2. ГОМЕЛЬ
Гомель (летапісны Гомій, Гомей і, Гомін, Гомь,
Гом’е) з’явіўся на прыканцы I стагоддзя н.э.
на зямлі радзімічаў.
Яго дзядзінец размяшчаўся на мысе, утвораным
правым берагам ракі Сож і левым берагам ручая
Гамеюк, які упадаў у Сож .
З поўначы і захаду да да дзядзінца прымыкаў
акаляючы горад, навокал якога фарміраваліся пасады .
Упершыню Гомель узгадваецца ў Іпацьеўскім летапісу як
уладанні чарнігаўскага князя і князя Ігара Ольгавіча.
Археалагічныя звесткі сведчаць пра тое, што ў XI - пач. XIII ст.
ў горадзе былі развіты жалезаапрацоўчае, ювелирна-
бронзаліцейнае, ганчарнае, дрэваапрацоўчае,
кастарэзнае, зброевае рамёствы .Гандлёвыя шляхі звязывали
яго Кіевам, Чарнігавам, Смаленскам, Валынню, Паўночнай
Руссю, Візантыяй.
Да пачатку XIII ст. Гомель был аднім з буйнейшых гарадоў на
зямлі радзімічаў .
3. Што паглядзець у Гомеле?
Перш за ўсё, парк! Ён быў
закладзены ў канцы XVIII
века графам Румянцавым,
па загаду якога тут быў
узведзены і палац.
Як кажуць людзі вучоныя,
гэта самы ўдалы прыклад
паркабудавання ва ўсёй
Беларусі.
Парк расположены на
стромкім беразе ракі Сож.
Агульная плошча - 25
гектараў.
4. Адзін з найвялікшых
плюсаў- выдатна
скампанаваныя ў
агульныя групы пароды
дрэў, што ўзмацняе іх
ўспрыманне.
Сярод звыклых для нас
клёна, ясеня і каштана
можна знайсці веймутаву
сасну, пірамідальны дуб і
нават манчжурскі арэх.
Парк быў разбіты для
таго, каб надаць
непаўторнасць палацу,які
да сенняшніх дзён стаіць
на сваім месцы.
5. Палац быў закладзены для сям’і графа Румянцава ў
1785 годзе і пабудаваны за 20 лет.
Сваё аблічча, але вельмі нязначна, будынак мяняў
толькі аднойчы - счакаўшы амаль 60 год, калі было
перадана генералу Паскевічу.
У той жа час дойліды вырашылі надстроіць башню,
якая надала палацу яшчэ большай велічнасці.
6. Гомельскаму парку дзвесце год. Ён з’яўляецца часткай
палацава-паркавага ансамбля,стварэнне якога звязана з
вядомымі у Расіі XVIII–XIX стагоддзяў імёнамі
Румянцавых і Паскевічаў. Центрам ансамбля з’яўляецца
раскошны палац, узор архітэктуры класіцызму XIX века.
7. Самы вялікі звон у Беларусі быў усталяваны на званіцы
праваслаўнага сабора Пятра і Паўла ў горадзе над
Сожам.
Яго выраблялі каля двух месяцаў.
Вышыня звана - 2 метры, дыаметр - поўтара, а вага
дасягае прыблізна 2 тон.
На новым зване выяўлены лікі святых Пятра и Паўла, у
гонар якіх і быў пабудаваны галоўны гомельскі храм, а
таксама крыж абаронцы беларускай зямлі Ефрасінні
Полацкай.
8. ЛОЕЎ
Лоеў стаіць на Дняпры на мяжы з Украінайстоит на
Заснаваны ў XV стагоддзі.
Уся шматвекавая гісторыя Лоеўшчыны цесна
пераплятаецца з Дняпром, які звязвае паўночныя
моры з Чарнаморскім басейнам, г. зн. Скандынавію і
Візантыю.
У старажытнасці гэта быў гандлёвы шлях, які
ўвайшоў у гісторыю пад назвай «шлях з варагаў у
грэкі».
Ён з’яўляецца і асноўнай прычынай каланізацыі
зямель Падняпроўя.
А яшчэ гэта тэрыторыя некалькі стагоддзяў
знаходзілася паміж Маскоўскай дзяржавай і Вялікім
княствам Літоўскім, з’яўляючыся прычынай многіх
канфліктаў.
