SlideShare a Scribd company logo
1 of 4
Download to read offline
Stigma Volume XIII No.2, April- Jllni 2005
PENGAIUJH CAlHAVA DAN ASAM GIBJ~RELAT (GA3) TEUHADAP
VIABILITAS BENIH GAMBIR (Uncaria gambir Roxb.)
(Errect of Light and Gibberelic Acid on gambir seed viability)
AzwirlJ, M.Rahmad Suhartan(02), dan Faiza C Suwa'tho2)
ABSTRACT
The research was conducted in the Technology Labot·a-
lory of Faculty of Agriculture, Bogor Agricultural Insti-
tute from AUI,,'ust to October 2003. The treatments were
arranged in a Factorial in Randomized Complete Blocl(
Design (RCBD) with light intensities (0, 25, 511, and 100
%) as the first factor and GA, concentrations (0, 200,400,
and 600 I'pm) as the second factor. The data were
observed on seed gennination potential and germination.
The results showed that the gambier seeds ha~'e secondary
dormancy and the seeds are light sensitive and remained
dormant ·in the dark. There was interaction etlect of light
intensity and GA, on seeds germinability. In low light
intensitY (25 and 50 %) GA, treatment enhanced seeds
germination, while in 100 % light intensity GA, treatmenl
tended to reduce germination.
Key words: light, gibberelic acid, gllmbir, seed viabilily
PENDAHULUAN
Perbanyakan tanaman gambir hingga saat ini ma-
sih umum dilakukan petani dengan metode gene-
ratif yaitu melaui benih. Metode lain seperti ve-
getatif dan kultul jaringan meskipun sudah diupa-
yakan tetapi hasilnya masih belum memuaskan.
Ukuran benih gambir yang sangat kecil (1-2 mm)
dan keterbatasan literatur dan prtunjuk mengenai
penanganan benih dan pembibitan tanaman gam-
bir sehingga petani masih mempraktekan cara-
cara tradisional untuk menangani benih dan bibit
gambir. Disamping cara panen dan prosesing
benih yang kurang benar juga pada umumnya
petani menyemaikan benih gambir ~i lere~g­
lereng tebing atau pematrulg sawah (RIsfahen et
a1. 1993).
Salah satu kasus yang ditemui di lapangan
adalah pernyemaian benih banyak dilakukan pe-
tani di tempat terlindung atau di bawah tajuk po-
hon. Akibatnya persentase kecambah benih ren-
dah (20-30%) sementara persemaian yang dila-
kukan di tempat terbuka seperti lereng pematang
sawah, persentase kecambah benih mencapai 40-
50%. Diduga benih gambir tergolong pada ke-
lompok benih peka cahaya dan juga dipe.rkirakan
dormansi yang terjadi pada benih gamblr tergo-
1) Peneliti BPTP Sumbar,Sukar,"ni-Solol(
2) Star Pengajar DCllartemen Agronomi SPS IPB Bogor
long pada "enforced donnancy" terutama akibat
kekurangan cahaya (Mayer dan Mayber 1989).
Menurut Khan (1977) dan Sutopo (1993) pada
umumnya benih-benih yang berukuran kecil se- ..
perti selada, seledri, bayam dan beberapa spesies
gulma peka terhadap cahaya dengan kata lain
perkecambahannya dirangsang ole.h cahaya.
Asam giberelat (GA3) diketahui bisa mema-
tahkan dormansi terutama benih-benih yang
dorman apabila kurang cahaya atau peka ter-
hadap kekurangan cahaya dalam proses perke-
cambahannya. Sebagaimana dijelaskan Khan
(1977) dan Varner el a1. dalam Mayer dan
Mayber (1989) bahwa GA3 berfungsi mengon-
trol sintensis enzym hidrolitik seperti (l-
amylase pada lapisan leuron benih serealia,
dan diketahui enzym tersebut dibutuhkan un-
tuk perombakan cadangan makanan untuk
menghasilkan energi perkecambahan. Bebera-
pa hasil penelitian juga menyimpulkan bahwa
GA3 dapat meningkatkan viabilitas potensial be-
nih pada benih tomat, terung, semangka, dan
kayu manis (Saut, 2002, Nasution, 2003, dan
Wulansari, 2003).
Penelitian ini bertujuan untuk mempelajari
. pengaruh cahaya dan asam giberelat (GA3) terha-
dap viabilitas dan dormansi benih gambir
BAHAN DAN METODE
Penelitian dilaksanakan di Laboratorium
IImu dan Teknologi Benih IPB Bogor dari bulan
Agustus sampai dengan bulan Oktober 2003.
Bahan yang digunakan dalam penelitian ini
meliputi benih gambir yang berasal dari Siguntur
Sumatera Barat, kertas saring (RRC-58x58.) se-
bagai media perkecambaban, Air bebas ion
(aquades), larutan GA3, karbon, paranet, film.
Alat yang digunakan adalah hand counter, kaca
pembesar (Magnifying glass 065 mm), meja se-
leksi, petridish, germinator (IPB.73-2NB), pin-
set, mistar (alat ukur), camera dan foto stereo
mikroskop (Zeiss KL-1500).
ISSN 0853-3776 AKREOITASI OIKTI No. 52101KTIIKEP/1999 TGL. 12 NOPEMBER 2002
llS'J
Stigma Volume XlII No.2, April- Jllni 2{){)5
Rancangan percobaan yang digllnakan Ran-
cangan Faktorial yang disusun dalam Rancangan
Acak Kelompok (RAK). Sebagai faktor pertama
adalah periakllan intensitas cahaya (C) yang tcr-
diri dari 4 taraf yaitu 0% (gelap), 25%, 50% dan
100% (terang) dan scbagai falctor kedua adalah
perlakuan asam giberelat (G) yang terdiri dari 4
taraf kosentrasi lamtan GA:! masing-masing de-
ngan konsentrasi 0, 200, 400, dan 600 ppm.
Benih dikecambahkan sebanyak ]00 butir di da-
lam petridish dengan menggunakan 3 lapis kertas
saring (RRC-58x58) sebagai media kecambah.
P<;~lakuan intensitas cahaya 0% (gelap) petridish
yang telah berisi benih dibungkus dengan 3 lapis ker-
tas karbon. Untuk perlakuan 25 dan 50% intensitas
cahaya petridish yang telah berisi benih disususn
dalam wadah atau kotak yang dibuat dari paranet 25
dan 50010 atau sesuai dcngan perlakuan, kemudian
kotak tersebut dimasukkan ke dalam germinator.
Sedangkan untuk pe..lakuan 100% intensitas cahaya
petridish tidak dibungkus sarna sekali tetapi langsung
dimasukkan ke dalam gelminalor. Pemberian asam
