi;to ll,ic khac nhau
ngay cang tr6 n�n ph6 bien trong hQc sinh. Phv huynh con lo
lling rfing kh6ng khi ti�U Cl,{C 0 truong h9c se anh hUOng den cac
gia trf s6ng va thai d() cua con em mlnh.
Va theo thoi gian, nhung n6 11,{c cai each giao dvc da duc;ic
khoi phat. M(lt each tiep ci;.n duQc dua ra vao nhung nam 1960,
LOI MO DAU 21
n6i tiep theo viec xul1t ban cu6n sach kinh dien "Tre em that
bq,i nhu th( new" (How Children Fail) cua John Holt la m6
hlnh "ldp hoc mo". Cach tiep c�n nay giai phong nguoi giao
vi�n dung lop kh6i nhang phudng phap cung nhac cu.a giao an
truy�n th6ng, giup ho co the chu y nhi�u hdn den nhu ci1u cua
Wng hoc sinh va ti;to ra m¢t m6i truong hoc t�p thoai mai, hllng
thu hdn. Tuy v�y, phong trao cai each nay va cac phong trao
tuong tl,l khac l?i thieu di cac c11u phi'.l.n hoc thu�t duQc dinh
nghia Cl the nhli.m giup cac em VUdn den nhung ti�u chuAn
cao trong cac m6n van, toan, cung nhu di;tt dUQc kha nang tu
duy va truy�n d?t m¢t each ro rang. Nhang each tiep c�n nay
co.ng khOng hieu duQc sl,l ci'.l.n thiet cua viec phai d�t c6ng cu¢c
giao dlc tre em duoi m¢t goc nhin toan dien. Cac ml,lc ti�u va
phuong phap giao dlc di;i.t ra cho tung d¢ tu6i phai la m¢t t6ng
the gan ket de m6i ca nhan hoc sinh d�u co the t6i uu hoa ti�m
nang phat trien CU.a mlnh. Chinh vi v�y, nhung n6 11,lc cai each
nay cling di1n h,J.i tan di va thl1t bi;ti.
Vao di'.l.u th�p ni�n 1960, toi duQc biet den m¢t triet ly giao
dlc cho phep cfm ba.ng giua sl,l tl,l do va trach nhiem trong lop
hoc, dbng thoi cling huong tre em den nhung ti�u chmfo cao v�
phat trien tri tue va nang 11,lc xa h¢i. Quan trQng kh6ng kem,
triet ly nay cling chua dl,lng m¢t ti'.l.m nhln v� sl,l phat trien CU.a
con nguoi tu thuo 11u thd cho den khi truong thanh. Nho v�y,
no co.ng la mot phuong an giao d1,1.c 10-gic va nh11t quan, theo
sat sl,l phat trien cua tre em tu giai doi;tn nay den giai doi;tn
ke tiep. Ca.ch tiep c�n d¢c dao nay chinh la triet ly giao dlc
Montessori.
22 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
Th�t may mAn la tOi duQc ti�p c$n vdi tri�t ly Montessori
o trong moi truong ldp hQc ngay ti:l d�u. Trai nghi(lm d�u ti�n
do da d�n vdi toi trong h1c toi hoan to�m khOng bi�t trudc hay
nhln tha'.y duQc rang n6 co fch cho tre em nhu th� nao. Luc d6
t6i dang la trQ giang trong m(>t ldp h9c m�m non ma dtta thtt
ha trong s6 b6n du:a con cua tOi khi do dang theo h9c. Rbi trong
nam d�u ti�n, t6i d�n hi�u ro hon rangphuong phap Montessori
duQc dl).t tr�n n�n m6ng nghi�n cttu ra'.t vilng v� cac giai doi;:tn
phat tri�n cua tre em. Co ve nhu chfnh n�n m6ng nghi�n cttu
v� cac giai doi;m phat tri�n nay, cung vdi vi(lc giru ph6ng ngubn
nang lUQng tl do CU.a con ngUOi va khoi gQi d(>ng 11,ic tinh th�n
la di�u da khi�n cho phuong phap Montessori nAng cao duQc
nhung thanh qua trf tu(! va xa h(>i cua cac em. Trong ldp hQc
nay, vi(lc gian ti�p chufui bi (ca v� ng<>n ngo. va s6 hQc) cho tre
em duQc ba.t d�u khi cac em mdi ha tu6i. Nho do ma m(>t em be
nam tu6i co th� dbng thoi bi�t dQc, bi�t vi�t va giru duQc cac bai
toan c(>ng, tii1, nhAn, chia vdi nhung ki�n thttc cua minh v� he
th�p phAn. Cac em da di;tt duQc Sl phat tri�n phi thuong nay
th6ng qua m(>t qua trinh tim hi�u, kham pha vdi cac hQc Cl cv
th� va mang tfnh thlc hanh cao.
� ml).t phat tri�n nhAn each - m(>t khfa ci;tnh cling quan
trQng kh6ng kem, cac em d�u ra'.t d(>c l�p, tl tin trong ldp h9c,
th� hi(ln qua Sl sang ti;to, ni�m hi;mh phlic, tinh y�u cua cac em
d6i vdi vi(lc hQc. T6i vAn nhd minh da ba'.t ngo th� nao khi nhin
tha'.y Sl tu t�, Sl quan tam ma cac em danh cho nhau m(>t each
ra'.t khac li;t, cung nhu sl nAng niu ma cac em danh cho nhung
v�t dvng a quanh minh. ThlC s{ la, t6i chua tha'.y dtta tre nao a
LOI MO DAU 23
dO tu6i nho nhu cac em ma li;ri co th� cu xli vdi mot mllc dO ky
lu$t va trach nhiem cao nhu v$y.
Nhong nam sau do, toi hoan tt{t chuong trlnh Th�c si giao
dl,lC 0 Di;ri hQC Xavier, Cincinati, Ohio va lam tlnh nguyen vien
cho cac d1 an cOng dC>ng Montessori, bao gC>m viec tham gia cac
chuong trinh Head Start (Chuong trznh cua B<i Y tt va Dtch
V{l Nh{J,n sinh My nham h6 trQ cac vfi,n � v� giao dT.tc mhm
non, y t{, szlc kh6e danh cho cac tre em va gia dznh c6 thu nhf;Lp
thfi,p- ND) va m()t d1 an nghien cllu v� Montessori ctia Di;ri hQc
Cincinati. Vao cu6i giai do� nay, toi da vi�t m()t cu6n sach co
tl,la la "Montessori: M<:>t each titp cf;Ln hiCn dc;ii" (Montessori -A
Modern Approach) nhlim gidi thieu cho cac phl,l huynh co con a
tu6i mlim non v� phuong phap nay.
D�n nam 1981, toi tro thanh mOt giao vien Montessori
dUQc chllng nh$n Mi Hi�p h()i Montessori Qu6c t� (Association
Montessori Internationale)1. Trong nam do, toi da tham gia
khoa dao t�o qu6c t� - mllc dO can ban ti;ri Vien Montessori
Milwaukee. Cung hie do, toi cung hoan thanh git{c mo mo mOt
truong Montessori cua rieng toi. Cung vdi nguoi con thtt hai
trong s6 nam nguoi da truong thanh cua toi la Lynn Jensen
- m()t giao vien Montessori giau kinh nghiem, va Jane Linari -
mot nguoi b� va cung la dC>ng nghiep giang d�y. toi da tham
gia sang 1$p truong Forest Bluff ti;ri Lake Bluff, Ilinois.
Ldp d�u tien cua truong do Lynn dttng d�y, gC>m muoi lam
em trong de) tu6i ha va b6n. Nam k� ti�p, s6 lu<;mg hQc sinh ldp
ml:Un non nay tang thanh hai muoi lam em, vaJane bAt d�u d�y
mot ldp ti�u hQC. Truong phat tri�n dM ttl do va d�n nay da co
24 PHVONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
khoang m()t tram nam muoi em hQc sinh ttl muoi tam thang
d�n muoi lam tu6i. Cac em d�n ttl cac c()ng dbng da.n cu trong
khu vv:c Chicago, m()t s6 em phai ma:t chtlng m()t ti�ng dbng
hb d� di d�n truong. Chung toi co chin giao vi�m Montessori va
tam trQ giang, m()t phv trach kinh doanh va m()t trQ ly. M6i giao
vien d�u tham gia chia se cac cOng vi�c hanh chinh cua truong.
Chfnh viec chia se trach nhiem nay da giup chung toi xa.y ding
duQc m()t tinh th�n dbng d()i vang chl).c va 101;ti bo di ca:u true t6
chU:c ruom ra v6n la ganh nQ.ng cua nhi�u truong hQc ngay nay.
Di�u nay cung cha phep chung toi dua ra cac quy�t dinh hanh
chfnh la'.y mvc tieu giao dvc lam trung ta.m, va luon dQ.t nhang
yeu c�u cua ca hQc sinh, phv huynh Um giao vien len d�.u.
T6i da d1;1.y m()t trong s6 cac lop cua truong cho tre ttl ba
d�n sau tu6i su6t muoi nam qua. Do la m¢t trai nghiem ma n�u
khOng tfnh vi�c k�t hon va lam m� thl da.y la di�u ma toi tra.n
quy hon ca trong su6t cu<)c doi mlnh. Ngbi tren san, may mo
m¢t ta:m ghep moi co hlnh ban db cha.u A, h9c each phat a.m cac
ten nude Kazakhstan, Azerbaijan, Kyrgyzstan va Tajikistan
cung voi cac em - nhung nguoi da tham gia cac ho�t d<)ng do
con hao hU:ng hon ca t6i. Toi tha:y mlnh dUQc bao b9c trong S1
nhiet thanh kham pha th� gidi cua eac em.
Cu6n sach nay chuy�n tai m¢t each baa quat v� tri�t ly giao dvc
Montessori trong vi�c giup tre em phat tri�n thanh nhung nguoi
lon hoan thien. No cung trtnh bay each ma tri�t ly Montessori
k�t hQp giua tfnh t1 do va tfnh trach nhiem, vai tro chu d¢ng cua
LOI MO DAU 25
tre em trong viec hQc ell.a m'l.nh, cac chmfu ml,1c cao v� thanh tfch
hQc t$p, nh$n thU'.c xa hOi va phat trien nhlln each; cung nhu m(lt
� nhln giau tfnh nhlln van va nhang thanh qua ell.a n6 trong
viec truy�n cho cac em ni�m cam hung tham gia vao c(lng dC>ng
cu.a mlnh, de rC>i khi ldn len cac em tro thanh nhang con nguoi
giau trach nhiem va tinh thrui c6ng hi�n.
Thanh c6ng ell.a tri�t ly Montessori dl,1a tren vi(!c tha:u
hieu rtm.g vi¢c giao dlc tre phfil duQc xem xet m(lt each toan
dien ngay ttl hie bat d'liu. M1,lC tieu va phucmg phap giao d1,lC {j
tttng dO tu6i phai hai hoa vdi nhau lam thanh m(lt tdng the gan
k�t. ttt hie tre chao doi cho d�n khi truong thanh. Cac chuong
sau day ell.a cu6n sach cung trinh bay v� Montessori nhu m(>t
phuong an giao dl,lc nha'.t quan, di cung qua trlnh phat trien cu.a
tre tu giai doi;tn nay d�n giai doi;tn khac, vdi quan diem rling giai
doi;tn sau phai ke thtta dUQc giai doi;tn trudc d6. Ml.le tieu ell.a
giao d1,lc o tttng dO tu6i la nhlim h6 tr<) cho qua tr'l.nh phat trien
lien t1,lc nay o m6i tre em.
Chuong 1 trinh bay m(>t each ngan gQn v� ngubn g6c va ly
thuy�t giao d1,lc Montessori. Nhang phl huynh chu y�u quan
tam d�n viec ap d1,lng tri�t ly nay th� nao trong lop hQc hang
ngay c6 the dQc thAng vao nhang chuong sau va tro ngU<)c li;ti
chuong nay m6i khi c'lin tham khao thcmg tin n�n tang nao d6.
Chuong 2 khai quat v� tri�t ly Montessori cho tu6i tieu hQc.
T6i se kh6ng 11).p ll;li o day nhang th6ng tin v� giao d1,lc tre dudi
6 tu6i da duQc tr'l.nh bay trong cu6n sach khac Montessori: Mot
each tilp c¢,n hien dg,i (Montessori:A Modern Approach) cua t6i.
C6ng trlnh nay giup cho phl huynh tlm hieu sau hon v� giao
26 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
d1,1c tre nho vao lua tu6i nay, o truong hay o nha. TU chuong 3
d�n chuong 8 Ia phfill chinh, t$p trungchuy�uvao giai do;pi ti�u
hQc CU.a tre. Theo t6i bi�t thl da.y se la l�n dAu ma ly thuy�t cung
nhu each th1,1c hanh phudng phap Montessori cho tre ti�u hQc
duQc trlnh bay ml'.)t each chi ti�t cho nhung nguoi kh6ng thul'.)c
gidi chuy�n m6n. Chzt<Jng 9 m6 ta ng{m gQn nhung y tuong v�
ap dmg Montessori o truong trung h9c va dl;li hQc. D1,mg y cua
chudng nay la nhfim giup cac b�c phl huynh hlnh dung con
mlnh se o da.u sau khi k�t thuc hanh trlnh giao dl,lc ti�u hQc va
ti�n lieu trudc cac nhu cAu khi con buoc vao giai doi;tn vi thanh
ni�n va chom truong thanh. Chudng nay khai quat 11;1.i toan bl'.)
t�m nhl.n cua tri�t ly Montessori, gbm ca ph�n trlnh bay v�
nhung di�m m�nh cua nguoi tre va nhung mvc ti�u cAn d1;1.t
duQc su6t nhung nam thang CU.a giai do;pi chdm truong thanh
ra:t quan trQng nay.
Chuong cu6i cung mo ta v� vi tri CU.a phuong phap giao
dvc Montessori o nude My ngay nay va nhung dong gop ti�m
tang CU.a no cho tuong lai. Trong chudng nay toi cung phac hQa
v� vai tro cua truong tl,1 chu (Truong cfmg nhung du<1cphep tl,I,
quan v<! di<!u hanh va tai chink - ND) va truong chuy�n trong
viec Ian toa tri�t ly Montessori vao cac truong c6ng 1$p, cung
nhu S1 phat tri�n cua nhung truong Montessori dl'.)c 1$p. Toi
cung thao lu�n v� tlnh hlnh nghi�n cllu Montessori ngay nay
va viec chmin bi cho cac h9c sinh Montessori o chl).ng duong
giao dvc tudng lai cua cac em.
Nha giao d1,1c Maria Montessori da. dua ra k� ho1;1.ch cho d¢
tu6i ti�u h9c tr�n gia thi�t rfing o giai dol;lll phat tri�n nay tre da.
LOI MO DAU 27
co kha nang "t1 dao luyen mlnh" nho duQC di;iy d6 theo phuong
phap Montessori o sau rulm d�u doi. Cac bl)c phl huynh vl vl)y c6
th� lo lling rang con hQ se chlmg duQC huong lc;Ji ma:y o m(>t truong
ti�u hQC Montessori n�u nhu trudc do tre kh6ng theo hQC o m(>t
truong m� non theo phuong phap nay. Thl)t may mlin la di�u
nay se kh6ng xay ra. Cac giao vien Montessori, cung nhu nho.ng
giao vien gioi o ba:t ky noi dAu, se don nhl)n tre o ba:t ky di�m xua:t
phat nao va lam ta:t cit nho.ng gl cfil1 thi�t d� giup cac em phat
tri�n. Tren thl,lc t� la giao vien Montessori con co lQi th� hon, boi
phuong phap nay cho phep sl,1 linh hoi;it va S1 quan tAm d�n tllng
ca nhAn hQC sinh o m6i d(> tu6i. Trong s6 nhtlng em thanh c6ng
nMt khi di hQC cung nhu sau t6t nghiep o truong chung t6i, c6 cit
nhung em kh6ng M theo hQc chuong trtnh m� non trudc do.
0 m<)t khfa c�h khac, lQi th� cua tre em duQc di;ty d6 theo
phuong phap Montessori C'.l tu6i m�m non trudc khi vao budc
ti�u hQc se duQc trlnh bay ro vdi bi;in dQc trong nhang chuong
vi�t v� d(> tu6i nay. Nhtlng tre em "da dUQc chmin bi'' nay da
quen vdi viec nM.n trach nhiem cho nho.ng hanh d¢ng cua
mlnh trong m<)t c(mg dbng gbm nhi�u ngUoi khac, co.ng nhu c6
kha nang khoi d�u va hoan thanh m(>t c6ng viec ma kh6ng c�n
giao vien phru trl,lc ti�p c� tay chi bao. Ngay tl ngay dhu tien
a truong ti�u hQc, nhung em hQc sinh nay da siin sang vdi viec
may mo va kham pha cac giao Cl Montessori, ctmg vdi cac bi;in
hoan thanh cac bai tl)p dudi hl.nh thllc vi�t hol)c n6i. Vdi nho.ng
em khacchuabi�t dQc, vi�t hay lam tfnh, cac em se danh nho.ng
thang diu tien a truong d� hQc nhung ky nang nay. Cac em co
th� cung phai chn d�n sl,1 h6 trQ dl)c biet d� di;tt duQc kha nang
28 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
tl quan va chung s6ng trach nhi�m vdi nguoi khac, tuy thu('>c
vao nhung trai nghi¢m truoc dAy cua cac em o nha, nhom tre,
truong m�m non hay cac chuong trlnh giao dvc ti�u hoc khac
ma cac em tham gia.
M('>t loi canh bao: T�n goi "Montessori" Ia so huu cOng
c(mg. No co th� duQc dung boi ba'.t ky ai, cho ba'.t ky mlc dfch
gl. Vl vf).y, co nhung chuong trlnh du<;>c g&n mac "Montessori"
nhung th1,tc M ap d1,1.ng phuong phap nay ra'.t hi;in ch�, thf).m chi
la hoan toan khOng. Do do, vi¢c cac phl huynh tn,tc ti�p quan
sat cac lop hoc la ra'.t quan trong d� quy�t dtnh xem truong nay
co di;it dUQc cac ti�u chuAn Montessori dich thl,lc hay khOng.
Khi nhung phat hien moi vE Sl phat tri�n cua con nguoi
duQc dua ra, dl).c bi�t la thong qua cac nghi�n cuu th�n kinh
hi�n di;ti, nhung b6 sung hay thay d6i trong tri�t ly giao dvc
Montessori cung co th� xay ra. Khong m('>t ca nhAn nao co th�
dua ra ta:t ca cllu tra loi cho m('>t va'.n di'., chua M do li;ii la chu dE
phuc ti;tp nhu chu dE h6 trQ sl phat tri�n cua con nguoi trong
nhung nam thang di d�n truong thanh. Trong cu6n sach nay,
toi da mo ta nhung lop hQc Montessori va nhung kinh nghiem
ma toi duQc dl ph�n. Chung di;ii di�n cho m(>t thoi gian va m<')t
khOng gian cua }ich su. Chitng nao ma chung con an khop voi
nhung nguy�n ly ph6 quat vE sv: phat tri�n cua loai nguoi, chtlng
do chung con co th� duc;1c ap dl,lng cho mQi truong hQp ph6 bi�n.
Chung nao ta tha'.y rang chting khOng con an khop nua, chung
se khOng th� t'On ti;ii. Vdi m<')t tllm tri luOn y thuc vE diEu d6, toi
hy vQng cu6n sach nay se giup gifil thfch nhung fch lQi cua tri�t
ly giao dvc Montessori ma toi da tung dUQc bi�t - voi vai tro la
m('>t nguoi m�, m('>t nguoi th�y. va m('>t nguoi ha.
1
Nguon g6c va ly thuyet giao dlC
Montessori
M
aria Montessori t�p trungvao IDlC ti�u cua giao dlc hon
la cac phuong phap. Theo dinh nghia cua ba, m1,.lc ti�u
nay la "s1 phat tri�n cua m(>t con nguoi hoim thi(ln, huong v�
m6i truong, bi�t thich nghi voi thoi gian, kh<mg gian va n�n
van hoa ma con nguoi do sinh s6ng". S1 thich nghi nay chfnh
la kha nang dap ling y�u chu cua nhung b6i canh moi va co trf
tu(!, long dung cam d� thay d6i chling khi chn phai thay d6i.
Ngay nay chung ta co th� dinh nghia IDlC ti�u nay la st;{ chrn1n
bi d� tre em co th� s6ng thanh c6ng trong th� gioi cua chung.
Chu "cua chung" a dAy ham y chi tuong lai chu: kh6ng phai
la th� gioi ma chung ta dang s6ng - v6n chi di;ii dien cho qua
khU: va hien tl;l,i.
30 PH VONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
Montessori hoan toan khOng �P u trudc y tuang nao v�
viec lam th� nao d� di;tt duc;>c mlc ti�u nay a tre em. Cach ti�p
c�n ell.a ha la ti)p trung vao tre em va quan sat nhang nhu cl1u
ell.a chung. Ba tin rang ngay trong qua trinh truang thanh ell.a
tre em da Um ti;ti nhang cau tra loi v� kha nang "t1 lam mdi
minh" ell.a loai ngUoi trong tung th� he k� ti�p. Montessori la
mot ngUoi thlc M, dbng thoi co.ng la ngUoi co tllm nhl.n. Thi,tc
Ma ch6 ba da thu thi)p cac M.ng chU:ng trl,lc ti�p tu: tre em trong
mOi truong s6ng tl,l nhi�n ell.a chung vdi mot thai dO khach
quan va khOng djnh ki�n. T�.m nhl.n th� hien a ch6 ba tin rang
nhang cau tra loi ma ba tlm th�y se khOng chi giup mang d�n
mot cu(>c s6ng y nghia hon cho tung tre em ma con hau ich cho
ca nhan loi;ti.
Montessori la mot bac Si y khoa va mot nha giao dlC tien
phong, ha sinh ti;ti Y vao nam 1870 va m�t nam 1952. Ba s6ng
chu y�u ti;ti Y, Ta.y Ban Nha, An DO va Ha Lan trong giai doi;tn
dl1y b�t 6n ell.a cac cuOc chi�n tranh th� gidi va cac phong trao
each mi;tng. Du phfil di cu nhi�u llln trong cu(>c doi cua ml.nh,
trong do co doi ll1n phfil di ti ni;tn, ba vAn khOng ngting nghien
cllu v� tre em, ma truong, giang hai, dao ti;to giao vien 0 ha chau
llc. Ngay nay cac truong Montessori da hien dien a nam muoi
hai nude tren sau chau llC, va con s6 do vAn khOng ngting tang
len khll.p toan cl1u.
Phuong an giao dlc cu.a Montessori duc;>c phac thao dl,l'.a
tren nhang quan sat ell.a ha v� tre em trong cac n�n van hoa
da di;tng va o nhi�u qu6c gia. Vi vi)y, nhllng kham pha ell.a ba
kh6ng chi la cac nguyen hie rieng ell.a Montessori. Do la nhang
NGUON GOC VA LY THUY�T G IAO DVC MONTESSORI 31
nguy�n tile ph6 quat v� hanh vi cua con ngUC:li, thu(>c v� mQi
dan tl)c, mQi xa. h¢i va mQi n�n van hoa. Nhang nguy�n tlic ph6
quat nay co.ng chinh la n�n tang Vllng chli.c cua h¢ th6ng giao
dl,l.c a khAp mQi nai.
Montessori cho rang cOng vi¢c cua mlnh van dang con ti�p
dien. Vi vf).y, ha khong chu tam due k�t nhcrng y tuang cua
mlnh thanh ml)t ly thuy�t giao dl,l.c cu6i cung. Tuy nhi�n vao
ha nam cu6i cua cu(>c dbi, khi da budc sang d¢ tu6i tam muai,
ha da nhln lf;li c6ng viec cu.a doi mlnh va trlnh bay li;ti m(>t each
t6ng th� cac y tuong tinh hoa cu.a mlnh. Duoi dAy la tom ta.t ha
lu$n di�m chfnh ell.a ha:
• Sl phat tri�n cua con ngUoi khOng <lien ra nhu ml)t
duC:lng thAng tuy�n tinh di l�n li�n tlc, ma la ml)t
chu6i cac buoc truang thanh.
• Sl phat tri�n hoan thien cu.a con ngUoi di;tt duQc la
nho nhang thi�n hudng hanh dl)ng C1 th� tuang l.1ng
vdi mOi truong ma hQ sinh s6ng.
• S1 tuang tac vdi moi truC:lng nay di;tt duQc hi¢u qua
cao nha:t v� m(t phat tri�n ca nhan khi no do con
ngUC:li tl 11,la chQn va xuat phat ti1 m6i quan tam cua
chinh ca nhan do.
Khi con la m(>t sinh vi�n y khoa tre a Df;li hQc Rome vao
nhcrngnllm 1890, Montessori da nghi�n cl.1u v� ngu�n g6c va sl,1
hlnh thanh cila loai ngUoi. Sau khi da di;tt duQc m(>t sl,1 nghiep
y khoa thanh c6ng, ha tra lf;li Df;li hQc Rome d� nghi�n cU'.u v�
su phi;tm, tri�t hoc, nhan chung hQc va ti�p tlc bi hap dan boi
32 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
d� tai sl,l phat tri�n trong mQi hl.nh thai doi s6ng. Khi lam vi(lc
vdi tre nh6 va thanh ni�n trong nhung nam sau do, ha nh�n
ra dmg co cac giai dof;m d(lc thu trong qua trlnh phat tri�n cua
con nguoi. Cu6i ctmg, ha da xac dtnh duQc co b6n giai do� phat
trien nhu vfJ.y. Trang do c6 hai giai dol;ln tu6i tho - keo dai d�n
tu6i muoi hai khi drta tre da ldn kh6n, va hai giai dol;ln truong
thanh - hoan ta'.t khi m(lt thanh ni�n dl;lt duQc sl,l truong thanh
o tu6i hai muoi b6n.
B6n giai dol;ln phat tri�n nay cling chinh la ca'.u tnic chung
cua cu6n sach nay. Chi ti�t cua m6i giai do� se duQc trlnh bay
trong cac chuong tuong ling. Con trong chuong gidi thi(lu nay,
t6i mu6n trlnh bay v� cac nguy�n Mc va cac th6ng tin can ban
co li�n quan m�t thi�t d�n ca b6n giai do� phat trien.
Montessori da kham pha ra d'mg co ha di�u xay ra trong
m6i giai dol;ln phat trien nhu sau:
C6 m(lt ml,lc ti�u phat tri�n Cl tM.
C6 m(lt dinh hudng da duQc xac l�p sAn va duQc tuAn
thu nham d�t duQc ml,lc ti�u phat tri�n do.
Co nhung s1,l nhl;ly cam d(lc bi(lt dttQc trao cho loai nguoi
trong m6i giai dol;ln phat tri�n nham h6 trQ viec d�t
dtiQC IDl,lC ti�u CUa giai dof}.n d6.
Dli nha'.n m�nh s1,l a'.n tuQng cua qua trlnh chuy�n d6i tu
giai dof}.;·1 nay sang giai dof}.n k� ti�p cua tre em, Montessori
da so sanh cac giai do�n phat trien voi hlnh anh fin dl,l v� m(lt
con budm. Cac budc phat tri�n tu mOt con sAu, con nhOng d�n
mot con budm tru6ng thanh khac nhau d�n mlic ta kho long
NGUON GOC VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 33
ma kh6ng phAn biet duQc chung voi nhau. Tuong tl nhu vf}.y,
sl khac biet trong m6i giai doi;m phat tri�n cua con nguoi cling
phi thuongd�n mtlc nguoi do cl1 nhu duQc tai ti;to 11;i o tung thoi
di�m vf}.y. Giai doi;i.n sau k� thua giai doi;tn truck, vl vf}.y ma Sl
phat tri�n sai lech 0 bl1t ky giai doi;tn nao cling anh huong d�n
thanh c6ng chung cua to�m bO qua trlnh.
Montessori thl1y rfi.ng n�n giao d1,1c truy�n th6ng chang d�
ta.m gl d�n cac giai doi;m phat tri�n nay. G�n nhu o tl1t ca qu6c
gia tr�n th� gidi, giai doi;tn d�u ti�n la tu khi tre sinh ra d�n khi
sau tu6i d�u bi tho o, boi viec h9c hanh cua tre chi bat d�.u khi
tre sau tu6i hol).c Wc1n tu6i l�n sau. Sau do, t6c d('> giao d1,1c l�i cu
tang d� d�u, qua m6i nam li;ti cang kho hon vdi nhi�u m6n h9c
duQc th�m vao, nhi�u giao vi�n dUQc b6 sung, nhi�u ap h;tc h9c
hanh bai VO hon, vdi cac giao trlnh va bai ki�m tra dUQc ap dl).t
tu b�n ngoai Um cac em.
Ml).c du ban than la m('>t sinh vilm rl1t thanh cong trong he
th6ng giao d1,1C d6 vdi nhi�u giai thUOng va danh hieu di;tt dUQC
trong nhllng nam d�n truong va hQc dl;li h9c, Montessori nhf}.n
ra duQc nhi�u di�m khi�m khuyt�t cua n�n giao dlc do. Ba lien
tuong hQc sinh o th� he mlnh voi "nhang con buom kho" duQc
dinh tr�n tl1m bang trung bay. Ba ve m('>t bi�u db mo phong
giao dl,lc nhu m('>t duong tuy�n tinh, kh6ng ngilng nhbi nhet
th6ng tin nhu tM dmg tre em nhu nhllng to giily trAng tha hb
ma in l�n vf}.y. Ba t6 no bli.ng m('>t "mau xam xilu xi" d� phan
anh sl chan chuong ma chung gay ra cho cac em. Bi�u db nay
cung ng�m phan anh quan di�m rAng tri th6ng minh se tang
l�n theo dO tu6i.
34 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
24
Tuai thO' au Tieu hQc Trung hQC f)�i hQC
Sr.t giao d1;,c truy�n th6ng du<;Jc dr.ta tren gia dfnh cua slj phat trien
tuyen ttnh (nhang mai ten bieu tht cho sr.t gia tang ap lr.tc).
DE'l phan biEm ll;li, Montessori ve m(>t biE'lu db m6 ta qua
tr!nh phat trien thi.tc Si clla tre em. 0 bieu db nay, m6i giai
do� la m(>t Ian song phat trien mdi, dGtt duQc m('>t dinh cao
nh�t va rbi giam dan. Bieu db nay nh�n mi;mh tinh th6ng nh�t
va deu d�n cu.a qua trlnh phat trien ma no the hi�n.
Montessori tin ding giao dlc phiti tlidng ling vdi tung thoi
ky phat trien cua tre em. "Thay vl phAn chia thanh truong
mllm non, tieu hQc, trung hQc va dGli hQc, chting ta n(!n chia giao
dlc thanh tung giai dol;ln va m6i giai doGtn nay clln gan k�t vdi
budc phat trien ma ca nhan hQc sinh dang trai qua"1•
Tuoi
3 9 15 21
6 12 18 24Mc'l/ sinh
Thai nien thieu _____, �---Luc tn.J6'ng thanh---�
Phuong phap giao d1;,c Montessori du<;c thiet ke phu hQp vdi nhang
giai doq,n tang trudng c1la con nguoi.
NGUON GOC VA LY THUYET G IAO Dl)C MONTESSORI 35
Montessori nh� ra rang giao dlC truyen th6ng kh6ng du
dap ting cac nhu c�u CU.a tre em. La mc)t bac si y khoa, ha chiu
trach nhi�m cham soc tre em cua tntong State Orthophrenic o
Rome. Truong nay (4p hQp tre kh6ngdUQc giao dlc ttt nhang noi
khac trong thanh ph6 nhu: tr� mb c6i, vi�n ctlu M, b�nh vi�n
va cac tntong hQc. Montessori rl1t quan tam den sl,l phat trien
CU.a nhang em nay nhu Ia nhung con nguoi, chti kh6ng phai Ia
"nhung hQc sinh o truong". Vdi niem quan tam den sue kh6e
toan di�n ca ve the cha'.t Ian tinh than CU.a cac em, ha M.t d�u c6
@.ng tlm hieu tri oc cua chung, dl)c bi�t la khi dieu nay co li�n
quan den kha nang kiem soat hanh vi co the cua cac em.
Montessori nghi�n ctlu nhung c6ng trlnh nghi�n cl.tu ti�n
phong cua t{(t ca cac tac gia co dong gop cho mang nay ma ha
co the tlm tha'.y. Trang su6t doi mlnh, ha da xac nh� rang ha
"mile n<;> ldn" vdi hai bac si di trudc la Jean Itard va Edouard
Sesuin, nhung nguoi da phat trien cac phuong phap de ho trQ
tre em cM.m phat trien ve tam th�n va tre em khiem thinh.
B{ln CGJ.nh vi�c sll. dlng phlidng phap cua Jean Itard va Edouard
Sesuin, Montessori cung du:a ra nhang giao CJ. cua ri{lng mlnh
de giup cac em. Trude sl,l kinh ngGJ.c cua moi nguoi, nhieu em
trong s6 nay khong nhang da biet doc biet viet ma con dGJ.t du<;>c
ket qua ngang bang vdi nhang bl;ln cling trang ltia a cac truong
blnh thuong trong h� th6ng giao dlc, ft nha'.t la o ky sat hGJ.ch
cua bang. Cung chinh h� th6ng nay da ttt ch6i cac em trudc do
vdi ly do "khong the giao dlc du<;>c".
Montessori van tran tro, vl ha hieu rAng hoc sinh cua mlnh
co nhang hGJ.n che ra'.t hau hlnh. Ba da dua ra mc)t quyet dinh
36 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
ra:t tao b1;1.o ma theo cac dbng nghiep y khoa cu.a ba, d6 la mot
quy6t dinh d1;1.i dOt. Ba da roi bo nganh y d� theo du6i con duong
giao dlc dU<;1c xem la kem hdn ca v� danh v9ng lAn ti�n tai. Ba
quy6t tAm t'im hi�u lam th6 nao d� co th� thanh c6ng o nhang
di�m ma cac giao vi�n ttrng d�y d6 cho h9c sinh cua ba trudc
dAy da tha:t b1;1.i.
Montessori mu6n thi�t lc;tp mOt m6i truong ma o d6 ba co
th� quan sat each tre em o tu6i di h9c va co nangh,tc blnh thuong
sU'. dlng cac giao Cl va phudng phap mdi cua ba. Di;tc biet la, ba
co.ng quy�t tAm d� kh6ng bi anh huang bdi nhung each ti�p cc;tn
truy�n th6ng, hay khi�n cho nhung hanh vi tv nhi�n cu.a tre
em trong m6i truong ldp h9c mdi nay bi nglit quang bdi nhung
yeu ci:u, nhung lich ho1;1.t dc)ng th6 nay th� kia.
Khi y tuang nay xua:t hien, Montessori chua lam viec nao
vdi tre em trong de'.) tu6i d6n truong, bdi cac em d�u da di h9c
a truong cOng. Tuy nhi�n, co mc)t cd hc'.)i da d�n giup ba co th�
cham soc tre em a dudi de'.) tu6i nay. D6i tuc;>ng la nhung tre em
s6ng trong mc'.)t dtj an nha d c6ng cc'.)ng dang du<;1c cai t6 o mc'.)t
dia ban thuc'.)c dl;lllg it du«;Jc bi�t d�n nha:t cua Rome: qu� San
Lorenzo.
Do hoan toan la mc'.)t sv t'inh co va kh6ng co chu y nao ti1
truck, Ian dau tien Montessori da thU'. nghiem nhung giao CJ. va
phUdng phap mdi cua m'inh vdi tre d tu6i mrun non. Khi tha:y
tre d quc;tn San Lorenzo phan ung tfch eve vdi m6i truong giao