9. 31 чэрвеня 1649 года каля Лоева адбылася самая буйная бітва казацка-
сялянскай вайны 1648--1651 гг. паміж войскамі украінскага гетмана
Багдана Хмяльніцкага і польскага канцлера Януша Радзівла, якая
ўвайшла ў гісторыю пад назвай Лоеўская бітва. Яна паклала пачатак
гістарычнаму аб’яднанню Украіны з Расіяй.
Маёнткава-парковы ансамбль першай паловы XIX стагоддзя ў вёсцы
Суткава Лоеўскага раёну уключаны ў дзяржаўны спіс гісторыка-
культурных каштоўнасцей Беларусі. Маёнтак быў пабудаваны ў
пачатку XIX стагоддзя (прыблізна ў 1810 г.), як мякуецца, рускім
архітэктарам- дакладна прасочваецца руская школа дойлідства. На
прыканцы стагоддзя будынак перайшоў у маёмасць графіні
Бараноўскай, якая разам з мужам, што нёс службу пры імператары,
рыязджала сюды «на воды», аддаючы перавагу Лоеўшчыне, а не
вядомейшаму ў той час Карлсбаду (Карлавым Варам).
11. У лоеўскім музее бітвы за Днепр захоўваецца
каля 3000 унікальных экспанатаў часу
Вялікай Айчыннай вайны. Яшчэ тут
прадстаўлены фотаздымкі,баявыя літкі,
сценгазеты і іншыя матэрыялы, якія
раскрываюць подзвігі герояў фарсіравання
Дняпра.
12. РЭЧЫЦА
Рэчыца – адзін са старажытнейшых гарадоў Беларусі.
Першыя паселішчы у гэтых краях датычацца да эпохі
мезаліта (9-5 тысячагоддзе да н.э.). Пазней мясцовасць
насялялі дрыгавічы. Упершыню горад узгадваецца ў
Наўгародскім летапісу ў 1213 годзе, як горад Чарнігаўскага
княства. Акрамя таго Рэчыцай валодалі яшчэ і кіеўскія і
тураўскія князі.
У час княжання Гедыміна (1310-1341 гг.) горад увайшоў у
склад Вялікага княства Літоўскага. Разам з Оршай,
Шкловам, Магілёвам, Старым Быхавам, Рагачовам рэчыца
уваходзіла ў развітую сістэму абароны мяжы на Дняпры.
13. У рэчыцкім мікрараёне
Дняпроўскім, на беразе
Дняпра, усталявана стэла-
капліца ў памяць пра
трохдзенную астаноўку
судна, якое перавазіла
святыя мошчы Ефрасінні
Полацкай з Кіева ў Полацк
у 1912 годзе.
14. ЮРАВІЧЫ
Усходняе Палессе людзі
пачалі засяляць
50 тыс. гадоў таму , и яркім
подцвярджэннем гэтаму з’яўляецца стаянка
людзей у вёсцы Юравічы Калінкавіцкага
раёну, якой ўжо амаль 25 тыс. гадоў. У 1929 годзе
мясцовыя жыхары знайшлі дзіўныя косці,якія
аказаліся мамантавымі. На месцы былі
праведзены масштабныя раскопкі, у выніку якіх і
была знойдзена гэта стаянка.
В 1970-х гадах навокал вескі знайшлі яшчэ пяць
паселішчаў: тры- неалітычных, селішча
банцераўскай культуры (VI - VIII стагоддзя нашай
эры).
15. Стаянка першабытнага
чалавека ў Юравічах,
датычацца да
палеалітычнага перыяду
каменнага стагоддзя, калі
першабытныя людзі
карысталіся грубымі
каменнымі прыладамі,
займаліся паляваннем і
збіральніцтвам.
20. Храм у гонар Нараджэння
Прысвятой Багародзіцы
будаваўся на працягу 40
гадоў на месцы выяўлення
гэтай іконы, і доўгі час затым
быў месцам паломніцтва не
толькі для беларусаў- для
вылячэння цудатворнай
іконай сюды прыязджалі з
ўсёй Русі.
21.
МОЗЫР
Мозыр – адзін са старэйшых гарадоў Беларусі.
Наконт паходжання назвы «Мозыр» ёсць дзве версіі.
Першая: ад імені народнасці «мазур». Другая- ад тэрміна
«мосыр», што значыць «сырасць» (горад размешчаны ў
азёрнай мясцовасці прыпяцкай поймы).