giberelat (GA3) terlebih dahulu dibuat larutan GA3
dengan air bebas ion (aquades) sesuai dengan kon-
sentrasi perlakuan. Perlakuan kosentrasi 0 ppm GA3
media cukup dibasahi atau dilembabkan dengan 4 mi
air bebas ion (aql/odes) sedangkan untuk perlakuan
200, 400, dan 600 ppm GA) yang telah dibuat dalam
bentuk larutan diberikan langsllng ke media kecam-
bah masing-masing sebanyak 4 m!.
Pengamatan dilakukan terhadap Potensi Turn-
buh Maksimum (PTM) dan Daya Berkecarnbah
(DB). PTM rnelihat kemampuan benih untuk tumbuh
atau berkecambah, dilakllkan dengan cara menghi-
tung jumlah benih yamg mampu berkecambah baik
normal maupun abnormal pada hari ke 30 setelall
pengecambahan, ditandai dengan tidak teIjadi lagi
pert~mbahan kecambah. Sementara pengarnatan DB
bemh yang dihitung hanya benih yang rnarnpu ber-
kecambah normal saja.
HASH- DAN PEMlBAHASAN
Hasil pengamatan menunjukkan bahwa benih
yang diberi perlakuan intensitas cahaya 0% (ge-
lap) ternyata tidak mampu berkecambah meski-
pun telah dirangsang dengan pemberian larutan
?A3 s~mpai konsentrasi 600 ppm. Tetapi dengan
mtensltas cahaya 25% benih telah mampll berke-
cambah meskipun dalam jumlah yang masih ren-
dah (21,00%) seperti terlihat pada Tabel I.
Peningkatan intensitas cahaya dan penambahan
konsentrasi GA3 dapat meningkatkan jumlah
kecambah secara nyata. Pemberian 200 ppm
GA) dapat meningkatkan PTM menjadi
40,33~!- .t~tapi penambaham konsentrasi GA3
menjadi 400 dan 600 ppm tidak nyata mening-
katkan perscnlase PTM.
Tabel!. Pcngol"Uh inCcrak~i antar" I,crl"kuall cahay"
dan asm" gibcrclat (GA,) tcrhadall pc.-scntasc
PTM bcnih gambir
(I 0,00 f 21,(11/ c 37,67 d 81,67 a
200 O,(HI f 40,33 I:d 45,33 c 78[.7 a
4IHI 0,00 f 43,67 c 59,00 b 78,33 a
.._(,(10 _ _O,~KI f _45[.7 c 62,(KI b 74[.7 a
Angka-lInglGl Ilada masing-masing kolom alau baris yang
diikuti olch huruf yang snma lidak bcrbcda nyatll mcn!l-
rut DMRT I,ada tllraf5 %.
Penambahan intensitas cahaya menjadi 50 %
secara nyata meningkatkan persentase PTM, di-
samping itu pemberian GAl juga nyata mening-
katkan jumlah benih yang berkecambah dari
37,67% tanpa GA3 menjadi 45,33% dengan pem-
berian konsentrasi GA3 200 ppm, kemudian di-
tingkatkan konsentrasi GA3 menjadi 400 ppm
masib mampu meningkatkan PTM menjadi
59,00% tetapi bila ditingkatkan menjadi 600 ppm
GAl tidak terjadi lagi peningkatan PTM.
Peningkatan intensitas cahaya menjadi 100%
(terang~ meningkatkan .PTM secara nyata, tetapi
pernbenan GA3 sampaJ dengan konsentrasi 600
ppm tidak memberi pengaruh nyata terhadap nilai
PTM. Fenomena ini menunjukkan bahwa pada
kondisi kurang cahaya, penambahan GAJ dibu-
tuhkan oleh benih untuk memaCll perkecam-
bahan.
Hasil penelitianMilberg, Andersson, dan
Thompson (2000) terhadap benih Sisymbrium dan
Arabidopsis menunjukkan bahwa cahaya dapat
memacu teljadinya proses fisiologis dalarn perke-
cambahan yang sekaligus meningkatkan aktivitas
sintesis GA3 endogenuous sehingga demikian jika
perkecambahan benih di tempat kurang cahaya perlu
penambahan GA3 eksogenuous. Selanjutnya Karssen
(1986) mengungkapkan GA3 sangat dibutuhkan benih
da~an~ perkecambahan disamping lIntuk merangsang
ter~adl~ya 'p~mbentukkan dan aktivitas beberapa
eZlm iudrohslS, juga meniadakan penghambatan per-
kecambahan oleh ABA pada benih yang dorman.
Cahaya mutlak diblltuhkan benih gambi.. da-
J~m proses perkecambahan, sebagaimana yang
dlkemukakan oleh Khan (1977) bahwa benih
yang berukuran sangat kecil seperti selada, sele-
dri, bayam peka terhadap cahaya dengan kata lain
perkecam?ahannya dirangsang dengan adanya
cahaya. Jlka perkecambahan benih gambir yang
d~lakukan di tempat yang kurang cahaya perlu
dtbantu atall dirangsang dengan pemberian GA .
Kemungkinan ~ada cahaya 0% (gelap) GA3 yan~
ada daJam belllh (GA~ endogenlls) tidak mampu
ISSN 0853-3776 AKREDITASI DIKTI No. 521DIKTIIKEP/1999 TGl. 12NOPEMBER 2002
II
I
Il
r
Stigmll Volume XI/I No.2, April- Jllni 2()()5
mendorong terjadinya perkecambahan bcnih
gambir. Kamil (1986); Bewley dan l3Iack (1994)
mengungkapkan bahwa asam Giberelat (GA3) da-
p'at mcmbantu atau merangsang terjadinya perke-
cambahan terutama pada benih-benih yang peka
cahaya. Namun dcmikian pada benih gambir jika
cahaya tidak ada sama sekali, GA3 endogenous
tidak dapat berfungsi secara rnandiri.
Pada pengujian DB juga temyata benih yang
dikecambahkan pada kondisi 0% intensitas cahaya
(gelap) tidak mampu berkecambah walaupun telah
diberi GA3 sampai konsentrasi 600 ppm. Setelah
intensitas cahaya ditingkatkan menjadi 25% benih
bant mampu berkecambah meskipun dengan DB
yang masih rendah (14,00 %) seperti terlihat pada
Tabel 2. Pemberian GA3 200 ppm pada kondisi
intensitas cahaya tersebut juga mampu merang-
sang peningkatan DB secara nyata menjadi 31,00
% dan jika konsentrasi GAJ ditingkatkan sampai 600
ppm masih nyata meningkatkan DB (38,00%).
Selanjutnya peningkatan intensitas cahaya menjadi
50010 dapat meningkatkan persentase DB. Pemberian
GA3 pada kondisi Intensitas cahaya tersebut juga su-
dah nyata meningkatkan DB pada konsentrasi 200
ppm dan peningkatan konsentrasi GA3 menjadi 400
dan 600 ppm masih nyata meningkatkan DB menjadi
41,67 dan 51,67%. Peningkatan intensitas cahaya
menjadi J00% (terang) masih rrieningkatkan DB
menjadi 78,35%. Pada kondisi intensitas cahaya 100%
in~ pemberian GA3 sampai pada konsentrasi 400 ppm
tidak berpengaruh nyata terhadap DB, tetapi pada
