4. Kop - romp - staart
1)Voorbereiden van het gesprek
❿Inhoud gesprek
❿Ken je gesprekspartner
❿Ruimte & tijd
2)Kop van het gesprek (opening)
❿Vertrouwelijke sfeer / ijsbreker
❿Aanleiding, doel & duur van gesprek
❿Stoom afblazen
1)Romp van het gesprek
❿Hou doel voor ogen
• Staart van het gesprek (inclusief evaluatie)
❿Rond af wanneer je het doel hebt bereikt
2)Samenvatten
❿Bespreek concreet het vervolg
14. Checklist:
Hoe kan ik effectief communiceren?
❿Trek geen voorbarige conclusies, ben je bewust van je eigen vooroordelen
❿Zorg dat je qua taal en niveau met elkaar overeenstemt
❿Geef eerst de hoofdlijnen aan en ga dan op de details in
❿Dwaal niet af, maar blijf bij het thema/doel
❿Stel duidelijke vragen (liefst gesloten of reflecterend) als iets niet duidelijk is
❿Stel geen meerdere vragen tegelijk
❿Gebruik geen vage termen, wees eenduidig in het uiten van je gedachten
❿Zorg ervoor dat je verbale en non-verbale signalen met elkaar overeenstemmen
❿Herhaal wat belangrijk is (samenvatting)
❿Voorbereiding! Geef de ander ook de kans zich voor te bereiden. Maak bijvoorbeeld
vantevoren een agenda voor het gesprek
15. Het stappenplan (Fase I)
De opening
1.Creëer een vertrouwelijke sfeer
2.Geef de aanleiding voor het gesprek aan
3.Geef het gespreksdoel aan
4.Laat de gesprekspartner “stoom afblazen”
16. Het stappenplan (Fase II)
De feitelijke situatie
1.Stel vragen over wat er volgens de gesprekspartner is gebeurd
2.Vertel je eigen waarneming
3.Zoek naar overeenstemming over het gebeurde
4.Bepaal de gesprekspunten
17. Het stappenplan (Fase III)
De gewenste situatie
1.Vraag wat de consequenties zijn van het te bestendigen gedrag
2.Vraag wat de consequenties zijn van het te verbeteren gedrag
3.Vraag hoe het anders kan
4.Vraag waarom dat effectief is
5.Bereik overeenstemming
18. Het stappenplan (Fase IV)
De afsluiting
1.Laat de gesprekspartner conclusies trekken
2.Maak afspraken voor de toekomst
3.Sluit het gesprek af
19. FASE Algemeen gespreksmodel inhoudelijk
Opening
•Creëren van en juiste gesprekssfeer
•Aangeven van aanleiding en of het doel van het gesprek
Feitelijke situatie
•Vragen stellen over hoe de situatie er nu uit ziet volgens de
gesprekspartner
•Weergeven van eigenwaarnemingen
1.Overeenstemmen van de feitelijke situatie
Gewenste situatie
•Vragen over de consequenties van de huidige situatie
•Vragen over hoe het anders kan
1.Vragen waarom en wat het meest effectief is
2.Overeenstemming over de oplossing
Afronding
•Conclusies (laten) trekken
20. Startvraag
gesprek openen
Doorvraag
specifiek maken
Taak vraag
(F)betrekken op de persoon - (G) Inzicht vragen van de persoon
Actie vraag
(F) Spiegelen van activiteiten - (G) Gewenst handelen benadrukken
Resultaatvraag
(F)Blootleggen van het probleem
(G) Werkende oplossing bieden
Bevestiging
vraag
Feitelijke situatie
Stel hier vooral de
wat vragen
Gewenste situatie
Stel hier vooral de
hoe vragen
De laatste vraag in de serie mag suggestief zijn
Dit om de cliënt het verhaal nogmaals te laten
bevestigen of ontkrachten
22. * 110
beoordelingsgesprek
• Stel de betrokkene op z’n gemak
• Leidt het gesprek in, tijd procedure, criteria
• Vertel de sterke punten van de beoordeelde
• Vertel de verbeterpunten.
• Laat de beoordeelde reageren en meedenken
over hoe te verbeteren.
• Sluit het gesprek af: afspraken, toezeggingen
• Evalueer het gesprek: proces, procedure en
inhoud
24. Procedure
1.Beeldvorming onderwerpen van de medewerker
• Beeldvorming en probleemoplossing blijven
gescheiden.
• De chef stuurt het verloop van het gesprek
de medewerker levert informatie.
• Wat de chef er zelf van vindt komt niet aan
de orde.
25. Procedure
2.beeldvorming van de besprekpunten van de chef
• Geen probleemoplossing!
• Globaal 3 onderdelen:
– Inhoud van het werk
– Manier waarop het werk verloopt
– Het persoonlijk gedrag
28. Procedure
afronding
• Vat afspraken nog een keer samen
• Evalueer het gesprek
– Inhoud, waren de bespreekpunten zinvol?
– Procedure
– Interactie; de sfeer
• “Wat vindt je van de manier waarop………”
30. Verzuim:
• Het niet voldoen aan de verplichtingen uit
de arbeidsovereenkomst
• Afwezig door verminderd inzetbaar of niet
inzetbaar
• Ziekte overkomt je verzuim is een keuze
• Inzetbaarheid vs arbeidsongeschiktheid.
31. Het Debat…
De leidinggevende is voldoende in staat de oorzaken
voor verzuim (medisch, privé of arbeid gerelateerd) te
achterhalen
33. Verzuimbegeleiding:
Vroeger:
• Verzuim is medisch
• Kijken naar beperkingen
• Controle
• Verzuimer is passief
• Leidinggevende is volgend
• Bedrijfsarts is leidend
Nu:
• Verzuim is onbalans
• Kijken naar mogelijkheden
• Snelle reïntegratie
• Verzuimer is actief
• Leidinggevende is (pro)actief
• LG is leidend.
40. Nog even een paar
communicatietips!
Ten aanzien van
verzuimgesprekken
41. Gesprekstechnieken
1.Zeer veel verschillende technieken
2.Groot repertoire tot je beschikking: de kracht zit in de
variatie
3.Techniek & stijl aanpassen aan situatie, doel van gesprek,
gesprekspartner
4.Iedereen heeft zijn/haar persoonlijke stijl: geen enkele stijl
is altijd goed of fout
❿Hoe effectief ben ik in mijn gesprek, hoe bereik ik mijn doel?
❿Heb ik de signalen van mijn gesprekspartner opgepikt?
42. Kop - romp - staart
1)Kop van het gesprek (opening)
❿Sfeer
❿Stoom afblazen
❿Empathisch luisteren
❿Eventueel weerstand benoemen
2)Romp van het gesprek
❿Houd doel voor ogen
❿Laat de cliënt aan het woord, maar leid het gesprek
1)Kom samen tot vervolgstappen
• Staart van het gesprek (inclusief evaluatie)
❿Rond af wanneer je het doel hebt bereikt
❿Afspraken maken
❿Vat samen en bouw spanningsboog af.
Oogcontact
Een manier om te laten merken dat je naar de ander luistert, is oogcontact hebben met de ander. Normaal gesproken kijkt de luisteraar degene die spreekt voortdurend aan.
Dit betekent overigens niet dat je gaat zitten staren, maar wel dat uit het houden van oogcontact blijkt, dat je oplettend naar de ander luistert.
Houding
Een goede luisteraar zit rechtop, ontspannen en naar de spreker toegewend. Elkaar zien vanuit een kleine hoek (dus niet recht tegenover elkaar) wordt door de meeste mensen als prettig ervaren.
Houdingsecho
Mensen die elkaar sympathiek vinden, zijn (onbewust) geneigd elkaars lichaamshouding te kopiëren. Je kunt hier ook bewust gebruik van maken, door de houding van de ander te spiegelen. Doe dit echter niet te bewust en te opvallend: dan kan het effect zelfs negatief zijn.
Aanmoedigende gebaren
Met gebaren kunnen we onze woorden accentueren en in sommige gevallen is het zelfs makkelijker om je uit te drukken met behulp van gebaren dan alleen maar met woorden. Gebaren kun je in principe met je hele lichaam maken. Je kunt bijvoorbeeld je schouders ophalen als je iets niet begrijpt of je hoofd schudden als je het ergens niet mee eens bent. Ook met je gezicht kun je gebaren maken, denk maar aan een knipoog of aan het uitsteken van je tong. Je kunt bijvoorbeeld door met je hoofd te knikken het signaal geven dat de klant door kan blijven praten, dat je geïnteresseerd zijn. Meestal denken we bij gebaren echter het eerst aan de tekens die we anderen geven met onze vingers, handen en armen.
Gebaren met opgerichte open handpalmen duiden in het algemeen op eerlijkheid, onschuld, openheid of gastvrijheid. Je kunt dit soort gebaren dus niet vaak genoeg maken!
Gezichtsuitdrukking
Probeer de emotie te weerspiegelen die je gesprekspartner uitdrukt. Ga dus niet glimlachen terwijl de ander iets vervelends vertelt. Je zult merken dat jouw gezichtsuitdrukking bijna vanzelf meegaat met de verandering in gevoelens van de spreker als u intensief luistert.
Hetzelfde geldt op het moment dat je zelf praat. Probeer je gezichtsuitdrukking te laten aansluiten bij je boodschap.
Toon van je stem
Dezelfde woorden en zinnen maar op verschillende hoogte of met andere accenten uitgesproken, kunnen een geheel andere betekenis krijgen. Op het moment dat je iets neutraals in woorden tegen iemand zegt, maar met geschoktheid in de stem, kan dat een negatief effect op die ander hebben.
Belangrijk: elke techniek heeft zo zijn voordelen, maar ook elke techniek heeft zo zijn risico's.
Vraag aan de groep:
Welke risico’s heeft oogcontact bijvoorbeeld? En houdingsecho?
Besteed aandacht aan cultuurverschillen.
Let erop dat bij mensen die tot een andere cultuur behoren (en denk hierbij niet alleen aan allochtonen, maar ook aan mensen die tot een subcultuur behoren) non-verbale uitingen soms een andere betekenis hebben dan bij jezelf. Dit kan onbedoeld tot misverstanden leiden. Wanneer in het contact met een klant voldoende vertrouwen is ontstaan, kun je er wellicht een keer rechtstreeks naar vragen als je de indruk hebt dat dit gebeurt.
Tip: Vaak ben je je niet heel erg bewust van de non-verbale signalen die je uitzendt: Ga deze twee dagen tijdens de rollenspellen hier eens op letten: hoe gedraag je je non-verbaal? Welke signalen probeer je uit te zenden? Vraag dan de anderen hoe dat overkomt.
Wat is nou het belangrijkste wat je van dit alles moet onthouden?
Tip: Vaak ben je je niet heel erg bewust van je eigen communicatiestijl. Of kom je heel anders over op anderen dan je zelf misschien denkt of zou willen.
Ga deze twee dagen tijdens de rollenspellen hier eens op letten: hoe gedraag je je non-verbaal? Welke signalen probeer je uit te zenden?
Maak van de kans gebruik om concrete feedback van anderen op je non verbale en verbale communicatietechnieken te krijgen. Vraag dan de anderen hoe dat overkomt. Vraag mensen dus gerust hoe je overkomt op hun (of hoe je boodschap overkomt)
Gespreksstructuur
Elk goed gesprek heeft een zogenaamde “kop-romp-staart” structuur. Zeg maar een begin, een kern en een einde. Daarnaast is het van essentieel belang een gesprek goed voor te bereiden en te evalueren. Daarom willen we in dit deel van het thema de volgende 4 stappen noemen:
Voorbereiden van het gesprek
Kop van het gesprek (opening)
Romp van het gesprek
Staart van het gesprek (inclusief evaluatie)
Stap 2 (de opening)
Zoals al eerder is aangegeven in dit hoofdstuk, is de opening van een gesprek meestal bepalend voor het verdere verloop van een gesprek. Een goede start is dus gewenst. Maar hoe doe je dat?
Creëer een vertrouwelijke sfeer en veiligheid.
Geef de aanleiding van het gesprek aan
Geef het gespreksdoel aan
Laat de gesprekspartner zo nodig stoom afblazen (dit is bij emotioneel beladen gesprekken essentieel)
Stap 3 (romp van het gesprek)
Dit is de kern van het gesprek. In deze fase van het gesprek richt je je op de inhoud/de boodschap. Een aantal zaken zijn bij deze stap belangrijk:
Blijf gefocust op het doel. Wijk niet teveel af
Blijf bij de feiten
Conclusies en constateringen moeten helder en transparant zijn
Luister goed
Toon empathie
Pas op dat praten niet “preken” wordt. Zorg voor een goede interactie en acceptatie.
Ben en blijf jezelf
Houd je eigen emoties onder controle
Stap 4 (de staart van het gesprek)
Een gesprek goed afsluiten is belangrijk voor de acceptatie van je gesprekspartner. Bij het afsluiten van het gesprek moet je denken aan zaken als:
Vat de topics van het gesprek samen
Maak concrete en heldere (vervolg)afspraken
Evalueer kort op inhoud en proces
Benoem de input van je gesprekspartner
Bedank je gesprekspartner voor het gesprek