У пітсьмовых крыніцах Мозыр упершыню ўзгадваецца ў
1155 годзе, калі кіеўскі князь Юрый Даўгарукі перадаў яго
чарнігаўскаму князю Святаславу Вольгавічу у знак
удзячнасці за падтрымку.
Горад уваходзіў у склад Кіеўскага, Чарнігаўскага і
Тураўскага княстваў.
З сярэдзіны 14 ст. – у складзе Вялікага княства Літоўскага,
з1569 г. – Рэчы Паспалітай. У складзе Вялікага княства
Літоўскага Мозыр развіваўся як гандлёва- рамесніцкае
паселішча ў статусе «гаспадарскага горада». Гэта значыць,
што Мозыр не трапіў у прыватныя рукі і быў маёмасцю
дзяржавы.
У1577 годзе Мозыр атрымаў магдэбурскае права.
24. ТУРАЎ
Тураў – старажытнейшы горад на тэрыторыі
тапіснага племені дрыгавічы, аднаго з найбольш
развітых усходнеславянскіх плямёнаў, якія мелі
сваё сваё княжанне яшчэ да ўваходжання яго ў
склад старажытнарускай дзяржавы з цэнтрам у
Кіеве.
Відавочна ён быў найбольш буйным населеным пунктам на
тэрыторыі дрыгавічоў і з’яўляўся эканамічным і палітычным
цэнтрам, своеасаблівай сталіцай княжання, якое ўтварылася
на тэрыторыі рассялення гэтага племяннога саюза.
У «Аповесці мінулых гадоў» ён упершыню узгадваецца пад
980 г., па ўзросту саступаючы Полацку, вядомаму з 862 г.
25. 1865 годзе ў Тураве
знойдзены
фрагмент
Евангелля
Тураўскага.
Тураўскім названа
яно па месцы
адкрыцця ў Тураве.
26. У Тураве нарадзіўся,
жыў і прапаведваў
усходнеславянскі
«Златаўст» - Кірыл.
Пра яго творчую
дзейнасць кажуць
мноства
арыгінальных
самастойных твораў
у ,выглядзе малітваў,
царкоўных
павучанняў,
сказанняў,
святочных «слоў».
27. У старажытнасці, па прыданню,
у Тураве дзейнічала 75 цэркваў,
за што горад вобразна называлі
другім Іерусалімам.
Ёсць версія, што крыж, які
вырастае з зямлі на Барысава –
Глебскіх могілках, з’яўляецца
адным з трох крыжоў, якія,
адпаведна прыданню, прыплылі
ў Тураў па Дняпры і Прыпяці з
Кіева адразу пасля хрышчэння
Русі.
Два крыжы захаваліся да нашых
дзён і знаходзяцца ў драўлянай
царкве Усіх Святых.
Цікава, што прыплыўшыя па
вадзе крыжы – каменныя і
плылі яны супраць плыні.
Гісторыя гэтая дзіўная і
таямнічая, як гісторыя самога
Турава.
28. Царква Усіх Святых пабудавана ў 1810 годзе. За 200
год сваёй гісторыі яна ніколі не
перабудоўвалася,нягледзячы на тое, што перажыла
Айчынную вайну з французамі,першую сусветную
вайну, савецкі атэізм і Вялікую Айчынную вайну
.Усясвяцкая царква захоўвае міратачашчую ікону
Мікалая Цудатворца, два авеяныя тайнамі і
паданнямі каменныя хрысціянскія
крыжы.
29. ЧЫРВОНЫ БЕРАГ
За 400 прывезеных з Бабруйску цаглін памешчык
Паплеўскі, які распачаў будаўніцтва маёнтка ў
маляўнічым мястэчку Чырвоны бераг, плаціў
сялянам, кажуць, па 5 капеек. І жадаючых
падзарабіць ( за некалькі ездак можна было
купіць карову) хапала з лішкам.
Вапна для кладкі гасілася спачатку ў спецыяльнай
яме цэлы год. Туды для паляпшэння яе якасцяў
дадавалі курыныя яйкі, скідывалі жывёлін.
Узвялі сапраўдны помнік архітэктуры – двухпавярховы маёнтак з
36 пакояў,Воздвигли настоящий памятник архитектуры -
двухэтажный особняк из 36 комнат, аздабленне якіх не
паўтараецца. У будынку размяшчалася і невялікая царква.
отделка которых не повторяется.