konsentrasi 600 ppm GAJ menurunkan DB secara
nyata dari 78,35% menjadi 70,30%.
Tabel 2. Pcngaruh intcr;'l<si antara pcrlalman cahaya
dan asam gibcrclat (GAJ) tcrhada" (Icrscntasc
DB bcnih gambir
GAJ Cahaya (%)
(ppm) 0 25 50 100
0 0,00 i 14,00 h 30,33 g 7H,35 a
200 0,00 i 31,00 f 35,33 ef 75,41 ab
400 0,00 i 32,33 .. 41,67 d 74,00 ab
600 0,00 i 38,00 dc 51,67 c 70,30 b
AnglOt-anglul IlIlda masing-masing Iwlnm dan bads Jang
diil<uti (llch huruf yang sarna tid:lk bcrbcda nyata menu-
rut DMRT (Iada taraf5 %.
Tidak mampunya benih berkecambah pada kon-
disi intensitas cahaya 0% dan juga rendahnya persen-
tase PTM dan DB pada kondisi intensitas cahaya
kurang ada kemungkinan disebabkan oleh konsen-
trasi GA3 yang diberikan dalam penelitian ini masih
rendah. HasH penelitian Maitimu (1986) temyata
dengan pemberian GA3 1000 ppm dapat meningkat-
kan daya kecambah benih Acasia margium Willd di
tempat kurang cahaya dari 64,47% tanpa GA) men-
jadi 82%. Begitu juga hasil peneiitian Mirvvais et al
(2000) selama 2 musim menunjukkan dengan pem-
bcrian 'lA) pada konsentrasi 0,25, 0,5, dan 0, 1%
pada pcrkecambahan benih Onopordium acanltim
yang diikubasi ditempat geap selama 21 hari dapat
meningkatkan daya kecambah benih bertuntt-turut
menjadi 95, 98, dan 99% dan berbeda nyata diban-
ding dengan kontrol 00/0 GA3 yang memperoleh daya
kecambah 41, 8 %.
Berdasarkan pengamatan pada Tabe! 2 dapat
disimpulkan bahwa pada kondisi cahaya penuh
pemberian GA3 tidak perlu dilakukan. Diduga de-
ngan kondisi cahaya yang cukup, GA3 yang ter-
dapat dalam benih gambir (GA3 endogenus) telah
cukup dan bisa dimanfaatkan benih secara maksi-
mal. Jika dilakukan penambahan dari .Iuar (GA3
eksogenus) akan terjadi penumpukan atau kele-
bihan jumlah GA3 sehingga diduga dapat meng-
hambat perkecambahan. Diketahui jumlah GA3
yang terdapat dalam benih pada umumnya sudah
cukup banyak seperti yang dikemukakan oIeh
Schmidt (2000), Mayer dan Mayber (1989) me-
ngemukakan bahwa jumlah GA3 yang terbesar di
bagian tanaman terdapat pada biji yang salah satu
fungsinya adalah untuk mengontrol sintesis
enzim a-amylase pada proses perkecambahan.
Namun demikian aktivitas dari hormon ini dapat
dipacu dengan adanya cahaya.
KESIMPULAN
Benih gambir memiliki dorrnansi sekunder.
Benih hanya mampu berkecambah bila ada cahaya
sehingga jika benih dikecambahkan di tempat gelap
benih akan dorman (slwto induced). Pada intensitas
cal1a~a rendah (25 dan 50%), pemberian GA3 dapat
meningkatkan daya berkecambah benih sekitar 21-
24%, tetapi pada cahaya penuh (terbuka) temyata
pembelian GA3 tidak meningkatkan daya berke-
cambah benih.
DAFTAR PUSTAKA
Bewley. .I.D., ond M. Black. 1994. Seeds Physiology of
Development and (jemlination. Ed.ke-2. New York and
'London: Plenum Press.
Kamil,1. 19!::6. Teknologi Bcnih. Angkasa Raya. Padang.
Karssen, C.M. 1986. Hormonal regulation of seed develop-
ment donnancy, and gennination stuuied by genetic
control Di dlllam: Seed Development and Gennination.
Wagening,en Agricultural University, Netherlands.
p.33:l-350.
K11an, AA. 1977. The Physiology and Biochemistry of Seed
Donnancy and Genninalion. North-Holland Publishing
Company. New York.
Maitimu, E.R. 1986. Pengaruh hormon giberelin (GAl)
t~rhauop perkecumbahan benih .llcasia IIIU/Igilllll Wilid.
(skripsi). Dandling: Akudcmi kehutanan Bondung.
Mayer, A.lvJ.. lind A.P. Mayber. 1989. The Ciemlinatioll of
Sect!. Ed. ke-4. Pergamon f'res~. [·;ngJand.
ISSN 0853-3776 AKREDITASI DIKTI No. 521DIKTl/KEP/1999 TGL. 12 NOPEMBER 2002
Stigl1la Volume XIII No.2, April - .Illni 2()05
Milberg, P., L.imJcrsson, Jail K . Thompson. 200(). Largc-
sccded spc"it:s arc k ss dcpt:lIdt:1I1 Oil li ghl li,r gcnnillil -
lion Ihan smull -seeded oneS. St:t:d S"il'll ct: Rc"e<lrt:h
( 10) 9')-104
Mirwais, M., Qadderi: ;lOd n .C.I'aul. . 20()O. Interpopulation
variation in germina ti on respollst:s ,,(, Scotch thistle,
O/lopordulII aC;(lIIlliiulII L. to various concentration or
G!), K,N03, and Nu llO», C llwdil .Iumal not
(n):1156- 11 63,
Nasution, Y,Y, 2003. Pengaruh pcrlakuall in vigorasi terhuual'
viabililas bcnih semangku lCifm llu.l' vulg aris ScllClrd),
bcnih meloll le /lo'lI/lIis lIIel" f.) Jail bCllih kelimull
lCuculI1is s(lfivus) pada bcberapa [,criode simpan.
Skripsi. .!w·, Buuidaya I'ertaniull Fuk Pcrlanian II'B
Bogor
Rislaheri, El11lllyzur, I-It:rry M, 1993, Budidaya dan pasca
pant:n gambir. Pusal I'cnclilian dan Pcngcmbangan
Tunaman Industli Bogor. g hllll.
S"UI, L. 20(J2. I'<:ngaruh perh,'KuaTl perc'ICjalll<lll bcnih dalilill
liJ rulUlI (jj , LiLl il shiilllan.lL:ks IcrhiJdap viabilitils bCllih
t''',WI (I.YCOI Jel'Sio/1 ('sclIlel/fum Mill.), t<:ruflg (SolallulII
IIw /O/lgC/lfI) dnn "alIai lCapsiclIlI1 (",1/1111/ /..) .
lsiuipsi).llt'gor: Instilot i'<;rlanian Bogor, h,kultns
j)crtaniiJl1
Schmidt, L. 2(J()O. (juidc to Handling or Tropicid and
Subtropical Fort:st Seed. J)anida Fort.:sl Seed Cetrc.
J'lumlchack-1knmark
Sutopo, I. . IY'»). Tt.:Knologi L3t:llih. CV, Raja Wali. Jakarta.
Wul"ns",i, D. 20(13 . I't:ngartu, kadar air awal dan perl"Kuall
iTl vigorasi tcrhadap viaililitas bt:nih ka)'ullliinis
(Cil/l/{I/I/OIIIUI1 zeylanicum) paJa bebemp" prioJc simpan
(skripsi). Bogor: Illstilul 1'<.:rlmJian Bogor, I,'akullas
PcrtanlHII.
-----------------------------001100-----------------------------
ISSN 0853-3776 AKREDITASI DIKTI No. 521DIKTIIKEP/1999 TGL. 12 NOPEMBER 2002

