1. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE ÖĞRETEN VE
ÖĞRENEN ROLLERİ
Doç. Dr. AĞAH TUĞRUL KORUCU
SEVCAN ÇATKIN
OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ/18310341032

2. ÖĞRETEN ROLLERİ
Başarılı ve etkili bir uzaktan eğitim sürecinin
yürütülmesinde kuşkusuz en önemli paylardan
birisi öğreticilere aittir. Geleneksel sınıfta da
öğrenme ve öğretme sürecinin lideri veya
rehberi olan öğretici, uzaktan eğitim sürecinde
de bu rollerini sürdürebilmeli ve hatta bu
rollerini dijitalleştirmelidir. Bu bağlamda
uzaktan öğreticinin uzaktan eğitim sürecinde 7
farklı rolü vardır. Bu roller; teknolojik,
yönetimsel, değerlendirici olarak, öğretim
tasarlayıcısı, kolaylaştırıcı, pedagojik ve sosyal
rollerdir.

3. TEKNOLOJİK ROLLER
Öğretim Yönetim Sistemi
•ÖYS platformunun yeterliliklerini ve sınırlarını bilmeli
•ÖYS’ ye gelişmiş dosya (grafik, ses, video vs.) yükleme
(upload) özelliğini kullanabilmeli, gerektiğinde dosyaları
güncelleyebilmeli
•ÖYS platformunda kullanılabilecek kaynakların farkında
olabilmeli
•Platformda bulunan ÖYS araçlarını (group, calendar,
forum, quiz, wiki, note) ders içi etkinliklerde kullanabilmeli

4. Teknik
•Temel düzeyde teknik sorunları (ses, dosya vb.) çözebilmeli
•Mikrofon, kamera, kulaklık vb. cihazların çalışır durumda
olduğunu ders öncesi kontrol etmeli

5. Uygun Teknoloji Seçimi
•Yeni teknolojileri araştırabilmeli
•Uzaktan bir derste kullanılan teknolojilerde yetkin olabilmeli
•Uygun teknolojik kaynakları uzaktan eğitimde kullanabilmeli
•Öğrenciler üzerinde farklı teknolojik kaynakların bıraktığı etkilerin
farkına varabilmeli
Kaynak Sağlayıcı
•Basit ve özgün kaynaklar (doküman, web sayfaları vs.)
düzenleyebilmeli
•Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik seçiminde dikkat
etmeli (İntihal)

6. YÖNETİMSEL ROLLER
Zaman Yönetimi
•Ders planlaması yapabilmeli
•Ders etkinliklerini takvimsel olarak
ayarlayabilmeli
•Ders içi etkinliklere ayrılacak süreyi
belirleyebilmeli
•Değerlendirme zamanlamasını
belirleyebilmeli
•Haftalık gerçekleştirilecek
aktivitelerin zaman aralığını
belirlemeli

7. Ders Yönetimi
•Derse katılan
öğrencilere ders ile ilgili
kuralları hatırlatmalı
•Ders içinde dersle
ilgisiz ifade veya
soruları önleyebilmeli
•Etik kuralları ders
içerisinde
uygulayabilmeli

8. Kurumsal
•Kurum misyonunu ve ilkelerini bilmeli
•Kurumsal istekler karşısında idari prosedürleri uygulamalı
•İhtiyaç halinde kurumsal destek mekanizmalarını
uygulayabilmeli
•Öğrencileri kurumsal sorular karşısında ilgili birimlere
yönlendirebilmeli
•Yasal, gizlilik ve etik konuları ve bunların etkileri konusunda
bilgi sahibidir.

9. DEĞERLENDİRİCİ ROLLER
Değerlendirmeye Yönelik Roller
•Uygun değerlendirme kriterleri belirlemeli
•Alternatif ölçme tekniklerini uygulayabilmeli
•Ders içeriğini kapsayıcı ve düşünme becerilerini geliştirici sorular
sormalı
•Ödev rehberi hazırlayabilmeli
•Kendisini, programı ve içeriği değerlendirmeli
•Puanlamayı etik kurallara göre yapmalı ve sonuçları kaydetmeli

10. ÖĞRETİM TASARLAYICI ROLLER
Ders İçeriği
•Dersin öğrenme hedeflerini tanımlar ve hedeflere uygun öğretim
faaliyetleri geliştirmeli
•Ders öncesi, ders esnası ve ders sonrası görevleri belirlemeli
•Beklenen sorumlulukları, ödevleri ve değerlendirme ölçütlerini içeren
izlence paylaşmalı
•Uzaklığın etkisini azaltmaya yönelik önlemler (diyalog, tartışma, grup
çalışmaları vs.) almalı ve uygun içerik sağlamalı
•Var olan teknolojik imkânları göz önünde bulundurarak, minimum
müdahale gerektiren etkili bir ders tasarımı yapabilmeli