dl,lc cua ba va nhung Ian sU'.a d6i sau do con hdn ca cac em o
truong State Orthophrenic, Montessori hi�u rang di�u can lam
vdi n�n giao dl,lc truy�n th6ng kh6ng chi la d6i mdi, ma can
NGUON GOC VA LYTHUYtT GIAO DVC MONTESSORI 37
hAn m¢t cu(>c each m1;1.ng. Cu(>c each m1;1.ng nay phai bao gbm
viec nh$.n ra cac giai do1;1.n cua qua trlnh hlnh thanh m¢t con
nguoi va vi(!c hi(!n th]'.c hoa ml,lc ti�u, hudng di, va slic m1;1.nh
hay nhung d�c di�m tuong ling cua tu:ng giai do1;1.n. N6 phAf
ti�n du(lc nhungbudcxa hon. Montessori cho rAng phai ba.t dllu
tr�n n�ntangxem xet hanh vi can ban cua con nguoi khi�n cho
hQ d1;1.t du(lc Sl phat tri�n hoan thi(!n va co kha nangth:ich nghi
vdi m6i truong. Ba tin rAng ha da thanh c6ng vdi tre em o Rome
va qu$.n San Lorenzo cung nhu tre em tr�n khap cha.u Au sau
d6, boi vl phuongan giao dl,lc ma ha tlnh co phat tri�n ra da lam
du1;1c ch:inh xac nhung di�m nay.
Vi(!c tuong tac tfch cl,lc vdi m6i truong la xu hudng co slfu
o con ngubi o mQi d() tu6i. Tuy nhiAn, kh6ng phAf hie nao trong
cu(>c doi cua con nguoi nhung xu hudng nay cung v� hanh
theo m(>t each gi6ng nhau. Vao m6i giai do1;1.n phat tri�n, chung
di theo m(>t chi�u hudng khac nhau, va trong thoi ky trudng
thanh sau do cung v$.y. Nhang xu hudng nay cung rl1t quan
tr9ng d� d1;1.t du(lc Sl thanh c6ng trong giao dl,lc con nguoi d mQi
giai do1;1.n, tu: tu6i 11u tho, tu6i thanh ni�n, tu6i truong thanh
cho d�n tu6i gia. Nhung each lam cua Montessori kh6ng xac
dinh nhungxu hudng hanh vi nha:t dinh cua con nguoi va ve ra
m(>t k� ho1;1.ch giao dl,lc dl,la tr�n d6 ma ha lam ngu(lc ll;l.i: quan
sat tre em truck rbi mdi tlm each dua ra giAf phap tuong ling
vdi hanh vi cua chung.
Ba:t ctl luc nao Montessori dting 11;1.i d� chiAm nghiem c6ng
viec cua mlnh vdi tre em, ha d�u bi th<>i thuc boi nhung ca.u hoi
hon la nhang ca.u tra loi. Vao giua nhung na.m 1940, ha tha'.y
38 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
rtlng m6i truong giao d1,1c duQc chuan bi cho tre em tu'. sd sinh
d�n 12 tu6i cua ha da giup cac em di;l.t duQc k�t qua phat trien
tfch c(c. Nhung ti;l.i sao li;l.i th@. T� sao chtlng kh6ng chi dung
yen ngoai cua? I>ieu g1 da khi�n chung ham ho buoc vao m6i
truong Montessori va su dvng giao cv c6 scin quanh chung de
"tl dao luyen" mlnh? I>ieu g1 da cho chung sue mi;l.Ilh va nang
lUQng d6?
Nha.n t6 lam nen kha nang phan ling voi m6i truong nay
da c6 sl:in ngay tu. thua sd khai trong loai nguoi, o tre em hay
nguoi lon, nam hay nu. V1. vf).y, n6 d� dien cho m(>t nguyen ly
mang tfnh pho quat toan c'llu ve hanh vi cua con nguoi. Khi
nhung nguyen ly nhu vf).y duQc phep vf).n hanh, kha nang phan
ling mOt each tfch C(C VOi CUQC s6ng CUa con nguoi dUQC gifil
ph6ng. Va tudng ling nhu vf).y, khi chung bi can tro thl. se lam
cho con nguC:li o m9i d¢ tu6i bi thui ch()t di.
LamOtnhagiaodvcvamOtnhanhiin chungh9c, Montessori
quan tAm d�n hanh vi tl;l nhien cua con nguoi trong m6i tudng
quan vdi m6i truong. Khi tro ll;li Dl;li h9c Rome de nghien cuu
sAu hdn, ba tr6 thanh Giao su bO m6n NhAn chung h9c va giu vi
trf d6 trong vai nam. Ba v6n r�t am hieu v� xa h¢i nguyen thuy
cua loai nguoi va phan ling cua h9 trong nhung m6i truong
khac nhau. Vdi nen tang ki�n thltc d6, ba tlm d�n m(>t each tl
nhien vdi viec nghien cuu con nguoi vao bu6i sd khai tren trai
d�t, nhung hanh vi giup hQ thfch ling voi m6i truong s6ng ma
ngay chinh hQ ctmg chua hieu ro rbi tlm net tudng dbng vdi
hanh vi cua loai nguoi ngay nay, d(lc biet la cila tre em - chung
co.ng dang phai kham pha mot th� gidi ma chung chua bi�t.
NGUON GOC VA LY TH UYET G IAO DVC MONTESSORI 39
Montessori nh� ra rtmg loai nguoi kh6ng so ha.u nhung
ban nang cho phep hQ dap U:ng nhu cau cua ml.nh va duy trl.
Sl Um ti;U cua hQ gi6ng nhu dOng v�t. Thay vao d6, loai nguoi
co xu hudng nga theo nha.ng hanh vi nhilt djnh nhllm giup hQ
thoa man nhu cau cua ml.nh - W nhu cau can ban nhu la thllc
an, ch6 tru tin, qurut ao... cho d�n nhu cau thu cl1p nhu t1 ve va
di li;U. Montessori xac dinh nhang hanh vi nay la d� thao lu�n
th�m, chu hoan toan kh6ng co y djnh liet k� ra mot danh sach
chi ti�t t�t ca nhang hanh vi ma con nguoi tudng tac vdi m6i
truong, hay la dung thu�t ngU chuy�n m6n d� m6 ta nhung
hanh vi do. Ba dungrl1t nhi�u dinh nghia khac nhau v� nhung
xu hudng hanh vi nay trong nhi�u dip ri�ng le, cho th�y tam
th� chu di;to Cua ba van la mOt nha thtC hanh giao dIC hdn la
mOt nha ly thuyet ta.m ly. Tuy nhi�n nhung tu ngU sau da.y -
v6n du1;1c ba nhfic toi trong cac bai giang cua ba ti;ii nhung thoi
di!'.lm khac nhau, c6 th!'.l du1;1c xem la di;U dien cho nhung dinh
nghia d6. Chungbao gbm: sr.t kham pha, kha nang dtnh huong,
kha nang sap xep, tr( tUong tUQng, kha nang thao tac, Sl,f, lt;,p
lg,i, Unh chutin xac, kha nang kiem soat l6i de dg,t duQc slj, hocm
hao, va kha nang truy'�n dg,t. Cac ldp hQc Montessori se v�n
hanh t6t khi ngUoi giao vi�n hi�U dUQC St can thiet cua vi(lc
li�n tlc khdi gQi nhang hanh vi thi�n phu nay d tre em - nhung
hanh vi se dfm dtt chung den kha nang thfch ung vdi xa hOi, va
sau het la, thay d6i xa hOi do.
Montessori co.ng nh�n thl1y rl'.i.ng ngay tu dau, chfnh m6i
quan h(l giua trith6ng minh va xu hudng nga theo nhung hanh
vi nhl'.lt dinh da giup cho loai nguoi co kha nang kham pha th1,1c
40 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
t�, cung nhu cho phep ho t$n dl,lng mQi mOi tru.ong ttt sa m�c
d�n dia c{c d� dap tlng nhu c�u sinh Um et1a mlnh. Nhung
gi6ng nguoi d�u ti�n tr�n trai da'.t duong nhu so huu trf thong
minh kha huu hGtn. Chung ta co th� suy doan nhu v$y ttt nhang
so nguoi tlm tha'.y boi cac nha khao c6 hoc. Nhung cho du trf
thong minh cua loai nguoi thoi do chi nhinh hon loai v�t m(>t
chlit thl loai nguoi thuo so khai vAn bat d�u kham pha nhung
di�u ho chua bi�t nhu nhung ca th� tl do, khOng bi hGlll ch� boi
ban nang. HQ co th� chon con ki�n hay la con thli mdi bi gi�t d�
lam thtlc an, clly hay hang d(>ng lam ch6 tru dn, da thli hay co
d� lam quAn ao.
Tre em, khi phai kham pha m6i truong cua chung, tuong
tl,l nhu la loai nguoi xa xua cung phai d6i m(lt vdi cac thach
thtlc. Tuy nhi�n, di�m khac clla tre em la o ch6 chling phai
thlc hien cuc)c kham pha nay vdi m(>t co th� chua hoan thien,
chua phat tri�n d�y du. Di�m y�u hi�n nhi�n nay tr�n thlc t�
l�i la mc)t lQi th�, boi vl chling cho tre em kha nang thfch ung
vdi thoi gian va khOnggian ma m6i em duQc sinh ra. Khi do, xu
hudng nga theo nhung hanh vi nha'.t dinh se la phuong tien d�
tre hoa nh$p vao mc)t c(>ng d�ng nguoi C1 th� nao do. Them vao
do, nhung xu hudng hanh vi nay cung lien ddi vdi s{ tl do clla
con nguoi. Tre em kh6ng chi co th� tro thanh thanh vien clla
m(>t c(>ng d�ng nguoi C1 th�, ma con co th� thay d6i cc)ng d<'.lng
nguoi do khi chling truong thanh.
Bai vi khai niem "thien hudng clla con nguoi" la ma'.u ch6t
can ban d� hi�u dUQc tri�t ly giao dl)c Montessori va vai tro
thi�t y�u cua chling trong viec h6 trQ Sl phat tri�n clla tre em
NGUON GOC YA LY TH UY�T GIAO DVC MONTESSORI 41
li;ti it khi duQc cac nha giao va cac phl,l huynh danh gia dung
ml.le, t6i se giai thich th�m m(>t each n@.n gQn v� nhang bi�u
hi(m cua chung o tre em va ngUoi Ion, nhu Montessori da tung
luu y.
Montessori xem kham pha la hanh vi can ban ma con
ngUoi da c6 ngay tu thuo h�ng hoang. Nhung ca th� ngUoi dl!u
ti�n da phai do dam trong m6i truong xa li;i. quanh hQ d� tlm
ki�m ngu�n cung ca'.p cho nhu cl:lu thi�t y�u cua hQ. Kham pha
da trd thanh hanh vi chu di;i.o cu.a con ngUoi ngay W. ra'.t sdm,
va khi thimh cong, n6 dua d�n cam giac vui sudng cua viec di;i.t
duQc m(>t thanhqua. Ngay ca chung ta ngay nay khi kham pha
nhllng di�u chuabi�t, ni�m vui sudng cua con ngUoi ti�n sli d6
van s6ng d�y noi chung ta.
Tre em b�t df1u hanh trl.nh kham pha m6i truong trai da'.t
ngay W gifiy phut dl:lu ti�n duQc sinh ra. Chung ngay l�p tuc
ht ta'.n c6ngd�n d�p bdi anh sang, Am thanh, mui huong, Sl va
chi;tm da thjt. Montessori m6 ta trfil nghiem dl!u ti�n nay cua
tre nhu la "duQc sinh ra ll:ln thll hai" - bdi vi no di;ti dien cho
s( khdi dJ!u cua m(>t doi s6ng ph6i thai ll:ln thtl hai cua dtla tre
- ll:ln nay la b�n ngoai b1,1.ng m'i!. Ngay ca khi tr6ngchting c6 ve
nhu chftng dang lam gt ca, nhu tre so sinh chftng hi;tn, n�m im
co.ng dang kham pha trong cai n6i cu.a chting. Do la qua trl.nh
kham pha v6 hinh viec nghe, viec nhin, viec cam nh�n kh6ng
khi va nhllngcai vu6t ve tr�n da thjt. Nhang a'.n tUQngnay ra'.t
quan trQng vi chung se quy�t djnh sl phat tri�n cua h(> nao
tre. Trong vong muoi lam ngay k� tu khi duQc sinh ra, toan
h(> he th6ng thfin kinh cua tre se hlnh thanh. Tre so sinh se
42 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
"budc ra" m6i truong ben ngoai nhu mc)t nha tham hiem, don
nh�n no va se la m¢t con nguoi khac khi quay tro v�, gi6ng
nhu each tat ca nhung nha tham hilim lla do dAm tim ki�m va
mang tri thuc v� dli su dvng vf).y.
Nhu cllu tlm hiE!u giup tre hoan thien cd thli va b() nao cua
chung, cung nhu trd thanh m()t con nguoi thfch ung vdi thoi
diE!m va kh6ng gian ma chung du<;ic sinh ra. Mlc tieu kham
pha CUa tre khi do se la mOt mIC tieu kep: vi1a la hoan thien Cd
thE! cua mlnh, ma cl,l the! la phat triE!n bO nao thong qua kham
pha m6i truong s6ng, vi1a thfch nghi vdi c()ng d�ng ma chung
du<;Jc sinh ra trong do. Xu hudng nga theo hai IDIC tieu song
hanh nay la di�m du<;ic ngllm An trong khai niem "thien hudng
cua con ngUoi" cua Montessori. Ttt trong ti�ng Y ma ba dung,
tendere, chi m()t cung thu dang keo dAy cung vdi mot mui ten
nham thimg vao dich. Hinh anh dAy cung keo cang va ml,lc tieu
d<;ii san da m6 ta mot each h�t sac ml;lllh me ma d� hiE!u khai
niem ml,l.C dich, Va Cling la bang chtlng ro rang cho thay rang
Montessori da xem "nhang thien hu6ng cua con ngUoi" chfnh
la d(>ng h,ic da.n d{tt hanh vi cua loai nguoi.
Nhu chung ta thay, tri�t ly giao dl,l.C Montessori Cl tung cap
dO dE3u du<;ic phat triE!n dl;ia tren ni�m th6i thuc kham pha ra:t
can ban cua con nguoi. M6i truong cho tre dudi sau tu6i phai la
mot baa tiec de! cac em thoa thich kham pha, chu khong phai
mot th� gidi dlly tuang tu<)ng nhu chung ta vcn thuong thliy
o t.niong mllm non va trung tAm nu6i d�y tre, ma phai la mc)t
th� gidi thl;ic nhu nhang con nguoi thuo sd khai clln phai kham
pha. Chudng trlnh tiE!u hQc, trung h9c va d�i h9c cung se ti�p
NGUQN GOC VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 43
t1,1c hanh trlnh kham pha th� gioi thl,lc t� nay, se vu:on dan ra
kh6i lop hoc M kham pha cOng dbng va cu6i ctmg la kham pha
th� gidi rOng ldn.
Khi con nguoi thuo sd khai kham pha xa dan va xa dan
khoi di�m khdi ngubn cu.a mlnh, hQ can c6 mot vai phuong tien
d� quay tr6 li;ti noi hQ da xuat phat. Chi bang each do h9 mdi
di;tt duQc sl,l tl,l do va t1,1 chu d� di do di day. Khi do, con ngubi
phai hlnh thanh xu hudng d�t mlnh trong m6i quan h$ vdi mOi
trubng, ve ra mOt mAu nhf}.n di;tng trong dau mlnh. Chung ta
cling phai co kha nang xem l!ili tam ban db trf oc nay: phru sl:ip
x�p chung a trong dau chung ta. Chung ta bi�t bat dau tl1 da.u,
se di ti�p tdi da.u va se k�t thuc 6 da.u. D� nhong con ngubi sd
khai tlm thay duong di cu.a mlnh trtin hanh trtnh kham pha,
kha nang dinh hudng va ra 1$nh him phru la nhong xu huong
hanh vi c6 siin a h9.
Ngay khi tre ti�p nhf}.n mOt an tUQng nao d6, n6 se luu trll
an tUQng do trongbO nao cua mlnh thanh mOt mAu nhf}.n dliIlg
c6 th� truy xuat dUQc. Va kha nang ra 1$nh cho an tUQng nay
trong bO nao d� phvc Vl cho nhllng lAn su dl,lng trong tudng lai
cungla mot thien hudng c6 SM. Tuyvf}.y, thien hudng pha.n loi;ti
nhong an tuQng ca nha.n nay co.ng se bi hlilll ch� n�u no khOng
phu hQp vdi nhong m6i quan he duQc chl'.1p nhf}.n trong n�m van
h6a cua ca nha.n do. Montessori da phat minh ra nhllng giao
Cl,l d� giup tre hQC each phfin lo!ili an tUQng CU.a mlnh trong m¢t
b6i canh rOng hdn. Thong qua nhong phUdng tien nay, tre se
ti�p cf}.n dUQc vdi th� gidi khoa h9c. Chimg h�n nhu nhung giao
Cl v� giac quan se giup tre hi�u duQc m6i quan he so sanh giua
44 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
kich co, cAn rn;J.ng, chi�u dai va th� tfch. Day kh6ng phai la Um
d�.u ti�n tre ti�p xlic vdi db vl).t co kfch thudc va cM n�g khac
nhau. Tuy nhi�n. trai nghiem cua tre se duQc mo r«;mg sang viec
hi�u v� m6i quan he gilla cac vl).t tM khac nhau, v6n la m(>t
trai nghiem rfit quan trQng d� hinh thanh kha nang thfch rtng
v� van h6a. 0 day tre se hQc each phM biet: n�g, rn;J.ng hdn,
n$ng nhfit haymong, mong hdn, mong nhfit. Tre tro thanh m(>t
thanh vien trong xa h(>i cua minh, so hllu chi�c chia kh6a d�
tUdng tac vdi tfit ca tri thtlc khoa hQC cu.a xa h()i d6. Dudi g6c
nhin v� nhl).n thrtc, qua trl.nh kham pha nay kh6ng con chi ddn
gian la kham pha v� mi;tt giac quan ma da duQc rn1ng l�n m(>t
mtlc cao hdn.
Kha nang slip x�p va dtnh hudng co.ng duQc khuy�n khich
trong ldp hQc Montessori vdi m(>t kh6ng gian dUQc t6 chtlc khoa
hQc, cac giao cv co trlnh tl,t, va m(>t phudng an giao dvc co tfnh
nhfit quan. M6i dvng cv d�u co mc')t vi trf o trong phong, ndi
chling c6 th� d� dang du<)c tlm ra khi elm dung d�n. Trl).t tl,i
b�n ngoai nay tUdng ling vdi m(>t trl).t tl,i Mn trong khac c6 li�n
quan tdi viec thl,ic hanh cac chudn ml,ic di;lo dtlc trong thl,ic M.
Chang h�, khi sinh ho1,lt trong c(>ng dbng, chling ta phai d$t
li;li db dung o ndi chling ta lfiy ra d� tM hien sl,i t6n trQng nguoi
khac. Chi giang giai v� nhang hanh vi nhu vl).y thl. kh6ng du vdi
con nguoi, do phai la nhang trai nghi�m ma chung ta dUQc trai
qua tu: khi con rfit be.
Tre em lam quen vdi nhang giao cv trong m6i truong
Montessori theo mc')t tr'inh tl,i duQc sEip di;tt va theo m()t di�n
ti�n hQp ly. Tr'inh tl,i cu.a cac giao cv giup tre em trai nghi�m
NGUON G6C VA LY THUYET G IAO DVC MONTESSORI 45
dinh hudng dudi d1;1.ng nguyfm nhAn-h� qua. Tre em muoi tam
thang tu6i hi�u dUQC rang, khi rUa tay till phru lam Udt tay
trudc, b()i xa phong, nia s1;1.ch xa phong rbi dung khan lau tay
chtt kh6ng phai lam nguQc 11;1.i. Dien ti�n cua ho1;1.t dOng giup
cac em phat tri�n kha nang suy nghi hQp ly va co trl.nh tl,l. Vi�c
tang CUong XU hUong t1 nhi�n 0 tre Ve sap X�p Va dinh hUdng
trong m6i truong Montessori giup cac em cam thay thtc S1
tl,l tin khi 6 do. Do la noi ma chting co th� lam chu, va vi v�y,
chting cam thay an toan. Cam giac an toan nay kh6ng chi la
k�t qua cUa vi�c c6 mot nguoi thay t� tAm ma chung co th�
dl,la dam duQc, ma la k�t qua t1 nhi�n cua vi�c tre duQc di;tt vao
ml)t m6i truong ma cac em co th� tin �y dUQc stlc m1;1.nh cua
ban thAn mlnh. D6 la Sl,1 an toan ve m$t tAm ly dUQC t1;to ra mot
phan nho vao mOt kh6ng gian CO cau true t6t, cho tre d¢ng l1C
mi;tnh me hon del d6i m?t vdi nhung dieu chua bi�t, bao gbm ca
nhung thl,lc t6 chling lay gl lam vui ve cua cu()c s6ng. Mvc ti�u
cua dieu nay la nha.m giup tre bi�t each sU: di,mg nang lUQng san
co trong con nguoi del d6i m?t vdi that bi;ti, hay that v9ng trong
cu()c s6ng chtt khOng bi huy ho1;1.i boi chung.
D� dap ttng nhu cau sinh ton cua m!nh, loai nguoi so khai
phai co nhung thien hudng khac b�n C1;1.Ilh tfnh kham pha, dinh
hudng va sap x�p. HQ phai co kha nang tuongtUQng va sang ti;to
ranhungmnh anh li�n tuong. Changh1;1.Il, nguoi nguy�n thuy co
th�quan sat cai stlngc1la con thu vatuongtuQngra nhungdi,mg
C1,l tl,iv� sachen cho mlnh, nhlncai t6 c1lacon chimvah!nh dung
ra each lam m¢t ch6 trti fin, del y b() l6ng cua con v$t va nh� ra
ra.ng co th� dung chting d� giu cho m!nh dU<;Jc am ap.
46 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
Nhung nhang sim phfun cua tri tuong tuQngvlm chua du
cho nhu cau sinh Um. Con nguoi chn co nhang phudng tien d�
hien thl,tc h6a cac san phAm tuong tUQng nay. HQ lam dUQc di�u
nay ba.ng each k�t hQp giaa tri th6ng minh, s{ kheo Ieo cua d6i
tay voi sue m1;mh cua 6c tuong tuQng, kha nang lien tuong. Tri
th6ng minh va 6c tuong tuQng cua con nguoi co th� ti;to ra hinh
anh trong dau, con d6i tay c6 th� duahinh anh tUong tUQng nay
vao m6i tudng quan vdi th� gioi hau hinh. Vi v{J.y, con nguoi sd
khai c6 th� hi�u dUQc rang cm gh� chi hai cha.n thl kh6ng th�
dung vUng, cai banh xe kh6ng dung hinh dang thl kh6ng th�
Ian tron mOt each trdn tru. Th6ng qua vi�c kh6ng ngi.tng thao
tac va thay d6i nhung v{J.t th� nay, d6i tay bao cho trf 6c bi�t co
sai sot o ch6 nao. Qua trlnh suy nghi nho vf).y ma tro nen sang
to hdn nho vao mot quy trlnh xoay vong tti trf 6c d�n d6i tay
nhim ki�m soat nhang g1 ma trf oc da ti;to ra va dua th6ng tin
phan hbi cho trf 6c. Vong phan hbi tu suy nghi d�n nhungthao
tac 1$p di 1$p li;ti clla d6i tay va ki�m soat 16i nay giup con nguoi
c6 th� VUdn d�n s{ chuAn xac va tfnh hoan hao.
Nhung thien hudng co sAn clla con nguoi nhu 6c tuong
tuQng, kha nang lien tuong, kha nang thao tac va 11).p li;ti thao
tac vl vf).y ma co m6i quan he tuong thu¢c voi nhung thien
huong con li;ti nhu tfnh chuAn xac, kha nang ki�m soat 16i,
tfnh cau toan. Voi nhung thien huong nay, con nguoi da xoay
x6 d� tGto ra m¢t nang ll;{c sieu nhien: do la tu6ng tuQng ra
nhung giai phap d� dap ung nhu cau clla mlnh, thu nghi�m
chung, va n�u thanh c6ng thl se sli dvng chung d� h6 trQ cha
cuOc diiu tranh sinh Um.
NGUON GOC VA LY THUYfT GIAO DVC MONTESSORI 47
Khi tre em tham gia vao quy trlnh xoay vong tt1 tuong
tuQng den thao tac, li;tp 11;1.i thao tac va ki�m soat 16i d� d1;1.t
duQc tfnh chmin xac va Sl): hoan hao trong lop hQC Montessori,
each cac em lam vi(lc vila nghi(lm hie 11;1.i vila bl.nh l{lng. Niem
vui ma cac em dang co la ro rang, nhung each cac em bi�u
hien no li;i.i ra'.t 6n hoa. Thinh thoang m(>t em be reo l(ln "Con
lam duQc rbi!" vdi m(>t a.m huong chien thang. Chung ta cung
biit g�p thuong xuyt'.m nhung phan ling nhu la m(>t tia sang
trong d6i milt hay m(>t nv cuoi mim va co le ca tieng thl tham
"Con li;i.i lam duQc rbi!". Phan ling blnh ll).ng nay cua cac em
khi kham pha ra m(>t dieu g1 do thinh thoang vAn bi ngUoi ldn
hi�u nham khi hQ tham quan m(>t ldp hQc Montessori. Chung
ta da quenvdi vi(lc nhln tha'.y tre em trongb6i ci'mh ma nhung
phan ling sa.u siic nay vdi m6i truongkh6ng duQc t1;1.o dieu kien
b(>c 1¢. Can hi�u rang niem vui ma tre em co duQc trong qua
trinh kham pha toan dien nay la ra'.t ldn lao, cho du bi�u hien
hen ngoai cua no tr6ng cung chi gi6ng nhu m(>t n6 h,tc nghi(lm
tuc va t�p trungthuong tha'.y.
Con m(>t thi�n hudng hanh vi cu6i cung cung kh6ng kem
phan quan tr9ng vdi nhung xu huong da. de c�p nham dam bao
cha'.t luQng va sl,l kh6ng ngilng tien b¢ cua doi s6ng loai ngUoi,
do la thi�n hudng phat tri�n kha nang truyen d1;1.t th6ng qua
cac phudng tien ng6n ngu. Chfnh la nho kha nang truyen di;i.t
ma con ngUoi co tM hQp tac vdi nhau d� giai quyet cac va'.n de
chung, va th6ng qua hoi;i.t d(>ng truyen di;i.t dl,la vao ng6n ngu
viet hay n6i nao d6 ma m6i the he co th� chuy�n giao 11;1.i tri thlic
ml.nh da tich luy duQc cho the he sau.
48 P H UONG P HAP MONTESSORI NGAY NAY
Sl hlnh thanh ng6n nga la mOt hit;m tuc;mg bf tin. Tre em
nhln mot cai ca.y va tu rtlt nhieu hlnh anh cua nhieu ca.y khac,
khai niem "ca.y" duQc hlnh thanh. y niem ve cai ca.y trong dl:tu
tre co.ng thl)'.c nhu cai ctty Cl ngoai doi vf).y. Tre c6 th� ghi nhd
khai niem "ca.y" nay trong dliu, d� chling sAn sang duQc sli
dlng trong hilt ky tlnh hu6ng nao. VAn con mOt mllc dO nh�
thuc cao hon nua ma tre phai di;it d119c. 0 da.y cai ca.y van la
mOt khai niem trong dliu tre. N6 clin d119c di�n di;it trong thl,lc
M bang a.m thanh va ky hieu. Khi con nguoi di;it duQc kha nang
nay, hQ co the trao li;ii tinh hoa suy nghi CU.a mlnh cho nguoi
khac. Einstein da phat tri�n ra thuy�t tuong d6i. No da t�n ti;ii
trong dliu 6ng va no co.ng huu hlnh vdi 6ng nhu la hinh anh cai
ci:'.y voi nguoi khac v�y. Ong phai tim ra bi�u tuQng d� truy'�n
di;it cho nguoi khac nhung y tuong phuc ti;ip ma 6ng da ti;io ra.
Khi lam d119c dieu nay, 6ng da c6ng hi�n mot dieu h�t stlc vi di;ii
cho nhAn loi;ii2. Khat khao truyen di;it nhung y tuong cua chling
ta cho nguoi khac co th� d119c xem la mot phlin cua lop t6 di�m
tinh thlin ma loai nguoi so huu, boi vi nho no ma chung ta siin
sang trao t�ng kham pha cua ta cho nguoi khac, k� ca nhung
th� he chua sinh ra doi.
Co th� tha:y rang, sl)'. phat tri�n ve ng6n nga va kha nang
truyen di;it suy nghi cua tre trong cac ldp hQc Montessori la rtlt
dc;tc biet. Tu luc budc vao lop hQc vao bu6i sang, cac em kh6ng
bao gio dung noi chuyen voi nhau qua lAu. Dieu nayxayra duQc
la boi vi nguoi giao vit'm duQc giru ph6ng khoi vai tro phru dtlng
truoc lop d� giang bai, phai dAn dAt va ki�m soat qua trlnh giao
dlc. Sttc hilp dfin cua hoi;it dOng giao ti�p cang bOc IO ro rang
NGU6N G6C VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 49
hon bao gio het t?i "Ng6i nha tre tho" - t�n gQi duQc dl)t cho
truong mam non Montessori, khi nhung em be nam tu6i lao
vao t�p viet. Nam ngoai, Ian song nay di�n ra vao mua xuAn.
Cac em o khap m9i noi, viet va minh h9a cac cAu chuyen cua
mJ.nh, chep l?i nhung do?n van va nhung bU:c tranh ttt nhllng
cu6n sach nh6 ma bAy gio cac em da c6 the ti d9c cho mlnh
ho�c cho bi;tn khac nghe. M¢t khtmg khf hang hai tran ng;ilp
khlip can phong ma ai cung c6 the cam tha'.y, ttt nhung em nh6
cho den nhang em Ion hon. Nhung em be ba tu6i keo ta'.m dem
ngoi cua chung li;ti gan nhung em Ion hon de cung lam, nhu the
la "phep mau" moi nay co the Ian di gillachungv�y. Nhung em
b6n tu6i n6 11,ic g�p doi voi nhung chll cai di d<')ng va bang viet,
nhU the chung cam nh;iln dUQc rangdAychfnh la con duong dua
chung den voi nhung thanh qua moi d1ly thu vi. Va khi buoc
vao tieu h9c, cac em da htnh thanh ky nang truyen di;tt duoi
h!nh thU:c n6i hol).c viet o m<')t mU:c d<:> kha t6t. Luc nay cac em
hoan toan tl,i do trao d6i va lam vi(lc voi nhau trong m6i nhom
nh6ti h!nh thanh ma chung ta co the bat gl)p c'l m9i noi. Va khi
dQC den phan mo ta Ve m<')t lop hQC tieu hQC theo phUong phap
Montessori o chuong sau, chung ta se tha'.y rang chfnh sl,i chia
se nhung y tuong, nhung cu6n sach da lam nen tfnh tl,l nhi�n
va d<')ng 11,lc cua triet ly giao dlc nay.
Nhung "thi�n huonghanhvi cua con nguoi" maMontessori
mo ta - S"f/ kham pha, kha nang dtnh hUdng, kha nang sap xep,
tri tuong tUQng, kha nang thao tac, s(I, l(Lp lg,i, s(I, chutin x<ic,
kiem soat l6i de dg,t du<)c s(I, hoan hao, va kha nang truy'en dg,t
hi(ln di(ln khap ndi trong cu<')c s6ng, cho du chung c6 the kh6ng
50 PHUONG PHAP MONTESSORI NGA.Y NAY
b()c 1() hoan chinh trong cac giai doi;tn cua qua trlnh di d�n sl,1
trucmg thanh - duQc hi�u la tu khi sinh ra d�n khi hai muoi b6n
tu6i. Sl,1 kham pha cua m()t em be hai tu6i ro rang la ra:t khac
so vdi cua m()t em muoi tu6i hay muoi sau tu6i. Thl,1c t� nay da
khAng dinh lu�n di�m cua Montessori v� vi�c nen phAn chia
giao dl,lc dl,l'.a tren cac giai doGtn phat tri�n cua tre va clln m()t
m6i truong giao dl,lc khac nhau cho m6i giai doGtn nhu v�y.
Chung ta da thao lu� v� hai lu�n di�m d'llu tien trong tu
tuong giao dl,lC CU.a Montessori: Sl,1 phat tri�n cua tre trong cac
giai doliIl di d�n truong thanh va nhang thien hudng hanh vi
nha:t dinh da giup con nguoi sinh tbn, va cho hQ kh6ng chi kha
nang thich nghi vdi c()ng d6ng ma con co th� thay d6i c()ng dbng
do. Lu� di�m cu6i ctmg cua Montessori la v� viec tre tl,1 11,l'.a
chQn hoi;tt d()ng dl,l'.a tren so thich cua ml.nh. Lu� di�m nay duQc
dua ra co.ng dl,l'.a tren hai lu�n di�m trudc: so thich la cai duQc
hlnh thanh trong giai doGtn phat tri�n ma m()t nguoi dang trai
qua, va ttl nhung gt ma ca nhAn do quan tam. HoGtt d()ng khoi
ngu6n ttl nhung th6i thuc phai hanh d()ng d� tuong tac vdi m6i
truong. V1 v�y ma hoi;tt d()ng co tfnh ph6 bi�n, con so thich thl
vtla co tfnh ph6 bi�n - xet theo giai doi;m tru<':lng thanh va vtla co
tinh dl)c thu - vl con phl,l thu()c vao ca tinh rieng cua nguoi do.
Lu�n di�m cu6i cung nay v� sl,1 phat tri�n cua con nguoi
cung phan anh m()t sl,1 sai li;tc thuong gl)p Cl n�n giao dl,lc truy�n
th6ng. Con nguoi kh6ng th� tGto ra tri thlic hau ich th6ng qua
sl)'. ep bu()c. Chung ta co th� bi bat bu¢c phai nhd m()t th6ng tin
nao do, nhung r6i chAng ma:y ch6c ta se quen ma:t. Thay vao do,
chinh thien hudng tuong tac vdi m6i truong se giup chung ta
NGUON GOC VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 51
xAy dl,tng mOt n�n tang y niem vang chlic d� tu do san sinh va
gio: gin dUc;lc tri thllc.
C6ng nghe hien di;ti ngay nay cho chung ta tha'.y rang bO
nao cua chllng ta cO.ng thay d6i v� m$t sinh hQc trong qua trlnh
tuong tac vdi m6i trubng. BO nao cang phat tri�n, chllng ta li;ti
cang co kha nang thao tac vdi nhi�u khai niem truu tuc;Jng hon,
nhung nguyen lyvf}.n hanh can ban cua no vfl.n dl,ta tren nho:ng
a'.n tuc;lng ban d�u v� m(tt giac quan cua chllng ta vdi th� gidi
vf}.t cM:t. Tre em c�n tl,1 n�m trai nho:ng fin tUc;lng nay th6ng
qua nho:ng hoi;tt dOng cua rieng chllng. Nguoi ldn kh6ng th�
lam thay. M(>t di�u khac kh6ng kem ph�n quan trQng la tre em
kh6ng th� lam dUc;lC di�u nay neu nhU chllng bi bl't buc'.)c ngbi
vao mOt cai gheva chi xem hay la nghe nguoi khac. Chung phai
hanh d�ng cho chinh ban thAn ml.nh.
Chung ta biet rangluc M.t d�uMontessori hoantoan kh6ng
co tham v9ng la se thiet ke ra m(>t phuong an giao dlc phu h<Jp
vdi nho:ng nguylm ly ha.uh vi CU.a con nguoi. Tuy vf}.y, di�u nay co
le vfl.n la m(>t k�t qua ta'.t yeu. Sau cung, ha da quan sat tre em,