More Related Content

Viewers also liked

Utilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat Soil
Utilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat SoilUtilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat Soil
Utilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat Soil
Repository Ipb
 
PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...
PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...
PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...
Repository Ipb
 
AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...
AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...
AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...
Repository Ipb
 
Pengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di Indonesia
Pengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di IndonesiaPengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di Indonesia
Pengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di Indonesia
Repository Ipb
 
SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...
SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...
SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...
Repository Ipb
 
Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...
Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...
Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...
Repository Ipb
 
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
Repository Ipb
 
EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...
EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...
EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...
Repository Ipb
 
STUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIK
STUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIKSTUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIK
STUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIK
Repository Ipb
 
Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...
Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...
Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...
Repository Ipb
 
IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...
IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...
IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...
Repository Ipb
 
ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...
ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...
ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...
Repository Ipb
 

Viewers also liked (18)

Utilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat Soil
Utilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat SoilUtilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat Soil
Utilization of Steel Slag in Wetland Rice Cultivation on Peat Soil
 
PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...
PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...
PROSPECT OF SODIUM LlGNOSULFONATE DERIVED FROM HARDWOOD BLACK LIQUOR AS INGRE...
 
AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...
AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...
AKTIVITAS BROMELAN PADA LIMBAH PADAT PENGELENGAN NANAS DAN PENGARUH SEMIPURIF...
 
Pengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di Indonesia
Pengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di IndonesiaPengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di Indonesia
Pengembangan Data Warehouse Program Tracking Stasiun TV di Indonesia
 
SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...
SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...
SUPERABSORBEN HASIL PENCANGKOKAN DAN PENAUTAN SILANG FRAKSI ONGGOK DENGAN AKR...
 
Kualitas Fermentasi Silasc Ransum Komplit Bcrbasis HasH Sam ping Jagung, Sawi...
Kualitas Fermentasi Silasc Ransum Komplit Bcrbasis HasH Sam ping Jagung, Sawi...Kualitas Fermentasi Silasc Ransum Komplit Bcrbasis HasH Sam ping Jagung, Sawi...
Kualitas Fermentasi Silasc Ransum Komplit Bcrbasis HasH Sam ping Jagung, Sawi...
 
Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...
Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...
Daya Hambat Ekstrak Air dan Etanol Keladi Tikus (Typhonium flagelliforme) Ter...
 
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
 
EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...
EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...
EKSTRAK SAPOGENIN AKAR KUNING SEBAGAI HEPATOPROTEKTOR PADA MENCIT YANG DIINDU...
 
termonologi traktor dan peralatan
termonologi traktor dan peralatan termonologi traktor dan peralatan
termonologi traktor dan peralatan
 
Co-Composting process of bagasse and sludge from sugarcane industy with influ...
Co-Composting process of bagasse and sludge from sugarcane industy with influ...Co-Composting process of bagasse and sludge from sugarcane industy with influ...
Co-Composting process of bagasse and sludge from sugarcane industy with influ...
 
STUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIK
STUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIKSTUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIK
STUDI PRODUKSI PEKTIN ASETAT SEBAGAI BAHAN BAKU LEMBARAN BIOPLASTIK
 
Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...
Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...
Metode Spektrofotometri UV-Vis Untuk Penentuan Barium dalam Tanah Liat dengan...
 
ANALISIS RISIKO PRODUKSI WORTEL DAN BAWANG DAUN DI KAWASAN AGROPOLITAN CIANJU...
ANALISIS RISIKO PRODUKSI WORTEL DAN BAWANG DAUN DI KAWASAN AGROPOLITAN CIANJU...ANALISIS RISIKO PRODUKSI WORTEL DAN BAWANG DAUN DI KAWASAN AGROPOLITAN CIANJU...
ANALISIS RISIKO PRODUKSI WORTEL DAN BAWANG DAUN DI KAWASAN AGROPOLITAN CIANJU...
 
Manajemen krisis
Manajemen krisisManajemen krisis
Manajemen krisis
 
Analisis Pemintaan dan Nilai Ekonomi Taman Wisata Waduk Selorejo Sebagai Temp...
Analisis Pemintaan dan Nilai Ekonomi Taman Wisata Waduk Selorejo Sebagai Temp...Analisis Pemintaan dan Nilai Ekonomi Taman Wisata Waduk Selorejo Sebagai Temp...
Analisis Pemintaan dan Nilai Ekonomi Taman Wisata Waduk Selorejo Sebagai Temp...
 
IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...
IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...
IN VITRO DETERMINATION OF ANTIOXIDANT ACTIVITY OF EXTRACTS OF MAHKOTA DEWA, T...
 
ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...
ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...
ISOLASI DAN IDENTIFIKASI GOLONGAN FLAVONOID DAUN DANDANG GENDIS (Clinacanthus...
 

Similar to PENGAIUJH CAlHA VA DAN ASAM GIBJ~RELAT (GA3) TEUHADAP VIABILITAS BENIH GAMBIR (Uncaria gambir Roxb.) (Errect of Light and Gibberelic Acid on gambir seed viability)

Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau
Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau
Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau
Nia Hardianti
 
PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...
PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...
PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...
Repository Ipb
 
INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...
INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...
INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...
Repository Ipb
 
PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...
PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...
PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...
Repository Ipb
 

Similar to PENGAIUJH CAlHA VA DAN ASAM GIBJ~RELAT (GA3) TEUHADAP VIABILITAS BENIH GAMBIR (Uncaria gambir Roxb.) (Errect of Light and Gibberelic Acid on gambir seed viability) (6)

Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau
Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau
Laporan pengaruh pertumbuhan kacang hijau
 
Pemupukan
PemupukanPemupukan
Pemupukan
 
PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...
PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...
PENGARUH INDUKSI MUTASI SINAR GAMMA PADA REGENERASI KALUS EMBRIOGENIK KEPROK ...
 
INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...
INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...
INDUKSI TANAMAN HAPLOID Dianthus sp. MELALUI PSEUDOFERTILISASI MENGGUNAKAN PO...
 
PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...
PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...
PERBANYAKAN IN VITRO dan INDUKSI AKUMULASI ALKALOID pada TANAMAN JERUJU (Hydr...
 
PENGARUH MUTASI INDUKSI MELALUI IRADIASI SINAR GAMMA TERHADAP KERAGAAN Caladi...
PENGARUH MUTASI INDUKSI MELALUI IRADIASI SINAR GAMMA TERHADAP KERAGAAN Caladi...PENGARUH MUTASI INDUKSI MELALUI IRADIASI SINAR GAMMA TERHADAP KERAGAAN Caladi...
PENGARUH MUTASI INDUKSI MELALUI IRADIASI SINAR GAMMA TERHADAP KERAGAAN Caladi...
 

