SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 31
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Kwantificering van bezoek van wilde (water)vogels aan de uitloop van
een pluimveelegbedrijf gesitueerd in een vogelgriep hot-spot gebied
Armin Elbers & José Gonzales
Wageningen Bioveterinary Research
Achtergrond
Achtergrond
Wilde (water)vogels – natuurlijk reservoir van vogelgriepvirussen - die
een vrije uitloop van een pluimveebedrijf bezoeken kunnen de kippen
besmetten door .......
• direct contact tussen wilde vogels en kippen;
• indirect contact: contaminatie van grond of waterpoelen in de uitloop
door uitwerpselen van wilde vogels
Onderzoeksvragen
 Welke soorten wilde vogels bezoeken de uitloop ?
 Welke maanden van het jaar ?
 Welke tijdstippen van de dag ?
 Met welke aantallen ?
 Hoe lang zijn zij in de uitloop ?
 Hebben wilde vogels direct contact met de kippen ?
Of zal overdracht van vogelgriep virus naar de kippen voornamelijk
plaats vinden door contact met gecontamineerde grond en
waterplassen in de uitloop ?
Uitloop legbedrijf
 38.000 leghennen
 Legbedrijf gestart in 2008 (daarnaast ook melkveebedrijf)
 Vogelgriep (HxNx) hot-spot:
 H6 introductie in 2010
 H6 introductie in 2012
 H9 introductie in 2013
 H6 introductie in 2014
 H10 introductie in 2017
 H10 introductie in 2018
Locatie : vrije uitloop legbedrijf gesitueerd in een waterrijk landschap,
1.8 km van de kustlijn en onder de vliegroute van migrerende wilde vogels
12 meter breed kanaal
4 meter breed kanaal
1.5 meter brede sloot
Buurman:
Vrije uitloop
legbedrijf
sinds 2017
Waterwegen rondom vrije uitloop legbedrijf
Weide en sloot rondom uitloop legbedrijf
Weide rondom uitloop legbedrijf
Waterwegen rond het pluimveebedrijf met wilde eenden en smienten
Videocamera monitoring van de uitloop
 Acht 1.3 Mpx TruVision IP 1/3" CMOS camera’s met varifocus objectief
2.8-12mm, uitgerust met Infrarood voor nachtopname
 Camera’s verbonden met een TruVision NVR10 network video recorder
met harde schijf voor opslag; opname 24 hr/dag, 7 dagen/week
Terugkijken en analyseren van opnames
Terugkijken en analyseren van opnames
Terugkijken en analyseren van nachtopnames
Video-opnames omzetten in analyseerbaar databestand
In totaal 5016 uur video-opnamen (209 dagen) geanalyseerd, alle maanden van het jaar gecoverd
Resultaten
Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
Resultaten
Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
Resultaten
Species (Latijn) Species NL naam Maand Jan Febr Mar Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec
totaal aantal
observatiedagen
17 20 23 18 15 13 13 22 10 19 17 22
Buteo buteo Buizerd 0:32:41 12:43:02 6:12:27 0:00:41 0:36:24 0:01:43 1:03:09 17:29:58 3:36:35 15:02:19 7:59:15 10:55:48
Anas platyrhynchos Wilde eend 1593:13:02 1135:58:56 1:41:34 2:50:48 0:03:42 8:54:32 656:11:59
unspecified Ongespecificeerde eendensoort 0:08:48 10:05:16 0:55:48
Chroicocephalus ridibundus Kokmeeuw 1:50:29 0:32:12 8:25:09 28:21:09
Pluvialis squatarola Zilverplevier 0:03:18 0:44:59 7:34:26
Larus fuscus graellsii Kleine mantelmeeuw 0:28:11 5:37:51 8:19:17 11:56:30 82:35:13 2:13:57 1:00:36 0:05:53 0:01:30
Haematopus ostralegus Scholekster 0:24:20 31:36:08 58:54:56 13:57:33 0:27:53
unspecified Ongespecificeerde meeuwsoorten 45:37:42 20:09:29 18:35:42 17:24:55 14:06:22 22:46:20 0:00:11 0:00:12 0:14:04
Streptopelia decaocto Turkse tortel 0:03:28 0:14:54
Columba palumbus Houtduif 2:10:08 0:12:20 1:49:03 0:46:17 0:01:59
unspecified Ongespecificeerde duivensoorten 0:36:10 0:48:51 38:59:15 36:16:51 96:22:02 0:19:34 0:07:15 4:03:20
Falco tinnunculus Torenvalk 0:15:43 0:00:51
Gallimula chloropus Waterhoen 40:01:57
Turdus merula Merel 55:58:16 7:55:01 51:37:52 1:51:17 0:09:36 0:25:58 53:08:04 7:38:57 0:08:23 0:14:46 125:58:48 8:00:52
