1. HAZIRLAYAN: RAZİYE NUR
DEMİREL
DANIŞMAN: DOÇ. DR. AGAH
TUĞRUL KORUCU
BÖLÜM:SINIF ÖĞRETMENLİĞİ
KONU: AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE ÖĞRETEN VE
ÖĞRENEN ROLLERİ

3. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE
ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN ROLLERİ
 Öğreten ve öğrenenin rollerinin belirlemede temel
değişken öğrenme ortamıdır.
 Geleneksel öğrenme ortamlarından açık ve uzaktan
öğretim ortamlarına geçişte bazı öğrenen ve
öğreten rolleri devam etse de yeni bazı roller de
gelmektedir.
 Açık ve uzaktan öğretimde öğretenin çeşitli rolleri
olduğu görüşünü ileri süren Berge’ye göre ;
pedegojik, sosyal, teknik, yönetimsel rolleri vardır.

5. ÖĞRETEN ROLLERİ
 Öğretene farklı görevler düşmektedir. Bunlar
pedagojik açıdan öğretim ortamının
tasarlanmasından öğrenenin güdülenmesine kadar
çeşitli görevlerdir.
 Eğitim ortamının , iletişim şeklinin ve bilginin iletim
kanallarının değişimiyle öğretenlere yeni roller
eklenmiştir.
 Açık ve uzaktan öğretim ortamları aynı zamanda
sosyal ortamlardır. Öğretenin bu ortamda sosyal
roller üstlenmesi de beklenmektedir.

6. ÖĞRETEN ROLLERİ
 Öğrenen-öğrenen ve öğrenen-öğreten arasında
sağlıklı bir iletişim kanalı oluşturmalı ve öğrenme
topluluğu oluşturulmasına katkıda bulunmalıdır.
 Öğretenin bir başka rolü tasarım ile ilgilidir. Öğreten
öğrenme amaçlarının gerçekleştirilebilmesi için
öğretimi tasarlamalıdır.
 Tasarımın yanında öğreten öğrenme amaçlarının
gerçekleştirilmesi için süreci kontrol eder ve
yönetir.

7. A.BERGE’NİN ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN
ROLLERİ
 Berge belirlemiş olduğu rollere kesin kalıplar
çizmemiştir.
 Teknoloji yenileştikçe yeni roller oluşabileceğini
savunmuştur.
 Berge’nin 4 ana rolünü detaylıca inceleyelim.
 Oluşturulan alt roller günümüzde kullanılan
çevrimiçi teknolojisinin sunduğu imkanları da
kapsamaktadır.

8. 1.PEDAGOJIK ROLLER
 Geleneksel sınıf içinde kullanılan yöntemlerin
farklılaştığı , öğretenlerin yeni yöntemlerin
geliştirmesi gerektiği, çevrimiçi ortama göre tasarım
yapmaları gerektiğini ve öğrenenlerin
motivasyonunu yükseltmesi gerektiğini
düşünmüştür.
 Öğreten eskiye bağlı kalarak geleneksel ortamdaki
alışkanlıklarını sürdürmeye devam ederse açık ve
uzaktan öğrenmede etkileşim sorununa yol açabilir.

9. 2.SOSYAL ROLLER
 Yeni bir sosyal ortam ve yapıda öğretime devam
edilmektedir.
 Öğrencilere kolay benimseyebilecekleri ve rahatça
geliştirebilecekleri bir öğrenme ortamı oluşturmak
en önemli sosyal görevlerindendir.
 Sosyal ilişkilerinin gelişmesi topluluk hissini üst
düzeye çıkaracaktır.
 Öğrencilerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileşimine
öğreten yardımcı olmalı, paylaşım ortamları
oluşturmalıdır.

10. 3.TEKNIK ROLLER
 Öğretenin eğitimin sürdüğü boyunca yer alan
teknolojileri kullanabilmesi, teknik sorun
yaşamaması ve ihtiyaçları olduğunda öğrencilere
destek olması gerekir.
 Açık ve uzaktan eğitimde kullanılabilecek tüm
teknolojileri bilmeli ve bu teknolojileri kullanarak
çeşitli öğretim ortamları tasarlayabilmelidir.
 İçerikte önemlidir.
 Öğretenin öğrenme süreçleri boyunca kullanması
için öğrencilere sunulacak içerikler çoklu medya
ögesi şeklinde tasarlayabilmesi gerekir.

12. 4.YÖNETIMSEL ROLLER
 Ders planlama, hazırlama, yönetme işleri başarılı
şekilde çevrimiçi öğrenmenin gerçekleşmesini
sağlar.
 Çevrimiçi öğretimde sınıf yönetimini sağlamalıdır.
 Tartışma ve paylaşımlar için belirli kurallar ve
yönergeler oluşturmalıdır.
 Tüm öğrencilerin eşit yararlanabileceği ortam
oluşturmalıdır.
 Dersin amacına uygun olarak dersi planlamalıdır.

13. B.GUASCH VE ARKADAŞLARININ
ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
 5 ana başlık altında toplanmaktadır.
 Tasarım ve Planlayıcı Roller
 Sosyal Roller
 Öğretici-Bilgi Verici Roller
 Teknolojik Roller
 Yönetimsel Roller

14. 1.TASARIM VE PLANLAYICI ROLLER
 Açık ve uzaktan öğrenmede öğretmeden önce
başlayan süreçtir.
 Öğretme süreci bittikten sonra tasarım ve
planlamalar için değerlendirmeler yapılan roldür.
 Bu rolde diğer paydaşlarla işbirliği ve planlamalar
yapar , öğrenci-öğretmen etkileşiminin nasıl
olacağına karar verir.
 Öğrenci güdülenmesi için neler yapılabileceğini
planlar ve öğrenme sürecin değerlendirme
stratejisine karar verir.

15. 2.SOSYAL ROLLER
 Berger’in sosyal rollerine benzer , öğrencilerle
sosyal iletişime girip öğrenme ortamı oluşturması
ve öğrencilerinde kendi aralarında etkileşime
geçebileceği sosyal ortam oluşturmalıdır.
 Farklı olarak Guasch ve arkadaşları bu rolün
duyuşsal olarak öğrencilerin kendilerini daha rahat
hissetmesi ve ifade etmeleri için önemli olduğunu
belirtirler.

16. 3.TEKNOLOJIK ROLLER
 Öğreten rollerini tanımlayan tüm araştırmacılarca
ısrarla vurgulanan ve öneminden bahsedilen bir
roldür.
 Öğretenden beklenilen kullandığı açık ve uzaktan
öğretim teknolojilerini rahatlıkla kullanabilmesi ve
gerektiğinde öğrencilerine destek olabilmesidir.

17. 4.YÖNETIMSEL ROLLER
 Öğretenden beklenilen sürecin başında yaptığı
planlamalarını iyi bir şekilde yönetebilmesidir.
 Öğrenme hedeflerini gerçekleştirmeli, sanal sınıfları
kontrol etmelidir.
 Öğrencilerin güdülenmesini üst düzeyde tutmalıdır.
 Sanal öğrenme ortamındaki sürecin kontrolünü
eline almalı ve süreci yönetmelidir.

19. C.ABDULA’NIN TANIMLAMIŞ OLDUĞU
ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
 Abdula yaptığı araştırmasında uzaktan öğretim
ortamlarında öğreten rolleri çalışmalarını incelemiş
ve 4 başlık altında toplamıştır.
 1.Zihinsel Roller
 2.Sosyal Roller
 3.Yönetimsel Roller
 4.Teknik Roller

20. C.ABDULA’NIN TANIMLAMIŞ OLDUĞU
ÇEVRİMİÇİ ÖĞRETEN ROLLERİ
 Abdula’nın belirlediği rollerde Berge’nin etkileri
gözlemlenmektedir. Berge den farklı olarak Abdula
zihinsel rollerde öğretenin sürekli kendini
geliştirerek pedagojik yeterliliğini güncel tutması
gerektiğinden bahseder.
 Bunun yanında sosyal rollerde, öğretenin
öğrencilerin birbirleriyle ilişkilerini arttırması, grup
bağlılığı oluşturması ve beraber çalışabilecekleri
ortamlar oluşturabilmeli görüşünü savunmuştur.

21. D.GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
 Goodyear ve arkadaşları 2000 yılında uzaktan
öğretim ortamlarında çevrimiçi öğreten rollerini bir
çalıştay sonuçlarına göre belirleyerek 2001 yılında
yayımlamışlardır. Öğretenin sahip olması gerektiği
8 rol belirlemişlerdir.
 1.Teknoloji Uzmanı: Konu ile ilgili içeriği
öğrenenlerin rahat anlayabileceği şekilde
şekillendirir ve öğrenene sunar.
 2.Teknoloji Uzmanı: Uzaktan öğretim ortamında
bulunan teknolojileri etkili şekilde kullanır ve
kullanılmasına yardım eder.