theo doi nhungglchllnglam khiduQcphephanh dc'.)ngtheo thien
huongcua m1nh. Nhung hanh dc)ngnao da truy�n cam hllng d�
cac em ti�p tl,ic hoi;tt d(>ng tich Cl,tc hon? Di�m gl da mang d�n cho
chungsl,1 th6aman hi�n hien nhu vf}.y va rbitruy�n cam hllng d�
chllng cang tham gia sAu hon? Va nguQc ]J;ri, nhung hanh dc)ng
nao se khi�n chung co nhung hanh vi tieu Cl,tc va lam thui chc)t
sv tf}.p trung cung nhu nhilng n6 h.ic y nghia CU.a chllng?
Phuong an giao dlc ma Montessori cu6i cung da vi;tch ra
dva tren nhung quan sat cua ba va se duQc chllng ta thao luf}.n
52 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
trong cac chtwng sau bao gbm ha yeu t6 thiet yeu sau day: "m6i
truong duQc chrnfo bf', "nguoi ldn du<;>c chuan bf', va sl,l t1 do
di cling vdi trach nhiem. Bllng each di�m chinh cac chi tiet tlilo
nen m6i yeu t6 cho phu hQp trong tu:ng giai doliln phat tri�n
khac nhau, Montessori da tfnh den sv thay d6i ve m$t nhu c�u
va m6i quan tam cua tre trong cac d¢ tu6i ke tiep. Hoan toan
khac xa vdi giao dlc truyen th6ng theo ki�u m()t duong tuyen
tfnh lien tt,1c, triet ly giao dlC Montessori dua ra cac budc phat
triE'.ln cua tre em. Theo do, m6i budc se la m¢t nen tang vung
cha.c ma budc sau se duQc xay dl,lng dia tren do.
Cho du bi�u hi(m cua nhang yeu t6 ca'.u thanh nen m6i giai
doi;tn phat tri�n theo triet ly giao dlc Montessori la khac nhau,
thl nguyen Mc chung cua chung vAn kh6ng thay d6i. "M6i
truong duQc chmin bj" phai luon la m()t ndi ddn gian, d�p va
ngan rnip. Trong m6i truong do kh6ng duQc phep co thu gl gay
can tro den S1 phat tri�n cua tre. Do phai la m()t m6i truong
gQn gang va h6 trQ cho hoi;tt d()ng va 81 t�p trung cua tre.
Da co nhrnu giao Cl Montessori du<;>c tlilO ra va d$t trong
mOi truong giao dl,lc cho tre em dudi sau tu6i va tu sau den muoi
hai tu6i. Montessori va dbng sv cua ha da ma'.t nhieu nam dE'.l
thiet ke nhung giao Cl nay, va chung khOng ngtlng duQc danh
gia va dieu chinh boi Hiep h¢i Montessori Qu6c te. Nhung giao
Cl nay thl,lc Sl,l la ra'.t a'.n tUQng ca ve ki�U dang Vil cha'.t lUQng.
Boi vl chung duQc lam ra m()t each ra'.t can th�n va ra'.t ba.t
milt, nhieu nguoi vAn nhllm lAn theo ki�u danh dbng toan b¢
triet ly giao dlc Montessori vdi nhung giao Cl duQc thiet ke d$c
hiet nay. Th1,tc ra, giao Cl chi la thu yeu. Cai quan trQng nha'.t
NGUON GOC VA LY THUYfT GIAO DVC MONTESSORI 53
chfnh la �t ca nhang gl lam nl!n t6ng th� cua "m6i tn.tong duQc
chuAn bf' ma o do tre em se kham pha va ho1'lt d(mg, chlmg hi;tn
nhu: nhangtre em khac, c6 giao, nhung giao Cl tl,l nhil!n khac
vaeachb6 tricAnth� CU.a ldp hQc. Hoan toan co th� t1'lo ra m¢t
m6i tn.tong dap ung nhung til!u chi thi�t y�u cua Montessori
ma kh6ng cfill d�n giao C1 duQc san xul1t dl).c biet nay. Va nguQc
li;ti, kh6ng phfil ldp hQc nao co dlly du giao Cl cung dap ung duQc
til!u chufin CU.a m()t m6i tn.tong Montessori chl1t luQng.
"Nguoi ldn duQc chuAn bf' dong vai tro nhu m6i lil!n k�t
vdi m6i tn.tong cho tre em. Cac giao vil!n Montessori khong
"di;ty" tre theo each th6ng thuong. HQ quan sat tre d� kham
pha ra nhu cllu va so thfch cua tre dl,la trl!n giai doi;tn phat tri�n
hi(m thoi cua tre cung nhu ca tfnh cua chung. Va rbi hQ n6 11,lc
d{i dua ra chi nhang dl,lng C1 hol).c ho1'lt d¢ng phu hQp vdi nhu
cllu phat tri�n cua tre. Con viec hQc CU.a tre se di�n ra chfnh
trong qua trlnh tre t1,l kham pha dl,lng C1 va ho1'lt d()ng sau do.
Va cu6i cung, chfnh sl,l tl,l do la y�u t6 cho phep tre tl,l hoan
thien mlnh. Montessori gQi tv do la "chla kh6a cua qua trlnh
phat tri�n". Khi llln dllu til!n ba dua ra khai niem t1,l do cua tre
em vao dllu th� ky XX, kh6ng ai hi{iu ba dang n6i gl. Tre em la
d� ngl:im chu kh6ng phai d� Mng nghe. Ngay nay, cac b�c cha
mEi) da quen dlln vdi khai niem t6n trQng tl,l do cua con cai. Tuy
nhil!n, kh6ng phai luc nao tu tuong v� tl,l do cua Montessori
cung duQc cac bl).c ph1 huynh hi�u dung. Tl,l do kh6ng co nghia
la duQc lam ttit ca nhung gl chung ta mu6n, du co la tre con
di naa. Cho phep tre con lam gl tuy thfch chfnh la trung phi;tt
chung bang viec chi�u theo nhang cam xuc thl1t thuong va
54 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
nhong sd thich nha:t thoi cl1a chung. Di�u nay thuong chi lam
huy hol;li chfnh ban tha.n du:a tre, nhang nguoi khac co.ng nhu
moi truong cua chung.
Trong thl,lc M, tl,l do c6 nghia la ki�m soat duQc ban thAn,
c6 tht'. lam nhong gl ma ml.nh ch9n lam ma kh6ngbi ba:tky cam
xuc hay suy nghi thi�u hQp ly 0 mot thoi di�m nao d6 chi ph6i.
D� tre hinh thanh duQc sl tl chu nhuv$y, nguoi Ion phai quy�t
doan, c6ng bang, nha:t quan trong viec di;tt ra gioi hl;ln cho tre
ngay tl1 nhong nam thang dll.u doi cl.la n6. M¢t phl huynh c6
tht'. quy�t djnh cho con hQ chQn gioa tao va cam cho boa trua,
nhung n6 kh6ng duQc tl y bo boa. Mot du:a tre c6 th� ch<;>n gioa
dQn ban hay rU:a chen, nhung n6 khong du<)c tl,l do kh6ng phl
giup gl cho bua t6i. 0 lop m�m non tre c6 th� ch9n chdi voi
nhung thanh g6 do hay la nuong banh quy, nhung n6 kh6ng
duQc tl,l do qua:y rll.y m¢t bl;lll khac. Trong lop ti�u hQc, tre c6
th� ch9n d� tai tlm hi�u va bl;ln ctmg lam voi mlnh. Nhung n6
kh6ng du<)c tl,l do lang phi thoi gian cho hol;lt dOng v6 nghia hay
tan chuyen vo van voi bl;ln be.
Khi Montessori ban v� tl,l do, ba kifln dinh d� c$p n6 trong
m6i quan he voi trach nhiem va sl,l tl chu. Chung ta cll.n tl do
d� thl,lc hanh trach nhi¢m, va chung ta cll.n c6 kha nang chju
trach nhiem truoc khi chung ta c6 tht'. thl,ic sl,i tl,i do. Trong tri�t
ly giao d1).C Montessori, nhong nguoi Ion, gbm ca phl,l huynh 0
nha va thlly c6 giao o truong, co.ng phfil th� hien sl,i tl,i chu va
trach nhiem. Boi chfnh nho sl) lam gudng cua hQ ma tre em
hi�u duQc rang s6ng trong tv: do la nhu th� nao.
2
Khai quat ve nhung nam di1u doi
G
iai
_
do
.
l;ln dau tien tr�n�qua :r'i.nh phat trien cua tre la tu
kh1 smh ra d�n kh1 sau tu61. Dla tren nhang quan sat
cua mlnh v� tre em, Montessori xac dtnh mvc tieu chu di;to
cua giai dol;ln nay la Sl phat trien cai tOi CUa tre nhU mOt ca
the d(>c l�p. MlC tieu nay huong Sl t�p trung cua tre v� ban
than no. Nguoi Mn thuong thl:'ly nhu v�y la tieu cljc va fch ky,
va thuong c6 giing keo tre ra kh6i di�u do. Nhung nhu v�y la
chung ta dang danh gia tre nhu danh gia mOt nguoi ldn. Con
tu quan diem cua tre, vi�c chu tr9ng d�n ban than m'l.nh la
h�t sue thl,tc M. Tre dUQc sinh ra trong tlnh tr�ng chua hoan
thi�n. Van con hang nui thu can lam de phat trien trf nao va
hoan thi�n ban than dang dQi o phfa truoc nhu: tlm hieu va
h9c each v�n d(>ng cd the, di�u khien y chf, phat trien tfnh dOc
l�p, phat trien ngon nga.
56 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
Ti nhi�n slip di;tt m<;>i vi¢c ra'.t hQp ly. Doi s6ng xa hOi duc;ic
t�o ra boi cac ca nhan quy tl,l thanh cac cOng dbng, cac qu6c
gia, va cac kh6i li�n minh qu6c gia. Tttng thanh vi�n phai vung
m�nh thl cOng dbng do mdi vung m�nh duc;ic. Vi vf).y vi�c phat
tri�n ky nang va nOi 11,ic cua ban than la ml,lc ti�u duc;ic di;tt l�n
tr�n het cho tre mdi chao doi, d� den hie c�n thiet thl tre co cai
gl do ma dong gop cho c(mg dbng.
Tre thl,ic hi�n ml,lc ti�u phat tri�n ban than mlnh M.ng
each kham pha thvc te thong qua cac giac quan. No so, nem,
ngtii, nghe va nhln ngam the gidi v�t cha'.t. Nhang thi�n hudng
Mm sinh cua loai nguoi thoi thtic tre thl,lc hi�n cac hanh vi
kham pha nay. Tre tuong tac vdi m6i truong xung quanh va
11).p di 11).p l�i cac thao tac cho den khi no d�t duc;ic mot muc dO
thanh c6ng nao do.
Montessori quan sat tha'.y co hai kha nang di;tc bi�t giup
tre thl,lc hi�n nhiem Vl phat trrnn ban than trong giai do�n
d�u ti�n nay' do la: co ve nhu tre trai qua nhang thoi di�m ma
no chi t�p trung phat tri�n nhang ky nang cv th� nao do, va
tri oc cua chung duong nhu v�n hanh khac vdi chung ta. Ba
di;tt t�n cho nhang khoang thoi gian ma tre chi t�p trung phat
tri�n mot nang lljc nha'.t dinh nao d6 la nhang "thoi ky nh�y
cam" (Sensitive Periods). Co nhang giai do� mang tinh t�m
thoi ma khi do, tre duong nhu chi t�p trung phat tri�n mot
khia c�nh nao do va ho qua ta'.t ca nhang thu khac. Ph�n ldn
sue 11,ic va sl)'. quan tfim cua tre dUQc dbn cho khia c�nh nay,
nhu mOt cai den r<;>i dbn toan bO nang lUQng cua no d� chieu
sang mot vf).t th� v�y. Nhang "thoi ky nh�y cam" nay co th�
KHA! Q!)AT V� NHUNG NAM DAU DOI 57
k�t thuc m¢t each d(>t ng(>t, co.ng gi6ng nhu khi cai den rQi d¢t
ng<')t bi tat di. Va khi m(>t "th(ji ky nhi;ty cam" da di qua la se
di qua mai mai.
Cac nghi�n cuu khoa hQc cho tha'.y trong S1 phat trit'.ln cua
nhilngcon vf).t khi con nh6 co.ng co nhangthoidit'.lm quan trQng
tuong tl,1 nhu vf).y. Tuy nhi�n, giila chung vdi con nguoi lu6n
co m(>t sl,1 khac bi�t ldn. Cac buoc phat trieln cua loai vf).t co
ve nhu du<;jc dan dat bdi ban nang, con nhang "thoi ky nh;;ty
cam" trong tu6i tho CUa loai nguoi l;;ti la S1 phan ling CUa trf OC
vdi mOi tru(jng. Tre trfil qua nhang "th(ji ky nh;;ty cam" kh6ng
chi del h9c each bi�t noi va bi6t di, ma la dt'.l hlnh thanh nhang
thu¢c tfnh tinh tM.n giup chung kham pha m6i truong, bi�t dt'.l
y d6n sl,i chmfo xac, bi6t chli y d�n nhilng thti chi ti6t, bi6t d6m
s6 luQng vf).t thel va nhi�u di�u khac.
Thf).t dang ng;;tc nhi�n, sau khi n6m trfil cU(jng d¢ ho;;tt
d¢ng ldn cua m¢t "thoi ky nh;;ty cam", tre kh6ng h� t6 ra m�t
m6i. Thay vao do, chung co ve th6a man, blnh tinh hon, thf).m
chf la thu thai hon. Montessori tin ra.ng k�t qua do co dUQC la
vl th6ng qua sl,1 "lam vi�c" vdi m6i truong, tre thl,lc sl,l "t;;to ra
chinh mlnh": theo nghia la t1;10 ra trf tu� va tfnh each cua ri�ng
mlnh b�n trong cai khung di truy�n va sinh hQC san co.1 Cach
day kh6ng lAu, khai ni�m t:;i.o ra chinh mlnh vA.n con la m¢t
khai ni�m mu mo va thi6u can ell khoa h9c. Ngay nay, nhang
d¢t pha c6ng ngM trong vi�c quan sat ho1;1.t d(>ng cua b¢ nao
da giup cho khai ni�m do tro n�n sang to hon. Chung cho tha'.y
rAng tre cung thay d6i ca:u true sinh h9c c1la b(> nao trong qua
trlnh tuong tac voi m6i tru(jng 0 t.lllg giai doi;tn phat trieln2•
58 PHUONG P HAP MONTESSORI NGAY NAY
Quan sat thl.1 hai cua Montessori v� nang h,tc phat tri�n
ban tha.n cua tre so sinh cung duQc ha nhfill mt;mh khOng kem
ngay ti1 hie ha mdi dua ra chu d� nay. Montessori tha'.y rfing tre
so sinh so huu m('>t nang h,tc cam thl,l mOi truong xung quanh
chi don gian W vi�c o trong mOi truong do. Tre so sinh nhln
ngfun, nghe, ngl1i va so mo; va nhung a'.n tUc)ng thu nh� duc)c
W nhung hol;lt d('>ng do duong nhu duc)c khac ghi vao trong trf
oc CU.a chung. Vi�c "thfim tha'.u" nhcrng fill tuc)ng nay la m('>t
hanh d('>ng khOng co chu dich. Gi6ng nhu m('>t mi�ng bc;it bi�n,
tre ni;tp vao mlnh tilt ca nhung gl d�n vdi no: t6t hay do, d�p hay
xtlu, hoa blnh hay bi;to h,tc. Montessori phong doan rfing qua
trlnh nay la m('>t "chU:c nang sang ti;to tl,l nhi�n" cua qua trlnh
phat triEn trf oc va no la n�n tang cho Sl xutlt hi�n cua y thU:c
6 mU:c d('> cao hon trong giai dot;m sau. Trong qua trlnh cam thl,l
hlnh anh, bfing each nao do tre da "di tu ch6 khong co gl d�n
m('>t khoi di1u. No da mang vao Sl Um tl;li cua mlnh m('>t mon
quy gia nha'.t giup cho con nguoi co duQc vi tri thuc)ng dAng cua
he;> - do la kha nang suy lu�n"3•
C6 hai giai doi;tn trong qua trlnh cam thtJ. m6i truong nay.
Montessori goi giai doi;tn tu khi sinh ra den khi ha tu6i la thoi
ky "B¢ 6c th&m tha'.u m('>t each vO thU:c". Trong giai doi;tn nay
b(> 6c chi luu tru ll;li nhang a:n tUQng v� mi;lt giac quan cua tre.
Montessori tin rfing trong giai doi;tn thl.1 hai - tu ha den sau
tu6i, tre se su dl,lng 11;1.i nhung a'.n tuQng nay, nhung llln nay
la d� phan bi�t va phan 101;1.i chung. Chlmg hi;tn mau xanh se
duc)c phan thanh cac sac thai la xanh, xanh hon, xanh nhtlt. . .
Ba viet: "Nhung tin tuQng du th� loi;ti nay du<;>c th&m tha'.u m¢t
KHAI QYAT Vt NHDNG NAM DAU DCH 59
each v6 thu:c, va duQc tai sU'. d1,mg theo nghia la chung se duQc
ti�p thu l� theo m(lt each khac ma trl!n nen tang d6, doi s6ng
y thU:c se dUQC x<'.ly n�n. Nhang a:n tUQng v6 thU:c ban Sd nay
chfnh la thu: ma tu d6 y thuc se dUQc d¢t thanh, vi vf}.y ma n6
ng�m chU:a trong d6 suy luf}.n, ky uc, y chf, va Si ti nhf}.n thU:c
ve ban th<1n"4•
Trong toan b(> qua tr'i.nh nay, d6i tay ph6i hQp voi bO nao
dt!l t�o n�n trf th6ng minh cua tre. Montessori gQi d6i tay la
"c6ng Cl cua trf tu¢". M(lt trong nhang tu tuong cua tri�t ly
Montessori la chung ta tuy¢t nhilln kh6ng nl!n coi trQng trf 6c
hdn la doi tay, ma ca hai phai ket hQp voi nhau t�o thanh m(lt
"ho�t d(lng sang t�o song hanh". Chfnh vao nam tre ll!n sau,
toan bO cac san phfiln tinh th® cua d6i tay va h(l oc - luc nay
da vf}.n hanh nhtp nhang va duQc ti�p sue boi nhang "thoi ky
nh�y cam" va "B(> oc thfim thliu", se hoa nhtp voi nhau trong
m(>t tfnh each hoan chinh. Giai do� kham pha thic t� thong
qua cac giac quan d�n da.y la k�t thuc. Nhu c�u phai tf}.p trung
cho nhang nang lic ca nhfin nhu kha nang vf}.n d¢ng, y chf, si
ti chu va ngon nga cung chlim dut o dAy.
Giai thfch cua Montessori ve Si phat trien trf tu¢ cua tre
trong sau nam dau doi nghe vfm con co ve kha bf hi�m voi
chling ta ngay nay, du la bAy gio chung ta da hieu bi�t nhieu
hdn Ve Si phat trien Cua b(> nao tu luc n6 h'i.nh thanh tro Ve
sau. Khi Montessori llin d�u gioi thi¢u y tuong cua mlnh vao
nhang nam dliu the ky XX, n6 da lam da:y ll!n nhieu si kinh
ng�c, thf}.m chf la ca si che nh�o. Vao nam 1972, t6i ttlng
thao luf}.n ve vi(lc can co bang chU:ng khoa hQc cho nhang
60 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
nhi;tn dinh cua Montessori ve nang h,tc trf tu� cua tre vdi cac
chuy�n gia ve phat tri�n tre em. T6i co chia se rang t6i tin la
nhang bang chung nhu vi;ty se du<;ic tlm tha:y trong linh V1C
khoa hQc th�n kinh hon la tftm ly hQc nhi;tn thlic. Va den h6m
nay co ve nhu ky thui;tt ch1,1p anh nao b(> se giup cho nhung
nghi�n cuu dieu tra nhu vi;ty kh6ng con Ia m(>t tuong lai qua
xa voi nua.
Dva tr�n quan sat cua mlnh, Montessori tin rang tre tl,1
dao luyen chung trong m6i quan h� voi m6i truong, cho n�n
cung ra:t tl,1 nhi�n khi ba cho rang giao d1,1c bat d�u ngay w
khi tre moi sinh ra. Tuy nhi�n, dm hi�u rang Montessori
kh6ng xem giao d1,1c la m(>t n6 Ivc cua nguoi ldn nham ep
bu(>c sl,1 phat tri�n trf tu� cua tre. Cach ti�p ci;tn do nam
ngoai mQi y tuong ma ba Wng th� hien ve de tai nay. Ba tin
vao "trf tue nay no m(>t each tl,1 nhi�n cua tre em". 81,1 nay
no m(>t each tl,1 nhi�n do di theo m(>t l(> trlnh Cl th�. L('> trlnh
c�n sl,1 h6 trQ cua nguoi Ion, nhung phai lu6n d]'.a tr�n nhung
gl quan sat dUQC 0 tre va t6n trQng S1 phat tri�n tl,1 nhi�n.
Montessori kh6ng tin vao S1 hQC hanh do bi ep bu('>c cua tre
em, n�n ba da gQi phuong phap giao d1,1c cua mlnh la "m(>t S1
h6 trQ cho cu(>c s6ng". Tr9ng ta.m cua phuong phap nay lu6n
la s]'. phat tri�n tfnh each cua con nguoi chu kh6ng phai S1
thu nhi;tn th6ng tin.
Neu giao d1,1c bat d�u khi tre moi sinh ra thl cha m� phfil
dUQC xem la nguoi th�y d�u ti�n cUa tre. Montessori tin rang
cac bi;tc cha m� c�n va mu6n duQc giup do trong c6ng viec nay.
MQt IDIC ti�u Ion cua cac truongMontessori la tro thanh noi ma
KHA! QJJAT Vt NHONG NAM DA.U DOI 61
cha m� c6 the den va nh� nhung thong tin crui thiet de hieu
hon ve con mlnh trong tung giai do� phat trien cua chting.
Mot truongMontessori ly tuang se M.t dau vdi cac ldp hQc danh
cho cha m� va tre so sinh. Cac ldp hQc hang tuan nay giup cha
m� chmfu bi moi truong a nha cua mlnh danh cho dU:a con mdi
sinh ra cua hQ va cho tung giai do� phat trien ke tiep. Cha m�
du9c hQc each hi;ip tac vdi con de gitip tre t� dl).ng moi truong
nay cho vi�c tl,1 dao luy�n mlnh. HQ cung du9c hudng dfm lam
sao de trao cho con sl) tl,1 do, de rC'>i tu sl) tl,1 do do tinh thful
trach nhi�m cua chting du9c phat trien.
Mot s6 ldp hQc nay cung gbm hol;lt d(mg den tham nha
nhau, va cac b?c cha m� co the hQc hoi Um nhau. HQ tl,1 nh�n
ra rang co the giai quyet chuy�n lam sao trao cho tre sl,l tl,l do
vl).n d¢ng bang each b6 di cai noi, chiec cui ma khong gay nguy
hiem cho sl,l an toan cua tre hay cho sl) y�n tam cua hQ. HQ
nhl).n ra rang co the d�p bdt dC'> df,lc gAy can tra kh6ng can thiet
ma chting ta thuong cha:p nh?n nhu m('>t phan cua xa hoi hi�n
dl;li nhung lf,li ra:t nguy hf,li cho Si phat trien tfnh t?p trung va
suy nghi co t6 chu:c cua tre. HQ bat dau mua do choi dl:;lt du9c
tieu chi ve tfnh don gian, ve d�p, do hen, kha rnlng tai sU: dl).ng
va dung du9c nhieu kieu sang t1;1.o. HQ nh?n ra each sap xep
ng6i nha de gitip tre phat huy tfnh ti l?p: m('>t cai ly vua tay
cua tre trong ngan dudi cung cua tu bep, mot blnh slla nh6
d�t trong khay tha:p nha:t cua tu 11;1.nh, mot cai moc tha:p trong
phong tam de treo khan va quan ao ngli, va nhieu th1 khac.
Khi tre da co the di vung, Montessori tin rang chting da
san sangcho nhung kham pha rong hon ben ngoai ng6i nha cua
62 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
minh. "C(mgdbngtrethd" (The Young Children's Community)
la m('>t mOi truong duc,1c chuAn bt cho tre em dudi ba tu6i trong
truong Montessori. Voi nhi�u pht.i huynh, da.y la ndi ly tuong
cho nhang kham pha ti�p theo cua tre. Chung co lQi th� la chi
danh ri�ng cho tre duoi ba tu6i, va nh6m tre nay du<;ic ngUoi
Ion huong dAn va hQ danh sl,l t$p trung toan b('> cho cac nhu c�u
cua tre.
M('>t "C(>ng dbng tre thd" ly tuong nh�t se gbm khoang
muoi tre t$p hc,1p trong m(>t bu6i sang su6t ba gio dbng hb li�n
tl,lC. a d6 c6 m('>t giao vi�n va m(>t trQ giang. Trong m6i truong
du<;ic chuAn bt nay se c6 nhang db v$t m6 ph6ng hol;lt d('>ng
thuong lam o nha: n�u nuong, lau chui, gii;tt gio., cam hoa...
Co t�m ghep h1nh, db choi, nhang v�t dl,lng nhfim h6 trQ tre
phat tri�n cac giac quan, kha nang ki�m soat d6i tay, sl,l thang
bfing va kha nang ph6i hQp. Nhung ca.u chuy�n, nhangbai hat,
nhllng cu6n sach, nhung the hinh v� hoa, loai vl).t va cac dl,lng
Cl thuong gi;tp trong cu('>c s6ng hang ngay - thuong la d� ghep
ll;li vdi nhang db ve.t thu nho, se giup khuy�n khich s{ phat
tri�n ng6n nga cua tre. Va tr�n h�t, vi�c o cung nhau trong mOi
truong duQc chuAn bi nay se giup tre phat tri�n nhl).n thuc v�
quy�n va gidi hl;ln cua minh, co.ng nhu quy�n va gidi hl;ln cua
nguoi khac.
Nhi�u phl huynh thinh thoang vAn e n� v� vi�c con
h9 phai danh d�n nam bu6i sang trong m('>t tub d� d�n ldp.
Montessori t�t nhi�n co.ng khOngcho rangtre duoi ba tu6i nh�t
thi�t phai theo h9c 6 m('>t truong Montessori. Tuyvl).y, tre tham
gia "C('>ng dbng tre thd" th$t s{ nhl).n duQc nhi�u ich lQi. Duoi
KHAI Q1JAT Vt NHCTNG NAM DAU OCH 63
da.y la nh$.n xet cua mot ba m� v� du:a con gai muoi tam thang
cua mlnh sau vai tuhn tham gia mOt "COng d()ng tre tho":
V6n tit CU.a be dUong nhU dUQC nha.n d6i sau mOt d�m.
Duong nhu c6 mot Sl phat tri�n d(>t ng<)t nao d6 dang
di�n ra trong nao bO cua be. Th�t la choang ngQp, th$.t
kh6ng gi6ng vdi bllt ky di�u gl khac (n6i v� nhang trai
nghiem cua ba tl;li "C<)ng d()ng tre tho"). Nh$.n thU:c
va m6i quan ta.m cua be vdi mQi thU: xung quanh duQc
na.ng cao. Be di thang toi ch6 c6 Anthony vdi d6i tay
mo r(mg. Be sung sudng khi duQc o vdi c6 nhu khi o vdi
t6i hay Helen (nguoi tr6ng tre thoi Vl) v�y! Be cung
quen vdi c6 Helen va cung y�u co tr6ng tre do, nhung
be chua bao gio di toi c6 vdi thai dO nhu v�y. Co le la vi
b6i canh a da.y.
Khi tre tham gia "C<)ng dbng tre tho", cac hol;lt dOng hmfu
luyen cha m� cungti�p tlc nhung vdi tAn sullt thua hon cac ldp
hQc cho phl huynh- tre so sinh. Mlc ti�u cua hol;lt d()ng nay
la nha.m duy trl sl,1 k�t n6i giua cac phl huynh d� ctmg h6 tr<J
nhau va hi�u dU<)c rAng nha truong luon 0 d6 d� giup hQ ti�p
sU:c cho sl,1. phat tri�n cu.a tre khi o nha.
Phl huynh hi�u du<)c rAng hai nhiem Vl quan trQng
nh�t cua hQ vdi dlla con dudi ha tu6i la giup tre phat tri�n
tinh tl chu va dl)t ra nhang gidi hl;lll cho tre. Vi¢c v(>i va giup
tre trudc khi no y<iu cAu giup do chi khi�n tre phl thu(>c vao
cha IDE;J. Montessori thuong xuy�n noi rAng "MQi sl,1. giup do v6
nghia cho du:a tre la m<)t hanh vi can tro Sl phat tri�n cu.a no".
64 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
Phv huynh duQc khuytfo khfch dl'.lt ra cac gioi hi;tn m<)t each
cbng bil.ng va nh�t quan, dl,la tren nhang chuAn ml,lc hanh vi
phu hQp voi n�m van hoa cung nhu sue khoe va sl,l an toan cua
tre. Phv huynh hieu ril.ng khi tre cam th�y khbng co chut do di
nao o b6 m� cua no, no se thbi qu�y rl}.y hQ. M<)t dti'.a tre hai tu6i
chilp nh� phru that chl'.lt da.y an toan, phai ngbi vao ban de an,
hay la phai di ngli vi thai de) kien quyet nhung vAn nh� nhang
cua b6 m� khbng cho no hy VQng me nheo nao ca.
Va cung quan tr9ng khbng kem, phl huynh duQc khuyen
khich quan sat con cua hQ. Khi quan sat, hQ M.t dl}.u nh�n ra
dUQC nhang "thoi ky nh1;ty cam" va thien hUOng hanh vi dien
ra trong doi s6ng cua dua tre. HQ thl,1c hanh each khuyen khich
tre, thay vl lam ngo hay ch6ng tra l�i nhang tac h,tc tl,l nhien
nay. Vf dv, m<)t em be hai muoi thang tu6i dang o trong "thoi
kynhi;ty cam" voi tr�t tl,l. Be co th� phan ti'.ng m<)t each lqch liet
khi qua trlnh phat trien kha nang dinh huong cua be voi cac
v�t di,mg, cac noi ch6n trong nha bi lam gian doi;tn. Neu hieu
duQc di�u nay, b6 m� se xu sl,l voi be m<)t each m�m mong hon
khi be cu nhilt dinh doi phai dl'.lt li;ti thti'. g1 do vao vj trf quen
thu<)c cua no.
Tbi tungbiet m()t em be chua dhy hai tu6i cti'. khang khang
phai ml'.lc ao khoac mua d6ng khi di ra ngoai, cho du tiet troi da
chuyen sang nhang thang ilm hon. Co be cung cu nh�t dinh dl'.lt
li;ti vao �rong h<)p nhang tilm khan giily ma m� be da xep 11;ti va
d:;tt tren chiec ban nho ci;tnh cai bb clia cb be de dung thay cho
giily ve sinh. Be tr6 nen gi� da khi thily m� khbng d<)i mu bao
hiem vl ba da nhuong no cho c�u anh sau tu6i quen mang theo
KHAI Q!JAT Vt NH ONG NAM DAU DCH 65
mu khi hQ di;tp xe di;tp cung nhau. Tttt ca nho:ng hanh d(mg tr�n
dAy d�u la nhilng hanh vi blnh thuong cua m()t dtla tre dang ()
trong "thoi ky nhi;ty cam" v� tr�t t{.
Tron quan trQng cua viec cha m� danh cho tre S1 chu y dfl.y
du bttt ell khi nao co th�, kh6ng phai d� lam chling vui ma d�
ph6i hQp cung tre trong qua trlnh phat tri�n cua chling rung
duQc nhttn mi;tnh. S1 nang d()ng cua m()t em be dudi ha tu6i
nhi�u khi co.ng khi�n cha m� cam thtty khoimg thoi gian d b�n
c�,mh tre la ca m()t thach thllc.
CAu chuyen sau co th� giup lam ro hon y nay. Mdi day, m()t
ha m� cua m(>t be trai hai muoi m6t thang tu6i noi vdi t6i: "C6
kh6ng tin dUQc la thilng be chi�m nhi�u thoi gian d�n th� nao
dAu. T6i glln nhu chiing the! lam gi khac ngoai chuyen cham soc
be. T6i mu6n o d6 vdi be nhung th�t la htc b(>i khi con nhi�u
thu khac t6i cung mu6n lam". RC>i ha k� cho t6i nghe chuyen
xay ra vao ngay h6m trudc, khi ha dang d trong san nha vdi c�u
be. Be bat dfl.u leo l�n m(>t cai thang cao khoang m(>t met ruoi
duc;1c di;tt d1;1a vao m()t cai cAy. Sau khi l�n d�n dinh, vi�c leo
xu6ng la cfc ky kho vdi be. D�u ti�n, be c6 gangxoay li;ti va quay
mi;tt ra ngoai d� c6 th� thtty duQc mlnh dang di xu6ng dAu. Be
cu c6 g<ing tlm each xoay ngUoi, tlm each lam th� nao d� nhln
thlly duQcphiatruoc trong khi leo xu6ng tr<l li;ti. Be cll loayhoay
nhu th� su6t m(>t Ilic lAu. Cu6i cung, be til ho y dinh quay m�t
ra ngoai va bat dfl.u leo xu6ng trong tu th� quay lung, d6i tay
mom mim ham ltty nllc thang, tha tilng chAn xu6ng d� do tlm
nllc thang b�n duoi. R6t cu(>c, khi da tlm thlly m(>t nllc thang,
be cung bat dfl.u cam nh� duQc nttc ti�p theo. Be hoan toan
66 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY
dfun mlnh vao hoi;it d(mg do, t�p trung mQi cd blip ell.a mlnh.
Thinh thoang be hlt mc)t n<'.lc thang va dllng lung chung o do,
do dfim vdi ban ch<in ell.a ml.nh. NgUbi m� dllng k� Mn, dOi tay
dang sQn d� "hllng" l<'.ly be. M6i l�n be hlt ch<in nhu vl)y, ha c6
ch6ng li;ti sl,l cam d6 c�m ch<in be dat Um dung n<'.lc thang. TM.t
kh6 d� cuong li;ii viec giup do be, nhung be dang r<'.lt hai long vdi
S1 t1 xoay xo cua ban th<in va khOng h� c6 d<'.lu hieu c�n giup
do. Trong su6t thoi gian n6 11,lc t�p trung d� lam di�u nay, be ell
t1 nhlic di nhiic l?i vdi mlnh: "Dtlng nga nhe! Dtlng nga nhe!",
"CAn th�! CAn th�!", "Leo xu6ng nao! Leo xu6ng nao!". Khi
da leo duQc xu6ng dudi d<'.lt sau t<'.lt ca n6 11,lc miet mai do, be n6i
"Lam li;ti nao!" va li;ii leo Um. Cll th� trong vong m(>t ti�ng ruoi
dC>ng hC>. Rbi be b6ng dung l?i co.ng dc)t ng(>t nhu khi biit d�u
v�y. Co m(>t nhu c�u b�n trong nao d6 da duQc thoa man. Be
bJ.nh than, h?nh phuc va siin sang di vao trong nha d� an trua.
Viec hi�u rang nhang thi�n hudng hanh vi dang vl)n hanh
trong su6t cac hoi;it dc'.)ng kham pha, dinh hudng, slip x�p trlnh
tl,l chuy�n d(>ng, thao tac vdi doi tay, l�p l?i thao tac vdi mllc
de'.) hoan hao va chuAn xac cao hdn, di�n d?t hanh dc'.)ng. . . cua
con trai m'l.nh da giup ba m� chtu danh thoi gian ph6i hQp vdi
be trong tro chdi leo treo nay. Nhang thi�n hudng nay gia vai
tro r<'.lt ldn chll khong chi la chuyen giup be hQc each l�n xu6ng
m(>t cai thang. Chung giup be tl,l dao luyen nhung ky m1ng cha
mtnh, khOng phai la ky nang th� dl,lc ma la nhung ky nang c�n
thi�t cho cu(>c s6ng.
Sau khi mo ta li;ti S1 viec cho toi nghe, ha m� n6i: "Toi r<'.lt
vui vi da danh thoi gian con trai t6i trong bu6i sang horn do!".
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con
Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009internationalvr
 
VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10
VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10
VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10internationalvr
 
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan wickedbelfry7136
 
VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11
VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11
VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11internationalvr
 
VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10
VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10
VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10internationalvr
 
VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09
VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09
VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09internationalvr
 
VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1
VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1
VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1internationalvr
 
Tu tay khong tro thanh ong chu
Tu tay khong tro thanh ong chuTu tay khong tro thanh ong chu
Tu tay khong tro thanh ong chuYugi Mina Susu
 
Con trai cung biet khoc
Con trai cung biet khocCon trai cung biet khoc
Con trai cung biet khocQuoc Nguyen
 
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009internationalvr
 
Cay bang khong rung la 583
Cay bang khong rung la 583Cay bang khong rung la 583
Cay bang khong rung la 583Quoc Nguyen
 
VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09
VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09
VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09internationalvr
 
Nge that bac thay 689
Nge that bac thay 689Nge that bac thay 689
Nge that bac thay 689Quoc Nguyen
 
Xây dựng nhóm làm việc hiệu quả
Xây dựng nhóm làm việc hiệu quảXây dựng nhóm làm việc hiệu quả
Xây dựng nhóm làm việc hiệu quảSon Nguyen
 
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009internationalvr
 
Bong hong cho tinh dau 488
Bong hong cho tinh dau 488Bong hong cho tinh dau 488
Bong hong cho tinh dau 488Quoc Nguyen
 
Thuong Mai Dien Tu
Thuong Mai Dien TuThuong Mai Dien Tu
Thuong Mai Dien TuDuy Trung
 

Was ist angesagt? (19)

Lam giau nho trai cay
Lam giau nho trai cayLam giau nho trai cay
Lam giau nho trai cay
 
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 70 Tuần 3 Tháng 2 Năm 2009
 
VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10
VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10
VietRees_Newsletter_52_Tuan2_Thang10
 
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
Kinh nghiệm va lịch trinh chinh phục Fansipan
 
VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11
VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11
VietRees_Newsletter_59_Tuan4_Thang11
 
VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10
VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10
VietRees_Newsletter_53_Tuan3_Thang10
 
VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09
VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09
VietRees_Newsletter_49_Tuan3_Thang09
 
VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1
VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1
VietRees_Newsletter_65_Tuan2_Thang1
 
Tu tay khong tro thanh ong chu
Tu tay khong tro thanh ong chuTu tay khong tro thanh ong chu
Tu tay khong tro thanh ong chu
 
Con trai cung biet khoc
Con trai cung biet khocCon trai cung biet khoc
Con trai cung biet khoc
 
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 71 Tuần 4 Tháng 2 Năm 2009
 
Phong tuc vn
Phong tuc vnPhong tuc vn
Phong tuc vn
 
Cay bang khong rung la 583
Cay bang khong rung la 583Cay bang khong rung la 583
Cay bang khong rung la 583
 
VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09
VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09
VietRees_Newsletter_50_Tuan4_Thang09
 
Nge that bac thay 689
Nge that bac thay 689Nge that bac thay 689
Nge that bac thay 689
 
Xây dựng nhóm làm việc hiệu quả
Xây dựng nhóm làm việc hiệu quảXây dựng nhóm làm việc hiệu quả
Xây dựng nhóm làm việc hiệu quả
 
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009
Bản Tin BĐS Việt Nam Số 69 Tuần 2 Tháng 2 Năm 2009
 
Bong hong cho tinh dau 488
Bong hong cho tinh dau 488Bong hong cho tinh dau 488
Bong hong cho tinh dau 488
 
Thuong Mai Dien Tu
Thuong Mai Dien TuThuong Mai Dien Tu
Thuong Mai Dien Tu
 

Ähnlich wie Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con

Thai giao day con tu trong bung me
Thai giao   day con tu trong bung meThai giao   day con tu trong bung me
Thai giao day con tu trong bung meSelf-employed
 
THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...
THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...
THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...nhacchobabauimomy
 
Dạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn Doman
Dạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn DomanDạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn Doman
Dạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn DomanLê Sơn
 
Sieu khoa hoc ii
Sieu khoa hoc iiSieu khoa hoc ii
Sieu khoa hoc iiTroy Dang
 
11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop
11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop
11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hopTai Quach
 
Trẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy con
Trẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy conTrẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy con
Trẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy conDownload Sách Free
 
UBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdf
UBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdfUBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdf
UBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdfTH ĐBL
 
Manh phái mệnh lý sơ cấp
Manh phái mệnh lý sơ cấp Manh phái mệnh lý sơ cấp
Manh phái mệnh lý sơ cấp nataliej4
 
Xay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hop
Xay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hopXay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hop
Xay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hoplhhhoabinh
 
NGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdf
NGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdfNGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdf
NGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdfthanhechip99
 
Gioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdf
Gioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdfGioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdf
Gioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdfthanhluan21
 
6. kh 144 hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk
6. kh 144  hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk6. kh 144  hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk
6. kh 144 hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltkchinhhuynhvan
 

Ähnlich wie Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con (20)

Thai giao day con tu trong bung me
Thai giao   day con tu trong bung meThai giao   day con tu trong bung me
Thai giao day con tu trong bung me
 
THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...
THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...
THAI GIÁO – Phương pháp Khoa học dạy con từ trong bụng mẹ - Nhạc cho bà bầu i...
 
Nguyen ly-co-ban-1
Nguyen ly-co-ban-1Nguyen ly-co-ban-1
Nguyen ly-co-ban-1
 
Dạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn Doman
Dạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn DomanDạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn Doman
Dạy trẻ thông minh sớm - Phương pháp Glenn Doman
 
Sieu khoa hoc ii
Sieu khoa hoc iiSieu khoa hoc ii
Sieu khoa hoc ii
 
Quan tri-doanh-nghiep 2
Quan tri-doanh-nghiep 2Quan tri-doanh-nghiep 2
Quan tri-doanh-nghiep 2
 
Quan tri-doanh-nghiep
Quan tri-doanh-nghiepQuan tri-doanh-nghiep
Quan tri-doanh-nghiep
 
11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop
11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop
11phat trien-chuong-trinh-giao-duc-dai-hoc-theo-huong-tich-hop
 
Trẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy con
Trẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy conTrẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy con
Trẻ Thơ Trong Gia Đình pdf (Maria Montessori) – sách hay nuôi dạy con
 
UBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdf
UBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdfUBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdf
UBNDTP-QD-104-tieuchi luachon sgk TT25.pdf
 
Slide dao tao nhan vien
Slide dao tao nhan vienSlide dao tao nhan vien
Slide dao tao nhan vien
 
Manh phái mệnh lý sơ cấp
Manh phái mệnh lý sơ cấp Manh phái mệnh lý sơ cấp
Manh phái mệnh lý sơ cấp
 
Xay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hop
Xay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hopXay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hop
Xay dung mo hinh nuoi trong nam dtht tren gia the huu co tong hop
 
Xa hoi-hoc
Xa hoi-hocXa hoi-hoc
Xa hoi-hoc
 
Quan tri-nguon-nhan-luc
Quan tri-nguon-nhan-lucQuan tri-nguon-nhan-luc
Quan tri-nguon-nhan-luc
 
NGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdf
NGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdfNGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdf
NGUYEN THANH NAM_CHIEN LUOC PHAT TRIEN.pdf
 
11980
1198011980
11980
 
Gioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdf
Gioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdfGioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdf
Gioi thieu hinh thuc va noi dung thi nang khieu GDMN nam 2023.pdf
 
Ky nang thuong luong
Ky nang thuong luongKy nang thuong luong
Ky nang thuong luong
 
6. kh 144 hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk
6. kh 144  hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk6. kh 144  hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk
6. kh 144 hd lua chon sgk lop 2-pgd-kem cac tltk
 

Mehr von Download Sách Free

Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...
Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...
Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...Download Sách Free
 
Cẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy con
Cẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy conCẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy con
Cẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy conDownload Sách Free
 
Nói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy con
Nói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy conNói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy con
Nói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy conDownload Sách Free
 
Chìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdf
Chìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdfChìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdf
Chìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdfDownload Sách Free
 
Đồng hành cùng vĩ nhân (John C. Maxwell) pdf
Đồng hành cùng vĩ  nhân (John C. Maxwell) pdfĐồng hành cùng vĩ  nhân (John C. Maxwell) pdf
Đồng hành cùng vĩ nhân (John C. Maxwell) pdfDownload Sách Free
 
Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf
Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf
Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf Download Sách Free
 
Sách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdf
Sách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdfSách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdf
Sách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdfDownload Sách Free
 
Để thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdf
Để thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdfĐể thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdf
Để thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdfDownload Sách Free
 
Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf
Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf
Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf Download Sách Free
 
Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf
Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf
Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf Download Sách Free
 
Dành Cho Những Con Người Vượt Lên Số Phận
Dành Cho Những Con Người Vượt Lên Số PhậnDành Cho Những Con Người Vượt Lên Số Phận
Dành Cho Những Con Người Vượt Lên Số PhậnDownload Sách Free
 

Mehr von Download Sách Free (12)

Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...
Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...
Phương pháp giáo dục Montessori - Phát hiện mới về trẻ thơ pdf – sách nuôi dạ...
 
Cẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy con
Cẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy conCẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy con
Cẩm Nang Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori pdf – sách nuôi dạy con
 
Nói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy con
Nói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy conNói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy con
Nói Sao Để Khích Lệ Và Giúp Con Trưởng Thành pdf, sách hay nuôi dạy con
 
Chìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdf
Chìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdfChìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdf
Chìa khóa sống giản dị (Lại Thế Luyện) pdf
 
Đồng hành cùng vĩ nhân (John C. Maxwell) pdf
Đồng hành cùng vĩ  nhân (John C. Maxwell) pdfĐồng hành cùng vĩ  nhân (John C. Maxwell) pdf
Đồng hành cùng vĩ nhân (John C. Maxwell) pdf
 
Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf
Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf
Làm chủ giọng nói trong đầu (Blair Singer) pdf
 
Sách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdf
Sách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdfSách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdf
Sách dạy đọc nhanh (Tony Buzan) pdf
 
Để thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdf
Để thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdfĐể thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdf
Để thành công trong đàm phán (Roger Fisher) pdf
 
Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf
Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf
Du hành trong thế giới sáng tạo (Michael de Kretser) pdf
 
Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf
Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf
Kinh Doanh Trực Tuyến (Nguyễn Đặng Tuấn Minh) pdf
 
Dành Cho Những Con Người Vượt Lên Số Phận
Dành Cho Những Con Người Vượt Lên Số PhậnDành Cho Những Con Người Vượt Lên Số Phận
Dành Cho Những Con Người Vượt Lên Số Phận
 
Bí Mật Dotcom pdf
Bí Mật Dotcom pdfBí Mật Dotcom pdf
Bí Mật Dotcom pdf
 

Kürzlich hochgeladen

ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...
ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...
ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
IELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptx
IELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptxIELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptx
IELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptxNguynHn870045
 
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...
14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...
14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...Nguyen Thanh Tu Collection
 
Day tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptx
Day tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptxDay tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptx
Day tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptxngothevinhs6lite
 
BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...
BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...
BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...Nguyen Thanh Tu Collection
 
SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...
SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...
SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...Nguyen Thanh Tu Collection
 
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...Nguyen Thanh Tu Collection
 
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...Nguyen Thanh Tu Collection
 
TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...
TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...
TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...Nguyen Thanh Tu Collection
 
lịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.ppt
lịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.pptlịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.ppt
lịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.pptLinhPham480
 
40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...
40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...
40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...Nguyen Thanh Tu Collection
 
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...Nguyen Thanh Tu Collection
 
40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...
40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...
40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...Nguyen Thanh Tu Collection
 

Kürzlich hochgeladen (17)

ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...
ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...
ĐỀ KIỂM TRA THEO UNIT TIẾNG ANH GLOBAL SUCCESS 11 - HK2 (BẢN HS-GV) (3 TESTS ...
 
IELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptx
IELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptxIELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptx
IELTS READING - Earth’s lakes are under threat.pptx
 
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI THAM KHẢO KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤ...
 
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY SINH HỌC 10 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO - CẢ NĂM THEO CÔNG VĂ...
 
14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...
14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...
14 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN VẬT LÝ 8 - NĂM 2024 (4...
 
Day tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptx
Day tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptxDay tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptx
Day tieng Viet cho nguoi nuoc ngoai.pptx
 
BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...
BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...
BÀI TẬP – BÀI GIẢI HÓA HỮU CƠ – TẬP 1 DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỈNH VÀ QU...
 
SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...
SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...
SÁNG KIẾN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ LÀM MÔ HÌNH KHI TÌM HIỂU KIẾN THỨC “THẠCH QU...
 
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...
GIÁO ÁN KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN VẬT LÝ 11 CẢ NĂM (SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC) THEO CÔ...
 
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...
CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI KHOA HỌC TỰ NHIÊN 7 + 8 CHƯƠNG TRÌNH GDPT M...
 
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ MINH HỌA KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2024 TỪ BỘ GIÁO DỤC MÔN...
 
TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...
TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...
TỔNG HỢP HƠN 100 ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT TOÁN 2024 - TỪ CÁC TRƯỜNG, TRƯỜNG...
 
lịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.ppt
lịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.pptlịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.ppt
lịch sử đảng cộng sản việt nam chương 1.ppt
 
40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...
40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...
40 ĐỀ LUYỆN THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM ...
 
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...
BÀI TẬP BỔ TRỢ TIẾNG ANH LỚP 8 CẢ NĂM CÓ TEST ÔN TẬP ĐỊNH KÌ + NÂNG CAO - FRI...
 
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...
CHUYÊN ĐỀ DẠY THÊM HÓA HỌC LỚP 11 CHUNG 3 BỘ SÁCH NĂM 2024 HỆ THỐNG BÀI TẬP B...
 
40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...
40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...
40 ĐỀ THI THỬ TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 MÔN TIẾNG ANH NĂM HỌC 2024 - 2025 SỞ GIÁO...
 