Corvus corone Zwarte kraai 0:13:33 3:49:34 1:21:53 10:55:14 6:49:30 11:57:26 71:36:31 42:39:24 0:32:44 0:22:35 0:28:02
Sturnus vulgaris Spreeuw 0:31:45 17:23:30 57:45:56 114:34:51 105:31:25 4:06:17 20:03:28 0:07:47
Parus major Koolmees 0:07:47
Passer domesticus Huismus 61:10:56 98:42:31 2:46:01 109:54:45 2:15:43 254:57:38 112:24:35 348:59:45 15:35:39 10:31:47 61:14:10 39:03:30
Corvus monedula Kauw 0:06:11 0:02:16 1:14:22 0:09:28 39:56:27 7:14:24 2:08:30 1:13:21 6:37:21
Pica pica Ekster 0:38:08 31:06:44 25:09:08 0:06:12 9:15:28 1:16:17 33:43:36 19:24:47 10:17:24 8:13:25
Motacilla flava Gele kwikstaart 0:17:42
Motacilla alba Witte kwikstaart 0:02:30 0:36:56 28:52:06 132:48:12
Ardea cinerea Blauwe reiger 0:08:12 1:06:59
unspecified Ongespecificeerde uilensoorten 0:00:05 1:00:44 3:07:48 0:00:06
Vulpes vulpes Vos 0:00:28 0:09:20 0:00:17 0:08:59 0:15:17 0:00:58
Felis silvestris catus Huiskat 0:02:43 0:00:29 0:05:29
Martes foina Steenmarter 2:59:45 1:53:00 12:11:24 0:56:21 0:25:40 0:14:16 1:22:31 5:55:18 0:31:43 6:11:20 7:16:25 3:36:24
Lepus europaeus Haas 0:12:43 6:35:34
Oryctolagus cuniculus Konijn 0:00:07 2:20:34
unspecified Ongespecificeerde muizensoorten 8:12:54 2:29:44 4:44:16 1:35:01 0:11:13 0:01:44 0:29:45 0:21:40 0:44:34 0:25:19 1:04:21 0:25:23
unspecified Ongespecificeerde rattensoorten 0:16:56 0:06:10 0:03:44 0:08:44 0:45:06 0:00:30 0:04:15 0:02:42 0:04:30 0:00:55
Totale bezoektijd wilde fauna aan uitloop (hh:mm:ss)
Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
Resultaten
Species (Latijn) Species NL naam zwemmen/
badderen
(%)
water
drinken
(%)
fourageren
(%)
in boom
zitten/
bosjes/op hek
en observeren
(%)
eten
van
karkas
(%)
eten van
eieren
(%)
verenkleed
verzorgen
(%)
baltsen
(%)
met elkaar
spelen (%)
Buteo buteo Buizerd 0.0 0.3 8.7 93.9 4.2 0.6 0.0 0.0 0.0
Anas platyrhynchos Wilde eend 46.3 34.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
unspecified Ongespecificeerde eendensoort 22.2 22.2 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Chroicocephalus ridibundus Kokmeeuw 0.0 5.3 97.4 3.5 1.8 0.0 0.0 0.9 0.0
Pluvialis squatarola Zilverplevier 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Larus fuscus graellsii Kleine mantelmeeuw 0.0 2.0 97.7 2.5 17.6 0.0 0.0 0.0 0.0
Haematopus ostralegus Scholekster 0.0 0.5 97.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
unspecified Ongespecificeerde meeuwsoorten 0.0 12.2 83.5 25.0 1.9 0.0 0.2 0.5 0.0
Streptopelia decaocto Turkse tortel 0.0 0.0 75.0 75.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Columba palumbus Houtduif 0.0 9.1 45.5 54.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
unspecified Ongespecificeerde duivensoorten 0.0 0.4 65.0 38.0 0.0 0.0 0.0 0.4 0.0
Falco tinnunculus Torenvalk 0.0 0.0 25.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Gallimula chloropus Waterhoen 0.0 50.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Turdus merula Merel 0.2 4.7 80.1 36.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Corvus corone Zwarte kraai 0.0 5.0 59.6 47.6 9.1 0.8 0.0 0.0 0.0
Sturnus vulgaris Spreeuw 0.0 2.4 50.6 65.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Parus major Koolmees 0.0 0.0 100.0 50.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Passer domesticus Huismus 0.4 7.0 64.0 64.9 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Corvus monedula Kauw 0.0 0.0 63.0 40.7 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Pica pica Ekster 0.0 19.5 100.0 17.2 30.3 0.5 0.0 0.0 0.0
Motacilla flava Gele kwikstaart 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Motacilla alba Witte kwikstaart 0.0 0.0 97.1 5.8 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Ardea cinerea Blauwe reiger 0.0 20.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