22. D.GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
 3.Tasarımcı: Öğrenme ortamını ve öğrenmenin
gerçekleşebilmesi için öğretim faaliyetleri tasarlar.
 4.Sistem Yöneticisi: Devam eden öğrenme
programı ile ilgili kayıtları takip eder, kayıtları saklar
ve sistemin güvenliğini sağlar.
 5.Süreç Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme aktivitelerinin
yönetilmesi ve öğrenenlerin sürece katılmasını
desteklemesini sağlar.
 6.Danışman: Öğrenenlerle beraber çalışmayı ve
bireysel etkileşim kurulmasını ,derslere katılımın
sağlanması için rehberlik eder.

23. D.GOODYEAR VE ARKADAŞLARININ
TANIMLADIĞI ÇEVRİMİÇİ ROLLER
 7.Değerlendirme Uzmanı: Öğrenenlerin
faaliyetlerini puanlar, geri bildirim sunar ve öğrenme
çalışmalarını tasdikler.
 8.Araştırmacı: Alanı ile ilgili yeni bilgilerin uzaktan
öğretim ortamlarında nasıl etkili olarak
öğretileceğini araştırır ve uygular.

24. ÖĞRENEN ROLLERİ
 Çevrimiçi öğrenenlerin öğrenme stilleri farklılıklar
göstermektedir.
 Bu durum tüm çevrimiçi öğrenenler için geçerli
olabilecek rollerin tanımlanmasını zorlaştırmaktadır.
 Çevrimiçi öğrenen rolleri çevrimiçi öğreten rollerine
olduğu gibi, açık ve uzaktan öğrenmenin yapılmış
olduğu şartlara bağlı olarak kişisel özellik, kültür,
kullanılan teknoloji, amaçlar, kazanımlar gibi
faktörler doğrultusunda değişebilmektedir.

25. ÖĞRENEN ROLLERİ
 Açık ve uzaktan öğrenme ortamlarında
öğrenenlerin rolleri ve durumu topluluğun bütünlüğü
açısından önemlidir.
 Öğrenenlerin topluluk içerisindeki aktiviteleri,
işbirliği, etkileşimleri topluluğun bir bütün olarak
işlevini yerine getirmesi için önemsenmesi gerekir.

26. ÖĞRENEN ROLLERİ
 Çevrimiçi öğrenmede öğrenenlerin yaşadığı en
önemli problemlerden biri sosyal topluluk hissi
oluşturamamalıdır.
 Bride ve Beers bu açıdan bakarak öğrenme grubu
üyesi ve kendi kendine öğrenen birey olmak
üzere iki temel öğrenen rolü tanımlamışlardır:
 Öğrenme Grubu Üyesi: Öğrenenler çevrimiçi
ortamlarda yer alan öğrenme faaliyetlerine
katılmalı, öğrenen ve öğretenlerle etkileşim halinde
olmalı ve tartışmalarda yer almalıdır.

27. ÖĞRENEN ROLLERİ
 Kendi Kendine Öğrenen Birey: Öğrenenler eş
zamanlı öğrenme aktiviteleri dışında öğrenme ve
araştırma becerilerine sahip olmalı ve çevrimiçi eş
zamansız öğrenme araçlarını etkili bir şekilde
kullanabilmektedir.
 Dabbagh da sosyal ve bireysel beceriler üzerinde
durmuştur.
 Öğrenenler sosyal öğrenme becerilerini geliştirerek
öğrenenlerin karar verme, güven oluşturma,
çatışmaları yönetme ve işbirliği çalışması yapmaları
için becerilerini arttırmalıdır.

28. ÖĞRENEN ROLLERİ
 Açık ve uzaktan öğrenme ortamlarında öğrenen
olayları ve durumları tartışabilmeli, farklı fikirleri
münakaşaya açmalı ve durumlara farklı
perspektiflerden bakabilmelidir.
 Öğrenenler bireysel olarak bir grup içerisindeki
aktivitelerde aktif olmalı, adil bir paylaşım içinde
grup görevlerini yapmalıdırlar.
 Öğrenenler kendi öğrenme süreçlerini grubun
öğrenme süreciyle karşılaştırarak değerlendirme
yapmalıdır.
 Öğrenenler öğreten, yönetici ve arkadaşlarıyla
iletişim kurabilmelidir.