More from Repository Ipb

TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
Repository Ipb
 
PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...
PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...
PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...
Repository Ipb
 
IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...
IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...
IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...
Repository Ipb
 
THERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUM
THERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUMTHERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUM
THERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUM
Repository Ipb
 
THERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIA
THERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIATHERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIA
THERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIA
Repository Ipb
 
SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...
SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...
SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...
Repository Ipb
 
PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...
PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...
PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...
Repository Ipb
 
STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...
STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...
STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...
Repository Ipb
 
POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...
POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...
POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...
Repository Ipb
 
HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...
HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...
HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...
Repository Ipb
 
EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...
EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...
EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...
Repository Ipb
 
Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...
Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...
Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...
Repository Ipb
 
Sistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV Map
Sistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV MapSistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV Map
Sistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV Map
Repository Ipb
 
Implementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali Citra
Implementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali CitraImplementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali Citra
Implementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali Citra
Repository Ipb
 
PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...
PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...
PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...
Repository Ipb
 

More from Repository Ipb (20)

Proceedings icaia 2015_yandra_367-373
Proceedings icaia 2015_yandra_367-373Proceedings icaia 2015_yandra_367-373
Proceedings icaia 2015_yandra_367-373
 
Peta ipb
Peta ipbPeta ipb
Peta ipb
 
Proceedings icaia 2015_yandra_367-373
Proceedings icaia 2015_yandra_367-373Proceedings icaia 2015_yandra_367-373
Proceedings icaia 2015_yandra_367-373
 
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
TEKNOLOGI SEPARASI BAHAN AKTIF TEMULA W AK MENGGUNAKAN BIOPOLIMER TERMODIFIKA...
 
PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...
PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...
PEMBUATAN ARANG DARI SAMPAH ORGANIK DENGAN CARA KARBONISASI MENGGUNAKAN REAKT...
 
IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...
IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...
IDENTIFIKASI SENYAWABIOAKTIFANTIFEEDANT DARIASAPCAIRHASILPIROLISISSAMPAHORGAN...
 
THERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUM
THERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUMTHERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUM
THERMAL EFFECT ON APATITE CRYSTAL SYNTHESIZED FROM EGGSHELL’S CALCIUM
 
THERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIA
THERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIATHERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIA
THERMOGAVIMETRIC-DIFFERENTIAL ANALYSIS PADA MINERAL TULANG MANUSIA
 
SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...
SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...
SINTESIS POLIOL SEBAGAI BAHAN DASAR PEMBENTUK POLIURETAN BERBASIS MINY AK JAR...
 
PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...
PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...
PENGARUH EKSTRAK BANGLE (Zingiber cassumunar Roxb.) TERHADAP AKTIVITAS ENZIM ...
 
BRlKET AMPAS SAGU SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF
BRlKET AMPAS SAGU SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIFBRlKET AMPAS SAGU SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF
BRlKET AMPAS SAGU SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF
 
STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...
STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...
STUDI IN VIVO KHASIAT ANTIINFLAMASI EKSTRAK HERBA SURUHAN (PEPEROMIA PELLUCID...
 
POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...
POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...
POTENSI MINYAK ATSIRI DAUN Cinnamomum multiflorum SEBAGAI INSEKTISIDA NAB A T...
 
HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...
HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...
HIGH PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY PROFilE OF TEMPUYUNG Sonchus arvensis ...
 
UDAH BUAYA (Aloe vera) SEBAGAI TANAMAN PENGHASIL ZAT ANTI BAKTERI
UDAH BUAYA (Aloe vera) SEBAGAI TANAMAN PENGHASIL ZAT ANTI BAKTERIUDAH BUAYA (Aloe vera) SEBAGAI TANAMAN PENGHASIL ZAT ANTI BAKTERI
UDAH BUAYA (Aloe vera) SEBAGAI TANAMAN PENGHASIL ZAT ANTI BAKTERI
 
EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...
EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...
EFEK ANTIOKSIDAN DAN PENGKELAT LOGAM TERHADAP AKTIVJTAS PROTEOLITIK ENZIM PAP...
 
Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...
Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...
Analisis Algoritma dan Kinerja pad a Counter dengan CBC-MAC (CCM) sebagai Fun...
 
Sistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV Map
Sistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV MapSistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV Map
Sistem Informasi Geografi Fasilitas Kota Bogor Berbasis Web Menggunakan ALOV Map
 
Implementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali Citra
Implementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali CitraImplementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali Citra
Implementasi Algoritma Genetika pada Temu Kembali Citra
 
PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...
PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...
PENGUKURAN KEMIIRIPAN SEMATIK CITRA DENGAN BAG OF WORDS LOKAL FRAGEMEN SEMATI...
 

Recently uploaded

HAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.ppt
HAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.pptHAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.ppt
HAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.ppt
nabilafarahdiba95
 
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 20241. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
DessyArliani
 
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfAksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
JarzaniIsmail
 
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptxPPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
MaskuratulMunawaroh
 

Recently uploaded (20)

Memperkasakan Dialog Prestasi Sekolah.pptx
Memperkasakan Dialog Prestasi Sekolah.pptxMemperkasakan Dialog Prestasi Sekolah.pptx
Memperkasakan Dialog Prestasi Sekolah.pptx
 
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
 
AKSI NYATA Numerasi Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
AKSI NYATA  Numerasi  Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptxAKSI NYATA  Numerasi  Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
AKSI NYATA Numerasi Meningkatkan Kompetensi Murid_compressed (1) (1).pptx
 
RENCANA & Link2 Materi Pelatihan_ "Teknik Perhitungan TKDN, BMP, Preferensi H...
RENCANA & Link2 Materi Pelatihan_ "Teknik Perhitungan TKDN, BMP, Preferensi H...RENCANA & Link2 Materi Pelatihan_ "Teknik Perhitungan TKDN, BMP, Preferensi H...
RENCANA & Link2 Materi Pelatihan_ "Teknik Perhitungan TKDN, BMP, Preferensi H...
 
Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...
Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...
Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...
 
HAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.ppt
HAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.pptHAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.ppt
HAK DAN KEWAJIBAN WARGA NEGARA ppkn i.ppt
 
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 20241. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
1. Kisi-kisi PAT IPA Kelas 7 Kurmer 2024
 
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsxvIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
 
Penyebaran Pemahaman Merdeka Belajar Aksi Nyata PMM
Penyebaran Pemahaman Merdeka Belajar Aksi Nyata PMMPenyebaran Pemahaman Merdeka Belajar Aksi Nyata PMM
Penyebaran Pemahaman Merdeka Belajar Aksi Nyata PMM
 
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfAksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
 
TUGAS RUANG KOLABORASI 1.3 PRAKARSA PERUBAHAN
TUGAS RUANG KOLABORASI 1.3 PRAKARSA PERUBAHANTUGAS RUANG KOLABORASI 1.3 PRAKARSA PERUBAHAN
TUGAS RUANG KOLABORASI 1.3 PRAKARSA PERUBAHAN
 
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL PENDIDIKAN PANCASILA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
Konseptual Model Keperawatan Jiwa pada manusia
Konseptual Model Keperawatan Jiwa pada manusiaKonseptual Model Keperawatan Jiwa pada manusia
Konseptual Model Keperawatan Jiwa pada manusia
 
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAKELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
 
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMKAksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
 
Bab 4 Persatuan dan Kesatuan di Lingkup Wilayah Kabupaten dan Kota.pptx
Bab 4 Persatuan dan Kesatuan di Lingkup Wilayah Kabupaten dan Kota.pptxBab 4 Persatuan dan Kesatuan di Lingkup Wilayah Kabupaten dan Kota.pptx
Bab 4 Persatuan dan Kesatuan di Lingkup Wilayah Kabupaten dan Kota.pptx
 
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptxPPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
PPT SOSIALISASI PENGELOLAAN KINERJA GURU DAN KS 2024.pptx
 
Topik 4_Eksplorasi Konsep LK Kelompok_Pendidikan Berkelanjutan
Topik 4_Eksplorasi Konsep LK Kelompok_Pendidikan BerkelanjutanTopik 4_Eksplorasi Konsep LK Kelompok_Pendidikan Berkelanjutan
Topik 4_Eksplorasi Konsep LK Kelompok_Pendidikan Berkelanjutan
 
RENCANA + Link2 MATERI Training _"SISTEM MANAJEMEN MUTU (ISO 9001_2015)".
RENCANA + Link2 MATERI Training _"SISTEM MANAJEMEN MUTU (ISO 9001_2015)".RENCANA + Link2 MATERI Training _"SISTEM MANAJEMEN MUTU (ISO 9001_2015)".
RENCANA + Link2 MATERI Training _"SISTEM MANAJEMEN MUTU (ISO 9001_2015)".
 