unspecified Ongespecificeerde uilensoorten 0.0 0.0 8.8 91.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Vulpes vulpes Vos 0.0 0.0 94.1 0.0 5.9 0.0 0.0 0.0 0.0
Felis silvestris catus Huiskat 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Martes foina Steenmarter 0.0 3.8 95.2 0.0 1.5 0.0 0.0 0.0 1.3
Lepus europaeus Haas 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Oryctolagus cuniculus Konijn 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
unspecified Ongespecificeerde muizensoorten 0.0 1.3 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
unspecified Ongespecificeerde rattensoorten 0.0 20.7 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
Resultaten
 Er is een sterke scheiding m.b.t. aanwezigheid wilde vogels in de uitloop:
als de kippen in de uitloop aanwezig zijn (eind morgen tot zonsondergang),
zijn er geen tot vrijwel geen wilde vogels aanwezig in de uitloop
 Wilde vogels die landen in de uitloop worden weggejaagd door de kippen als de
kippen in de uitloop aanwezig zijn
 De meeste wilde vogels bezoeken de uitloop s’morgens wanneer er geen kippen
in de uitloop aanwezig zijn
 Eenden (belangrijkste dragers van vogelgriepvirus) bezoeken de uitloop primair
tussen zonsondergang en zonsopgang wanneer er geen kippen in de uitloop
aanwezig zijn
Resultaten
Meeuw, zwarte kraai, ekster, buizerd, uil en valk maar ook de steenmarter, vos, rat
en muis bezoeken zeer waarschijnlijk de uitloop omdat er karkassen van dode
kippen en eieren in de uitloop aanwezig zijn gratis eten
Resultaten
Waterpoelen worden met name gevormd in Herfst en Winter periode in de
uitloop; waterpoelen zijn zowel voor de kippen als voor wilde vogels interessant
(drinken, foerageren, badderen....... maar ook in poepen !)
Bezoek van wilde eenden s’nachts (Januari)
Hypothese m.b.t. vogelgriepvirus overdracht uitloop
In meerderheid zal overdracht van vogelgriepvirus tussen wilde
(water)vogels en kippen in de uitloop plaatsvinden via indirect
contact : opname virus via door uitwerpselen van wilde vogels
gecontamineerd water en grond (oraal-faecale route)
en niet
via direct contact tussen wilde vogels en de kippen
Conclusie
Er zijn verschillende mogelijkheden om het bezoek van wilde fauna aan de uitloop
te beperken en te verminderen:
 Dagelijks verwijderen van eieren en karkassen van dode kippen uit de uitloop
 Vorming van waterpoelen in de uitloop tegengaan (drainage)
Daarnaast aanbeveling om ...........
 Nieuw te vestigen pluimveebedrijven alleen toestaan in laag-risico gebied (niet in
de buurt van waterwegen/natuurgebied)
 Als pluimveebedrijf verschillende keren besmet is geraakt met vogelgriep en in
vogelgriep hoog-risico gebied is gesitueerd: weren van wilde vogels (met name
eenden) met getrainde hond of laserapparatuur
Aanbeveling
Een andere optie om contact tussen kippen en wilde vogels te voorkomen, en
tegelijkertijd de wens van consumenten m.b.t. welzijn en een ecologische
productiewijze in te vullen: Rondeel concept (http://www.rondeeleieren.nl/)
Dankwoord
Lynn de Boer en Nine Bakker (studenten van Aeres Hogeschool,
Dronten) en Gerdien van Dijk (student van Aeres Hogeschool, Almere)
Dankwoord
Kimberly Verboon (student Hogeschool INHOLLAND, Delft)
Dankwoord
Joeri Baak (student Fac. Diergeneeskunde, Utrecht),
Steven Venema (student van Hall Larenstein, Velp) en
Nhlanhla Makatini (student van Aeres Hogeschool, Almere)
Kwantificering bezoek wilde vogels aan uitloop pluimveebedrijf (Armin Elbers)
Dank voor de aandacht
VRAGEN ?
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van -
en gefinancierd door - het Ministerie van LNV
(WOT project 01-001-004)
armin.elbers@wur.nl