Phương Pháp Montessori Ngày Nay - Montessori Today pdf – sách nuôi dạy con

  • 1. TU SACH PHATTRIEN GIAO Dl:JC Do Vi¢n IRED tuyen ch9n vii giai thi¢u MONTESSORI dtea[]f.s:XII KHO: Ht)< X HOI A Member of PACE www.asach.com.vn IRCDInstitute for Research on ��d_u_l�a�on�J_D�·yt�!opincnt
  • 2. AS8chwww.asach.com.vn PHllC1NG PHAP MONTESSORI NGAY NAY Montessori foday Sach nay thu{lc "TU SACH PRAT TRIEN GIAO Dl)C" (Tu sach do Virn IRED tuyen chc;m va giai thiru. De biet them chi tiet vl Tu sach d"c birt nay, vui lon� truy c/!.p: www.IRED.edu.vn ho"c www.SachHay.org) IREDInstitute for Research on Educational Development
  • 3. PHUONG PIIAP MONTESSORI NGAY NAY Dtch tu nguy�n ban ti�ng Anh: Montessori today: a comprehensive approach to education from birth to adulthood Tac gia: Paula Polk Lillard Copyright© 1996 by Paula Polk Lillard Photographs copyright © 1996 by Karin Olsen Campia Charts copyright© 1996 by Denise Selhausen This translation published by arrangement wit.h Schocken Books, an imprint of The Knopf Doubleday Group, a division of Random House, Inc. Ban quy�n ti�ng Viet© DT BOOKS - A member ofPACE
  • 4. PAULA POLK LILLARD PHUONGPHAP MONTESSORI NGAY NAY Mot phuong an giao dl,lc toan dien danh cho tre tu tu6i so sinh d�n tu6i truong thanh Nguoi dtch: Nguy�n Thuy Uy�n Phuong NHA XUAT BAN KHOA HOC xA H(H - DT BOOKS
  • 6. Sach giao dlc - "Tuong ti�n phong" trong cOng cu(>c cha:n hung giao dlc Lam th{ nao de chung ta c6 m()t d()i nga nhang nha giao chdt lztQng qu6c tt? Lam th{ nao de chung ta co d()i nga nhang nha lanh dq,o giao d{lc c6 t'tl,m voe? Lam th« nao de chung ta co th�phat trien d11<1c nhang phuong phap giao d{lc uu viet? Lam th{ nao de hQc sinh cua chung ta co theti{p c(m du<Jc voi nhang gt t6tnhdt de khai sang trt tue va nu6i duong t{Lm h'l>n?... Nhang cei.u hoi l<Jn lao nayphai dztQc giai quytt bang m()t cu¢c canh t{Ln giao d71-c stlu r()ng, va trong c6ng cu()c nay kh6ng th� bO qua vai tro cua "tzt<Jng ti�nphong" mang t�n "sach giao dl,lc". Trong c6ng cu(>c h(>i nh$.p va dua tranh toan c�u cua nguoi Viet, co le di�m ma chung ta cM hl)i nh$.p d�u tien nh�t va m�nh me nMt, do la h(>i nh$.p v� tri thllc. Va trong c6ng cu(>c h(>i nh�p nay, linh Vl,tc cM phru hl)i nh�p truck nh�t va quy�t liet nh�t chinh la linh Vl,tc giao dlc. Va ch�chAn mQi nguoi d�u d�ng y, mu6n co ml)t nude Viet Nam moi, ml)t nude Viet Nam thinh VUQng va van minh, thl phru co nhilng con nguoi Viet Nam moi, nhilng con nguoi duQc nu6i duang tAm h�n, duQc khai sang tri tue va duQc ren luyen th� ch�t t6t. Di�u nay chi co dUQc khi chung ta co mc)t n�n giao dl,lc mdi, mc)t n�n giao dlc khai ph6ng con nguoi. Mu6n duQc nhu v$.ythl phru dl,la vao nhi�u ylu t6, va m(>t trong nhilng y�u
  • 7. t6 d�u ti�n va kh6ng th� thi�u, do la phru co tu duy mdi, nh$n thtic mdi, t� nhln mdi, tri thtic mdi cho giao d(lc, Cl th� la cho 5 chu the quan tr<;>ng nha'.t cua n�n giao dlc/he th6ng, do la: nha nude, nha truong, nha giao, gia d'tnh va nguoi hqc. Co ra'.t nhi�u each d� di;it duQc ml,lc ti�u nay. Gui ngUoi di h<;>c t{).p, nghi�n ctiu o cac qu6c gia phat tri�n. Mai nhung "bo oc" giao dlC ldn cua th� gidi v� chia se voi chung ta. Tlm each chuy�n giao nhung cOng nghe giao dl,lc hien d�, nhung mo hlnh giao dlc ti�n b¢ th6ng qua viec li�n k�t voi cac t6 chllc giao dl,lC uy tfn. . . Tuy v{).y, nhllng each lam nay cung co mot s6 di�m kh6ng thu{).n lQi nhu la viec tri�n khai kh6ng d� dang va kha t6n kem. Co th� suy nghi d�n mot each lam nua, ddn gian hdn ma cung khOng kem ph�n hieu qua, do la xm1t ban nhung d�u sach giao dlc thl,tc sl,l co gia trt. Dfiy cung la each dua trf tue va tu tuong cua nhung "bO oc" hang d�u th� gidi v� giao dl,lc v� Viet Nam mot each nhanh nha'.t, re nha'.t va d�n dUQc vdi nhi�u ngUoi nha'.t. BAiig each nay, nhung con ngUoi trong gidi giao dlc cua ta co th� co cd hOi duQc chia se va h<;>c hoi tu nhang tac gia ldn, tu nhung b�c thttc gia hang dhu th� gidi v� giao dlc 6 bat cti ndi dfiu, vao ba'.t cti hie nao... Sach giao dl,lc duQc dtnh nghia la nhungpho sach duQc vi�t ra boi nhung nha tu tuong giao dl,lc, nha cru each giao dl,lc, nha lanh d�o giao dlc, nha giao dl,lc h<;>c... nhAm chuy�n tru nhung tinh thhn, tu tuong, tri�t ly giao dlc, nhung suy nghI mang tinh khai phong, nhung phuong phap uu viet. . . cho xa hOi, cho ngUoi dE;ty, ngUoi h<;>·c, va cho ca nhllng nha nghi�n cttu va nha quan ly giao dl,lc.
  • 8. Sach giao dl)c khOng chi la nhung cu6n sach Cl th� thuong thi1y d� hudng dfm ta each lam viec, each thuc hanh xU'. hay nhung loi khuy�n d� m6i ngay l�n ldp t6t hon. Sach giao dlc du()c d� c$p a dAy la nhung cu6n sach dtnh ngh;;a l<;ii giao d'(lc, dinh nghia l� vai tro cua cac chu th� trong n�n giao dl,lc; Ia nhung cu6n sachgop phfill giup cac chu th� trong he th6ng giao dl,lc hi�u ro va lam dung cling viec cua m:mh (tu:ng chu th�phai gianh lay vai tro v6n dI la cua mlnh vaphai tra l<;ii vai tro v6n dI la clia cac chu thll khac nhung mlnh l� dang nAm giu nhung vai tro do); la nhung cu6n sach cung c�p cho ngUbi doc cai n�n tang, cai cOi ngu'bn v� each suy nghi, v� tu tuong va tri�t ly cua vie<: lam giao dl)c. Ttl cai g6c nay, se khOng kho d� bi�t dU()c each th1,1c hien, each cai bi�n va ti;to ra nhung thay d6i trong tlng ngUoi di;ty, nguoi hQc, va nhang thay d6i nay se ti;to ra sllc m�mh thay d6i c¢ng dbng giao dl,lc va c¢ng dbng xa h()i. Hillu theo mOt each nao d6, khi dua v� Viet Nam nhung cu6n sach giao dl,lc c6 gia tri nay, tuc la chung ta da "mbi" duQC nhung tu tuong giao dl,lc each mliIlg nh�t, nhungsuy nghi giao dl,lc ti�n hO nhi1t, nhung phuong phap giao dl,lc quan trong nh�t d�n t� m6i nha, m6i ngUbi d� truy�n di;tt nhung di�u ma chung ta r�t c� nhung ll;ri dang thi�u. VI vf}.y ma ta cung c6 thll vl von "sach giao dl,lc" nhu la mot "vt tudng lanh 11n ti�n phong" trong viec hien thl;lc hoa vai tro dAn d�u cOng cuOc hOi nh�p tri thllc CUa linh VtC giao dl,lC. Va co.ng ttl nhung suy ngh! do, "Tu sach Phat triin Giao d"l,lc" (bao gbm ca "Tu sach Ngh� giao") clia Vien Nghi�n cllu Phat tri�n Giao dlc (gQi tAt Ia "Vien IRED") va D'� Books du()C ra doi. Tu sach nay se Hin lu<;jt gidi thieu tdi d¢c gia quan tam
  • 9. d�n giao dvc, quan tAm d�n ngh� d�y h9c, quan tAm d�n c<'.'Jng tac quan ly giao dvc nhung t$p sach giao dvc, nhung b(> sach giao dvc duQc ch9n lQc ky cang, dUQc bi�n so�n hay bi�n dich can trQng boi nhung nha nghi�n cllu, cac dich gia, cac chuy�n gia tAm huy�t. Vi¢n IRED la m(>t vi¢n nghi�n cllu d<)c l�p va phi lQi nhu$n ho�t d(>ng trong linh Vl,lc giao dvc, n�n duong nhi�n, vi¢c xAy dl,lng va phat tri�n Tu sach chuy�n bi¢t nay co.ng kh<'.'Jng nha.m mvc ti�u lQi nhu$n. K� W nam 2012, Vi¢n IRED va DT Books da xua:t ban nhung tl,la sach sau dAy: 1. John Dewey v� giao dl!c (John Dewey) 2. Kink nghiCm va giao diJc (John Dewey) 3. Nam tu duy cho tuong Lai (Howard Gardner) 4. Thay d6i tu duy (Howard Garner) 5. Ctmg d11-ng cua d<;ti hQc (Clark Kerr) 6. Gianh lg,i tri thllc (Michael F. D. Young) 7. Ngubi th'l'Ly gioi trong mQi ldp hQc (Linda Darling­ Hammond) 8. L6 h6ng giang dg,y (James Stigler and James Hieber) 9. Lank dg,o Sl,t thay d6i - Cfim nang cai t6 trubng hQC (Tony Wagner va Robert Kegan) Nam 2014, nhung tl,ta sach sau du<;le ti�p tl)c ra milt b� dQC: 1. Thuy(t Da th6ng mink (Howard Garner) 2. Phuongphap Montessori ngay nay (Paula Polk Lillard)
  • 10. 3. mntang tu tl.t<'Jng va trifft hQc CUa gUw d1,IC (Gerald Gutek) 4. Gach b�t toan cau v� thanh qua giao d(lc (Tony Wagner) 5. Dao tg,o d()i nga nha giao trong m()t thl gioi dang thay d6i (Linda Darling-Hammond) 6. Ghi chep v� t'f/, do (Nguy�n Van TrQng) 7. Giao d(lc VietNam & PhanLan (MOt k�t qua nghien crtu clia Vien IRED) La nhang nguoi lam giao dlc, �t hAn ai trong chung ta cllng mong mu6n rti.ng m(>t ngay nao d6 trong tuong lai kh6ng xa, gidi giao dlcViet Nam (ca giao dlc ph6 th6ng, giao dlc di;ti hQc va giao dlc ngh�) se co sl,1 blnh da.ng vdi gidi giao dlc th� gidi, nhdt la hlnh da.ng v� m�t chia se va �P nh�t tri thlic. Khi d6, gidi giao dl,lc qu6c t� dUQc dQc nhung cu6n sach quy nao v� giao dlc, v� nghien cllu thl gidi giao dlc o Viet Nam ta rung se c6 co hOi duQc d9c va th� chi la duQc so huu nhllng cu6n sach do (bti.ng ti�ng Viet han hoi). Vdi mong mu6n nhu v$.y, nhllng tac ph&m c6 gia trt clla "Tu sach Phat tri#n Giao d(lc" (bao �m ca sachbien dich va sach bien so�) se ti�p tlc lAn luQt duQC gidi thieud�n d6ng dao b� dQC ca nude. Vien IRED, ngay 01/10/2014 GIAN TU TRUNG
  • 12. Danh tf;J,ng b6 va m<:, voi teit ca s{t bieft on vz da truy�n cho chung con long dang cam, tinh than phl,lng sif,, longy�u doi va nhang bai hQc cu()c s6ng.
  • 13. "Giao dl,lc dung ngh1a la thu ma se giup cho hlilll tra thanh mot ca the d�c hiet chll khOng phai la mot ke va.ng loi; la thtl se trao cho bt;m mOt tinh th'a.n v�n nguy�n de VUQt qua nhUng thach thll.c to lon; la thll se cho phep bt;m tlrn tha'.y nhung gia tr} la kim chi nam tr�n hanh trlnh cu()c doi cua bi;tn; la thtl se giup cho bi;tn tra thanh mot nguoi giau co v� tinh th'a.n, mot con nguoi bi�t y�u nhung viec mlnh lam, nhung noi ch6n mlnh d�n, nhung nguoi mlnh g�n ho cung; la thu: se di;ty cho bi;tn drnu gl la quan trQng, n�n s6ng th� nao va ch�t ra sao cho xU:ng dang". -Trfch tu sach "Dumbing Us Down" c:Ua John Taylor Gatto - mot trong nhung nguoi dUQC bang New York trao �g giai thuang danh cho giao vi�n.
  • 14. MlC LlC Sa.ch giao dl,lc - "Tuong ti�n phong" trong cCmg cu<)c chali hung giao dl,lc................................................................ 5 Loi cam tlil ............................................................................ 15 Loi mo d�u .... ......... ..................................... .. .............. ......... 17 1. Ngu'bn g6c valy thuy�t giao dl,lc Montessori .................... 29 2. Khai quat v� nhung nam dhu doi ...................................... 55 3. Nhang thay d6i di�n ra o giai dof,Ul thll hai ...................... 80 4. Nhung "Bai hQC ldn" va nhung "Bai hQC chinh" ............. 93 5. Moi truong lop hQc ........ ...... .......................................... .... 121 6. Nguoi giao vi�n ti�u hQC ................................................... 134 7. T1 do va trach nhiem .................. .................... ... ............. . 155 8. Nhllng quan sat til mOt ldp ti�u hQC ............................... 175 9. Giai dof,Ul trUang thanh ......... .. . ...... ..................... ............ 219 10. Montessori: Hien ti;ri va tuong lai..................................... 249 Phl,l h.ic: Chia se cua m<)t hQc sinh ... .... ...... ....... ..... ........ .. 262 Ghi chu .............................................................................. 266
  • 16. Loi cam ta. Margaret Stephenson, giao vi�n Montessori va chuy�n gia hmfu luyen qu6c Wd�ntitAnh vaMy, la nguoi da truy�n cho tOi ngu�n cam hU:ngva hudng dAn toi trong su6t qua trtnh vi�t v� ly thuy�t va th�tc hanh phudng phap Montessori gful ha mudi n{lm qua. Toi mu6n bay to long hi�t on sAu sAc nha'.t d�n ha, khong chi vl nhung chi dAn va khfch le ba da. danh cho ca nha.n toi ma con Mi nhung c6nghi�n su6t ca cu¢c doi cua ha nham dam hao cha'.t luong cao nha'.t cho giao dl,lc Montessori trtm toan th� gidi. Toi mu6n cam dn ta'.t ca d�ng nghiep Montessori CU.a toi - nhllng nguoi da khOng nglln nw giai dap thAc mAc cua toi v� ly thuy�t Montessori cung nhu cung ca'.p cho tOi nhung thong tin v� ho;;tt d¢ng nghi�n ctlu va sl,1 phat tri�n clia cac truong Montessori ngay nay. Toi dl)c hiet bi�t on Marsilia Palocci, thanh vi�n H¢i dbng Su ph;;tm cua Hiep h¢i Montessori vl ba da. giup toi hi�u sa.u hdn khai niem v� cac thi�n hudng c6 tfnh ph6 quat o loai nguoi CU.a Montessori. Du:oc tham gia vao qua trlnh giang d;;ty vdi cac tre em, phl huynh va nha.n vi�n cua truong Forest Bluffla m¢t trai nghiem
  • 17. 16 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY dAy thu vi vdi tC>i. Cu6n sach nay da khC>ng thti duQc vi�t ra n�u nhu khC>ng c6 tlnh y�u va sl h6 trQ ma chung tC>i chia se cung nhau trong ng6i truong d6. T6i dl)c biet mu6n cam on Laura Earls vl da chia se vdi t6i ra:t nhi�u thoi gian va ca nhang ki�n thrtc chuylm m6n cua cC> v� ldp h9c titiu h9c. T6i mu6n bay t6 Sl trAn tr9ng danh cho Susan Jasper - nguoi da giup tC>i sli.p x�p viec gia dlnh va ca nhan trong nhang thang qua dti t6i c6 thti hoan thanh c6ng viec vi�t lach va giang d�y cua m'i.nh. T6i ra'.t may mli.n khi c6 Bonny Fetterman la bi�n t�p vilm cho cu6n sach cua mlnh o Schocken Books. Ba da cho tC>i nhang loi tu va:n th6ng thfil Va ca Sl tha'.u hitiu V� nhang th6ng diep giao dlc ma t6i mu6n truy�n d�t th6ng qua cu6n sach nay. Vdi nhang nguoi la ditim tl,la trong cu(>c s6ng hAng ngay cua t6i - nguoi chbng da d'Ong hanh cung t(>i trong gAn b6n muoi lam nam, cac con gai, con r� cua t6i va cac chau - t6i bi�t on hQ v� m9i di�u, dl)c hiet la sl,l ki�n nhfin, khfch le va h6 trQ ma hQ da danh cho t6i trong qua trlnh vi�t cu6n sach nay. T6i da. n6 ll,lc h�t srtc m'i.nh dti c6 thti di�n d�t l� m(lt each trung thl,lc cac nguy�n Mc cua Maria Montessori va he th6ng giao dlc ma ha da t�o dl,tng n�n. T6i cam k�t chtu trach nhiem ca nhan d6i vdi nhang hi�u bi�t cua ban than va nhang chia se ma t6i tr'i.nh bay trong cu6n sach nay.
  • 18. Loi ma d�u C u6n sach nay la m()t cai nhln t6ng quan v� ly thuy�t va thv:c hanh tri�t ly giao dlc Montessori danh cho cac phl huynh, cac nha giao cung nhu btit ky ai quan tam d�n giao dl,lc ngay nay, trong do di;tc biet chu tr9ng vao giai do�n giao dlc ti�u hQc cua tre em. T6i cam thtiy mlnh bi th6i thuc phai viet cu6n sach nay. Hay d� t6i phan nao giai thfch y nay bA.ng each k� l�i cho quy Vi mOt CU()C tro chuyen gan day Cua t6i. Hom do t6i dang o tren may bay, ngbi ke hen mOt nguoi dan ong trong c6 ve Ia cha cua mtly dlla con nh6. Qua tro chuyen, toi biet rA.ng anh co hai c�u con trai, m()t c�u chin tu6i va m()t c�u muoi mc)t tu6i. Ca hai d�u du<;>c glii di hQc o m()t truong Montessori ldn cua Chicago tit khi ha tu6i. Vi truong nay co cac ctip hQc tit ti�u hQc cho den ph6 thong cd so, anh dinh van cho cac con hQc d do cho den muoi lam tu6i. Sau do chung se tiep tl,lc hQc o m(>t truong c6ng hoi;tc truong tu, anh van chua chQn truong nao va hy vQng rfing con cua anh se cung tham gia trong quy�t dinh chQn truong cho chung.
  • 19. 18 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY T6i hoi anh ly do khi�n anh chqn phuong phap giao dlc Montessori cho cac chau. Anh n6i: "Bo la quy�t djnh cla vQ Mi. T6i b�n biu vdi c6ngviec su6t n�n d� cho ba xa toan quy'�n thoi. Thl,1c ra hbi chung vao lop m(>t t6i cung khOng thfch cho chung hQc o truong Montessori cho him. T6i lo rAng m6i truong do co th� hoi go b6 qua. Nhung rbi qua thoi gian Mi da thay d6i. Toi d�n tro n�n r!1t hU:ng thu". Khi t6i hoi anh thfch di�m g1 o phuong phap Montessori, anh tra loi rAng no giup cac con anh hlnh thanh y niem v� tinh th�n dbng d<)i va s{ tl,1 chu. Anh noi: "Chung r�t co tinh th�n dua tranh! Tre con du:a nao cung vf).y, nhung di�m khac biet o da.y la bQn tre r!1t hoa hc)p vdi nhau va r!1t tl,i tin. Chung th� hien g�n nhu la ngUbi truong thanh trong thai d(> vdi nhung ngUoi xung quanh. Chung quan tAm d�n th� gidi. Th�m chi chung con keo t6i tham gia vao m(>t dt an c(mgdbng danh cho nhllng nguoi vo gia cu". Anh ngi.tngm<)t hie rbi n6i ti�p: "T6i th!1y hlnh nhu nhung di�u toi dang n6i vdi chi kh6ng phai la v� phuong phap Montessori. Toi dang k� cho chi nghe cac con t6i da tro n�n nhu th� nao nho hQc o truong Montessori thl dung hon!". Rbi anh blnh lu�n v� nhllng dU:a tre hang x6m lab�n cua cac con anh, nhi�u em trong s6 d6 theo hQc m<)t truong tu thoi thuQng v6n n6i ti�ng v� thanh tfch hQc t�p. "T6i kh6ng c6 y n6i x!1u m!1y dlla tre nay da.u", anh ti�p tl,tc. "Chung vAn la nhang dU:a tre ngoan, nhung chung lu6n to ra la mlnh bi�t r�t nhi�u. nhu th� chung la nhung thi�n tai bac hQc v$y. T6i kh6ng cam th!1y chung dang ph!1n d!1u vi chfnh ban tha.n
  • 20. LOI Md DAU 19 minh. Chung quan tam nhi�u hon d�n viec danh b;;ti nhung ngUC1i khac". Toi hoi anh lieu anh co lo Ia.ng khong khi con trai ldn cua anh budc vao trung h9c. Khi a'.y chau se hQc chung vdi nhung du:a tre hangxom nay hof).c nhung dU:a tre khac gi6ng nhu th�, nhung each ma chung du()c giao dl,lc trong nhung na.m d�u dbi thl. li;U ra'.t khac nhau. Anh tra lbi nhanh ch6ng: "Co chU:! Toi Sf) rang con toi se trOng co ve hdi l�p di trong mAt ma'.y dU:a tre do. No hie nao cung nghi�n cu:u thu: nay thll nQ, tlm toi ca.u tra loi cho nhung ca.u hoi cua ri�ng no". Nhung ngay l�p tU:c, anh ll';li dao ngU()c ll';li nhung g1 da. noi: "Ma thl,tc ra thl khOng. Toi khOng nghI d6 se la va'.n d� da.u boi no ra'.t tl,1 tin. N�u c6 bi tr�u ch<;>c thi n6 cung chling mang. No ra'.t hoa dbng vdi m<;>i ngUoi va c6 tfnh dOc l�p. Do chling qua cW la n6i lo lAng cua ri�ng toi ma thoi!". Anh k� cho toi nghe v� thbi di hQc clia anh. Anh da tting hQC 0 catrubngti�u hQC lbtrunghQC cOng l�p ti;i.i ml)t qu� ma toi bi�t rang thu<)c lol';li t6t nha'.t cua rungngo;;U o Chicago. Tuy nhi�n, vdi anh do ll';li la m()t ky niem co don. "Chting giao vi�n nao a d6 thl,tc Sl la ngUoi dlu dAt toi ca. MQi thll d�u c6 ve l�h lung th� nao a'.y. Montessori qua thl,tc la m()t phudng phap giao dl,lc ra:t giau s( quan ta.m". R6t cu()c, toi cung k� cho anh a'.y nghe v� nhung cOng viec cua mlnh vdi phUdng phap Montessori. "N�u v�y thl cho phep toi hoi chi m(>t ca.u ma lau nay toi van thubng thAc mile", anh n6i ngay. "Khong phai ai cung bi�t v� Montessori. Ti;U sao th@. N6 t6t v�y Cd ma?".
  • 21. 20 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY T6i hi�u n6i thiic mile cua anh. Tht;tc s{ la b6n muoi nam da tr6i qua k� tu. khi t6i la m(>t giao vi�n di;ty lop hai t� m(>t truong c6ng li;.p cua Terrace Park, Ohio. Khi do, truong cua chung t6i van chua th� ti;to dUQC m6i dl'.l.y li�n ket giua viec giao d1,1.c tre em vdi sl,l phat tri�n cua chung nhu la nhung con nguoi, theo nghia m6i tre la m(>t ca nhc'.l.n vdi nhung dong gop d�c bi�t cha the gidi nay. Chilng nao chua lam duc;ic di�u nay, ngC>i truong do se van chua th� giup cac em tro thanh nhung nguoi h9c chu d()ng, giin ket voi xa h(li va duc;ic tiep sllc d� thanh c6ng trong xa h(li d6. Cac bi;.c ph1,1 huynh trong dc;ii nha truong se giup chuftn bi cha con em hQ budc vao the gidi khong ngilng thay d6i ma chung ta dang s6ng. Thi;.t khong may la hQ ell khang khflng di tlm nhung he th6ng giao dl,lc thu(lc v� qua khll, v6n duQc xc'.l.y dl,lng dl,la tr�n khen thuong va trtmg phi;tt, bang di�m va xep hi;i.ng, hQc thu¢c long va ki�m tra. Cac em chu yeu ngbi y�n va nghe giang, m6i em nhu m()t ca th� bi�t li;.p o chiec ban cua mlnh vdi rl1t it co h(li duQc phat tri�n cac ky nang xa h()i va giao tiep clin co d� giai quyet nhung va:n d� trong the gidi thl,ic. Th�m vao do, trong thi;.p ky VU:a qua, nhung chuftn mt;tc hanh vi va ky lui;.t trong cac truong h9c cung khong ngilng di xu6ng. Sl,i ng6 nghjch, tho 16 va cac cl1p de) bi;to ll,ic khac nhau ngay cang tr6 n�n ph6 bien trong hQc sinh. Phv huynh con lo lling rfing kh6ng khi ti�U Cl,{C 0 truong h9c se anh hUOng den cac gia trf s6ng va thai d() cua con em mlnh. Va theo thoi gian, nhung n6 11,{c cai each giao dvc da duc;ic khoi phat. M(lt each tiep ci;.n duQc dua ra vao nhung nam 1960,
  • 22. LOI MO DAU 21 n6i tiep theo viec xul1t ban cu6n sach kinh dien "Tre em that bq,i nhu th( new" (How Children Fail) cua John Holt la m6 hlnh "ldp hoc mo". Cach tiep c�n nay giai phong nguoi giao vi�n dung lop kh6i nhang phudng phap cung nhac cu.a giao an truy�n th6ng, giup ho co the chu y nhi�u hdn den nhu ci1u cua Wng hoc sinh va ti;to ra m¢t m6i truong hoc t�p thoai mai, hllng thu hdn. Tuy v�y, phong trao cai each nay va cac phong trao tuong tl,l khac l?i thieu di cac c11u phi'.l.n hoc thu�t duQc dinh nghia Cl the nhli.m giup cac em VUdn den nhung ti�u chuAn cao trong cac m6n van, toan, cung nhu di;tt dUQc kha nang tu duy va truy�n d?t m¢t each ro rang. Nhang each tiep c�n nay co.ng khOng hieu duQc sl,l ci'.l.n thiet cua viec phai d�t c6ng cu¢c giao dlc tre em duoi m¢t goc nhin toan dien. Cac ml,lc ti�u va phuong phap giao dlc di;i.t ra cho tung d¢ tu6i phai la m¢t t6ng the gan ket de m6i ca nhan hoc sinh d�u co the t6i uu hoa ti�m nang phat trien CU.a mlnh. Chinh vi v�y, nhung n6 11,lc cai each nay cling di1n h,J.i tan di va thl1t bi;ti. Vao di'.l.u th�p ni�n 1960, toi duQc biet den m¢t triet ly giao dlc cho phep cfm ba.ng giua sl,l tl,l do va trach nhiem trong lop hoc, dbng thoi cling huong tre em den nhung ti�u chmfo cao v� phat trien tri tue va nang 11,lc xa h¢i. Quan trQng kh6ng kem, triet ly nay cling chua dl,lng m¢t ti'.l.m nhln v� sl,l phat trien CU.a con nguoi tu thuo 11u thd cho den khi truong thanh. Nho v�y, no co.ng la mot phuong an giao d1,1.c 10-gic va nh11t quan, theo sat sl,l phat trien cua tre em tu giai doi;tn nay den giai doi;tn ke tiep. Ca.ch tiep c�n d¢c dao nay chinh la triet ly giao dlc Montessori.
  • 23. 22 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY Th�t may mAn la tOi duQc ti�p c$n vdi tri�t ly Montessori o trong moi truong ldp hQc ngay ti:l d�u. Trai nghi(lm d�u ti�n do da d�n vdi toi trong h1c toi hoan to�m khOng bi�t trudc hay nhln tha'.y duQc rang n6 co fch cho tre em nhu th� nao. Luc d6 t6i dang la trQ giang trong m(>t ldp h9c m�m non ma dtta thtt ha trong s6 b6n du:a con cua tOi khi do dang theo h9c. Rbi trong nam d�u ti�n, t6i d�n hi�u ro hon rangphuong phap Montessori duQc dl).t tr�n n�n m6ng nghi�n cttu ra'.t vilng v� cac giai doi;:tn phat tri�n cua tre em. Co ve nhu chfnh n�n m6ng nghi�n cttu v� cac giai doi;m phat tri�n nay, cung vdi vi(lc giru ph6ng ngubn nang lUQng tl do CU.a con ngUOi va khoi gQi d(>ng 11,ic tinh th�n la di�u da khi�n cho phuong phap Montessori nAng cao duQc nhung thanh qua trf tu(! va xa h(>i cua cac em. Trong ldp hQc nay, vi(lc gian ti�p chufui bi (ca v� ng<>n ngo. va s6 hQc) cho tre em duQc ba.t d�u khi cac em mdi ha tu6i. Nho do ma m(>t em be nam tu6i co th� dbng thoi bi�t dQc, bi�t vi�t va giru duQc cac bai toan c(>ng, tii1, nhAn, chia vdi nhung ki�n thttc cua minh v� he th�p phAn. Cac em da di;tt duQc Sl phat tri�n phi thuong nay th6ng qua m(>t qua trinh tim hi�u, kham pha vdi cac hQc Cl cv th� va mang tfnh thlc hanh cao. � ml).t phat tri�n nhAn each - m(>t khfa ci;tnh cling quan trQng kh6ng kem, cac em d�u ra'.t d(>c l�p, tl tin trong ldp h9c, th� hi(ln qua Sl sang ti;to, ni�m hi;mh phlic, tinh y�u cua cac em d6i vdi vi(lc hQc. T6i vAn nhd minh da ba'.t ngo th� nao khi nhin tha'.y Sl tu t�, Sl quan tam ma cac em danh cho nhau m(>t each ra'.t khac li;t, cung nhu sl nAng niu ma cac em danh cho nhung v�t dvng a quanh minh. ThlC s{ la, t6i chua tha'.y dtta tre nao a
  • 24. LOI MO DAU 23 dO tu6i nho nhu cac em ma li;ri co th� cu xli vdi mot mllc dO ky lu$t va trach nhiem cao nhu v$y. Nhong nam sau do, toi hoan tt{t chuong trlnh Th�c si giao dl,lC 0 Di;ri hQC Xavier, Cincinati, Ohio va lam tlnh nguyen vien cho cac d1 an cOng dC>ng Montessori, bao gC>m viec tham gia cac chuong trinh Head Start (Chuong trznh cua B<i Y tt va Dtch V{l Nh{J,n sinh My nham h6 trQ cac vfi,n � v� giao dT.tc mhm non, y t{, szlc kh6e danh cho cac tre em va gia dznh c6 thu nhf;Lp thfi,p- ND) va m()t d1 an nghien cllu v� Montessori ctia Di;ri hQc Cincinati. Vao cu6i giai do� nay, toi da vi�t m()t cu6n sach co tl,la la "Montessori: M<:>t each titp cf;Ln hiCn dc;ii" (Montessori -A Modern Approach) nhlim gidi thieu cho cac phl,l huynh co con a tu6i mlim non v� phuong phap nay. D�n nam 1981, toi tro thanh mOt giao vien Montessori dUQc chllng nh$n Mi Hi�p h()i Montessori Qu6c t� (Association Montessori Internationale)1. Trong nam do, toi da tham gia khoa dao t�o qu6c t� - mllc dO can ban ti;ri Vien Montessori Milwaukee. Cung hie do, toi cung hoan thanh git{c mo mo mOt truong Montessori cua rieng toi. Cung vdi nguoi con thtt hai trong s6 nam nguoi da truong thanh cua toi la Lynn Jensen - m()t giao vien Montessori giau kinh nghiem, va Jane Linari - mot nguoi b� va cung la dC>ng nghiep giang d�y. toi da tham gia sang 1$p truong Forest Bluff ti;ri Lake Bluff, Ilinois. Ldp d�u tien cua truong do Lynn dttng d�y, gC>m muoi lam em trong de) tu6i ha va b6n. Nam k� ti�p, s6 lu<;mg hQc sinh ldp ml:Un non nay tang thanh hai muoi lam em, vaJane bAt d�u d�y mot ldp ti�u hQC. Truong phat tri�n dM ttl do va d�n nay da co