11. Ders Materyalleri
•Ders hedeflerine yönelik materyal ve
etkileşim ortamı belirlemeli
•Basit ve özgün materyaller (doküman,
web sayfaları vs.) düzenleyebilmeli
•Materyalleri öğrencilerin bireysel
farklılıklarını esas alarak
hazırlayabilmeli
•Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama
haklarına içerik seçiminde dikkat
etmeli (İntihal)
•Bireysel ders çalışmayı da kolaylaştırıcı
materyaller geliştirmeli

12. KOLAYLAŞTIRICI ROLLER
Öğrenmeyi Kolaylaştırma
•Gerçek hayattan örnekler vererek öğrencilerin konuyu anlamasını
kolaylaştırmalı
•Öğrencilerin farklı öğrenme biçimlerini desteklemeli
•Katılımcıların ders içeriğiyle ilgili paylaşımda bulunmasını teşvik
etmeli (Anlık sorular, fikir paylaşımları vs.)
•Öğrencilere kılavuzluk (scaffolding) ederek uygun geribildirimler
verebilmeli

13. Tartışmayı Kolaylaştırma
•Demokratik bir tartışma ortamının varlığını korumalı
•Tartışma ortamda fikir paylaşımını destekleyecek dönütler
vermeli
•Tartışmayı konu kapsamına göre yönlendirebilmeli

14. PEDAGOJİK ROLLER
İletişim
•Öğrencilerin demografik özelliklerine uygun iletişim kurmalı
(ırk,cinsiyet vb. ayrımları desteklememeli )
•Öğrencilere ulaşabilmek için mümkün olan tüm iletişim
kanallarını (e-posta, mesaj vb.) kullanmalı
•Eşzamanlı iletişim araçlarını da (Skype vs.) etkili
kullanabilmeli
•Öğrencilere açık ve anlaşılır bir yol haritası sunabilmeli

15. Öğrenme-Öğretme Süreci
•Öğrenci merkezli yaklaşımı ders içinde yansıtmalı
•Öğrenci merkezli öğrenme etkinliklerini kullanabilmeli
•Öğrencilere özdenetim duygusu altında araştırma ortamı
sunabilmeli
•Öğrenme türleriyle ilgili bilişsel süreçlerin farkında olmalı
•İşbirlikçi, aktif ve yansıtıcı öğrenmeyi desteklemeli
•Öğrencilerin bilgi ve becerileri nasıl kazandığını bilmeli
•Öğrencilerin yaşam becerileri kazanmalarına yardımcı
olmalı

16. Kişisel
•Öğretimi eleştirel olarak analiz edebilmeli
•Kişisel inançlarının farkında olarak gerektiğinde değiştirebilmeli
•Çevrimiçi öğrenme ve öğretme işleminin bileşenlerini anlayabilmeli
•Konu alanı bilgisini güncel tutar. (Öğrenmeye açıklık)
•Kişisel ve mesleki gelişimini organize edebilmeli

17. SOSYAL ROLLER
Sosyal Roller
•Ders içerisinde topluluk duygusu
geliştirmeye yardımcı olmalı
•Öğrenciler arası etkileşimi artırıcı
etkinlikler (işbirliği, grup çalışmaları vs.)
düzenlemeli
•Kültürel farklılıkları minimize ederek ve
ders içi insani ilişkileri güçlendirmeli
•Oluşabilecek ders içi çatışmaları dostça
çözebilmeli
•Öğrencileri destekleyici mesajlar
gönderebilmeli

18. GUASCH VE ARKADAŞLARININ ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
• Tasarım ve planlayıcı roller
• Sosyal roller
• Öğretici/bilgi verici roller
• Teknolojik roller
• Yönetimsel roller

19. ABDULLA’NIN TANIMLAMIŞ OLDUĞU ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
• Zihinsel roller
• Sosyal roller
• Yönetimsel roller
• Teknik roller

20. GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
• İçerik yöneticisi
• Teknoloji uzmanı
• Tasarımcı
• Sistem yöneticisi
• Süreç yöneticisi
• Danışman
• Değerlendirme uzmanı
• Araştırmacı

21. ÖĞRENEN ROLLERİ
Çevrimiçi öğrencilerin sahip olması gereken karakteristikleri şu
şekilde belirtilmiştir:
• Güçlü bir akademik kişisel görüş
• Çevrimiçi öğrenme teknolojilerini kullanmada akıcılık
• Kişilerarası iletişim ve iletişim kurma becerilerini göstermek
• Etkileşim ve işbirlikçi öğrenmenin değerini anlamak
• Uzaktan öğrenmeyi içsel olarak kontrol etmek
• Bireysel öğrenme becerileri geliştirmek
• Öğrenme topluluğunun parçası olma ihtiyacı sergilemek

22. Uzaktan öğrenme ortamlarındaki öğrenen rolleri:
• Öğrenim araçlarına erişen
• Teknolojiyi kullanabilen
• Çalışma şekli ve
alışkanlıkları edinilebilen
• Amaç ve hedefleri olan
• Kendine özgü yaşam tarzı
olan bireydir.