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von Sovon Vogelonderzoek

De Middelste Bonte Specht koloniseert Nederland
De Middelste Bonte Specht koloniseert NederlandDe Middelste Bonte Specht koloniseert Nederland
De Middelste Bonte Specht koloniseert NederlandSovon Vogelonderzoek
 
Het intieme leven van Nachtegalen in Meijendel
Het intieme leven van Nachtegalen in MeijendelHet intieme leven van Nachtegalen in Meijendel
Het intieme leven van Nachtegalen in MeijendelSovon Vogelonderzoek
 
Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022
Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022
Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022Sovon Vogelonderzoek
 
Korfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptx
Korfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptxKorfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptx
Korfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptxSovon Vogelonderzoek
 
Workshop witjes herkennen - Kars Veling.pptx
Workshop witjes herkennen - Kars Veling.pptxWorkshop witjes herkennen - Kars Veling.pptx
Workshop witjes herkennen - Kars Veling.pptxSovon Vogelonderzoek
 
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptx
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxBroedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptx
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxSovon Vogelonderzoek
 
Noordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptx
Noordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptxNoordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptx
Noordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptxSovon Vogelonderzoek
 
Gebouwnestelende eksters on building nesting magpies
Gebouwnestelende eksters on building nesting magpiesGebouwnestelende eksters on building nesting magpies
Gebouwnestelende eksters on building nesting magpiesSovon Vogelonderzoek
 
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Sovon Vogelonderzoek
 
Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)
Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)
Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)Sovon Vogelonderzoek
 
Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)
Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)
Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)Sovon Vogelonderzoek
 
Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)
Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)
Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)Sovon Vogelonderzoek
 
Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)
Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)
Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)Sovon Vogelonderzoek
 
Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)
Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)
Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)Sovon Vogelonderzoek
 
Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)
Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)
Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)Sovon Vogelonderzoek
 

Mehr von Sovon Vogelonderzoek (20)

De Raaf in Nederland
De Raaf in NederlandDe Raaf in Nederland
De Raaf in Nederland
 
De Middelste Bonte Specht koloniseert Nederland
De Middelste Bonte Specht koloniseert NederlandDe Middelste Bonte Specht koloniseert Nederland
De Middelste Bonte Specht koloniseert Nederland
 