  • 25. 24 PHVONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY khoang m()t tram nam muoi em hQc sinh ttl muoi tam thang d�n muoi lam tu6i. Cac em d�n ttl cac c()ng dbng da.n cu trong khu vv:c Chicago, m()t s6 em phai ma:t chtlng m()t ti�ng dbng hb d� di d�n truong. Chung toi co chin giao vi�m Montessori va tam trQ giang, m()t phv trach kinh doanh va m()t trQ ly. M6i giao vien d�u tham gia chia se cac cOng vi�c hanh chinh cua truong. Chfnh viec chia se trach nhiem nay da giup chung toi xa.y ding duQc m()t tinh th�n dbng d()i vang chl).c va 101;ti bo di ca:u true t6 chU:c ruom ra v6n la ganh nQ.ng cua nhi�u truong hQc ngay nay. Di�u nay cung cha phep chung toi dua ra cac quy�t dinh hanh chfnh la'.y mvc tieu giao dvc lam trung ta.m, va luon dQ.t nhang yeu c�u cua ca hQc sinh, phv huynh Um giao vien len d�.u. T6i da d1;1.y m()t trong s6 cac lop cua truong cho tre ttl ba d�n sau tu6i su6t muoi nam qua. Do la m¢t trai nghiem ma n�u khOng tfnh vi�c k�t hon va lam m� thl da.y la di�u ma toi tra.n quy hon ca trong su6t cu<)c doi mlnh. Ngbi tren san, may mo m¢t ta:m ghep moi co hlnh ban db cha.u A, h9c each phat a.m cac ten nude Kazakhstan, Azerbaijan, Kyrgyzstan va Tajikistan cung voi cac em - nhung nguoi da tham gia cac ho�t d<)ng do con hao hU:ng hon ca t6i. Toi tha:y mlnh dUQc bao b9c trong S1 nhiet thanh kham pha th� gidi cua eac em. Cu6n sach nay chuy�n tai m¢t each baa quat v� tri�t ly giao dvc Montessori trong vi�c giup tre em phat tri�n thanh nhung nguoi lon hoan thien. No cung trtnh bay each ma tri�t ly Montessori k�t hQp giua tfnh t1 do va tfnh trach nhiem, vai tro chu d¢ng cua
  • 26. LOI MO DAU 25 tre em trong viec hQc ell.a m'l.nh, cac chmfu ml,1c cao v� thanh tfch hQc t$p, nh$n thU'.c xa hOi va phat trien nhlln each; cung nhu m(lt � nhln giau tfnh nhlln van va nhang thanh qua ell.a n6 trong viec truy�n cho cac em ni�m cam hung tham gia vao c(lng dC>ng cu.a mlnh, de rC>i khi ldn len cac em tro thanh nhang con nguoi giau trach nhiem va tinh thrui c6ng hi�n. Thanh c6ng ell.a tri�t ly Montessori dl,1a tren vi(!c tha:u hieu rtm.g vi¢c giao dlc tre phfil duQc xem xet m(lt each toan dien ngay ttl hie bat d'liu. M1,lC tieu va phucmg phap giao d1,lC {j tttng dO tu6i phai hai hoa vdi nhau lam thanh m(lt tdng the gan k�t. ttt hie tre chao doi cho d�n khi truong thanh. Cac chuong sau day ell.a cu6n sach cung trinh bay v� Montessori nhu m(>t phuong an giao dl,lc nha'.t quan, di cung qua trlnh phat trien cu.a tre tu giai doi;tn nay d�n giai doi;tn khac, vdi quan diem rling giai doi;tn sau phai ke thtta dUQc giai doi;tn trudc d6. Ml.le tieu ell.a giao d1,lc o tttng dO tu6i la nhlim h6 tr<) cho qua tr'l.nh phat trien lien t1,lc nay o m6i tre em. Chuong 1 trinh bay m(>t each ngan gQn v� ngubn g6c va ly thuy�t giao d1,lc Montessori. Nhang phl huynh chu y�u quan tam d�n viec ap d1,lng tri�t ly nay th� nao trong lop hQc hang ngay c6 the dQc thAng vao nhang chuong sau va tro ngU<)c li;ti chuong nay m6i khi c'lin tham khao thcmg tin n�n tang nao d6. Chuong 2 khai quat v� tri�t ly Montessori cho tu6i tieu hQc. T6i se kh6ng 11).p ll;li o day nhang th6ng tin v� giao d1,lc tre dudi 6 tu6i da duQc tr'l.nh bay trong cu6n sach khac Montessori: Mot each tilp c¢,n hien dg,i (Montessori:A Modern Approach) cua t6i. C6ng trlnh nay giup cho phl huynh tlm hieu sau hon v� giao
  • 27. 26 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY d1,1c tre nho vao lua tu6i nay, o truong hay o nha. TU chuong 3 d�n chuong 8 Ia phfill chinh, t$p trungchuy�uvao giai do;pi ti�u hQc CU.a tre. Theo t6i bi�t thl da.y se la l�n dAu ma ly thuy�t cung nhu each th1,1c hanh phudng phap Montessori cho tre ti�u hQc duQc trlnh bay ml'.)t each chi ti�t cho nhung nguoi kh6ng thul'.)c gidi chuy�n m6n. Chzt<Jng 9 m6 ta ng{m gQn nhung y tuong v� ap dmg Montessori o truong trung h9c va dl;li hQc. D1,mg y cua chudng nay la nhfim giup cac b�c phl huynh hlnh dung con mlnh se o da.u sau khi k�t thuc hanh trlnh giao dl,lc ti�u hQc va ti�n lieu trudc cac nhu cAu khi con buoc vao giai doi;tn vi thanh ni�n va chom truong thanh. Chudng nay khai quat 11;1.i toan bl'.) t�m nhl.n cua tri�t ly Montessori, gbm ca ph�n trlnh bay v� nhung di�m m�nh cua nguoi tre va nhung mvc ti�u cAn d1;1.t duQc su6t nhung nam thang CU.a giai do;pi chdm truong thanh ra:t quan trQng nay. Chuong cu6i cung mo ta v� vi tri CU.a phuong phap giao dvc Montessori o nude My ngay nay va nhung dong gop ti�m tang CU.a no cho tuong lai. Trong chudng nay toi cung phac hQa v� vai tro cua truong tl,1 chu (Truong cfmg nhung du<1cphep tl,I, quan v<! di<!u hanh va tai chink - ND) va truong chuy�n trong viec Ian toa tri�t ly Montessori vao cac truong c6ng 1$p, cung nhu S1 phat tri�n cua nhung truong Montessori dl'.)c 1$p. Toi cung thao lu�n v� tlnh hlnh nghi�n cllu Montessori ngay nay va viec chmin bi cho cac h9c sinh Montessori o chl).ng duong giao dvc tudng lai cua cac em. Nha giao d1,1c Maria Montessori da. dua ra k� ho1;1.ch cho d¢ tu6i ti�u h9c tr�n gia thi�t rfing o giai dol;lll phat tri�n nay tre da.
  • 28. LOI MO DAU 27 co kha nang "t1 dao luyen mlnh" nho duQC di;iy d6 theo phuong phap Montessori o sau rulm d�u doi. Cac bl)c phl huynh vl vl)y c6 th� lo lling rang con hQ se chlmg duQC huong lc;Ji ma:y o m(>t truong ti�u hQC Montessori n�u nhu trudc do tre kh6ng theo hQC o m(>t truong m� non theo phuong phap nay. Thl)t may mlin la di�u nay se kh6ng xay ra. Cac giao vien Montessori, cung nhu nho.ng giao vien gioi o ba:t ky noi dAu, se don nhl)n tre o ba:t ky di�m xua:t phat nao va lam ta:t cit nho.ng gl cfil1 thi�t d� giup cac em phat tri�n. Tren thl,lc t� la giao vien Montessori con co lQi th� hon, boi phuong phap nay cho phep sl,1 linh hoi;it va S1 quan tAm d�n tllng ca nhAn hQC sinh o m6i d(> tu6i. Trong s6 nhtlng em thanh c6ng nMt khi di hQC cung nhu sau t6t nghiep o truong chung t6i, c6 cit nhung em kh6ng M theo hQc chuong trtnh m� non trudc do. 0 m<)t khfa c�h khac, lQi th� cua tre em duQc di;ty d6 theo phuong phap Montessori C'.l tu6i m�m non trudc khi vao budc ti�u hQc se duQc trlnh bay ro vdi bi;in dQc trong nhang chuong vi�t v� d(> tu6i nay. Nhtlng tre em "da dUQc chmin bi'' nay da quen vdi viec nM.n trach nhiem cho nho.ng hanh d¢ng cua mlnh trong m<)t c(mg dbng gbm nhi�u ngUoi khac, co.ng nhu c6 kha nang khoi d�u va hoan thanh m(>t c6ng viec ma kh6ng c�n giao vien phru trl,lc ti�p c� tay chi bao. Ngay tl ngay dhu tien a truong ti�u hQc, nhung em hQc sinh nay da siin sang vdi viec may mo va kham pha cac giao Cl Montessori, ctmg vdi cac bi;in hoan thanh cac bai tl)p dudi hl.nh thllc vi�t hol)c n6i. Vdi nho.ng em khacchuabi�t dQc, vi�t hay lam tfnh, cac em se danh nho.ng thang diu tien a truong d� hQc nhung ky nang nay. Cac em co th� cung phai chn d�n sl,1 h6 trQ dl)c biet d� di;tt duQc kha nang
  • 29. 28 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY tl quan va chung s6ng trach nhi�m vdi nguoi khac, tuy thu('>c vao nhung trai nghi¢m truoc dAy cua cac em o nha, nhom tre, truong m�m non hay cac chuong trlnh giao dvc ti�u hoc khac ma cac em tham gia. M('>t loi canh bao: T�n goi "Montessori" Ia so huu cOng c(mg. No co th� duQc dung boi ba'.t ky ai, cho ba'.t ky mlc dfch gl. Vl vf).y, co nhung chuong trlnh du<;>c g&n mac "Montessori" nhung th1,tc M ap d1,1.ng phuong phap nay ra'.t hi;in ch�, thf).m chi la hoan toan khOng. Do do, vi¢c cac phl huynh tn,tc ti�p quan sat cac lop hoc la ra'.t quan trong d� quy�t dtnh xem truong nay co di;it dUQc cac ti�u chuAn Montessori dich thl,lc hay khOng. Khi nhung phat hien moi vE Sl phat tri�n cua con nguoi duQc dua ra, dl).c bi�t la thong qua cac nghi�n cuu th�n kinh hi�n di;ti, nhung b6 sung hay thay d6i trong tri�t ly giao dvc Montessori cung co th� xay ra. Khong m('>t ca nhAn nao co th� dua ra ta:t ca cllu tra loi cho m('>t va'.n di'., chua M do li;ii la chu dE phuc ti;tp nhu chu dE h6 trQ sl phat tri�n cua con nguoi trong nhung nam thang di d�n truong thanh. Trong cu6n sach nay, toi da mo ta nhung lop hQc Montessori va nhung kinh nghiem ma toi duQc dl ph�n. Chung di;ii di�n cho m(>t thoi gian va m<')t khOng gian cua }ich su. Chitng nao ma chung con an khop voi nhung nguy�n ly ph6 quat vE sv: phat tri�n cua loai nguoi, chtlng do chung con co th� duc;1c ap dl,lng cho mQi truong hQp ph6 bi�n. Chung nao ta tha'.y rang chting khOng con an khop nua, chung se khOng th� t'On ti;ii. Vdi m<')t tllm tri luOn y thuc vE diEu d6, toi hy vQng cu6n sach nay se giup gifil thfch nhung fch lQi cua tri�t ly giao dvc Montessori ma toi da tung dUQc bi�t - voi vai tro la m('>t nguoi m�, m('>t nguoi th�y. va m('>t nguoi ha.
  • 30. 1 Nguon g6c va ly thuyet giao dlC Montessori M aria Montessori t�p trungvao IDlC ti�u cua giao dlc hon la cac phuong phap. Theo dinh nghia cua ba, m1,.lc ti�u nay la "s1 phat tri�n cua m(>t con nguoi hoim thi(ln, huong v� m6i truong, bi�t thich nghi voi thoi gian, kh<mg gian va n�n van hoa ma con nguoi do sinh s6ng". S1 thich nghi nay chfnh la kha nang dap ling y�u chu cua nhung b6i canh moi va co trf tu(!, long dung cam d� thay d6i chling khi chn phai thay d6i. Ngay nay chung ta co th� dinh nghia IDlC ti�u nay la st;{ chrn1n bi d� tre em co th� s6ng thanh c6ng trong th� gioi cua chung. Chu "cua chung" a dAy ham y chi tuong lai chu: kh6ng phai la th� gioi ma chung ta dang s6ng - v6n chi di;ii dien cho qua khU: va hien tl;l,i.
  • 31. 30 PH VONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY Montessori hoan toan khOng �P u trudc y tuang nao v� viec lam th� nao d� di;tt duc;>c mlc ti�u nay a tre em. Cach ti�p c�n ell.a ha la ti)p trung vao tre em va quan sat nhang nhu cl1u ell.a chung. Ba tin rang ngay trong qua trinh truang thanh ell.a tre em da Um ti;ti nhang cau tra loi v� kha nang "t1 lam mdi minh" ell.a loai ngUoi trong tung th� he k� ti�p. Montessori la mot ngUoi thlc M, dbng thoi co.ng la ngUoi co tllm nhl.n. Thi,tc Ma ch6 ba da thu thi)p cac M.ng chU:ng trl,lc ti�p tu: tre em trong mOi truong s6ng tl,l nhi�n ell.a chung vdi mot thai dO khach quan va khOng djnh ki�n. T�.m nhl.n th� hien a ch6 ba tin rang nhang cau tra loi ma ba tlm th�y se khOng chi giup mang d�n mot cu(>c s6ng y nghia hon cho tung tre em ma con hau ich cho ca nhan loi;ti. Montessori la mot bac Si y khoa va mot nha giao dlC tien phong, ha sinh ti;ti Y vao nam 1870 va m�t nam 1952. Ba s6ng chu y�u ti;ti Y, Ta.y Ban Nha, An DO va Ha Lan trong giai doi;tn dl1y b�t 6n ell.a cac cuOc chi�n tranh th� gidi va cac phong trao each mi;tng. Du phfil di cu nhi�u llln trong cu(>c doi cua ml.nh, trong do co doi ll1n phfil di ti ni;tn, ba vAn khOng ngting nghien cllu v� tre em, ma truong, giang hai, dao ti;to giao vien 0 ha chau llc. Ngay nay cac truong Montessori da hien dien a nam muoi hai nude tren sau chau llC, va con s6 do vAn khOng ngting tang len khll.p toan cl1u. Phuong an giao dlc cu.a Montessori duc;>c phac thao dl,l'.a tren nhang quan sat ell.a ha v� tre em trong cac n�n van hoa da di;tng va o nhi�u qu6c gia. Vi vi)y, nhllng kham pha ell.a ba kh6ng chi la cac nguyen hie rieng ell.a Montessori. Do la nhang
  • 32. NGUON GOC VA LY THUY�T G IAO DVC MONTESSORI 31 nguy�n tile ph6 quat v� hanh vi cua con ngUC:li, thu(>c v� mQi dan tl)c, mQi xa. h¢i va mQi n�n van hoa. Nhang nguy�n tlic ph6 quat nay co.ng chinh la n�n tang Vllng chli.c cua h¢ th6ng giao dl,l.c a khAp mQi nai. Montessori cho rang cOng vi¢c cua mlnh van dang con ti�p dien. Vi vf).y, ha khong chu tam due k�t nhcrng y tuang cua mlnh thanh ml)t ly thuy�t giao dl,l.c cu6i cung. Tuy nhi�n vao ha nam cu6i cua cu(>c dbi, khi da budc sang d¢ tu6i tam muai, ha da nhln lf;li c6ng viec cu.a doi mlnh va trlnh bay li;ti m(>t each t6ng th� cac y tuong tinh hoa cu.a mlnh. Duoi dAy la tom ta.t ha lu$n di�m chfnh ell.a ha: • Sl phat tri�n cua con ngUoi khOng <lien ra nhu ml)t duC:lng thAng tuy�n tinh di l�n li�n tlc, ma la ml)t chu6i cac buoc truang thanh. • Sl phat tri�n hoan thien cu.a con ngUoi di;tt duQc la nho nhang thi�n hudng hanh dl)ng C1 th� tuang l.1ng vdi mOi truong ma hQ sinh s6ng. • S1 tuang tac vdi moi truC:lng nay di;tt duQc hi¢u qua cao nha:t v� m(t phat tri�n ca nhan khi no do con ngUC:li tl 11,la chQn va xuat phat ti1 m6i quan tam cua chinh ca nhan do. Khi con la m(>t sinh vi�n y khoa tre a Df;li hQc Rome vao nhcrngnllm 1890, Montessori da nghi�n cl.1u v� ngu�n g6c va sl,1 hlnh thanh cila loai ngUoi. Sau khi da di;tt duQc m(>t sl,1 nghiep y khoa thanh c6ng, ha tra lf;li Df;li hQc Rome d� nghi�n cU'.u v� su phi;tm, tri�t hoc, nhan chung hQc va ti�p tlc bi hap dan boi
  • 33. 32 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY d� tai sl,l phat tri�n trong mQi hl.nh thai doi s6ng. Khi lam vi(lc vdi tre nh6 va thanh ni�n trong nhung nam sau do, ha nh�n ra dmg co cac giai dof;m d(lc thu trong qua trlnh phat tri�n cua con nguoi. Cu6i ctmg, ha da xac dtnh duQc co b6n giai do� phat trien nhu vfJ.y. Trang do c6 hai giai dol;ln tu6i tho - keo dai d�n tu6i muoi hai khi drta tre da ldn kh6n, va hai giai dol;ln truong thanh - hoan ta'.t khi m(lt thanh ni�n dl;lt duQc sl,l truong thanh o tu6i hai muoi b6n. B6n giai dol;ln phat tri�n nay cling chinh la ca'.u tnic chung cua cu6n sach nay. Chi ti�t cua m6i giai do� se duQc trlnh bay trong cac chuong tuong ling. Con trong chuong gidi thi(lu nay, t6i mu6n trlnh bay v� cac nguy�n Mc va cac th6ng tin can ban co li�n quan m�t thi�t d�n ca b6n giai do� phat trien. Montessori da kham pha ra d'mg co ha di�u xay ra trong m6i giai dol;ln phat trien nhu sau: C6 m(lt ml,lc ti�u phat tri�n Cl tM. C6 m(lt dinh hudng da duQc xac l�p sAn va duQc tuAn thu nham d�t duQc ml,lc ti�u phat tri�n do. Co nhung s1,l nhl;ly cam d(lc bi(lt dttQc trao cho loai nguoi trong m6i giai dol;ln phat tri�n nham h6 trQ viec d�t dtiQC IDl,lC ti�u CUa giai dof}.n d6. Dli nha'.n m�nh s1,l a'.n tuQng cua qua trlnh chuy�n d6i tu giai dof}.;·1 nay sang giai dof}.n k� ti�p cua tre em, Montessori da so sanh cac giai do�n phat trien voi hlnh anh fin dl,l v� m(lt con budm. Cac budc phat tri�n tu mOt con sAu, con nhOng d�n mot con budm tru6ng thanh khac nhau d�n mlic ta kho long
  • 34. NGUON GOC VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 33 ma kh6ng phAn biet duQc chung voi nhau. Tuong tl nhu vf}.y, sl khac biet trong m6i giai doi;m phat tri�n cua con nguoi cling phi thuongd�n mtlc nguoi do cl1 nhu duQc tai ti;to 11;i o tung thoi di�m vf}.y. Giai doi;i.n sau k� thua giai doi;tn truck, vl vf}.y ma Sl phat tri�n sai lech 0 bl1t ky giai doi;tn nao cling anh huong d�n thanh c6ng chung cua to�m bO qua trlnh. Montessori thl1y rfi.ng n�n giao d1,1c truy�n th6ng chang d� ta.m gl d�n cac giai doi;m phat tri�n nay. G�n nhu o tl1t ca qu6c gia tr�n th� gidi, giai doi;tn d�u ti�n la tu khi tre sinh ra d�n khi sau tu6i d�u bi tho o, boi viec h9c hanh cua tre chi bat d�.u khi tre sau tu6i hol).c Wc1n tu6i l�n sau. Sau do, t6c d('> giao d1,1c l�i cu tang d� d�u, qua m6i nam li;ti cang kho hon vdi nhi�u m6n h9c duQc th�m vao, nhi�u giao vi�n dUQc b6 sung, nhi�u ap h;tc h9c hanh bai VO hon, vdi cac giao trlnh va bai ki�m tra dUQc ap dl).t tu b�n ngoai Um cac em. Ml).c du ban than la m('>t sinh vilm rl1t thanh cong trong he th6ng giao d1,1C d6 vdi nhi�u giai thUOng va danh hieu di;tt dUQC trong nhllng nam d�n truong va hQc dl;li h9c, Montessori nhf}.n ra duQc nhi�u di�m khi�m khuyt�t cua n�n giao dlc do. Ba lien tuong hQc sinh o th� he mlnh voi "nhang con buom kho" duQc dinh tr�n tl1m bang trung bay. Ba ve m('>t bi�u db mo phong giao dl,lc nhu m('>t duong tuy�n tinh, kh6ng ngilng nhbi nhet th6ng tin nhu tM dmg tre em nhu nhllng to giily trAng tha hb ma in l�n vf}.y. Ba t6 no bli.ng m('>t "mau xam xilu xi" d� phan anh sl chan chuong ma chung gay ra cho cac em. Bi�u db nay cung ng�m phan anh quan di�m rAng tri th6ng minh se tang l�n theo dO tu6i.
  • 35. 34 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY 24 Tuai thO' au Tieu hQc Trung hQC f)�i hQC Sr.t giao d1;,c truy�n th6ng du<;Jc dr.ta tren gia dfnh cua slj phat trien tuyen ttnh (nhang mai ten bieu tht cho sr.t gia tang ap lr.tc). DE'l phan biEm ll;li, Montessori ve m(>t biE'lu db m6 ta qua tr!nh phat trien thi.tc Si clla tre em. 0 bieu db nay, m6i giai do� la m(>t Ian song phat trien mdi, dGtt duQc m('>t dinh cao nh�t va rbi giam dan. Bieu db nay nh�n mi;mh tinh th6ng nh�t va deu d�n cu.a qua trlnh phat trien ma no the hi�n. Montessori tin ding giao dlc phiti tlidng ling vdi tung thoi ky phat trien cua tre em. "Thay vl phAn chia thanh truong mllm non, tieu hQc, trung hQc va dGli hQc, chting ta n(!n chia giao dlc thanh tung giai dol;ln va m6i giai doGtn nay clln gan k�t vdi budc phat trien ma ca nhan hQc sinh dang trai qua"1• Tuoi 3 9 15 21 6 12 18 24Mc'l/ sinh Thai nien thieu _____, �---Luc tn.J6'ng thanh---� Phuong phap giao d1;,c Montessori du<;c thiet ke phu hQp vdi nhang giai doq,n tang trudng c1la con nguoi.
  • 36. NGUON GOC VA LY THUYET G IAO Dl)C MONTESSORI 35 Montessori nh� ra rang giao dlC truyen th6ng kh6ng du dap ting cac nhu c�u CU.a tre em. La mc)t bac si y khoa, ha chiu trach nhi�m cham soc tre em cua tntong State Orthophrenic o Rome. Truong nay (4p hQp tre kh6ngdUQc giao dlc ttt nhang noi khac trong thanh ph6 nhu: tr� mb c6i, vi�n ctlu M, b�nh vi�n va cac tntong hQc. Montessori rl1t quan tam den sl,l phat trien CU.a nhang em nay nhu Ia nhung con nguoi, chti kh6ng phai Ia "nhung hQc sinh o truong". Vdi niem quan tam den sue kh6e toan di�n ca ve the cha'.t Ian tinh than CU.a cac em, ha M.t d�u c6 @.ng tlm hieu tri oc cua chung, dl)c bi�t la khi dieu nay co li�n quan den kha nang kiem soat hanh vi co the cua cac em. Montessori nghi�n ctlu nhung c6ng trlnh nghi�n cl.tu ti�n phong cua t{(t ca cac tac gia co dong gop cho mang nay ma ha co the tlm tha'.y. Trang su6t doi mlnh, ha da xac nh� rang ha "mile n<;> ldn" vdi hai bac si di trudc la Jean Itard va Edouard Sesuin, nhung nguoi da phat trien cac phuong phap de ho trQ tre em cM.m phat trien ve tam th�n va tre em khiem thinh. B{ln CGJ.nh vi�c sll. dlng phlidng phap cua Jean Itard va Edouard Sesuin, Montessori cung du:a ra nhang giao CJ. cua ri{lng mlnh de giup cac em. Trude sl,l kinh ngGJ.c cua moi nguoi, nhieu em trong s6 nay khong nhang da biet doc biet viet ma con dGJ.t du<;>c ket qua ngang bang vdi nhang bl;ln cling trang ltia a cac truong blnh thuong trong h� th6ng giao dlc, ft nha'.t la o ky sat hGJ.ch cua bang. Cung chinh h� th6ng nay da ttt ch6i cac em trudc do vdi ly do "khong the giao dlc du<;>c". Montessori van tran tro, vl ha hieu rAng hoc sinh cua mlnh co nhang hGJ.n che ra'.t hau hlnh. Ba da dua ra mc)t quyet dinh
  • 37. 36 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY ra:t tao b1;1.o ma theo cac dbng nghiep y khoa cu.a ba, d6 la mot quy6t dinh d1;1.i dOt. Ba da roi bo nganh y d� theo du6i con duong giao dlc dU<;1c xem la kem hdn ca v� danh v9ng lAn ti�n tai. Ba quy6t tAm t'im hi�u lam th6 nao d� co th� thanh c6ng o nhang di�m ma cac giao vi�n ttrng d�y d6 cho h9c sinh cua ba trudc dAy da tha:t b1;1.i. Montessori mu6n thi�t lc;tp mOt m6i truong ma o d6 ba co th� quan sat each tre em o tu6i di h9c va co nangh,tc blnh thuong sU'. dlng cac giao Cl va phudng phap mdi cua ba. Di;tc biet la, ba co.ng quy�t tAm d� kh6ng bi anh huang bdi nhung each ti�p cc;tn truy�n th6ng, hay khi�n cho nhung hanh vi tv nhi�n cu.a tre em trong m6i truong ldp h9c mdi nay bi nglit quang bdi nhung yeu ci:u, nhung lich ho1;1.t dc)ng th6 nay th� kia. Khi y tuang nay xua:t hien, Montessori chua lam viec nao vdi tre em trong de'.) tu6i d6n truong, bdi cac em d�u da di h9c a truong cOng. Tuy nhi�n, co mc)t cd hc'.)i da d�n giup ba co th� cham soc tre em a dudi de'.) tu6i nay. D6i tuc;>ng la nhung tre em s6ng trong mc'.)t dtj an nha d c6ng cc'.)ng dang du<;1c cai t6 o mc'.)t dia ban thuc'.)c dl;lllg it du«;Jc bi�t d�n nha:t cua Rome: qu� San Lorenzo. Do hoan toan la mc'.)t sv t'inh co va kh6ng co chu y nao ti1 truck, Ian dau tien Montessori da thU'. nghiem nhung giao CJ. va phUdng phap mdi cua m'inh vdi tre d tu6i mrun non. Khi tha:y tre d quc;tn San Lorenzo phan ung tfch eve vdi m6i truong giao dl,lc cua ba va nhung Ian sU'.a d6i sau do con hdn ca cac em o truong State Orthophrenic, Montessori hi�u rang di�u can lam vdi n�n giao dl,lc truy�n th6ng kh6ng chi la d6i mdi, ma can
  • 38. NGUON GOC VA LYTHUYtT GIAO DVC MONTESSORI 37 hAn m¢t cu(>c each m1;1.ng. Cu(>c each m1;1.ng nay phai bao gbm viec nh$.n ra cac giai do1;1.n cua qua trlnh hlnh thanh m¢t con nguoi va vi(!c hi(!n th]'.c hoa ml,lc ti�u, hudng di, va slic m1;1.nh hay nhung d�c di�m tuong ling cua tu:ng giai do1;1.n. N6 phAf ti�n du(lc nhungbudcxa hon. Montessori cho rAng phai ba.t dllu tr�n n�ntangxem xet hanh vi can ban cua con nguoi khi�n cho hQ d1;1.t du(lc Sl phat tri�n hoan thi(!n va co kha nangth:ich nghi vdi m6i truong. Ba tin rAng ha da thanh c6ng vdi tre em o Rome va qu$.n San Lorenzo cung nhu tre em tr�n khap cha.u Au sau d6, boi vl phuongan giao dl,lc ma ha tlnh co phat tri�n ra da lam du1;1c ch:inh xac nhung di�m nay. Vi(!c tuong tac tfch cl,lc vdi m6i truong la xu hudng co slfu o con ngubi o mQi d() tu6i. Tuy nhiAn, kh6ng phAf hie nao trong cu(>c doi cua con nguoi nhung xu hudng nay cung v� hanh theo m(>t each gi6ng nhau. Vao m6i giai do1;1.n phat tri�n, chung di theo m(>t chi�u hudng khac nhau, va trong thoi ky trudng thanh sau do cung v$.y. Nhang xu hudng nay cung rl1t quan tr9ng d� d1;1.t du(lc Sl thanh c6ng trong giao dl,lc con nguoi d mQi giai do1;1.n, tu: tu6i 11u tho, tu6i thanh ni�n, tu6i truong thanh cho d�n tu6i gia. Nhung each lam cua Montessori kh6ng xac dinh nhungxu hudng hanh vi nha:t dinh cua con nguoi va ve ra m(>t k� ho1;1.ch giao dl,lc dl,la tr�n d6 ma ha lam ngu(lc ll;l.i: quan sat tre em truck rbi mdi tlm each dua ra giAf phap tuong ling vdi hanh vi cua chung. Ba:t ctl luc nao Montessori dting 11;1.i d� chiAm nghiem c6ng viec cua mlnh vdi tre em, ha d�u bi th<>i thuc boi nhung ca.u hoi hon la nhang ca.u tra loi. Vao giua nhung na.m 1940, ha tha'.y
  • 39. 38 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY rtlng m6i truong giao d1,1c duQc chuan bi cho tre em tu'. sd sinh d�n 12 tu6i cua ha da giup cac em di;l.t duQc k�t qua phat trien tfch c(c. Nhung ti;l.i sao li;l.i th@. T� sao chtlng kh6ng chi dung yen ngoai cua? I>ieu g1 da khi�n chung ham ho buoc vao m6i truong Montessori va su dvng giao cv c6 scin quanh chung de "tl dao luyen" mlnh? I>ieu g1 da cho chung sue mi;l.Ilh va nang lUQng d6? Nha.n t6 lam nen kha nang phan ling voi m6i truong nay da c6 sl:in ngay tu. thua sd khai trong loai nguoi, o tre em hay nguoi lon, nam hay nu. V1. vf).y, n6 d� dien cho m(>t nguyen ly mang tfnh pho quat toan c'llu ve hanh vi cua con nguoi. Khi nhung nguyen ly nhu vf).y duQc phep vf).n hanh, kha nang phan ling mOt each tfch C(C VOi CUQC s6ng CUa con nguoi dUQC gifil ph6ng. Va tudng ling nhu vf).y, khi chung bi can tro thl. se lam cho con nguC:li o m9i d¢ tu6i bi thui ch()t di. LamOtnhagiaodvcvamOtnhanhiin chungh9c, Montessori quan tAm d�n hanh vi tl;l nhien cua con nguoi trong m6i tudng quan vdi m6i truong. Khi tro ll;li Dl;li h9c Rome de nghien cuu sAu hdn, ba tr6 thanh Giao su bO m6n NhAn chung h9c va giu vi trf d6 trong vai nam. Ba v6n r�t am hieu v� xa h¢i nguyen thuy cua loai nguoi va phan ling cua h9 trong nhung m6i truong khac nhau. Vdi nen tang ki�n thltc d6, ba tlm d�n m(>t each tl nhien vdi viec nghien cuu con nguoi vao bu6i sd khai tren trai d�t, nhung hanh vi giup hQ thfch ling voi m6i truong s6ng ma ngay chinh hQ ctmg chua hieu ro rbi tlm net tudng dbng vdi hanh vi cua loai nguoi ngay nay, d(lc biet la cila tre em - chung co.ng dang phai kham pha mot th� gidi ma chung chua bi�t.
