Vroege signalering en vroege actie: exoten voorkomen is beter dan beheren. Natuurplaza Symposium 2017. Door Baudewijn Ode, Floron

1. Vroege signalering en vroege
actie: exoten voorkomen is
beter dan beheren
Baudewijn Odé, Jeroen van Delft en
Jeroen van Zuidam
20 januari 2017
Foto: Piet Bremer

2. Invasies van exoten kennen veel parallellen
 1 op 10 exoten overleeft
 1 op 100 exoten groeit uit tot invasie
MAAR
 welke soort?
 Wanneer?
 Waar?

3. Vroege signalering
 Op internationale lijsten

4. Vroege signalering
 Op internationale lijsten

5. 5/20
ontdekking
introductie
besef bij
groot publiek
KOSTEN
Invasiecurve
ACTIE
JAAR
GROOTTE
GEBIED
preventie /
uitroeiing mogelijk
Locale controle
Uitroeing onwaarschijnlijk,
Intensieve inspanningen vereist

6. 6/20
preventie /
uitroeiing mogelijk
Locale controle
Uitroeing onwaarschijnlijk,
Intensieve inspanningen vereist
KOSTEN
JAAR
SIGNALERING
ACTIE
GROOTTE
GEBIED
Invasiecurve

7. Aanlooptijd
 Veel soorten kennen een lange aanlooptijd (fase 1), waarin de
problemen niet groot zijn of lijken te zijn
 Meestal reden om niets te doen
 Voorbeelden:
 Watercrassula,
 Bezemkruiskruid,
 Damhert,
 …
Bron: Oostermeijer, 2016

8. Vroege signalering
 Mede dankzij de vele waarnemersogen/burgerparticipatie
(samenwerking soortenorganisaties)
 Soms zeer deskundig (bekend met buitenlandse literatuur e.d.)
 Zoekkaart/determinatiehulp helpt enorm
 Tijdschrift “Kijk op exoten”
 Waarnemingen over de grenzen van soortgroepen en door niet-
deskundigen
 Bewijsmateriaal in collecties (Naturalis)
 Samenbundeling in NDFF (incl. validatie)
 Duiding door soortenorganisaties / NEC-E / NVWA

9. Vroege signalering (voorbeelden)
 Brulkikker
 Aziatische veldkers
 Bsal (Vuursalamander) Science-publicatie
 Appelslak
 …

10. Vroege signalering (Brulkikker)
 Bewezen invasieve soort (IUCN)
 Schadelijk voor inheemse soorten
 Bekende grote populaties in België
 Zoekkaart
 (lokale) persaandacht
 Burger reageert in 2010: twee tuinvijvers
 Populatie wordt binnen 2 jaar vernietigd

11. Vroege signalering (Aziatische veldkers)
 Eenjarig onkruid ontsnapt bij
kwekers/importeurs, via tuin- en
kamerplanten
 Vooralsnog geen probleem met
invasiviteit
 Eerste jaar na ontdekking en
verspreiden kenmerken meer dan 100
waarnemingen door heel Nederland
 Monitoring, want “lijkt” geen
probleemsoort

12. Vroege actie (na snelle signalering)
 Vanuit zowel theorie als praktijk meest kosteneffectieve oplossing
 Gebeurt bijna nooit en nooit zo mooi als bij Brulkikker
 Niet alleen nodig bij nieuwe binnenkomers, maar
 Juist ook van belang voor regionaal beheersbaar houden van
soorten die nu wijdverspreid voorkomen
 Beheer van exoten is meer dan ruimen of wegvangen van
soorten in verpeste ecosystemen
 IS GEEN GANGBAAR BEHEER

13. Oplossingsrichting
Nieuwkomers:
 “Alle nieuwkomers uit andere continenten meteen aanpakken”
(Gerard Oostermeijer, IBED UVA)
 Betekent goede ondersteuning voor determinatie en
beschikbaarheid basisinformatie (lastig voor grote of meer
cryptische groepen)
 Sommige door mens binnengehaalde Europese soorten ook
behoorlijk invasief

14. Oplossingsrichting
Bestaande exoten:
 Beheer compartimenten
 Bouw voort op (en draag bij aan) snelle signalering
• Voorkom (her)besmetting van compartimenten
• Monitor effectiviteit beheer
• Doe aan nazorg
 Werk samen in de Nationale Databank Flora en Fauna

15. Dank, zijn er nog vragen?
? ??
?
?