Het intieme leven van Nachtegalen in Meijendel
Het intieme leven van Nachtegalen in MeijendelHet intieme leven van Nachtegalen in Meijendel
Het intieme leven van Nachtegalen in Meijendel
 
Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022
Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022
Pauzedia's NOU Landelijke Dag 2022
 
Opening NOU Landelijke Dag 2022
Opening NOU Landelijke Dag 2022Opening NOU Landelijke Dag 2022
Opening NOU Landelijke Dag 2022
 
Ganzen_herkennen_workshop.pptx
Ganzen_herkennen_workshop.pptxGanzen_herkennen_workshop.pptx
Ganzen_herkennen_workshop.pptx
 
Spektakel op de slaapplaats.pptx
Spektakel op de slaapplaats.pptxSpektakel op de slaapplaats.pptx
Spektakel op de slaapplaats.pptx
 
Korfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptx
Korfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptxKorfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptx
Korfslakken en Platteschijfhoren (Harrie Bosma).pptx
 
Workshop witjes herkennen - Kars Veling.pptx
Workshop witjes herkennen - Kars Veling.pptxWorkshop witjes herkennen - Kars Veling.pptx
Workshop witjes herkennen - Kars Veling.pptx
 
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptx
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxBroedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptx
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptx
 
Argustelling en monitoring.pptx
Argustelling en monitoring.pptxArgustelling en monitoring.pptx
Argustelling en monitoring.pptx
 
Noordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptx
Noordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptxNoordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptx
Noordse woelmuis Fryslan 2019-2021 Nico Beemster A&W.pptx
 
Gebouwnestelende eksters on building nesting magpies
Gebouwnestelende eksters on building nesting magpiesGebouwnestelende eksters on building nesting magpies
Gebouwnestelende eksters on building nesting magpies
 
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)
 
Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)
Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)
Batumi Raptor Count (Bart Hoekstra)
 
Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)
Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)
Motus wildlife tracking system (Sjoerd Duijns)
 
Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)
Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)
Gieren van Artis en GPS (Job van Tol)
 
Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)
Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)
Vogeltrek: retourtje van A naar B (Rien van Wijk)
 
Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)
Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)
Heart-rate and the energetic cost of migration (Morgan Brown)
 
Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)
Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)
Kleine jagers klem tussen vis en vos (Ingrid Tulp)
 

Kwantificering bezoek wilde vogels aan uitloop pluimveebedrijf (Armin Elbers)