  • 40. NGUON GOC VA LY TH UYET G IAO DVC MONTESSORI 39 Montessori nh� ra rtmg loai nguoi kh6ng so ha.u nhung ban nang cho phep hQ dap U:ng nhu cau cua ml.nh va duy trl. Sl Um ti;U cua hQ gi6ng nhu dOng v�t. Thay vao d6, loai nguoi co xu hudng nga theo nha.ng hanh vi nhilt djnh nhllm giup hQ thoa man nhu cau cua ml.nh - W nhu cau can ban nhu la thllc an, ch6 tru tin, qurut ao... cho d�n nhu cau thu cl1p nhu t1 ve va di li;U. Montessori xac dinh nhang hanh vi nay la d� thao lu�n th�m, chu hoan toan kh6ng co y djnh liet k� ra mot danh sach chi ti�t t�t ca nhang hanh vi ma con nguoi tudng tac vdi m6i truong, hay la dung thu�t ngU chuy�n m6n d� m6 ta nhung hanh vi do. Ba dungrl1t nhi�u dinh nghia khac nhau v� nhung xu hudng hanh vi nay trong nhi�u dip ri�ng le, cho th�y tam th� chu di;to Cua ba van la mOt nha thtC hanh giao dIC hdn la mOt nha ly thuyet ta.m ly. Tuy nhi�n nhung tu ngU sau da.y - v6n du1;1c ba nhfic toi trong cac bai giang cua ba ti;ii nhung thoi di!'.lm khac nhau, c6 th!'.l du1;1c xem la di;U dien cho nhung dinh nghia d6. Chungbao gbm: sr.t kham pha, kha nang dtnh huong, kha nang sap xep, tr( tUong tUQng, kha nang thao tac, Sl,f, lt;,p lg,i, Unh chutin xac, kha nang kiem soat l6i de dg,t duQc slj, hocm hao, va kha nang truy'�n dg,t. Cac ldp hQc Montessori se v�n hanh t6t khi ngUoi giao vi�n hi�U dUQC St can thiet cua vi(lc li�n tlc khdi gQi nhang hanh vi thi�n phu nay d tre em - nhung hanh vi se dfm dtt chung den kha nang thfch ung vdi xa hOi, va sau het la, thay d6i xa hOi do. Montessori co.ng nh�n thl1y rl'.i.ng ngay tu dau, chfnh m6i quan h(l giua trith6ng minh va xu hudng nga theo nhung hanh vi nhl'.lt dinh da giup cho loai nguoi co kha nang kham pha th1,1c
  • 41. 40 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY t�, cung nhu cho phep ho t$n dl,lng mQi mOi tru.ong ttt sa m�c d�n dia c{c d� dap tlng nhu c�u sinh Um et1a mlnh. Nhung gi6ng nguoi d�u ti�n tr�n trai da'.t duong nhu so huu trf thong minh kha huu hGtn. Chung ta co th� suy doan nhu v$y ttt nhang so nguoi tlm tha'.y boi cac nha khao c6 hoc. Nhung cho du trf thong minh cua loai nguoi thoi do chi nhinh hon loai v�t m(>t chlit thl loai nguoi thuo so khai vAn bat d�u kham pha nhung di�u ho chua bi�t nhu nhung ca th� tl do, khOng bi hGlll ch� boi ban nang. HQ co th� chon con ki�n hay la con thli mdi bi gi�t d� lam thtlc an, clly hay hang d(>ng lam ch6 tru dn, da thli hay co d� lam quAn ao. Tre em, khi phai kham pha m6i truong cua chung, tuong tl,l nhu la loai nguoi xa xua cung phai d6i m(lt vdi cac thach thtlc. Tuy nhi�n, di�m khac clla tre em la o ch6 chling phai thlc hien cuc)c kham pha nay vdi m(>t co th� chua hoan thien, chua phat tri�n d�y du. Di�m y�u hi�n nhi�n nay tr�n thlc t� l�i la mc)t lQi th�, boi vl chling cho tre em kha nang thfch ung vdi thoi gian va khOnggian ma m6i em duQc sinh ra. Khi do, xu hudng nga theo nhung hanh vi nha'.t dinh se la phuong tien d� tre hoa nh$p vao mc)t c(>ng d�ng nguoi C1 th� nao do. Them vao do, nhung xu hudng hanh vi nay cung lien ddi vdi s{ tl do clla con nguoi. Tre em kh6ng chi co th� tro thanh thanh vien clla m(>t c(>ng d�ng nguoi C1 th�, ma con co th� thay d6i cc)ng d<'.lng nguoi do khi chling truong thanh. Bai vi khai niem "thien hudng clla con nguoi" la ma'.u ch6t can ban d� hi�u dUQc tri�t ly giao dl)c Montessori va vai tro thi�t y�u cua chling trong viec h6 trQ Sl phat tri�n clla tre em
  • 42. NGUON GOC YA LY TH UY�T GIAO DVC MONTESSORI 41 li;ti it khi duQc cac nha giao va cac phl,l huynh danh gia dung ml.le, t6i se giai thich th�m m(>t each n@.n gQn v� nhang bi�u hi(m cua chung o tre em va ngUoi Ion, nhu Montessori da tung luu y. Montessori xem kham pha la hanh vi can ban ma con ngUoi da c6 ngay tu thuo h�ng hoang. Nhung ca th� ngUoi dl!u ti�n da phai do dam trong m6i truong xa li;i. quanh hQ d� tlm ki�m ngu�n cung ca'.p cho nhu cl:lu thi�t y�u cua hQ. Kham pha da trd thanh hanh vi chu di;i.o cu.a con ngUoi ngay W. ra'.t sdm, va khi thimh cong, n6 dua d�n cam giac vui sudng cua viec di;i.t duQc m(>t thanhqua. Ngay ca chung ta ngay nay khi kham pha nhllng di�u chuabi�t, ni�m vui sudng cua con ngUoi ti�n sli d6 van s6ng d�y noi chung ta. Tre em b�t df1u hanh trl.nh kham pha m6i truong trai da'.t ngay W gifiy phut dl:lu ti�n duQc sinh ra. Chung ngay l�p tuc ht ta'.n c6ngd�n d�p bdi anh sang, Am thanh, mui huong, Sl va chi;tm da thjt. Montessori m6 ta trfil nghiem dl!u ti�n nay cua tre nhu la "duQc sinh ra ll:ln thll hai" - bdi vi no di;ti dien cho s( khdi dJ!u cua m(>t doi s6ng ph6i thai ll:ln thtl hai cua dtla tre - ll:ln nay la b�n ngoai b1,1.ng m'i!. Ngay ca khi tr6ngchting c6 ve nhu chftng dang lam gt ca, nhu tre so sinh chftng hi;tn, n�m im co.ng dang kham pha trong cai n6i cu.a chting. Do la qua trl.nh kham pha v6 hinh viec nghe, viec nhin, viec cam nh�n kh6ng khi va nhllngcai vu6t ve tr�n da thjt. Nhang a'.n tUQngnay ra'.t quan trQng vi chung se quy�t djnh sl phat tri�n cua h(> nao tre. Trong vong muoi lam ngay k� tu khi duQc sinh ra, toan h(> he th6ng thfin kinh cua tre se hlnh thanh. Tre so sinh se
  • 43. 42 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY "budc ra" m6i truong ben ngoai nhu mc)t nha tham hiem, don nh�n no va se la m¢t con nguoi khac khi quay tro v�, gi6ng nhu each tat ca nhung nha tham hilim lla do dAm tim ki�m va mang tri thuc v� dli su dvng vf).y. Nhu cllu tlm hiE!u giup tre hoan thien cd thli va b() nao cua chung, cung nhu trd thanh m()t con nguoi thfch ung vdi thoi diE!m va kh6ng gian ma chung du<;ic sinh ra. Mlc tieu kham pha CUa tre khi do se la mOt mIC tieu kep: vi1a la hoan thien Cd thE! cua mlnh, ma cl,l the! la phat triE!n bO nao thong qua kham pha m6i truong s6ng, vi1a thfch nghi vdi c()ng d�ng ma chung du<;Jc sinh ra trong do. Xu hudng nga theo hai IDIC tieu song hanh nay la di�m du<;ic ngllm An trong khai niem "thien hudng cua con ngUoi" cua Montessori. Ttt trong ti�ng Y ma ba dung, tendere, chi m()t cung thu dang keo dAy cung vdi mot mui ten nham thimg vao dich. Hinh anh dAy cung keo cang va ml,lc tieu d<;ii san da m6 ta mot each h�t sac ml;lllh me ma d� hiE!u khai niem ml,l.C dich, Va Cling la bang chtlng ro rang cho thay rang Montessori da xem "nhang thien hu6ng cua con ngUoi" chfnh la d(>ng h,ic da.n d{tt hanh vi cua loai nguoi. Nhu chung ta thay, tri�t ly giao dl,l.C Montessori Cl tung cap dO dE3u du<;ic phat triE!n dl;ia tren ni�m th6i thuc kham pha ra:t can ban cua con nguoi. M6i truong cho tre dudi sau tu6i phai la mot baa tiec de! cac em thoa thich kham pha, chu khong phai mot th� gidi dlly tuang tu<)ng nhu chung ta vcn thuong thliy o t.niong mllm non va trung tAm nu6i d�y tre, ma phai la mc)t th� gidi thl;ic nhu nhang con nguoi thuo sd khai clln phai kham pha. Chudng trlnh tiE!u hQc, trung h9c va d�i h9c cung se ti�p
  • 44. NGUQN GOC VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 43 t1,1c hanh trlnh kham pha th� gioi thl,lc t� nay, se vu:on dan ra kh6i lop hoc M kham pha cOng dbng va cu6i ctmg la kham pha th� gidi rOng ldn. Khi con nguoi thuo sd khai kham pha xa dan va xa dan khoi di�m khdi ngubn cu.a mlnh, hQ can c6 mot vai phuong tien d� quay tr6 li;ti noi hQ da xuat phat. Chi bang each do h9 mdi di;tt duQc sl,l tl,l do va t1,1 chu d� di do di day. Khi do, con ngubi phai hlnh thanh xu hudng d�t mlnh trong m6i quan h$ vdi mOi trubng, ve ra mOt mAu nhf}.n di;tng trong dau mlnh. Chung ta cling phai co kha nang xem l!ili tam ban db trf oc nay: phru sl:ip x�p chung a trong dau chung ta. Chung ta bi�t bat dau tl1 da.u, se di ti�p tdi da.u va se k�t thuc 6 da.u. D� nhong con ngubi sd khai tlm thay duong di cu.a mlnh trtin hanh trtnh kham pha, kha nang dinh hudng va ra 1$nh him phru la nhong xu huong hanh vi c6 siin a h9. Ngay khi tre ti�p nhf}.n mOt an tUQng nao d6, n6 se luu trll an tUQng do trongbO nao cua mlnh thanh mOt mAu nhf}.n dliIlg c6 th� truy xuat dUQc. Va kha nang ra 1$nh cho an tUQng nay trong bO nao d� phvc Vl cho nhllng lAn su dl,lng trong tudng lai cungla mot thien hudng c6 SM. Tuyvf}.y, thien hudng pha.n loi;ti nhong an tuQng ca nha.n nay co.ng se bi hlilll ch� n�u no khOng phu hQp vdi nhong m6i quan he duQc chl'.1p nhf}.n trong n�m van h6a cua ca nha.n do. Montessori da phat minh ra nhllng giao Cl,l d� giup tre hQC each phfin lo!ili an tUQng CU.a mlnh trong m¢t b6i canh rOng hdn. Thong qua nhong phUdng tien nay, tre se ti�p cf}.n dUQc vdi th� gidi khoa h9c. Chimg h�n nhu nhung giao Cl v� giac quan se giup tre hi�u duQc m6i quan he so sanh giua
  • 45. 44 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY kich co, cAn rn;J.ng, chi�u dai va th� tfch. Day kh6ng phai la Um d�.u ti�n tre ti�p xlic vdi db vl).t co kfch thudc va cM n�g khac nhau. Tuy nhi�n. trai nghiem cua tre se duQc mo r«;mg sang viec hi�u v� m6i quan he gilla cac vl).t tM khac nhau, v6n la m(>t trai nghiem rfit quan trQng d� hinh thanh kha nang thfch rtng v� van h6a. 0 day tre se hQc each phM biet: n�g, rn;J.ng hdn, n$ng nhfit haymong, mong hdn, mong nhfit. Tre tro thanh m(>t thanh vien trong xa h(>i cua minh, so hllu chi�c chia kh6a d� tUdng tac vdi tfit ca tri thtlc khoa hQC cu.a xa h()i d6. Dudi g6c nhin v� nhl).n thrtc, qua trl.nh kham pha nay kh6ng con chi ddn gian la kham pha v� mi;tt giac quan ma da duQc rn1ng l�n m(>t mtlc cao hdn. Kha nang slip x�p va dtnh hudng co.ng duQc khuy�n khich trong ldp hQc Montessori vdi m(>t kh6ng gian dUQc t6 chtlc khoa hQc, cac giao cv co trlnh tl,t, va m(>t phudng an giao dvc co tfnh nhfit quan. M6i dvng cv d�u co mc')t vi trf o trong phong, ndi chling c6 th� d� dang du<)c tlm ra khi elm dung d�n. Trl).t tl,i b�n ngoai nay tUdng ling vdi m(>t trl).t tl,i Mn trong khac c6 li�n quan tdi viec thl,ic hanh cac chudn ml,ic di;lo dtlc trong thl,ic M. Chang h�, khi sinh ho1,lt trong c(>ng dbng, chling ta phai d$t li;li db dung o ndi chling ta lfiy ra d� tM hien sl,i t6n trQng nguoi khac. Chi giang giai v� nhang hanh vi nhu vl).y thl. kh6ng du vdi con nguoi, do phai la nhang trai nghi�m ma chung ta dUQc trai qua tu: khi con rfit be. Tre em lam quen vdi nhang giao cv trong m6i truong Montessori theo mc')t tr'inh tl,i duQc sEip di;tt va theo m()t di�n ti�n hQp ly. Tr'inh tl,i cu.a cac giao cv giup tre em trai nghi�m
  • 46. NGUON G6C VA LY THUYET G IAO DVC MONTESSORI 45 dinh hudng dudi d1;1.ng nguyfm nhAn-h� qua. Tre em muoi tam thang tu6i hi�u dUQC rang, khi rUa tay till phru lam Udt tay trudc, b()i xa phong, nia s1;1.ch xa phong rbi dung khan lau tay chtt kh6ng phai lam nguQc 11;1.i. Dien ti�n cua ho1;1.t dOng giup cac em phat tri�n kha nang suy nghi hQp ly va co trl.nh tl,l. Vi�c tang CUong XU hUong t1 nhi�n 0 tre Ve sap X�p Va dinh hUdng trong m6i truong Montessori giup cac em cam thay thtc S1 tl,l tin khi 6 do. Do la noi ma chting co th� lam chu, va vi v�y, chting cam thay an toan. Cam giac an toan nay kh6ng chi la k�t qua cUa vi�c c6 mot nguoi thay t� tAm ma chung co th� dl,la dam duQc, ma la k�t qua t1 nhi�n cua vi�c tre duQc di;tt vao ml)t m6i truong ma cac em co th� tin �y dUQc stlc m1;1.nh cua ban thAn mlnh. D6 la Sl,1 an toan ve m$t tAm ly dUQC t1;to ra mot phan nho vao mOt kh6ng gian CO cau true t6t, cho tre d¢ng l1C mi;tnh me hon del d6i m?t vdi nhung dieu chua bi�t, bao gbm ca nhung thl,lc t6 chling lay gl lam vui ve cua cu()c s6ng. Mvc ti�u cua dieu nay la nha.m giup tre bi�t each sU: di,mg nang lUQng san co trong con nguoi del d6i m?t vdi that bi;ti, hay that v9ng trong cu()c s6ng chtt khOng bi huy ho1;1.i boi chung. D� dap ttng nhu cau sinh ton cua m!nh, loai nguoi so khai phai co nhung thien hudng khac b�n C1;1.Ilh tfnh kham pha, dinh hudng va sap x�p. HQ phai co kha nang tuongtUQng va sang ti;to ranhungmnh anh li�n tuong. Changh1;1.Il, nguoi nguy�n thuy co th�quan sat cai stlngc1la con thu vatuongtuQngra nhungdi,mg C1,l tl,iv� sachen cho mlnh, nhlncai t6 c1lacon chimvah!nh dung ra each lam m¢t ch6 trti fin, del y b() l6ng cua con v$t va nh� ra ra.ng co th� dung chting d� giu cho m!nh dU<;Jc am ap.
  • 47. 46 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY Nhung nhang sim phfun cua tri tuong tuQngvlm chua du cho nhu cau sinh Um. Con nguoi chn co nhang phudng tien d� hien thl,tc h6a cac san phAm tuong tUQng nay. HQ lam dUQc di�u nay ba.ng each k�t hQp giaa tri th6ng minh, s{ kheo Ieo cua d6i tay voi sue m1;mh cua 6c tuong tuQng, kha nang lien tuong. Tri th6ng minh va 6c tuong tuQng cua con nguoi co th� ti;to ra hinh anh trong dau, con d6i tay c6 th� duahinh anh tUong tUQng nay vao m6i tudng quan vdi th� gioi hau hinh. Vi v{J.y, con nguoi sd khai c6 th� hi�u dUQc rang cm gh� chi hai cha.n thl kh6ng th� dung vUng, cai banh xe kh6ng dung hinh dang thl kh6ng th� Ian tron mOt each trdn tru. Th6ng qua vi�c kh6ng ngi.tng thao tac va thay d6i nhung v{J.t th� nay, d6i tay bao cho trf 6c bi�t co sai sot o ch6 nao. Qua trlnh suy nghi nho vf).y ma tro nen sang to hdn nho vao mot quy trlnh xoay vong tti trf 6c d�n d6i tay nhim ki�m soat nhang g1 ma trf oc da ti;to ra va dua th6ng tin phan hbi cho trf 6c. Vong phan hbi tu suy nghi d�n nhungthao tac 1$p di 1$p li;ti clla d6i tay va ki�m soat 16i nay giup con nguoi c6 th� VUdn d�n s{ chuAn xac va tfnh hoan hao. Nhung thien hudng co sAn clla con nguoi nhu 6c tuong tuQng, kha nang lien tuong, kha nang thao tac va 11).p li;ti thao tac vl vf).y ma co m6i quan he tuong thu¢c voi nhung thien huong con li;ti nhu tfnh chuAn xac, kha nang ki�m soat 16i, tfnh cau toan. Voi nhung thien huong nay, con nguoi da xoay x6 d� tGto ra m¢t nang ll;{c sieu nhien: do la tu6ng tuQng ra nhung giai phap d� dap ung nhu cau clla mlnh, thu nghi�m chung, va n�u thanh c6ng thl se sli dvng chung d� h6 trQ cha cuOc diiu tranh sinh Um.
  • 48. NGUON GOC VA LY THUYfT GIAO DVC MONTESSORI 47 Khi tre em tham gia vao quy trlnh xoay vong tt1 tuong tuQng den thao tac, li;tp 11;1.i thao tac va ki�m soat 16i d� d1;1.t duQc tfnh chmin xac va Sl): hoan hao trong lop hQC Montessori, each cac em lam vi(lc vila nghi(lm hie 11;1.i vila bl.nh l{lng. Niem vui ma cac em dang co la ro rang, nhung each cac em bi�u hien no li;i.i ra'.t 6n hoa. Thinh thoang m(>t em be reo l(ln "Con lam duQc rbi!" vdi m(>t a.m huong chien thang. Chung ta cung biit g�p thuong xuyt'.m nhung phan ling nhu la m(>t tia sang trong d6i milt hay m(>t nv cuoi mim va co le ca tieng thl tham "Con li;i.i lam duQc rbi!". Phan ling blnh ll).ng nay cua cac em khi kham pha ra m(>t dieu g1 do thinh thoang vAn bi ngUoi ldn hi�u nham khi hQ tham quan m(>t ldp hQc Montessori. Chung ta da quenvdi vi(lc nhln tha'.y tre em trongb6i ci'mh ma nhung phan ling sa.u siic nay vdi m6i truongkh6ng duQc t1;1.o dieu kien b(>c 1¢. Can hi�u rang niem vui ma tre em co duQc trong qua trinh kham pha toan dien nay la ra'.t ldn lao, cho du bi�u hien hen ngoai cua no tr6ng cung chi gi6ng nhu m(>t n6 h,tc nghi(lm tuc va t�p trungthuong tha'.y. Con m(>t thi�n hudng hanh vi cu6i cung cung kh6ng kem phan quan tr9ng vdi nhung xu huong da. de c�p nham dam bao cha'.t luQng va sl,l kh6ng ngilng tien b¢ cua doi s6ng loai ngUoi, do la thi�n hudng phat tri�n kha nang truyen d1;1.t th6ng qua cac phudng tien ng6n ngu. Chfnh la nho kha nang truyen di;i.t ma con ngUoi co tM hQp tac vdi nhau d� giai quyet cac va'.n de chung, va th6ng qua hoi;i.t d(>ng truyen di;i.t dl,la vao ng6n ngu viet hay n6i nao d6 ma m6i the he co th� chuy�n giao 11;1.i tri thlic ml.nh da tich luy duQc cho the he sau.
  • 49. 48 P H UONG P HAP MONTESSORI NGAY NAY Sl hlnh thanh ng6n nga la mOt hit;m tuc;mg bf tin. Tre em nhln mot cai ca.y va tu rtlt nhieu hlnh anh cua nhieu ca.y khac, khai niem "ca.y" duQc hlnh thanh. y niem ve cai ca.y trong dl:tu tre co.ng thl)'.c nhu cai ctty Cl ngoai doi vf).y. Tre c6 th� ghi nhd khai niem "ca.y" nay trong dliu, d� chling sAn sang duQc sli dlng trong hilt ky tlnh hu6ng nao. VAn con mOt mllc dO nh� thuc cao hon nua ma tre phai di;it d119c. 0 da.y cai ca.y van la mOt khai niem trong dliu tre. N6 clin d119c di�n di;it trong thl,lc M bang a.m thanh va ky hieu. Khi con nguoi di;it duQc kha nang nay, hQ co the trao li;ii tinh hoa suy nghi CU.a mlnh cho nguoi khac. Einstein da phat tri�n ra thuy�t tuong d6i. No da t�n ti;ii trong dliu 6ng va no co.ng huu hlnh vdi 6ng nhu la hinh anh cai ci:'.y voi nguoi khac v�y. Ong phai tim ra bi�u tuQng d� truy'�n di;it cho nguoi khac nhung y tuong phuc ti;ip ma 6ng da ti;io ra. Khi lam d119c dieu nay, 6ng da c6ng hi�n mot dieu h�t stlc vi di;ii cho nhAn loi;ii2. Khat khao truyen di;it nhung y tuong cua chling ta cho nguoi khac co th� d119c xem la mot phlin cua lop t6 di�m tinh thlin ma loai nguoi so huu, boi vi nho no ma chung ta siin sang trao t�ng kham pha cua ta cho nguoi khac, k� ca nhung th� he chua sinh ra doi. Co th� tha:y rang, sl)'. phat tri�n ve ng6n nga va kha nang truyen di;it suy nghi cua tre trong cac ldp hQc Montessori la rtlt dc;tc biet. Tu luc budc vao lop hQc vao bu6i sang, cac em kh6ng bao gio dung noi chuyen voi nhau qua lAu. Dieu nayxayra duQc la boi vi nguoi giao vit'm duQc giru ph6ng khoi vai tro phru dtlng truoc lop d� giang bai, phai dAn dAt va ki�m soat qua trlnh giao dlc. Sttc hilp dfin cua hoi;it dOng giao ti�p cang bOc IO ro rang
  • 50. NGU6N G6C VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 49 hon bao gio het t?i "Ng6i nha tre tho" - t�n gQi duQc dl)t cho truong mam non Montessori, khi nhung em be nam tu6i lao vao t�p viet. Nam ngoai, Ian song nay di�n ra vao mua xuAn. Cac em o khap m9i noi, viet va minh h9a cac cAu chuyen cua mJ.nh, chep l?i nhung do?n van va nhung bU:c tranh ttt nhllng cu6n sach nh6 ma bAy gio cac em da c6 the ti d9c cho mlnh ho�c cho bi;tn khac nghe. M¢t khtmg khf hang hai tran ng;ilp khlip can phong ma ai cung c6 the cam tha'.y, ttt nhung em nh6 cho den nhang em Ion hon. Nhung em be ba tu6i keo ta'.m dem ngoi cua chung li;ti gan nhung em Ion hon de cung lam, nhu the la "phep mau" moi nay co the Ian di gillachungv�y. Nhung em b6n tu6i n6 11,ic g�p doi voi nhung chll cai di d<')ng va bang viet, nhU the chung cam nh;iln dUQc rangdAychfnh la con duong dua chung den voi nhung thanh qua moi d1ly thu vi. Va khi buoc vao tieu h9c, cac em da htnh thanh ky nang truyen di;tt duoi h!nh thU:c n6i hol).c viet o m<')t mU:c d<:> kha t6t. Luc nay cac em hoan toan tl,i do trao d6i va lam vi(lc voi nhau trong m6i nhom nh6ti h!nh thanh ma chung ta co the bat gl)p c'l m9i noi. Va khi dQC den phan mo ta Ve m<')t lop hQC tieu hQC theo phUong phap Montessori o chuong sau, chung ta se tha'.y rang chfnh sl,i chia se nhung y tuong, nhung cu6n sach da lam nen tfnh tl,l nhi�n va d<')ng 11,lc cua triet ly giao dlc nay. Nhung "thi�n huonghanhvi cua con nguoi" maMontessori mo ta - S"f/ kham pha, kha nang dtnh hUdng, kha nang sap xep, tri tuong tUQng, kha nang thao tac, s(I, l(Lp lg,i, s(I, chutin x<ic, kiem soat l6i de dg,t du<)c s(I, hoan hao, va kha nang truy'en dg,t hi(ln di(ln khap ndi trong cu<')c s6ng, cho du chung c6 the kh6ng
  • 51. 50 PHUONG PHAP MONTESSORI NGA.Y NAY b()c 1() hoan chinh trong cac giai doi;tn cua qua trlnh di d�n sl,1 trucmg thanh - duQc hi�u la tu khi sinh ra d�n khi hai muoi b6n tu6i. Sl,1 kham pha cua m()t em be hai tu6i ro rang la ra:t khac so vdi cua m()t em muoi tu6i hay muoi sau tu6i. Thl,1c t� nay da khAng dinh lu�n di�m cua Montessori v� vi�c nen phAn chia giao dl,lc dl,l'.a tren cac giai doGtn phat tri�n cua tre va clln m()t m6i truong giao dl,lc khac nhau cho m6i giai doGtn nhu v�y. Chung ta da thao lu� v� hai lu�n di�m d'llu tien trong tu tuong giao dl,lC CU.a Montessori: Sl,1 phat tri�n cua tre trong cac giai doliIl di d�n truong thanh va nhang thien hudng hanh vi nha:t dinh da giup con nguoi sinh tbn, va cho hQ kh6ng chi kha nang thich nghi vdi c()ng d6ng ma con co th� thay d6i c()ng dbng do. Lu� di�m cu6i ctmg cua Montessori la v� viec tre tl,1 11,l'.a chQn hoi;tt d()ng dl,l'.a tren so thich cua ml.nh. Lu� di�m nay duQc dua ra co.ng dl,l'.a tren hai lu�n di�m trudc: so thich la cai duQc hlnh thanh trong giai doGtn phat tri�n ma m()t nguoi dang trai qua, va ttl nhung gt ma ca nhAn do quan tam. HoGtt d()ng khoi ngu6n ttl nhung th6i thuc phai hanh d()ng d� tuong tac vdi m6i truong. V1 v�y ma hoi;tt d()ng co tfnh ph6 bi�n, con so thich thl vtla co tfnh ph6 bi�n - xet theo giai doi;m tru<':lng thanh va vtla co tinh dl)c thu - vl con phl,l thu()c vao ca tinh rieng cua nguoi do. Lu�n di�m cu6i cung nay v� sl,1 phat tri�n cua con nguoi cung phan anh m()t sl,1 sai li;tc thuong gl)p Cl n�n giao dl,lc truy�n th6ng. Con nguoi kh6ng th� tGto ra tri thlic hau ich th6ng qua sl)'. ep bu()c. Chung ta co th� bi bat bu¢c phai nhd m()t th6ng tin nao do, nhung r6i chAng ma:y ch6c ta se quen ma:t. Thay vao do, chinh thien hudng tuong tac vdi m6i truong se giup chung ta
  • 52. NGUON GOC VA LY THUYtT GIAO DVC MONTESSORI 51 xAy dl,tng mOt n�n tang y niem vang chlic d� tu do san sinh va gio: gin dUc;lc tri thllc. C6ng nghe hien di;ti ngay nay cho chung ta tha'.y rang bO nao cua chllng ta cO.ng thay d6i v� m$t sinh hQc trong qua trlnh tuong tac vdi m6i trubng. BO nao cang phat tri�n, chllng ta li;ti cang co kha nang thao tac vdi nhi�u khai niem truu tuc;Jng hon, nhung nguyen lyvf}.n hanh can ban cua no vfl.n dl,ta tren nho:ng a'.n tuc;lng ban d�u v� m(tt giac quan cua chllng ta vdi th� gidi vf}.t cM:t. Tre em c�n tl,1 n�m trai nho:ng fin tUc;lng nay th6ng qua nho:ng hoi;tt dOng cua rieng chllng. Nguoi ldn kh6ng th� lam thay. M(>t di�u khac kh6ng kem ph�n quan trQng la tre em kh6ng th� lam dUc;lC di�u nay neu nhU chllng bi bl't buc'.)c ngbi vao mOt cai gheva chi xem hay la nghe nguoi khac. Chung phai hanh d�ng cho chinh ban thAn ml.nh. Chung ta biet rangluc M.t d�uMontessori hoantoan kh6ng co tham v9ng la se thiet ke ra m(>t phuong an giao dlc phu h<Jp vdi nho:ng nguylm ly ha.uh vi CU.a con nguoi. Tuy vf}.y, di�u nay co le vfl.n la m(>t k�t qua ta'.t yeu. Sau cung, ha da quan sat tre em, theo doi nhungglchllnglam khiduQcphephanh dc'.)ngtheo thien huongcua m1nh. Nhung hanh dc)ngnao da truy�n cam hllng d� cac em ti�p tl,ic hoi;tt d(>ng tich Cl,tc hon? Di�m gl da mang d�n cho chungsl,1 th6aman hi�n hien nhu vf}.y va rbitruy�n cam hllng d� chllng cang tham gia sAu hon? Va nguQc ]J;ri, nhung hanh dc)ng nao se khi�n chung co nhung hanh vi tieu Cl,tc va lam thui chc)t sv tf}.p trung cung nhu nhilng n6 h.ic y nghia CU.a chllng? Phuong an giao dlc ma Montessori cu6i cung da vi;tch ra dva tren nhung quan sat cua ba va se duQc chllng ta thao luf}.n
  • 53. 52 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY trong cac chtwng sau bao gbm ha yeu t6 thiet yeu sau day: "m6i truong duQc chrnfo bf', "nguoi ldn du<;>c chuan bf', va sl,l t1 do di cling vdi trach nhiem. Bllng each di�m chinh cac chi tiet tlilo nen m6i yeu t6 cho phu hQp trong tu:ng giai doliln phat tri�n khac nhau, Montessori da tfnh den sv thay d6i ve m$t nhu c�u va m6i quan tam cua tre trong cac d¢ tu6i ke tiep. Hoan toan khac xa vdi giao dlc truyen th6ng theo ki�u m()t duong tuyen tfnh lien tt,1c, triet ly giao dlC Montessori dua ra cac budc phat triE'.ln cua tre em. Theo do, m6i budc se la m¢t nen tang vung cha.c ma budc sau se duQc xay dl,lng dia tren do. Cho du bi�u hi(m cua nhang yeu t6 ca'.u thanh nen m6i giai doi;tn phat tri�n theo triet ly giao dlc Montessori la khac nhau, thl nguyen Mc chung cua chung vAn kh6ng thay d6i. "M6i truong duQc chmin bj" phai luon la m()t ndi ddn gian, d�p va ngan rnip. Trong m6i truong do kh6ng duQc phep co thu gl gay can tro den S1 phat tri�n cua tre. Do phai la m()t m6i truong gQn gang va h6 trQ cho hoi;tt d()ng va 81 t�p trung cua tre. Da co nhrnu giao Cl Montessori du<;>c tlilO ra va d$t trong mOi truong giao dl,lc cho tre em dudi sau tu6i va tu sau den muoi hai tu6i. Montessori va dbng sv cua ha da ma'.t nhieu nam dE'.l thiet ke nhung giao Cl nay, va chung khOng ngtlng duQc danh gia va dieu chinh boi Hiep h¢i Montessori Qu6c te. Nhung giao Cl nay thl,lc Sl,l la ra'.t a'.n tUQng ca ve ki�U dang Vil cha'.t lUQng. Boi vl chung duQc lam ra m()t each ra'.t can th�n va ra'.t ba.t milt, nhieu nguoi vAn nhllm lAn theo ki�u danh dbng toan b¢ triet ly giao dlc Montessori vdi nhung giao Cl duQc thiet ke d$c hiet nay. Th1,tc ra, giao Cl chi la thu yeu. Cai quan trQng nha'.t