Будаўніцтва было скончана ў 1893 годзе. Будынак не пацярпеў
пад час вайны, таму што ў ім размяшчаліся два шпіталі –
чырвонаармейскі, а затым і нямецкі.
30. Тут жа знаходзіцца і
багатая галерэя жывапісу ( у
асноўным XIX стагоддзя) –
стварэнні Сямірадскага,
Айвазоўскага, Кандраценкі.
31. Побач з палацам на плошчы
каля 10 га быў разбіты
«англійскі парк» пейзажна-
рэгулятыўнага тыпу і
высаджаны сад. Сець
дарожак і прагулачны
маршрут падзяляюць парк
на некалькі зон, одна з якіх
прымыкае да ракі Добасна.
32. ЧАЧЭРСК
Чачэрск вядомы па летапісам з
XII ст., размешчаны паблізу
ўпадзення ракі Чачэры ў Сож.
Гэтая тэрыторыя са
старажытных часоў была аблюбавана
для паселішча. У аснову горада,
відавочна, пакладзена старажытнае
гарадзішча, з якога вырасла паселішча з
планіровачнай будовай, характэрнай для
гарадоў XII-XIII ст.
33. Сапраўдным падарункам
для гаражан стала
адкрыццё пасля
рэстаўрацыі ратушы –
помніка архітэктуры XVIII
ст.
На здымку: падчас
святочнага адкрыцця
ратушы гасцей вітае
Екацярына II.
34. У верасні 2004 г. Чачэрск адзначыў 845-годдзе. У гэтым
горадзе праездам з ссылкі быў Аляксандр Сяргеевіч Пушкін,
ЕкацярынаII прымала ўдзел у адкрыцці Свята –
Прэабражэнскай царквы, сустракалася тут з графам
Румянцавым. Наведваў Чачэрск і Мікалай I. А чачэрскі граф
Захарый Чарнышоў нават арганізаваў у ратушы крэпасны
тэатр.
35. Захаваўся да нашых дзён помнік
архітэктуры XVIII стагоддзя - Спаса-
Прэабражэнская царква ў Чачэрску,
якая была пабудавана графам
Чарнышовым у стыле класіцызма ў
1783 годзе.
36. ВЕТКА
Ветка была заснавана ў 1685 годзе
стараверамі, уцёкшымі з Расіі. У
XVII-XVIII ст. горад быў
раскольніцкім цэнтрам. У культуры
Веткі таго часу па- своему былі
зразумелы, перапрацаваны і
захованы традыцыі Маскоўскай
Русі. Нават цэнтральная плошча
горада называлася па аналогіі з
маскоўскай – Чырвоная. Такую назву
яна мае і цяпер.
37. 1 лістапада 1987 г. у
горадзе адкрыўся музей
народнай творчасці. Па
яго экспазіцыі можна
прасачыць
своеасаблівасць гісторыі
і культуры гэтага
рэгіёну Гомельшчыны.
Унікальная калекцыя і
своеасаблівая
экспазіцыя, аб’яднаўшыя
разнастайныя рэчы, - ад
старажытных ікон і кніг
да сучасных
арнаментальных
ручнікоў,- вабяць шмат
турыстаў. Заснавальнік
музея - Фёдар Рыгоравіч
Шкляроў (1925-1988 гг.),
ураджэнец і жыхар
Веткі.
38. Экспазіцыя Веткаўскага
музея народнай творчасці. У
ёй прадстаўлены разьба па
дрэву з залачэннем – метад
вытворніцтва вокладаў
ікон, які бярэ свой пачатак
ад беларускай сквазной
разьбы і прымяняецца ў 17
ст. для ўпрыгожвання
маскоўскіх сабораў –
унікальная спадчына
веткаўскіх майстроў –
стараабрадцаў.
Яны захавалі старажытную
тэхналогію, дзе кожная рама
– кіот, выкананы ў
традыцыйным вобразе
райскага саду з гронкамі
вінаграда, яблыневымі
кветкамі, розамі і лісцем.
40. Хальч — вёска Веткаўскага
раёна Гомельскай вобласці, на
правым высоком беразе
поўнаводнага Сожа. Тут
захавалася сядзіба,
пабудаваная ў пачатку XIX
ст. у формах
класіцізма.Размешчана на
ўзвышшы, у стромкага спуску
да ракі, яе добра відаць і
здалёк, з розных месцаў
зарэчча.