  • 1. Kwantificering van bezoek van wilde (water)vogels aan de uitloop van een pluimveelegbedrijf gesitueerd in een vogelgriep hot-spot gebied Armin Elbers & José Gonzales Wageningen Bioveterinary Research
  • 3. Achtergrond Wilde (water)vogels – natuurlijk reservoir van vogelgriepvirussen - die een vrije uitloop van een pluimveebedrijf bezoeken kunnen de kippen besmetten door ....... • direct contact tussen wilde vogels en kippen; • indirect contact: contaminatie van grond of waterpoelen in de uitloop door uitwerpselen van wilde vogels
  • 4. Onderzoeksvragen  Welke soorten wilde vogels bezoeken de uitloop ?  Welke maanden van het jaar ?  Welke tijdstippen van de dag ?  Met welke aantallen ?  Hoe lang zijn zij in de uitloop ?  Hebben wilde vogels direct contact met de kippen ? Of zal overdracht van vogelgriep virus naar de kippen voornamelijk plaats vinden door contact met gecontamineerde grond en waterplassen in de uitloop ?
  • 5. Uitloop legbedrijf  38.000 leghennen  Legbedrijf gestart in 2008 (daarnaast ook melkveebedrijf)  Vogelgriep (HxNx) hot-spot:  H6 introductie in 2010  H6 introductie in 2012  H9 introductie in 2013  H6 introductie in 2014  H10 introductie in 2017  H10 introductie in 2018
  • 6. Locatie : vrije uitloop legbedrijf gesitueerd in een waterrijk landschap, 1.8 km van de kustlijn en onder de vliegroute van migrerende wilde vogels 12 meter breed kanaal 4 meter breed kanaal 1.5 meter brede sloot Buurman: Vrije uitloop legbedrijf sinds 2017
  • 7. Waterwegen rondom vrije uitloop legbedrijf
  • 8. Weide en sloot rondom uitloop legbedrijf
  • 9. Weide rondom uitloop legbedrijf
  • 10. Waterwegen rond het pluimveebedrijf met wilde eenden en smienten
  • 11. Videocamera monitoring van de uitloop  Acht 1.3 Mpx TruVision IP 1/3" CMOS camera’s met varifocus objectief 2.8-12mm, uitgerust met Infrarood voor nachtopname  Camera’s verbonden met een TruVision NVR10 network video recorder met harde schijf voor opslag; opname 24 hr/dag, 7 dagen/week
  • 14. Terugkijken en analyseren van nachtopnames
  • 15. Video-opnames omzetten in analyseerbaar databestand In totaal 5016 uur video-opnamen (209 dagen) geanalyseerd, alle maanden van het jaar gecoverd
  • 16. Resultaten Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
  • 17. Resultaten Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
  • 18. Resultaten Species (Latijn) Species NL naam Maand Jan Febr Mar Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec totaal aantal observatiedagen 17 20 23 18 15 13 13 22 10 19 17 22 Buteo buteo Buizerd 0:32:41 12:43:02 6:12:27 0:00:41 0:36:24 0:01:43 1:03:09 17:29:58 3:36:35 15:02:19 7:59:15 10:55:48 Anas platyrhynchos Wilde eend 1593:13:02 1135:58:56 1:41:34 2:50:48 0:03:42 8:54:32 656:11:59 unspecified Ongespecificeerde eendensoort 0:08:48 10:05:16 0:55:48 Chroicocephalus ridibundus Kokmeeuw 1:50:29 0:32:12 8:25:09 28:21:09 Pluvialis squatarola Zilverplevier 0:03:18 0:44:59 7:34:26 Larus fuscus graellsii Kleine mantelmeeuw 0:28:11 5:37:51 8:19:17 11:56:30 82:35:13 2:13:57 1:00:36 0:05:53 0:01:30 Haematopus ostralegus Scholekster 0:24:20 31:36:08 58:54:56 13:57:33 0:27:53 unspecified Ongespecificeerde meeuwsoorten 45:37:42 20:09:29 18:35:42 17:24:55 14:06:22 22:46:20 0:00:11 0:00:12 0:14:04 Streptopelia decaocto Turkse tortel 0:03:28 0:14:54 Columba palumbus Houtduif 2:10:08 0:12:20 1:49:03 0:46:17 0:01:59 unspecified Ongespecificeerde duivensoorten 0:36:10 0:48:51 38:59:15 36:16:51 96:22:02 0:19:34 0:07:15 4:03:20 Falco tinnunculus Torenvalk 0:15:43 0:00:51 Gallimula chloropus Waterhoen 40:01:57 Turdus merula Merel 55:58:16 7:55:01 51:37:52 1:51:17 0:09:36 0:25:58 53:08:04 7:38:57 0:08:23 0:14:46 125:58:48 8:00:52 Corvus corone Zwarte kraai 