PENGAIUJH CAlHA VA DAN ASAM GIBJ~RELAT (GA3) TEUHADAP VIABILITAS BENIH GAMBIR (Uncaria gambir Roxb.) (Errect of Light and Gibberelic Acid on gambir seed viability)

  • 1. Stigma Volume XIII No.2, April- Jllni 2005 PENGAIUJH CAlHAVA DAN ASAM GIBJ~RELAT (GA3) TEUHADAP VIABILITAS BENIH GAMBIR (Uncaria gambir Roxb.) (Errect of Light and Gibberelic Acid on gambir seed viability) AzwirlJ, M.Rahmad Suhartan(02), dan Faiza C Suwa'tho2) ABSTRACT The research was conducted in the Technology Labot·a- lory of Faculty of Agriculture, Bogor Agricultural Insti- tute from AUI,,'ust to October 2003. The treatments were arranged in a Factorial in Randomized Complete Blocl( Design (RCBD) with light intensities (0, 25, 511, and 100 %) as the first factor and GA, concentrations (0, 200,400, and 600 I'pm) as the second factor. The data were observed on seed gennination potential and germination. The results showed that the gambier seeds ha~'e secondary dormancy and the seeds are light sensitive and remained dormant ·in the dark. There was interaction etlect of light intensity and GA, on seeds germinability. In low light intensitY (25 and 50 %) GA, treatment enhanced seeds germination, while in 100 % light intensity GA, treatmenl tended to reduce germination. Key words: light, gibberelic acid, gllmbir, seed viabilily PENDAHULUAN Perbanyakan tanaman gambir hingga saat ini ma- sih umum dilakukan petani dengan metode gene- ratif yaitu melaui benih. Metode lain seperti ve- getatif dan kultul jaringan meskipun sudah diupa- yakan tetapi hasilnya masih belum memuaskan. Ukuran benih gambir yang sangat kecil (1-2 mm) dan keterbatasan literatur dan prtunjuk mengenai penanganan benih dan pembibitan tanaman gam- bir sehingga petani masih mempraktekan cara- cara tradisional untuk menangani benih dan bibit gambir. Disamping cara panen dan prosesing benih yang kurang benar juga pada umumnya petani menyemaikan benih gambir ~i lere~g­ lereng tebing atau pematrulg sawah (RIsfahen et a1. 1993). Salah satu kasus yang ditemui di lapangan adalah pernyemaian benih banyak dilakukan pe- tani di tempat terlindung atau di bawah tajuk po- hon. Akibatnya persentase kecambah benih ren- dah (20-30%) sementara persemaian yang dila- kukan di tempat terbuka seperti lereng pematang sawah, persentase kecambah benih mencapai 40- 50%. Diduga benih gambir tergolong pada ke- lompok benih peka cahaya dan juga dipe.rkirakan dormansi yang terjadi pada benih gamblr tergo- 1) Peneliti BPTP Sumbar,Sukar,"ni-Solol( 2) Star Pengajar DCllartemen Agronomi SPS IPB Bogor long pada "enforced donnancy" terutama akibat kekurangan cahaya (Mayer dan Mayber 1989). Menurut Khan (1977) dan Sutopo (1993) pada umumnya benih-benih yang berukuran kecil se- .. perti selada, seledri, bayam dan beberapa spesies gulma peka terhadap cahaya dengan kata lain perkecambahannya dirangsang ole.h cahaya. Asam giberelat (GA3) diketahui bisa mema- tahkan dormansi terutama benih-benih yang dorman apabila kurang cahaya atau peka ter- hadap kekurangan cahaya dalam proses perke- cambahannya. Sebagaimana dijelaskan Khan (1977) dan Varner el a1. dalam Mayer dan Mayber (1989) bahwa GA3 berfungsi mengon- trol sintensis enzym hidrolitik seperti (l- amylase pada lapisan leuron benih serealia, dan diketahui enzym tersebut dibutuhkan un- tuk perombakan cadangan makanan untuk menghasilkan energi perkecambahan. Bebera- pa hasil penelitian juga menyimpulkan bahwa GA3 dapat meningkatkan viabilitas potensial be- nih pada benih tomat, terung, semangka, dan kayu manis (Saut, 2002, Nasution, 2003, dan Wulansari, 2003). Penelitian ini bertujuan untuk mempelajari . pengaruh cahaya dan asam giberelat (GA3) terha- dap viabilitas dan dormansi benih gambir BAHAN DAN METODE Penelitian dilaksanakan di Laboratorium IImu dan Teknologi Benih IPB Bogor dari bulan Agustus sampai dengan bulan Oktober 2003. Bahan yang digunakan dalam penelitian ini meliputi benih gambir yang berasal dari Siguntur Sumatera Barat, kertas saring (RRC-58x58.) se- bagai media perkecambaban, Air bebas ion (aquades), larutan GA3, karbon, paranet, film. Alat yang digunakan adalah hand counter, kaca pembesar (Magnifying glass 065 mm), meja se- leksi, petridish, germinator (IPB.73-2NB), pin- set, mistar (alat ukur), camera dan foto stereo mikroskop (Zeiss KL-1500). ISSN 0853-3776 AKREOITASI OIKTI No. 52101KTIIKEP/1999 TGL. 12 NOPEMBER 2002
  • 2. llS'J Stigma Volume XlII No.2, April- Jllni 2{){)5 Rancangan percobaan yang digllnakan Ran- cangan Faktorial yang disusun dalam Rancangan Acak Kelompok (RAK). Sebagai faktor pertama adalah periakllan intensitas cahaya (C) yang tcr- diri dari 4 taraf yaitu 0% (gelap), 25%, 50% dan 100% (terang) dan scbagai falctor kedua adalah perlakuan asam giberelat (G) yang terdiri dari 4 taraf kosentrasi lamtan GA:! masing-masing de- ngan konsentrasi 0, 200, 400, dan 600 ppm. Benih dikecambahkan sebanyak ]00 butir di da- lam petridish dengan menggunakan 3 lapis kertas saring (RRC-58x58) sebagai media kecambah. P<;~lakuan intensitas cahaya 0% (gelap) petridish yang telah berisi benih dibungkus dengan 3 lapis ker- tas karbon. Untuk perlakuan 25 dan 50% intensitas cahaya petridish yang telah berisi benih disususn dalam wadah atau kotak yang dibuat dari paranet 25 dan 50010 atau sesuai dcngan perlakuan, kemudian kotak tersebut dimasukkan ke dalam germinator. Sedangkan untuk pe..lakuan 100% intensitas cahaya petridish tidak