  • 54. NGUON GOC VA LY THUYfT GIAO DVC MONTESSORI 53 chfnh la �t ca nhang gl lam nl!n t6ng th� cua "m6i tn.tong duQc chuAn bf' ma o do tre em se kham pha va ho1'lt d(mg, chlmg hi;tn nhu: nhangtre em khac, c6 giao, nhung giao Cl tl,l nhil!n khac vaeachb6 tricAnth� CU.a ldp hQc. Hoan toan co th� t1'lo ra m¢t m6i tn.tong dap ung nhung til!u chi thi�t y�u cua Montessori ma kh6ng cfill d�n giao C1 duQc san xul1t dl).c biet nay. Va nguQc li;ti, kh6ng phfil ldp hQc nao co dlly du giao Cl cung dap ung duQc til!u chufin CU.a m()t m6i tn.tong Montessori chl1t luQng. "Nguoi ldn duQc chuAn bf' dong vai tro nhu m6i lil!n k�t vdi m6i tn.tong cho tre em. Cac giao vil!n Montessori khong "di;ty" tre theo each th6ng thuong. HQ quan sat tre d� kham pha ra nhu cllu va so thfch cua tre dl,la trl!n giai doi;tn phat tri�n hi(m thoi cua tre cung nhu ca tfnh cua chung. Va rbi hQ n6 11,lc d{i dua ra chi nhang dl,lng C1 hol).c ho1'lt d¢ng phu hQp vdi nhu cllu phat tri�n cua tre. Con viec hQc CU.a tre se di�n ra chfnh trong qua trlnh tre t1,l kham pha dl,lng C1 va ho1'lt d()ng sau do. Va cu6i cung, chfnh sl,l tl,l do la y�u t6 cho phep tre tl,l hoan thien mlnh. Montessori gQi tv do la "chla kh6a cua qua trlnh phat tri�n". Khi llln dllu til!n ba dua ra khai niem t1,l do cua tre em vao dllu th� ky XX, kh6ng ai hi{iu ba dang n6i gl. Tre em la d� ngl:im chu kh6ng phai d� Mng nghe. Ngay nay, cac b�c cha mEi) da quen dlln vdi khai niem t6n trQng tl,l do cua con cai. Tuy nhil!n, kh6ng phai luc nao tu tuong v� tl,l do cua Montessori cung duQc cac bl).c ph1 huynh hi�u dung. Tl,l do kh6ng co nghia la duQc lam ttit ca nhung gl chung ta mu6n, du co la tre con di naa. Cho phep tre con lam gl tuy thfch chfnh la trung phi;tt chung bang viec chi�u theo nhang cam xuc thl1t thuong va
  • 55. 54 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY nhong sd thich nha:t thoi cl1a chung. Di�u nay thuong chi lam huy hol;li chfnh ban tha.n du:a tre, nhang nguoi khac co.ng nhu moi truong cua chung. Trong thl,lc M, tl,l do c6 nghia la ki�m soat duQc ban thAn, c6 tht'. lam nhong gl ma ml.nh ch9n lam ma kh6ngbi ba:tky cam xuc hay suy nghi thi�u hQp ly 0 mot thoi di�m nao d6 chi ph6i. D� tre hinh thanh duQc sl tl chu nhuv$y, nguoi Ion phai quy�t doan, c6ng bang, nha:t quan trong viec di;tt ra gioi hl;ln cho tre ngay tl1 nhong nam thang dll.u doi cl.la n6. M¢t phl huynh c6 tht'. quy�t djnh cho con hQ chQn gioa tao va cam cho boa trua, nhung n6 kh6ng duQc tl y bo boa. Mot du:a tre c6 th� ch<;>n gioa dQn ban hay rU:a chen, nhung n6 khong du<)c tl,l do kh6ng phl giup gl cho bua t6i. 0 lop m�m non tre c6 th� ch9n chdi voi nhung thanh g6 do hay la nuong banh quy, nhung n6 kh6ng duQc tl,l do qua:y rll.y m¢t bl;lll khac. Trong lop ti�u hQc, tre c6 th� ch9n d� tai tlm hi�u va bl;ln ctmg lam voi mlnh. Nhung n6 kh6ng du<)c tl,l do lang phi thoi gian cho hol;lt dOng v6 nghia hay tan chuyen vo van voi bl;ln be. Khi Montessori ban v� tl,l do, ba kifln dinh d� c$p n6 trong m6i quan he voi trach nhiem va sl,l tl chu. Chung ta cll.n tl do d� thl,lc hanh trach nhi¢m, va chung ta cll.n c6 kha nang chju trach nhiem truoc khi chung ta c6 tht'. thl,ic sl,i tl,i do. Trong tri�t ly giao d1).C Montessori, nhong nguoi Ion, gbm ca phl,l huynh 0 nha va thlly c6 giao o truong, co.ng phfil th� hien sl,i tl,i chu va trach nhiem. Boi chfnh nho sl) lam gudng cua hQ ma tre em hi�u duQc rang s6ng trong tv: do la nhu th� nao.
  • 56. 2 Khai quat ve nhung nam di1u doi G iai _ do . l;ln dau tien tr�n�qua :r'i.nh phat trien cua tre la tu kh1 smh ra d�n kh1 sau tu61. Dla tren nhang quan sat cua mlnh v� tre em, Montessori xac dtnh mvc tieu chu di;to cua giai dol;ln nay la Sl phat trien cai tOi CUa tre nhU mOt ca the d(>c l�p. MlC tieu nay huong Sl t�p trung cua tre v� ban than no. Nguoi Mn thuong thl:'ly nhu v�y la tieu cljc va fch ky, va thuong c6 giing keo tre ra kh6i di�u do. Nhung nhu v�y la chung ta dang danh gia tre nhu danh gia mOt nguoi ldn. Con tu quan diem cua tre, vi�c chu tr9ng d�n ban than m'l.nh la h�t sue thl,tc M. Tre dUQc sinh ra trong tlnh tr�ng chua hoan thi�n. Van con hang nui thu can lam de phat trien trf nao va hoan thi�n ban than dang dQi o phfa truoc nhu: tlm hieu va h9c each v�n d(>ng cd the, di�u khien y chf, phat trien tfnh dOc l�p, phat trien ngon nga.
  • 57. 56 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY Ti nhi�n slip di;tt m<;>i vi¢c ra'.t hQp ly. Doi s6ng xa hOi duc;ic t�o ra boi cac ca nhan quy tl,l thanh cac cOng dbng, cac qu6c gia, va cac kh6i li�n minh qu6c gia. Tttng thanh vi�n phai vung m�nh thl cOng dbng do mdi vung m�nh duc;ic. Vi vf).y vi�c phat tri�n ky nang va nOi 11,ic cua ban than la ml,lc ti�u duc;ic di;tt l�n tr�n het cho tre mdi chao doi, d� den hie c�n thiet thl tre co cai gl do ma dong gop cho c(mg dbng. Tre thl,ic hi�n ml,lc ti�u phat tri�n ban than mlnh M.ng each kham pha thvc te thong qua cac giac quan. No so, nem, ngtii, nghe va nhln ngam the gidi v�t cha'.t. Nhang thi�n hudng Mm sinh cua loai nguoi thoi thtic tre thl,lc hi�n cac hanh vi kham pha nay. Tre tuong tac vdi m6i truong xung quanh va 11).p di 11).p l�i cac thao tac cho den khi no d�t duc;ic mot muc dO thanh c6ng nao do. Montessori quan sat tha'.y co hai kha nang di;tc bi�t giup tre thl,lc hi�n nhiem Vl phat trrnn ban than trong giai do�n d�u ti�n nay' do la: co ve nhu tre trai qua nhang thoi di�m ma no chi t�p trung phat tri�n nhang ky nang cv th� nao do, va tri oc cua chung duong nhu v�n hanh khac vdi chung ta. Ba di;tt t�n cho nhang khoang thoi gian ma tre chi t�p trung phat tri�n mot nang lljc nha'.t dinh nao d6 la nhang "thoi ky nh�y cam" (Sensitive Periods). Co nhang giai do� mang tinh t�m thoi ma khi do, tre duong nhu chi t�p trung phat tri�n mot khia c�nh nao do va ho qua ta'.t ca nhang thu khac. Ph�n ldn sue 11,ic va sl)'. quan tfim cua tre dUQc dbn cho khia c�nh nay, nhu mOt cai den r<;>i dbn toan bO nang lUQng cua no d� chieu sang mot vf).t th� v�y. Nhang "thoi ky nh�y cam" nay co th�
  • 58. KHA! Q!)AT V� NHUNG NAM DAU DOI 57 k�t thuc m¢t each d(>t ng(>t, co.ng gi6ng nhu khi cai den rQi d¢t ng<')t bi tat di. Va khi m(>t "th(ji ky nhi;ty cam" da di qua la se di qua mai mai. Cac nghi�n cuu khoa hQc cho tha'.y trong S1 phat trit'.ln cua nhilngcon vf).t khi con nh6 co.ng co nhangthoidit'.lm quan trQng tuong tl,1 nhu vf).y. Tuy nhi�n, giila chung vdi con nguoi lu6n co m(>t sl,1 khac bi�t ldn. Cac buoc phat trieln cua loai vf).t co ve nhu du<;jc dan dat bdi ban nang, con nhang "thoi ky nh;;ty cam" trong tu6i tho CUa loai nguoi l;;ti la S1 phan ling CUa trf OC vdi mOi tru(jng. Tre trfil qua nhang "th(ji ky nh;;ty cam" kh6ng chi del h9c each bi�t noi va bi6t di, ma la dt'.l hlnh thanh nhang thu¢c tfnh tinh tM.n giup chung kham pha m6i truong, bi�t dt'.l y d6n sl,i chmfo xac, bi6t chli y d�n nhilng thti chi ti6t, bi6t d6m s6 luQng vf).t thel va nhi�u di�u khac. Thf).t dang ng;;tc nhi�n, sau khi n6m trfil cU(jng d¢ ho;;tt d¢ng ldn cua m¢t "thoi ky nh;;ty cam", tre kh6ng h� t6 ra m�t m6i. Thay vao do, chung co ve th6a man, blnh tinh hon, thf).m chf la thu thai hon. Montessori tin ra.ng k�t qua do co dUQC la vl th6ng qua sl,1 "lam vi�c" vdi m6i truong, tre thl,lc sl,l "t;;to ra chinh mlnh": theo nghia la t1;10 ra trf tu� va tfnh each cua ri�ng mlnh b�n trong cai khung di truy�n va sinh hQC san co.1 Cach day kh6ng lAu, khai ni�m t:;i.o ra chinh mlnh vA.n con la m¢t khai ni�m mu mo va thi6u can ell khoa h9c. Ngay nay, nhang d¢t pha c6ng ngM trong vi�c quan sat ho1;1.t d(>ng cua b¢ nao da giup cho khai ni�m do tro n�n sang to hon. Chung cho tha'.y rAng tre cung thay d6i ca:u true sinh h9c c1la b(> nao trong qua trlnh tuong tac voi m6i tru(jng 0 t.lllg giai doi;tn phat trieln2•
  • 59. 58 PHUONG P HAP MONTESSORI NGAY NAY Quan sat thl.1 hai cua Montessori v� nang h,tc phat tri�n ban tha.n cua tre so sinh cung duQc ha nhfill mt;mh khOng kem ngay ti1 hie ha mdi dua ra chu d� nay. Montessori tha'.y rfing tre so sinh so huu m('>t nang h,tc cam thl,l mOi truong xung quanh chi don gian W vi�c o trong mOi truong do. Tre so sinh nhln ngfun, nghe, ngl1i va so mo; va nhung a'.n tUc)ng thu nh� duc)c W nhung hol;lt d('>ng do duong nhu duc)c khac ghi vao trong trf oc CU.a chung. Vi�c "thfim tha'.u" nhcrng fill tuc)ng nay la m('>t hanh d('>ng khOng co chu dich. Gi6ng nhu m('>t mi�ng bc;it bi�n, tre ni;tp vao mlnh tilt ca nhung gl d�n vdi no: t6t hay do, d�p hay xtlu, hoa blnh hay bi;to h,tc. Montessori phong doan rfing qua trlnh nay la m('>t "chU:c nang sang ti;to tl,l nhi�n" cua qua trlnh phat triEn trf oc va no la n�n tang cho Sl xutlt hi�n cua y thU:c 6 mU:c d('> cao hon trong giai dot;m sau. Trong qua trlnh cam thl,l hlnh anh, bfing each nao do tre da "di tu ch6 khong co gl d�n m('>t khoi di1u. No da mang vao Sl Um tl;li cua mlnh m('>t mon quy gia nha'.t giup cho con nguoi co duQc vi tri thuc)ng dAng cua he;> - do la kha nang suy lu�n"3• C6 hai giai doi;tn trong qua trlnh cam thtJ. m6i truong nay. Montessori goi giai doi;tn tu khi sinh ra den khi ha tu6i la thoi ky "B¢ 6c th&m tha'.u m('>t each vO thU:c". Trong giai doi;tn nay b(> 6c chi luu tru ll;li nhang a:n tUQng v� mi;lt giac quan cua tre. Montessori tin rfing trong giai doi;tn thl.1 hai - tu ha den sau tu6i, tre se su dl,lng 11;1.i nhung a'.n tuQng nay, nhung llln nay la d� phan bi�t va phan 101;1.i chung. Chlmg hi;tn mau xanh se duc)c phan thanh cac sac thai la xanh, xanh hon, xanh nhtlt. . . Ba viet: "Nhung tin tuQng du th� loi;ti nay du<;>c th&m tha'.u m¢t
  • 60. KHAI QYAT Vt NHDNG NAM DAU DCH 59 each v6 thu:c, va duQc tai sU'. d1,mg theo nghia la chung se duQc ti�p thu l� theo m(lt each khac ma trl!n nen tang d6, doi s6ng y thU:c se dUQC x<'.ly n�n. Nhang a:n tUQng v6 thU:c ban Sd nay chfnh la thu: ma tu d6 y thuc se dUQc d¢t thanh, vi vf}.y ma n6 ng�m chU:a trong d6 suy luf}.n, ky uc, y chf, va Si ti nhf}.n thU:c ve ban th<1n"4• Trong toan b(> qua tr'i.nh nay, d6i tay ph6i hQp voi bO nao dt!l t�o n�n trf th6ng minh cua tre. Montessori gQi d6i tay la "c6ng Cl cua trf tu¢". M(lt trong nhang tu tuong cua tri�t ly Montessori la chung ta tuy¢t nhilln kh6ng nl!n coi trQng trf 6c hdn la doi tay, ma ca hai phai ket hQp voi nhau t�o thanh m(lt "ho�t d(lng sang t�o song hanh". Chfnh vao nam tre ll!n sau, toan bO cac san phfiln tinh th® cua d6i tay va h(l oc - luc nay da vf}.n hanh nhtp nhang va duQc ti�p sue boi nhang "thoi ky nh�y cam" va "B(> oc thfim thliu", se hoa nhtp voi nhau trong m(>t tfnh each hoan chinh. Giai do� kham pha thic t� thong qua cac giac quan d�n da.y la k�t thuc. Nhu c�u phai tf}.p trung cho nhang nang lic ca nhfin nhu kha nang vf}.n d¢ng, y chf, si ti chu va ngon nga cung chlim dut o dAy. Giai thfch cua Montessori ve Si phat trien trf tu¢ cua tre trong sau nam dau doi nghe vfm con co ve kha bf hi�m voi chling ta ngay nay, du la bAy gio chung ta da hieu bi�t nhieu hdn Ve Si phat trien Cua b(> nao tu luc n6 h'i.nh thanh tro Ve sau. Khi Montessori llin d�u gioi thi¢u y tuong cua mlnh vao nhang nam dliu the ky XX, n6 da lam da:y ll!n nhieu si kinh ng�c, thf}.m chf la ca si che nh�o. Vao nam 1972, t6i ttlng thao luf}.n ve vi(lc can co bang chU:ng khoa hQc cho nhang
  • 61. 60 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY nhi;tn dinh cua Montessori ve nang h,tc trf tu� cua tre vdi cac chuy�n gia ve phat tri�n tre em. T6i co chia se rang t6i tin la nhang bang chung nhu vi;ty se du<;ic tlm tha:y trong linh V1C khoa hQc th�n kinh hon la tftm ly hQc nhi;tn thlic. Va den h6m nay co ve nhu ky thui;tt ch1,1p anh nao b(> se giup cho nhung nghi�n cuu dieu tra nhu vi;ty kh6ng con Ia m(>t tuong lai qua xa voi nua. Dva tr�n quan sat cua mlnh, Montessori tin rang tre tl,1 dao luyen chung trong m6i quan h� voi m6i truong, cho n�n cung ra:t tl,1 nhi�n khi ba cho rang giao d1,1c bat d�u ngay w khi tre moi sinh ra. Tuy nhi�n, dm hi�u rang Montessori kh6ng xem giao d1,1c la m(>t n6 Ivc cua nguoi ldn nham ep bu(>c sl,1 phat tri�n trf tu� cua tre. Cach ti�p ci;tn do nam ngoai mQi y tuong ma ba Wng th� hien ve de tai nay. Ba tin vao "trf tue nay no m(>t each tl,1 nhi�n cua tre em". 81,1 nay no m(>t each tl,1 nhi�n do di theo m(>t l(> trlnh Cl th�. L('> trlnh c�n sl,1 h6 trQ cua nguoi Ion, nhung phai lu6n d]'.a tr�n nhung gl quan sat dUQC 0 tre va t6n trQng S1 phat tri�n tl,1 nhi�n. Montessori kh6ng tin vao S1 hQC hanh do bi ep bu('>c cua tre em, n�n ba da gQi phuong phap giao d1,1c cua mlnh la "m(>t S1 h6 trQ cho cu(>c s6ng". Tr9ng ta.m cua phuong phap nay lu6n la s]'. phat tri�n tfnh each cua con nguoi chu kh6ng phai S1 thu nhi;tn th6ng tin. Neu giao d1,1c bat d�u khi tre moi sinh ra thl cha m� phfil dUQC xem la nguoi th�y d�u ti�n cUa tre. Montessori tin rang cac bi;tc cha m� c�n va mu6n duQc giup do trong c6ng viec nay. MQt IDIC ti�u Ion cua cac truongMontessori la tro thanh noi ma
  • 62. KHA! QJJAT Vt NHONG NAM DA.U DOI 61 cha m� c6 the den va nh� nhung thong tin crui thiet de hieu hon ve con mlnh trong tung giai do� phat trien cua chting. Mot truongMontessori ly tuang se M.t dau vdi cac ldp hQc danh cho cha m� va tre so sinh. Cac ldp hQc hang tuan nay giup cha m� chmfu bi moi truong a nha cua mlnh danh cho dU:a con mdi sinh ra cua hQ va cho tung giai do� phat trien ke tiep. Cha m� du9c hQc each hi;ip tac vdi con de gitip tre t� dl).ng moi truong nay cho vi�c tl,1 dao luy�n mlnh. HQ cung du9c hudng dfm lam sao de trao cho con sl) tl,1 do, de rC'>i tu sl) tl,1 do do tinh thful trach nhi�m cua chting du9c phat trien. Mot s6 ldp hQc nay cung gbm hol;lt d(mg den tham nha nhau, va cac b?c cha m� co the hQc hoi Um nhau. HQ tl,1 nh�n ra rang co the giai quyet chuy�n lam sao trao cho tre sl,l tl,l do vl).n d¢ng bang each b6 di cai noi, chiec cui ma khong gay nguy hiem cho sl,l an toan cua tre hay cho sl) y�n tam cua hQ. HQ nhl).n ra rang co the d�p bdt dC'> df,lc gAy can tra kh6ng can thiet ma chting ta thuong cha:p nh?n nhu m('>t phan cua xa hoi hi�n dl;li nhung lf,li ra:t nguy hf,li cho Si phat trien tfnh t?p trung va suy nghi co t6 chu:c cua tre. HQ bat dau mua do choi dl:;lt du9c tieu chi ve tfnh don gian, ve d�p, do hen, kha rnlng tai sU: dl).ng va dung du9c nhieu kieu sang t1;1.o. HQ nh?n ra each sap xep ng6i nha de gitip tre phat huy tfnh ti l?p: m('>t cai ly vua tay cua tre trong ngan dudi cung cua tu bep, mot blnh slla nh6 d�t trong khay tha:p nha:t cua tu 11;1.nh, mot cai moc tha:p trong phong tam de treo khan va quan ao ngli, va nhieu th1 khac. Khi tre da co the di vung, Montessori tin rang chting da san sangcho nhung kham pha rong hon ben ngoai ng6i nha cua
  • 63. 62 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY minh. "C(mgdbngtrethd" (The Young Children's Community) la m('>t mOi truong duc,1c chuAn bt cho tre em dudi ba tu6i trong truong Montessori. Voi nhi�u pht.i huynh, da.y la ndi ly tuong cho nhang kham pha ti�p theo cua tre. Chung co lQi th� la chi danh ri�ng cho tre duoi ba tu6i, va nh6m tre nay du<;ic ngUoi Ion huong dAn va hQ danh sl,l t$p trung toan b('> cho cac nhu c�u cua tre. M('>t "C(>ng dbng tre thd" ly tuong nh�t se gbm khoang muoi tre t$p hc,1p trong m(>t bu6i sang su6t ba gio dbng hb li�n tl,lC. a d6 c6 m('>t giao vi�n va m(>t trQ giang. Trong m6i truong du<;ic chuAn bt nay se c6 nhang db v$t m6 ph6ng hol;lt d('>ng thuong lam o nha: n�u nuong, lau chui, gii;tt gio., cam hoa... Co t�m ghep h1nh, db choi, nhang v�t dl,lng nhfim h6 trQ tre phat tri�n cac giac quan, kha nang ki�m soat d6i tay, sl,l thang bfing va kha nang ph6i hQp. Nhung ca.u chuy�n, nhangbai hat, nhllng cu6n sach, nhung the hinh v� hoa, loai vl).t va cac dl,lng Cl thuong gi;tp trong cu('>c s6ng hang ngay - thuong la d� ghep ll;li vdi nhang db ve.t thu nho, se giup khuy�n khich s{ phat tri�n ng6n nga cua tre. Va tr�n h�t, vi�c o cung nhau trong mOi truong duQc chuAn bi nay se giup tre phat tri�n nhl).n thuc v� quy�n va gidi hl;ln cua minh, co.ng nhu quy�n va gidi hl;ln cua nguoi khac. Nhi�u phl huynh thinh thoang vAn e n� v� vi�c con h9 phai danh d�n nam bu6i sang trong m('>t tub d� d�n ldp. Montessori t�t nhi�n co.ng khOngcho rangtre duoi ba tu6i nh�t thi�t phai theo h9c 6 m('>t truong Montessori. Tuyvl).y, tre tham gia "C('>ng dbng tre thd" th$t s{ nhl).n duQc nhi�u ich lQi. Duoi
  • 64. KHAI Q1JAT Vt NHCTNG NAM DAU OCH 63 da.y la nh$.n xet cua mot ba m� v� du:a con gai muoi tam thang cua mlnh sau vai tuhn tham gia mOt "COng d()ng tre tho": V6n tit CU.a be dUong nhU dUQC nha.n d6i sau mOt d�m. Duong nhu c6 mot Sl phat tri�n d(>t ng<)t nao d6 dang di�n ra trong nao bO cua be. Th�t la choang ngQp, th$.t kh6ng gi6ng vdi bllt ky di�u gl khac (n6i v� nhang trai nghiem cua ba tl;li "C<)ng d()ng tre tho"). Nh$.n thU:c va m6i quan ta.m cua be vdi mQi thU: xung quanh duQc na.ng cao. Be di thang toi ch6 c6 Anthony vdi d6i tay mo r(mg. Be sung sudng khi duQc o vdi c6 nhu khi o vdi t6i hay Helen (nguoi tr6ng tre thoi Vl) v�y! Be cung quen vdi c6 Helen va cung y�u co tr6ng tre do, nhung be chua bao gio di toi c6 vdi thai dO nhu v�y. Co le la vi b6i canh a da.y. Khi tre tham gia "C<)ng dbng tre tho", cac hol;lt dOng hmfu luyen cha m� cungti�p tlc nhung vdi tAn sullt thua hon cac ldp hQc cho phl huynh- tre so sinh. Mlc ti�u cua hol;lt d()ng nay la nha.m duy trl sl,1 k�t n6i giua cac phl huynh d� ctmg h6 tr<J nhau va hi�u dU<)c rAng nha truong luon 0 d6 d� giup hQ ti�p sU:c cho sl,1. phat tri�n cu.a tre khi o nha. Phl huynh hi�u du<)c rAng hai nhiem Vl quan trQng nh�t cua hQ vdi dlla con dudi ha tu6i la giup tre phat tri�n tinh tl chu va dl)t ra nhang gidi hl;lll cho tre. Vi¢c v(>i va giup tre trudc khi no y<iu cAu giup do chi khi�n tre phl thu(>c vao cha IDE;J. Montessori thuong xuy�n noi rAng "MQi sl,1. giup do v6 nghia cho du:a tre la m<)t hanh vi can tro Sl phat tri�n cu.a no".
  • 65. 64 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY Phv huynh duQc khuytfo khfch dl'.lt ra cac gioi hi;tn m<)t each cbng bil.ng va nh�t quan, dl,la tren nhang chuAn ml,lc hanh vi phu hQp voi n�m van hoa cung nhu sue khoe va sl,l an toan cua tre. Phv huynh hieu ril.ng khi tre cam th�y khbng co chut do di nao o b6 m� cua no, no se thbi qu�y rl}.y hQ. M<)t dti'.a tre hai tu6i chilp nh� phru that chl'.lt da.y an toan, phai ngbi vao ban de an, hay la phai di ngli vi thai de) kien quyet nhung vAn nh� nhang cua b6 m� khbng cho no hy VQng me nheo nao ca. Va cung quan tr9ng khbng kem, phl huynh duQc khuyen khich quan sat con cua hQ. Khi quan sat, hQ M.t dl}.u nh�n ra dUQC nhang "thoi ky nh1;ty cam" va thien hUOng hanh vi dien ra trong doi s6ng cua dua tre. HQ thl,1c hanh each khuyen khich tre, thay vl lam ngo hay ch6ng tra l�i nhang tac h,tc tl,l nhien nay. Vf dv, m<)t em be hai muoi thang tu6i dang o trong "thoi kynhi;ty cam" voi tr�t tl,l. Be co th� phan ti'.ng m<)t each lqch liet khi qua trlnh phat trien kha nang dinh huong cua be voi cac v�t di,mg, cac noi ch6n trong nha bi lam gian doi;tn. Neu hieu duQc di�u nay, b6 m� se xu sl,l voi be m<)t each m�m mong hon khi be cu nhilt dinh doi phai dl'.lt li;ti thti'. g1 do vao vj trf quen thu<)c cua no. Tbi tungbiet m()t em be chua dhy hai tu6i cti'. khang khang phai ml'.lc ao khoac mua d6ng khi di ra ngoai, cho du tiet troi da chuyen sang nhang thang ilm hon. Co be cung cu nh�t dinh dl'.lt li;ti vao �rong h<)p nhang tilm khan giily ma m� be da xep 11;ti va d:;tt tren chiec ban nho ci;tnh cai bb clia cb be de dung thay cho giily ve sinh. Be tr6 nen gi� da khi thily m� khbng d<)i mu bao hiem vl ba da nhuong no cho c�u anh sau tu6i quen mang theo
  • 66. KHAI Q!JAT Vt NH ONG NAM DAU DCH 65 mu khi hQ di;tp xe di;tp cung nhau. Tttt ca nho:ng hanh d(mg tr�n dAy d�u la nhilng hanh vi blnh thuong cua m()t dtla tre dang () trong "thoi ky nhi;ty cam" v� tr�t t{. Tron quan trQng cua viec cha m� danh cho tre S1 chu y dfl.y du bttt ell khi nao co th�, kh6ng phai d� lam chling vui ma d� ph6i hQp cung tre trong qua trlnh phat tri�n cua chling rung duQc nhttn mi;tnh. S1 nang d()ng cua m()t em be dudi ha tu6i nhi�u khi co.ng khi�n cha m� cam thtty khoimg thoi gian d b�n c�,mh tre la ca m()t thach thllc. CAu chuyen sau co th� giup lam ro hon y nay. Mdi day, m()t ha m� cua m(>t be trai hai muoi m6t thang tu6i noi vdi t6i: "C6 kh6ng tin dUQc la thilng be chi�m nhi�u thoi gian d�n th� nao dAu. T6i glln nhu chiing the! lam gi khac ngoai chuyen cham soc be. T6i mu6n o d6 vdi be nhung th�t la htc b(>i khi con nhi�u thu khac t6i cung mu6n lam". RC>i ha k� cho t6i nghe chuyen xay ra vao ngay h6m trudc, khi ha dang d trong san nha vdi c�u be. Be bat dfl.u leo l�n m(>t cai thang cao khoang m(>t met ruoi duc;1c di;tt d1;1a vao m()t cai cAy. Sau khi l�n d�n dinh, vi�c leo xu6ng la cfc ky kho vdi be. D�u ti�n, be c6 gangxoay li;ti va quay mi;tt ra ngoai d� c6 th� thtty duQc mlnh dang di xu6ng dAu. Be cu c6 g<ing tlm each xoay ngUoi, tlm each lam th� nao d� nhln thlly duQcphiatruoc trong khi leo xu6ng tr<l li;ti. Be cll loayhoay nhu th� su6t m(>t Ilic lAu. Cu6i cung, be til ho y dinh quay m�t ra ngoai va bat dfl.u leo xu6ng trong tu th� quay lung, d6i tay mom mim ham ltty nllc thang, tha tilng chAn xu6ng d� do tlm nllc thang b�n duoi. R6t cu(>c, khi da tlm thlly m(>t nllc thang, be cung bat dfl.u cam nh� duQc nttc ti�p theo. Be hoan toan
  • 67. 66 PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY dfun mlnh vao hoi;it d(mg do, t�p trung mQi cd blip ell.a mlnh. Thinh thoang be hlt mc)t n<'.lc thang va dllng lung chung o do, do dfim vdi ban ch<in ell.a ml.nh. NgUbi m� dllng k� Mn, dOi tay dang sQn d� "hllng" l<'.ly be. M6i l�n be hlt ch<in nhu vl)y, ha c6 ch6ng li;ti sl,l cam d6 c�m ch<in be dat Um dung n<'.lc thang. TM.t kh6 d� cuong li;ii viec giup do be, nhung be dang r<'.lt hai long vdi S1 t1 xoay xo cua ban th<in va khOng h� c6 d<'.lu hieu c�n giup do. Trong su6t thoi gian n6 11,lc t�p trung d� lam di�u nay, be ell t1 nhlic di nhiic l?i vdi mlnh: "Dtlng nga nhe! Dtlng nga nhe!", "CAn th�! CAn th�!", "Leo xu6ng nao! Leo xu6ng nao!". Khi da leo duQc xu6ng dudi d<'.lt sau t<'.lt ca n6 11,lc miet mai do, be n6i "Lam li;ti nao!" va li;ii leo Um. Cll th� trong vong m(>t ti�ng ruoi dC>ng hC>. Rbi be b6ng dung l?i co.ng dc)t ng(>t nhu khi biit d�u v�y. Co m(>t nhu c�u b�n trong nao d6 da duQc thoa man. Be bJ.nh than, h?nh phuc va siin sang di vao trong nha d� an trua. Viec hi�u rang nhang thi�n hudng hanh vi dang vl)n hanh trong su6t cac hoi;it dc'.)ng kham pha, dinh hudng, slip x�p trlnh tl,l chuy�n d(>ng, thao tac vdi doi tay, l�p l?i thao tac vdi mllc de'.) hoan hao va chuAn xac cao hdn, di�n d?t hanh dc'.)ng. . . cua con trai m'l.nh da giup ba m� chtu danh thoi gian ph6i hQp vdi be trong tro chdi leo treo nay. Nhang thi�n hudng nay gia vai tro r<'.lt ldn chll khong chi la chuyen giup be hQc each l�n xu6ng m(>t cai thang. Chung giup be tl,l dao luyen nhung ky m1ng cha mtnh, khOng phai la ky nang th� dl,lc ma la nhung ky nang c�n thi�t cho cu(>c s6ng. Sau khi mo ta li;ti S1 viec cho toi nghe, ha m� n6i: "Toi r<'.lt vui vi da danh thoi gian con trai t6i trong bu6i sang horn do!".