Informatie folder 20 jaar experts NIBE

1. inte r view
JUBIL
20 EU
M
NIBE – 20 jaar ExpErts IN
sustaINaBIlIty
Michiel, als oprichter van het NIBE, wordt door zijn
nieuwe partner Jörg Blass geïnterviewd. Tijdens het
gesprek ontdekken de heren veel overeenkomsten
en hebben ze veel plezier om deze oude verhalen
op te halen.
Waar ben je ooit begonnen? Naarden nog een hutje in het bos. In dat hutje in het bos heb
Toen ik op 1 juli 1990, samen met mijn vrouw Helma Kuit, ik een aantal jaren alleen gewoond voor Helma en ik naar
met het NIBE begon, woonden we nog in de buurt van Arn- Arnhem verhuisden. In die tijd leefde ik tamelijk alternatief
hem, waar ik net mijn Architectenbureau aan mijn zakelijke en het hutje had dan wel een bad, maar geen toilet, alleen
partner had overgedaan. We waren vrij om overal met een een traditioneel Chinees aarde toilet, zonder spoeling. Daar
nieuw bedrijf te starten en kozen er voor om dichter bij de zijn we het NIBE begonnen. Monte Casa, een grote naam
Randstad te werken, omdat het zwaartepunt van het werk voor een hutje in het bos, maar daar is het NIBE begonnen
toch daar te verwachten was. Helma komt oorspronkelijk uit in 1990. Het gebouwtje was geheel bouwbiologisch opge-
’t Gooi en ik had er ook een periode gewoond en had er in knapt door Michiel Haas.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 1

2. in t e r vie w
Monte Casa Michiel Haas en Jörg Blass, beide 20 jaar geleden
Waarom ben je met NIBE begonnen? verscheen mijn eerste boek ‘Bio-logisch bouwen en
De tijd voor ik mijn eigen architectenbureau had, ben wonen, gezond voor mens en milieu’, geschreven sa-
ik erg geïnteresseerd geraakt in de Bouwbiologie, een men met prof. Peter Schmid.
nog jonge wetenschap inzake bouwen, milieu en ge- In datzelfde jaar werd het (later eerste) Nationaal
zondheid. Bouwen en wonen in overeenstemming met Milieubeleidsplan (NMP) ‘Kiezen of verliezen’ gepre-
de natuur was eind zeventiger jaren onder bepaalde senteerd door toenmalig VROM Minister Ed Nijpels.
groepen wel ‘hot’. Ik heb me in die periode erg verdiept In 1990 volgt het NMP+ met de Nota Duurzaam Bou-
hierin en ben ook voorzitter geweest van de VIBA (Ver- wen. Daarmee werd de bouw als doelgroep voor het
eniging Integrale Bio-logische Architectuur). Eind 1989 milieubeleid aangemerkt. Doel was de milieuproble-
matiek binnen de duur van één generatie op te lossen
of beheersbaar te maken. De oprichting van het NIBE
in juli 1990 was het gevolg. Er was ineens vraag naar
mensen met kennis van bouw en milieu en het aanbod
was gering. Ik maakte van mijn hobby mijn beroep met
de slogan ‘ik kan als architect misschien wel 100 duur-
zame woningen bouwen, maar ik kan ook 100 architec-
ten leren hoe ze duurzaam moeten bouwen en dan is
het effect veel groter’.
Hoe is die naam ontstaan?
Een naam is altijd erg belangrijk. Dus daar ben ik echt mee
bezig geweest. Mijn voorbeelden waren de verschillende
Instituten voor Bouwbiologie die er waren in Duitsland,
Zwitserland, Oostenrijk en Nieuw Zeeland. Daarmee was
een deel van de naam al wel duidelijk. Maar het moest ook
een ‘lekker bekkende’ afkorting hebben, omdat ik een col-
lega heb met een eigen bureau en die heeft een tongstrui-
kelende afkorting. Uiteindelijk ben ik dan op Nederlands
Instituut voor Bouwbiologie en
Ecologie (NIBE) uitgekomen,
waarvan vooral de afkorting
gemakkelijk is. Het logo heb ik
zelf ontworpen.
2 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