dibungkus sarna sekali tetapi langsung dimasukkan ke dalam gelminalor. Pemberian asam giberelat (GA3) terlebih dahulu dibuat larutan GA3 dengan air bebas ion (aquades) sesuai dengan kon- sentrasi perlakuan. Perlakuan kosentrasi 0 ppm GA3 media cukup dibasahi atau dilembabkan dengan 4 mi air bebas ion (aql/odes) sedangkan untuk perlakuan 200, 400, dan 600 ppm GA) yang telah dibuat dalam bentuk larutan diberikan langsllng ke media kecam- bah masing-masing sebanyak 4 m!. Pengamatan dilakukan terhadap Potensi Turn- buh Maksimum (PTM) dan Daya Berkecarnbah (DB). PTM rnelihat kemampuan benih untuk tumbuh atau berkecambah, dilakllkan dengan cara menghi- tung jumlah benih yamg mampu berkecambah baik normal maupun abnormal pada hari ke 30 setelall pengecambahan, ditandai dengan tidak teIjadi lagi pert~mbahan kecambah. Sementara pengarnatan DB bemh yang dihitung hanya benih yang rnarnpu ber- kecambah normal saja. HASH- DAN PEMlBAHASAN Hasil pengamatan menunjukkan bahwa benih yang diberi perlakuan intensitas cahaya 0% (ge- lap) ternyata tidak mampu berkecambah meski- pun telah dirangsang dengan pemberian larutan ?A3 s~mpai konsentrasi 600 ppm. Tetapi dengan mtensltas cahaya 25% benih telah mampll berke- cambah meskipun dalam jumlah yang masih ren- dah (21,00%) seperti terlihat pada Tabel I. Peningkatan intensitas cahaya dan penambahan konsentrasi GA3 dapat meningkatkan jumlah kecambah secara nyata. Pemberian 200 ppm GA) dapat meningkatkan PTM menjadi 40,33~!- .t~tapi penambaham konsentrasi GA3 menjadi 400 dan 600 ppm tidak nyata mening- katkan perscnlase PTM. Tabel!. Pcngol"Uh inCcrak~i antar" I,crl"kuall cahay" dan asm" gibcrclat (GA,) tcrhadall pc.-scntasc PTM bcnih gambir (I 0,00 f 21,(11/ c 37,67 d 81,67 a 200 O,(HI f 40,33 I:d 45,33 c 78[.7 a 4IHI 0,00 f 43,67 c 59,00 b 78,33 a .._(,(10 _ _O,~KI f _45[.7 c 62,(KI b 74[.7 a Angka-lInglGl Ilada masing-masing kolom alau baris yang diikuti olch huruf yang snma lidak bcrbcda nyatll mcn!l- rut DMRT I,ada tllraf5 %. Penambahan intensitas cahaya menjadi 50 % secara nyata meningkatkan persentase PTM, di- samping itu pemberian GAl juga nyata mening- katkan jumlah benih yang berkecambah dari 37,67% tanpa GA3 menjadi 45,33% dengan pem- berian konsentrasi GA3 200 ppm, kemudian di- tingkatkan konsentrasi GA3 menjadi 400 ppm masib mampu meningkatkan PTM menjadi 59,00% tetapi bila ditingkatkan menjadi 600 ppm GAl tidak terjadi lagi peningkatan PTM. Peningkatan intensitas cahaya menjadi 100% (terang~ meningkatkan .PTM secara nyata, tetapi pernbenan GA3 sampaJ dengan konsentrasi 600 ppm tidak memberi pengaruh nyata terhadap nilai PTM. Fenomena ini menunjukkan bahwa pada kondisi kurang cahaya, penambahan GAJ dibu- tuhkan oleh benih untuk memaCll perkecam- bahan. Hasil penelitianMilberg, Andersson, dan Thompson (2000) terhadap benih Sisymbrium dan Arabidopsis menunjukkan bahwa cahaya dapat memacu teljadinya proses fisiologis dalarn perke- cambahan yang sekaligus meningkatkan aktivitas sintesis GA3 endogenuous sehingga demikian jika perkecambahan benih di tempat kurang cahaya perlu penambahan GA3 eksogenuous. Selanjutnya Karssen (1986) mengungkapkan GA3 sangat dibutuhkan benih da~an~ perkecambahan disamping lIntuk merangsang ter~adl~ya 'p~mbentukkan dan aktivitas beberapa eZlm iudrohslS, juga meniadakan penghambatan per- kecambahan oleh ABA pada benih yang dorman. Cahaya mutlak diblltuhkan benih gambi.. da- J~m proses perkecambahan, sebagaimana yang dlkemukakan oleh Khan (1977) bahwa benih yang berukuran sangat kecil seperti selada, sele- dri, bayam peka terhadap cahaya dengan kata lain perkecam?ahannya dirangsang dengan adanya cahaya. Jlka perkecambahan benih gambir yang d~lakukan di tempat yang kurang cahaya perlu dtbantu atall dirangsang dengan pemberian GA . Kemungkinan ~ada cahaya 0% (gelap) GA3 yan~ ada daJam belllh (GA~ endogenlls) tidak mampu ISSN 0853-3776 AKREDITASI DIKTI No. 521DIKTIIKEP/1999 TGl. 12NOPEMBER 2002
  • 3. II I Il r Stigmll Volume XI/I No.2, April- Jllni 2()()5 mendorong terjadinya perkecambahan bcnih gambir. Kamil (1986); Bewley dan l3Iack (1994) mengungkapkan bahwa asam Giberelat (GA3) da- p'at mcmbantu atau merangsang terjadinya perke- cambahan terutama pada benih-benih yang peka cahaya. Namun dcmikian pada benih gambir jika cahaya tidak ada sama sekali, GA3 endogenous tidak dapat berfungsi secara rnandiri. Pada pengujian DB juga temyata benih yang dikecambahkan pada kondisi 0% intensitas cahaya (gelap) tidak mampu berkecambah walaupun telah diberi GA3 sampai konsentrasi 600 ppm. Setelah intensitas cahaya ditingkatkan menjadi 25% benih bant mampu berkecambah meskipun dengan DB yang masih rendah (14,00 %) seperti terlihat pada Tabel 2. Pemberian GA3 200 ppm pada kondisi intensitas cahaya tersebut juga mampu merang- sang peningkatan DB secara nyata menjadi 31,00 % dan jika konsentrasi GAJ ditingkatkan sampai 600 ppm masih nyata meningkatkan DB (38,00%). Selanjutnya peningkatan intensitas cahaya menjadi 50010 dapat meningkatkan persentase DB. Pemberian GA3 pada kondisi Intensitas cahaya tersebut juga su- dah nyata meningkatkan DB pada konsentrasi 200 ppm dan peningkatan konsentrasi GA3 menjadi 400 dan 600 ppm masih nyata meningkatkan DB menjadi 41,67 dan 51,67%. Peningkatan intensitas cahaya menjadi J00% (terang) masih rrieningkatkan DB menjadi 78,35%. Pada kondisi intensitas cahaya 100% in~ pemberian GA3 sampai pada konsentrasi 400 ppm tidak berpengaruh nyata terhadap DB, tetapi pada konsentrasi 600 ppm GAJ menurunkan DB secara nyata dari 78,35% menjadi 70,30%. Tabel 2. Pcngaruh intcr;'l<si antara pcrlalman cahaya dan asam gibcrclat (GAJ) tcrhada" (Icrscntasc DB bcnih gambir GAJ Cahaya (%) (ppm) 0 25 50 100 0 0,00 i 14,00 h 30,33 g 7H,35 a 200 0,00 i 31,00 f 35,33 ef 75,41 ab 400 0,00 i 32,33 .. 