0:13:33 3:49:34 1:21:53 10:55:14 6:49:30 11:57:26 71:36:31 42:39:24 0:32:44 0:22:35 0:28:02 Sturnus vulgaris Spreeuw 0:31:45 17:23:30 57:45:56 114:34:51 105:31:25 4:06:17 20:03:28 0:07:47 Parus major Koolmees 0:07:47 Passer domesticus Huismus 61:10:56 98:42:31 2:46:01 109:54:45 2:15:43 254:57:38 112:24:35 348:59:45 15:35:39 10:31:47 61:14:10 39:03:30 Corvus monedula Kauw 0:06:11 0:02:16 1:14:22 0:09:28 39:56:27 7:14:24 2:08:30 1:13:21 6:37:21 Pica pica Ekster 0:38:08 31:06:44 25:09:08 0:06:12 9:15:28 1:16:17 33:43:36 19:24:47 10:17:24 8:13:25 Motacilla flava Gele kwikstaart 0:17:42 Motacilla alba Witte kwikstaart 0:02:30 0:36:56 28:52:06 132:48:12 Ardea cinerea Blauwe reiger 0:08:12 1:06:59 unspecified Ongespecificeerde uilensoorten 0:00:05 1:00:44 3:07:48 0:00:06 Vulpes vulpes Vos 0:00:28 0:09:20 0:00:17 0:08:59 0:15:17 0:00:58 Felis silvestris catus Huiskat 0:02:43 0:00:29 0:05:29 Martes foina Steenmarter 2:59:45 1:53:00 12:11:24 0:56:21 0:25:40 0:14:16 1:22:31 5:55:18 0:31:43 6:11:20 7:16:25 3:36:24 Lepus europaeus Haas 0:12:43 6:35:34 Oryctolagus cuniculus Konijn 0:00:07 2:20:34 unspecified Ongespecificeerde muizensoorten 8:12:54 2:29:44 4:44:16 1:35:01 0:11:13 0:01:44 0:29:45 0:21:40 0:44:34 0:25:19 1:04:21 0:25:23 unspecified Ongespecificeerde rattensoorten 0:16:56 0:06:10 0:03:44 0:08:44 0:45:06 0:00:30 0:04:15 0:02:42 0:04:30 0:00:55 Totale bezoektijd wilde fauna aan uitloop (hh:mm:ss) Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
  • 19. Resultaten Species (Latijn) Species NL naam zwemmen/ badderen (%) water drinken (%) fourageren (%) in boom zitten/ bosjes/op hek en observeren (%) eten van karkas (%) eten van eieren (%) verenkleed verzorgen (%) baltsen (%) met elkaar spelen (%) Buteo buteo Buizerd 0.0 0.3 8.7 93.9 4.2 0.6 0.0 0.0 0.0 Anas platyrhynchos Wilde eend 46.3 34.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 unspecified Ongespecificeerde eendensoort 22.2 22.2 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Chroicocephalus ridibundus Kokmeeuw 0.0 5.3 97.4 3.5 1.8 0.0 0.0 0.9 0.0 Pluvialis squatarola Zilverplevier 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Larus fuscus graellsii Kleine mantelmeeuw 0.0 2.0 97.7 2.5 17.6 0.0 0.0 0.0 0.0 Haematopus ostralegus Scholekster 0.0 0.5 97.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 unspecified Ongespecificeerde meeuwsoorten 0.0 12.2 83.5 25.0 1.9 0.0 0.2 0.5 0.0 Streptopelia decaocto Turkse tortel 0.0 0.0 75.0 75.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Columba palumbus Houtduif 0.0 9.1 45.5 54.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 unspecified Ongespecificeerde duivensoorten 0.0 0.4 65.0 38.0 0.0 0.0 0.0 0.4 0.0 Falco tinnunculus Torenvalk 0.0 0.0 25.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Gallimula chloropus Waterhoen 0.0 50.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Turdus merula Merel 0.2 4.7 80.1 36.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Corvus corone Zwarte kraai 0.0 5.0 59.6 47.6 9.1 0.8 0.0 0.0 0.0 Sturnus vulgaris Spreeuw 0.0 2.4 50.6 65.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Parus major Koolmees 0.0 0.0 100.0 50.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Passer domesticus Huismus 0.4 7.0 64.0 64.9 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Corvus monedula Kauw 0.0 0.0 63.0 40.7 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Pica pica Ekster 0.0 19.5 100.0 17.2 30.3 0.5 0.0 0.0 0.0 Motacilla flava Gele kwikstaart 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Motacilla alba Witte kwikstaart 0.0 0.0 97.1 5.8 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Ardea cinerea Blauwe reiger 0.0 20.