3. inte r view
Wat was de eerste opdracht van het NIBE? Wie was je eerste medewerker?
De eerste opdracht van het NIBE was een hele leuke. De Buiten Helma en mijzelf, kregen wij al 1991, het eerste
gemeente Den Haag wilde allerlei gaten in de stad vul- volledige jaar van het NIBE, onze eerste stagiaire Ineke
len. Daar er veel weerstand te verwachten was bij deze Aalderink. Zij heeft de eerste stappen gezet op weg
projecten vanuit de direct omwonenden (er verdwijnt naar wat later de NIBE Milieuclassificatie Bouwma-
een stukje braakliggend speelterrein bijvoorbeeld) had terialen zou worden, die pas in augustus 1992 uit zou
de gemeente slim besloten om de invullingen in ieder komen. Eind 1991 kwam reeds onze tweede stagiaire,
geval milieuvriendelijk te doen. Maar daar had toen een afstudeerder Gerk Jan Kuipers, na zijn afstuderen
nog niemand kaas van gegeten. kreeg hij bij ons een baan en heeft hij enige jaren bij
Er kwam een delegatie van de gemeente Den Haag het NIBE gewerkt.
naar mijn toenmalig architectenbureau in Arnhem om Over de komst van onze eerste stagiaire is eveneens
te praten over deze mogelijke opdracht. De heren kwa- een leuk voorval te vertellen. Ineke kwam met haar
men ’s middags en gingen ’s avonds pas weer terug. Al begeleidster uit Wageningen aangereisd en vroeg
die tijd hebben we zitten praten en ideeën met elkaar bij aankomst meteen ‘waar is het toilet?’ Uitermate
ontwikkeld. De opdracht zat daarna gebakken, maar het ongemakkelijk moest ik erkennen dat we dat niet had-
NIBE moest nog beginnen. den en dat we daarvoor het bos gebruikten. Tot mijn
De kavels werden uitgegeven aan die projectontwik- verrassing wilde ze uiteindelijk wel komen, haar be-
kelaar die het beste de economie en ecologie gecom- geleidster stelde als voorwaarde dat er een fatsoen-
bineerd had. Ons eerste project was Duinlaan II in Den lijk spoeltoilet moest zijn als ze kwam. Hetgeen me
Haag en daar leerde ik Pieter Hameetman van de BAM alleszins redelijk leek en we dus ook verzorgd hebben,
kennen als een gedreven man. Vervolgens kregen wij geheel inclusief septictank en dood dier om de bacte-
opdracht van BAM om de planuitwerking op duurzaam- riën op weg te helpen.
heid te begeleiden. En zo rolden we van de ene opdracht
in de andere. Leuk voor een beginnend adviesbureau.
Over dit project is nog een anekdote te vertellen. Geheel
in stijl met het milieuvriendelijke karakter kregen de villa’s
een serre aan de zuid/tuinzijde. Totdat de makelaar werd
ingeschakeld en deze oordeelde dat het veel mooier was de
woonkamer uit te breiden met de serre, waardoor de wand
tussen woonkamer en serre werd verwijderd. Hierdoor werd
er geen energie meer bespaard door lucht voorverwarmd
naar binnen te lijden, maar werd er extra energie verstookt
om de serre ook in de winter warm te houden.
De villa’s aan de Duinlaan in Den Haag werden begin In het begin lag de nadruk erg op kennisoverdracht, we
90-er jaren gebouwd, na een adviestraject van NIBE, hebben bijvoorbeeld cursussen georganiseerd, samen
waarmee de eerste opdracht ook meteen zichtbaar werd met SEV en Rostra, die wel 14 keer gedraaid hebben.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 3