41,67 d 74,00 ab 600 0,00 i 38,00 dc 51,67 c 70,30 b AnglOt-anglul IlIlda masing-masing Iwlnm dan bads Jang diil<uti (llch huruf yang sarna tid:lk bcrbcda nyata menu- rut DMRT (Iada taraf5 %. Tidak mampunya benih berkecambah pada kon- disi intensitas cahaya 0% dan juga rendahnya persen- tase PTM dan DB pada kondisi intensitas cahaya kurang ada kemungkinan disebabkan oleh konsen- trasi GA3 yang diberikan dalam penelitian ini masih rendah. HasH penelitian Maitimu (1986) temyata dengan pemberian GA3 1000 ppm dapat meningkat- kan daya kecambah benih Acasia margium Willd di tempat kurang cahaya dari 64,47% tanpa GA) men- jadi 82%. Begitu juga hasil peneiitian Mirvvais et al (2000) selama 2 musim menunjukkan dengan pem- bcrian 'lA) pada konsentrasi 0,25, 0,5, dan 0, 1% pada pcrkecambahan benih Onopordium acanltim yang diikubasi ditempat geap selama 21 hari dapat meningkatkan daya kecambah benih bertuntt-turut menjadi 95, 98, dan 99% dan berbeda nyata diban- ding dengan kontrol 00/0 GA3 yang memperoleh daya kecambah 41, 8 %. Berdasarkan pengamatan pada Tabe! 2 dapat disimpulkan bahwa pada kondisi cahaya penuh pemberian GA3 tidak perlu dilakukan. Diduga de- ngan kondisi cahaya yang cukup, GA3 yang ter- dapat dalam benih gambir (GA3 endogenus) telah cukup dan bisa dimanfaatkan benih secara maksi- mal. Jika dilakukan penambahan dari .Iuar (GA3 eksogenus) akan terjadi penumpukan atau kele- bihan jumlah GA3 sehingga diduga dapat meng- hambat perkecambahan. Diketahui jumlah GA3 yang terdapat dalam benih pada umumnya sudah cukup banyak seperti yang dikemukakan oIeh Schmidt (2000), Mayer dan Mayber (1989) me- ngemukakan bahwa jumlah GA3 yang terbesar di bagian tanaman terdapat pada biji yang salah satu fungsinya adalah untuk mengontrol sintesis enzim a-amylase pada proses perkecambahan. Namun demikian aktivitas dari hormon ini dapat dipacu dengan adanya cahaya. KESIMPULAN Benih gambir memiliki dorrnansi sekunder. Benih hanya mampu berkecambah bila ada cahaya sehingga jika benih dikecambahkan di tempat gelap benih akan dorman (slwto induced). Pada intensitas cal1a~a rendah (25 dan 50%), pemberian GA3 dapat meningkatkan daya berkecambah benih sekitar 21- 24%, tetapi pada cahaya penuh (terbuka) temyata pembelian GA3 tidak meningkatkan daya berke- cambah benih. DAFTAR PUSTAKA Bewley. .I.D., ond M. Black. 1994. Seeds Physiology of Development and (jemlination. Ed.ke-2. New York and 'London: Plenum Press. Kamil,1. 19!::6. Teknologi Bcnih. Angkasa Raya. Padang. Karssen, C.M. 1986. Hormonal regulation of seed develop- ment donnancy, and gennination stuuied by genetic control Di dlllam: Seed Development and Gennination. Wagening,en Agricultural University, Netherlands. p.33:l-350. K11an, AA. 1977. The Physiology and Biochemistry of Seed Donnancy and Genninalion. North-Holland Publishing Company. New York. Maitimu, E.R. 1986. Pengaruh hormon giberelin (GAl) t~rhauop perkecumbahan benih .llcasia IIIU/Igilllll Wilid. (skripsi). Dandling: Akudcmi kehutanan Bondung. Mayer, A.lvJ.. lind A.P. Mayber. 1989. The Ciemlinatioll of Sect!. Ed. ke-4. Pergamon f'res~. [·;ngJand. ISSN 0853-3776 AKREDITASI DIKTI No. 521DIKTl/KEP/1999 TGL. 12 NOPEMBER 2002
  • 4. Stigl1la Volume XIII No.2, April - .Illni 2()05 Milberg, P., L.imJcrsson, Jail K . Thompson. 200(). Largc- sccded spc"it:s arc k ss dcpt:lIdt:1I1 Oil li ghl li,r gcnnillil - lion Ihan smull -seeded oneS. St:t:d S"il'll ct: Rc"e<lrt:h ( 10) 9')-104 Mirwais, M., Qadderi: ;lOd n .C.I'aul. . 20()O. Interpopulation variation in germina ti on respollst:s ,,(, Scotch thistle, O/lopordulII aC;(lIIlliiulII L. to various concentration or G!), K,N03, and Nu llO», C llwdil .Iumal not (n):1156- 11 63, Nasution, Y,Y, 2003. Pengaruh pcrlakuall in vigorasi terhuual' viabililas bcnih semangku lCifm llu.l' vulg aris ScllClrd), bcnih meloll le /lo'lI/lIis lIIel" f.) Jail bCllih kelimull lCuculI1is s(lfivus) pada bcberapa [,criode simpan. Skripsi. .!w·, Buuidaya I'ertaniull Fuk Pcrlanian II'B Bogor Rislaheri, El11lllyzur, I-It:rry M, 1993, Budidaya dan pasca pant:n gambir. Pusal I'cnclilian dan Pcngcmbangan Tunaman Industli Bogor. g hllll. S"UI, L. 20(J2. I'<:ngaruh perh,'KuaTl perc'ICjalll<lll bcnih dalilill liJ rulUlI (jj , LiLl il shiilllan.lL:ks IcrhiJdap viabilitils bCllih t''',WI (I.YCOI Jel'Sio/1 ('sclIlel/fum Mill.), t<:ruflg (SolallulII IIw /O/lgC/lfI) dnn "alIai lCapsiclIlI1 (",1/1111/ /..) . lsiuipsi).llt'gor: Instilot i'<;rlanian Bogor, h,kultns j)crtaniiJl1 Schmidt, L. 2(J()O. (juidc to Handling or Tropicid and Subtropical Fort:st Seed. J)anida Fort.:sl Seed Cetrc. J'lumlchack-1knmark Sutopo, I. . IY'»). Tt.:Knologi L3t:llih. CV, Raja Wali. Jakarta. Wul"ns",i, D. 20(13 . I't:ngartu, kadar air awal dan perl"Kuall iTl vigorasi tcrhadap viaililitas bt:nih ka)'ullliinis (Cil/l/{I/I/OIIIUI1 zeylanicum) paJa bebemp" prioJc simpan (skripsi). Bogor: Illstilul 1'<.:rlmJian Bogor, I,'akullas PcrtanlHII. -----------------------------001100----------------------------- ISSN 0853-3776 AKREDITASI DIKTI No. 521DIKTIIKEP/1999 TGL. 12 NOPEMBER 2002