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 unspecified Ongespecificeerde uilensoorten 0.0 0.0 8.8 91.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Vulpes vulpes Vos 0.0 0.0 94.1 0.0 5.9 0.0 0.0 0.0 0.0 Felis silvestris catus Huiskat 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Martes foina Steenmarter 0.0 3.8 95.2 0.0 1.5 0.0 0.0 0.0 1.3 Lepus europaeus Haas 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Oryctolagus cuniculus Konijn 0.0 0.0 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 unspecified Ongespecificeerde muizensoorten 0.0 1.3 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 unspecified Ongespecificeerde rattensoorten 0.0 20.7 100.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Bron: Elbers & Gonzales; Transbound. Emerg. Dis. 2019
  • 20. Resultaten  Er is een sterke scheiding m.b.t. aanwezigheid wilde vogels in de uitloop: als de kippen in de uitloop aanwezig zijn (eind morgen tot zonsondergang), zijn er geen tot vrijwel geen wilde vogels aanwezig in de uitloop  Wilde vogels die landen in de uitloop worden weggejaagd door de kippen als de kippen in de uitloop aanwezig zijn  De meeste wilde vogels bezoeken de uitloop s’morgens wanneer er geen kippen in de uitloop aanwezig zijn  Eenden (belangrijkste dragers van vogelgriepvirus) bezoeken de uitloop primair tussen zonsondergang en zonsopgang wanneer er geen kippen in de uitloop aanwezig zijn
  • 21. Resultaten Meeuw, zwarte kraai, ekster, buizerd, uil en valk maar ook de steenmarter, vos, rat en muis bezoeken zeer waarschijnlijk de uitloop omdat er karkassen van dode kippen en eieren in de uitloop aanwezig zijn gratis eten
  • 22. Resultaten Waterpoelen worden met name gevormd in Herfst en Winter periode in de uitloop; waterpoelen zijn zowel voor de kippen als voor wilde vogels interessant (drinken, foerageren, badderen....... maar ook in poepen !)
  • 23. Bezoek van wilde eenden s’nachts (Januari)
  • 24. Hypothese m.b.t. vogelgriepvirus overdracht uitloop In meerderheid zal overdracht van vogelgriepvirus tussen wilde (water)vogels en kippen in de uitloop plaatsvinden via indirect contact : opname virus via door uitwerpselen van wilde vogels gecontamineerd water en grond (oraal-faecale route) en niet via direct contact tussen wilde vogels en de kippen
  • 25. Conclusie Er zijn verschillende mogelijkheden om het bezoek van wilde fauna aan de uitloop te beperken en te verminderen:  Dagelijks verwijderen van eieren en karkassen van dode kippen uit de uitloop  Vorming van waterpoelen in de uitloop tegengaan (drainage) Daarnaast aanbeveling om ...........  Nieuw te vestigen pluimveebedrijven alleen toestaan in laag-risico gebied (niet in de buurt van waterwegen/natuurgebied)  Als pluimveebedrijf verschillende keren besmet is geraakt met vogelgriep en in vogelgriep hoog-risico gebied is gesitueerd: weren van wilde vogels (met name eenden) met getrainde hond of laserapparatuur
  • 26. Aanbeveling Een andere optie om contact tussen kippen en wilde vogels te voorkomen, en tegelijkertijd de wens van consumenten m.b.t. welzijn en een ecologische productiewijze in te vullen: Rondeel concept (http://www.rondeeleieren.nl/)
  • 27. Dankwoord Lynn de Boer en Nine Bakker (studenten van Aeres Hogeschool, Dronten) en Gerdien van Dijk (student van Aeres Hogeschool, Almere)
  • 28. Dankwoord Kimberly Verboon (student Hogeschool INHOLLAND, Delft)
  • 29. Dankwoord Joeri Baak (student Fac. Diergeneeskunde, Utrecht), Steven Venema (student van Hall Larenstein, Velp) en Nhlanhla Makatini (student van Aeres Hogeschool, Almere)
  • 31. Dank voor de aandacht VRAGEN ? Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van - en gefinancierd door - het Ministerie van LNV (WOT project 01-001-004) armin.elbers@wur.nl