4. in t e r vie w
Hoe heeft het werkveld van het NIBE zich uit dit boek NIBE20. Uiteindelijk hebben we de huison-
veranderd? derzoeken afgestoten, het zijn hele specifieke werk-
Deels enorm en deels niet erg. Ik zal me nader verkla- zaamheden waar je de hele dag mee bezig kunt zijn,
ren. Als Instituut voor Bouwbiologie hielden wij ons na- maar minder passend bij een serieus adviesbureau dat
drukkelijk bezig met gezondheidsbeïnvloedende aspec- veel overheidsopdrachten heeft. Daar is dus veel veran-
ten, als stralingsbelasting en kwaliteit binnenmilieu, derd. Maar bij de materialen weer nauwelijks. Voorts
enz. Het NIBE had een autolading vol meetapparatuur is het karakter van de adviesdiensten ook echt veran-
en verrichte daarmee huisonderzoeken en gaf adviezen derd. Op twee punten. In het begin lag de nadruk erg
inzake sanering. Daarmee was het NIBE de eerste die op kennisoverdracht, we hebben bijvoorbeeld cursus-
in Nederland dit sen georganiseerd,
soort werk verrich- samen met SEV en
te. Tegenwoordig Rostra, die wel 14
is dit het werk van Het NIBE was en is een keer gedraaid heb-
een ‘woonbioloog’, ben. Maar ook op
die oorzaken van vooraanstaande innovator een ander gebied is
elektrostress onder- er veel veranderd.
zoekt. Mijn derde bij nieuwe ontwikkelingen Vroeger werd er
boek ging over ‘Elek- uitsluitend gewerkt
triciteit en Gezond- op het gebied van met afvinklijstjes,
heid’, tegenwoordig de kennis op het
heet dit boek in een duurzaam bouwen. gebied van de mi-
geheel nieuwe en lieueffecten van de
aangevulde uitgave maatregelen stond
‘Elektrostress & Gezondheid’. Met dit soort werk heeft nog in de kinderschoenen. Nu willen wij in Nederland
het NIBE zijn naam gevestigd als expert op dit gebied. uitsluitend nog maar werken op basis van prestatie af-
Maar daarmee zaten we in een hokje waar ik vond dat spraken. Dat kan omdat we in de afgelopen twintig jaar
we helemaal niet thuishoorden. We zijn veel breder dan heel veel verder zijn gekomen in dit nog jonge vakge-
alleen maar stralingsdeskundige. Vandaar de switch bied. Eén van de echte sterke kanten van het NIBE is,
richting bouwmaterialen, vooral om te laten zien dat is de ontwikkeling van het vakgebied. We werken veel
we veel breder bezig zijn. Resultaat daarvan: we zijn aan kennisontwikkeling, producten die daar het gevolg
nu materiaaldeskundigen bij uitstek. Ook dat is veel te van zijn, zijn bijvoorbeeld GreenCalc, de Milieuclassifi-
smal, we zijn en kunnen zoveel meer, zoals moge blijken caties, databases, Duurzame Monumentenzorg, enz.
‘Elektrostress & Gezondheid’ is nog
een exponent uit de tijd dat NIBE
huis- en kantooronderzoeken deed,
GreenCalc is een product uit de inno-
vatieve kracht van het NIBE (samen
met DGMR ontwikkeld) en DuMo
eveneens, ontwikkeld samen met
Rijksdienst voor archeologie, cul-
tuurlandschap en monumenten en
Evert Jan Nusselder van Monumen-
tenzorg.
4 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

5. inte r view
De verandering van de
Milieuclassificatie boeken, begonnen
met een eigen uitgave, daarna twee
uitgaven via WEKA Uitgeverij,
vervolgens de NIBE losbladige banden
en daarna de Pocketuitgaven, zoals ze
nu worden uitgegeven.
Hoe zit dat nu met die beroemde milieuclassifi-
caties van het NIBE?
Na het voorbereidende werk van de beide stagiaires Inderdaad zijn onze milieuclassificaties beroemd, tot
en nog het nodige van mijzelf, hebben we in 1992 ons ver over de grenzen. Blijkbaar zijn wij de enige die,
eerste boek uitgegeven over bouwmaterialen ‘NIBE op basis van LCA’s (levenscyclus analyses) vergelij-
Milieuclassificatie Bouwmaterialen’. Dit boek werd kingen maken van bouwproducten. Mijn voorganger
zo’n succes dat er uiteindelijk 13 drukken van zijn uit- aan de Universiteit van Delft, prof. Charl Hendriks,
gekomen, voordat we met een professionele uitgever wilde nog veel met de milieuclassificaties, hij vond
in zee gingen. Bij WEKA zijn er twee remakes van ge- ze uitermate verhelderend. Maar helaas is hij vroeg-
maakt, tot dat wij uiteindelijk besloten het weer in tijdig overleden. Vijf jaar later werd ik op een deel van
eigen beheer uit te geven. Dat is nu ons ‘NIBE’s Basis- zijn stoel benoemd, ‘Materials & Sustainability’ zoals
werk Milieuclassificaties Bouwproducten’. mijn stoel nu heet.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 5

6. in t e r vie w
Het NIBE heeft altijd bijzondere huisvestingen
gehad, leg dat eens uit?
Ja, die bijzondere gebouwen zijn wel een beetje ons
ding. We begonnen in het hutje in het bos en al snel
groeiden we daar echt uit. We zochten dringend een
ander gebouw. De gelegenheid deed zich voor dat we
een soort oppasfunctie konden vervullen op het Land-
goed Nieuw Valkeveen, dat plotseling via een gerech-
telijk bevel werd ontruimd. We konden daar voor een
half jaar terecht. Dat halve jaar werd dan uiteindelijk
bijna 17 jaar, tot dat het kantoor, met de daarboven
gelegen woning waar wij woonden, geheel afbrandde
in juli 2008. Waardoor we van de ene op de andere
dag geen kantoor meer hadden. Binnen een week za-
ten we alweer geheel ingericht, maar zonder telefoon
(dat duurde nog 4 weken!), op een andere bijzondere
locatie in de bossen. Op de noodlocatie konden we
blijven tot de watertoren geheel afgebouwd was, waar
we nu dan zitten. Voor het eerst kijken we niet meer
uit door de bomen heen, maar hebben we vergezichten
van Amsterdam tot aan Utrecht. Ik mis de bomen wel
een beetje, daarom hebben we een zo groot mogelijke
boom in ons kantoor gepland.
Wat doen jullie aan MVO?
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en NIBE zijn
twee zaken die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.
Als je bezig bent met milieu, dan ben je vanzelf ook bezig
met mensen. Tegenwoordig drukken we dat zo mooi uit
met triple P: People, Planet, Prosperity. En natuurlijk is
dat een punt waar we echt mee bezig zijn. Zo hebben
we jarenlang verschillende Plan-kinderen gehad in India,
Nepal en Indonesië, als bedrijf. Maar we hebben ook
ziekenhuisbedden in Zambia gesponsord, tractoren in
Gambia, een school in Gambia, enz. We hebben steeds
projecten in de derde wereld ondersteund. Maar een
onderdeel van MVO is ook dat we nu in een klimaatneu-
traal gebouw zitten, dat we ons papier altijd tweezijdig
gebruiken en daarna recyclen, enz. We kopen zoveel mo-
gelijk biologisch in, enz. Er is veel wat we doen, maar er
kan altijd nog meer, dus we zijn er nog lang niet.
6 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

7. inte r view
Tot slot, hoe zie je NIBE25?
Dat jij dan de belangrijke man van het NIBE bent en dat
ik een stapje heb terug gedaan. Maar dat we als bedrijf
nog steeds op de rand staan tussen wat we wel weten
en wat we nog niet weten en dus willen ontwikkelen.
Of te wel, we zullen een sterk innoverend bedrijf zijn dat
zijn klanten zeer sterk kan binden juist door deze kennis
op een praktische manier in te zetten. Niet voor niets
komt 85% van onze opdrachten van bestaande klanten!
En natuurlijk dat al die lieve collega’s dan nog steeds
collega’s zijn, mogelijk aangevuld met een enkel ander
jong talent. Want dat is ook typisch NIBE, we hebben
altijd jong veelbelovend talent als medewerkers.
NIBE is als expert op
het gebied van
duurzaam bouwen
constant aan het
innoveren en
ontwikkelen, met
respect voor mens en
dier én met oog voor
toekomstige uitdagingen.
Hoe hebben jullie NIBE 5, 10, 15 gevierd?
Het eerste lustrum van het NIBE hebben we niet ge-
vierd, waarom niet? Ik zou het niet weten, misschien
voelde het nog niet als bijzonder. Het 2e lustrum heb-
ben we groots gevierd met een symposium voor alle
relaties in het Spant in Bussum, in het grote theater.
Het was indrukwekkend. Ons 15 jarige bestaan hebben
we ook weer groot gevierd met een open dag op het
NIBE. We hadden een grote circustent opgezet op het
voorgrasveld, het was een prachtige warme dag en met
veel gasten. Echt een groot feest! Sommige mensen
zeiden: ‘dit moet je iedere jaar doen, het is net een re-
ünie van duurzaam bouwend Nederland’. Maar ja, dat Het was me een waar genoegen dit gesprek met jou te
doen we echt maar eens in de vijf jaar. kunnen voeren.
Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie 7

8. in t e r vie w
MaaK KENNIs MEt
dE wErKgEBIEdEN
VaN NIBE
Het NIBE heeft in de afgelopen 20 jaar een brede
scope van werkgebieden en projecten opgebouwd.
energie materialen water innovatie ecologie gezondheid
ONT W
O
ERP
eee eee eee e e e
R ESE A
AD
eee eee eee e
R RCH
A
VIE
S
eee eee eee eee eee eee
BLICA
PU
P
TIES
eee eee e e e
R
NS T U M
I
I
ENT
eee eee eee e e e
D
D
UM
O
eee eee eee eee e e
Vraag naar de andere folders uit de reeks ‘projecten’.
Bussummergrindweg 1b, 1406 NZ Bussum
Postbus 229, 1400 AE Bussum Telefoon: 035-6948233 Fax: 035-6950042
Email: info@nibe.org Internet: www.nibe.org
8 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie