TPF Manifesto

1. Á|üD≤[ø£-ø±s¡´Áø£eT+-
ìã+<ÛäHêe[
‘Ó+>±D Á|üC≤ Á|òü+{Ÿ(TPF)
sêhø±s¡´es¡Z+

2. 2
Á|üD≤[ø£ - ø±s¡´Áø£eT+ -
ìã+<ÛäHêe[
qe+ãsY 2016
ø±|”T : 5000
Á|ü#·Ts¡D :
‘Ó+>±D Á|üC≤ Á|òü+{Ÿ (TPF), sêhø£$T{Ï
Á|ü‘·T≈£î :
ôV≤#Y◊õ u≤¢ø˘-4, bÕ¢{Ÿ HÓ+. 6,
u≤>¥*+>∑+|ü*¢, ôV’≤<äsêu≤<é - 20.
ôd˝Ÿ : 9849996300, 9640537725
eT]j·TT nìï |ü⁄düÔø£ πø+Á<ë˝À
yÓ : s¡÷. 10/-

3. 3
I. ñb˛<ëÈ‘·+
ªªáHê{Ï es¡≈£î ‘·‘·«y˚‘·ÔT Á|ü|ü+#·+ m˝≤ ñ+<√ ìs¡«∫+#˚ Á|üj·T‘·ï+
#˚XÊs¡T.ø±˙,áHê&ÉTø±e*dæ+~e÷qe⁄+<äs¡TdüTKdü+‘√cÕ‘√J$+#·>∑*π>≥≥Tº
á Á|ü|ü+#êìï e÷s¡Ã&Éy˚Tμμ nHêï&ÉT ø±sY¢e÷sYÿ‡. e÷qyê[ yÓTT‘·Ô+ kÂø£s¡´e+‘·+>±
J$+#·>∑>∑&É+ nqï eTôVAqï‘·eTsTTq uÛ≤eqqT Ä#·s¡D˝ÀøÏ ‘Ó#˚ÃÁ|üj·T‘·ï+
>∑‘· ¬s+&ÉTX¯‘êu≤›T>± @<√s¡ø£+>± Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± »s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+~. düeTdüe÷»
kÕú|üq ø√dü+ e÷qedüe÷»+ |ü⁄]{ÏH=|ü⁄ŒT |ü&ÉT‘·÷H˚ ñ+~. q÷‘·q Á|ü|ü+#êìï
Ä$wüÿ]+#˚ Áø£eT+˝À uÛ≤>∑+>± uÛ≤s¡‘·<˚X¯+, n+<äT˝À düTBs¡È Á|üC≤ñ<ä´eT+ Ädüsê
|òü*‘·+>± 29e sêÁwüº+>± ne‘·]+∫q ‘Ó+>±D≤, ‘·qe+‘·T ø£s¡Ôe´+>±
$düÔè‘·eTsTTq |ü]D≤e÷≈£î y˚~ø£>± ì*∫+~.
Á_{Ïwt Ä~Û|ü‘ê´ìøÏ, $düÔs¡Dyê<ëìøÏ e´‹πsø£+>± 1857˝À ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq
uÛ≤s¡‘· Á|ü» kÕ«‘·+Á‘· b˛sê≥+, 1947˝À ø£å´kÕ<Ûäq ~X¯>± ndü+|üPs¡í Ä$wüÿs¡D≈£î
>∑T¬s’ sê»ø°j·T+>± πøe+ bÕøÏåø£ kÕ«‘·+Á‘·+ bı+~+~. Ä]úø£+>± n+‘·sê®rj·T
$|òüDÏ˝À n+>±+>∑+ ‘êø£≥Tº ô|fÒº |ü]dæú‹ <ë|ü⁄]+∫+~. $_Ûqï C≤‘·TT, ‘Ó>∑T,
eT‘êT, ≈£î˝≤T, dü+düÿè‘·T ÁbÕ‹|ü~ø£q @s¡Œ&ɶ uÛ≤s¡‘· düe÷»+ Á>±MTD
uÛÑ÷kÕ«eT´ |ü<ä|òüT≥ºq qT+&ç $eTTø£Ô+ ø±˝Òø£ yÓqTø£u≤≥T‘·Hêìï <ä÷s¡+ #˚düTø√˝Òì
|ü]dæú‹øÏ HÓ≥ºã&ç+~. düTBs¡È #·s¡Ã nq+‘·s¡+ neTT˝ÀøÏ e∫Ãq uÛ≤s¡‘·sêC≤´+>∑+
düs¡«dü‘êÔø£, >∑D‘·+Á‘·, Á|üC≤kÕ«eT´, ˝ÖøÏø£, kÕeT´yê<ä e´edüúqT yê>±›q+ #˚dæ+~.
ø±ì, Ä#·s¡D˝À n$ n+<äeTsTTq |ü<ëT>±, n+ø±s¡ÁbÕj·T+>± $T–*b˛e&É+
ˇø£ uÛÑj·T+ø£s¡eTsTTq yêdüÔe+.

4. 4
<˚X¯+˝À bÕ]ÁXÊ$Tø°ø£s¡D »s¡>∑˝Ò<äT. dü«<˚o ô|≥Tºã&ç<ës¡TT n+‘·sê®rj·T
ô|≥Tºã&ç<ës¡T≈£î <äfi≤ØT>± e÷]b˛j·÷s¡T. Á|üuÛÑT‘·«+ n+<äT≈£î nqT≈£LeTsTTq
$<Ûëq ìs¡íj·÷T neTT#˚dü÷Ô düs¡«dü‘êÔø£ Á|ü‹|ü‹Ôì ìT|ü⁄ø√˝Òø£ b˛sTT+~.
uÛÑ÷kÕ«eT´ e´edüú $wü|ü⁄ø√s¡ qT+&ç ãj·T≥|ü&É˝Òø£ <˚X¯+˝À Á|üC≤kÕ«eT´+
|ü]Vü≤dæ+|üã&ɶ~. <Ûäqe+‘·T&ÉT eT]+‘· <Ûäqe+‘·T&ÉT>±, ù|<äyê&ÉT eT]+‘·
ù|<äyê&ÉT>± e÷πs |ü]dæú‹ HÓø=+~. ≈£î nDÏ∫y˚‘·, *+>∑|üs¡eTsTTq $eø£å
düs¡«Á‘ê yê´|æ+#êsTT. Á|üC≤u≤VüQfi≤´ìøÏ bÂs¡, Á|üC≤kÕ«$Tø£ Vü≤≈£îÿT
ìsêø£]+#·ã&ܶsTT.
‘Ó+>±D≤ ÁbÕ+‘·+ 1948 es¡≈£î _Ûqï dü+düÿè‘·TT, _ÛqïkÕ+Á|ü<ëj·÷≈£î
#Ó+~q sêE|ü]bÕq˝À ñ+&çq|üŒ{Ïø°, ‘·q ñìøÏì ø±bÕ&ÉTø√e&É+˝À
dü|òü©ø£è‘·eTsTT+~. Ç+‘·es¡≈£î |ü]XÀ<Ûäq˝À yÓ¢&Ó’q <ë<ë|ü⁄ ¬s+&ÉTy˚
nsTT<äTe+<ä dü+e‘·‡sê #·]Á‘·˝À XÊ‘·yêVü≤qTT, ø±ø£rj·TTT, ÄdübòÕ®V”≤T,
≈£î‘·TuŸcÕV”≤T, ìC≤+T ‘Ó+>±D≤qT |ü]bÕ*+#ês¡T. á ìs¡+≈£îX¯ sêE
|ü<ä|òüT≥ºq øÏ+<ä q*–q ‘Ó+>±D Á|ü»≈£î ‘·eT<ä+≥T ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ e´øÏÔ‘·«+
s¡÷bı+~+~. düVü≤q+, ø£wæº+∫ |üì#˚ùd ‘·‘·«+, ne÷j·Tø£‘·«+, |ü]|üø£«eTsTTq
dü+|òüTJeq+‘√bÕ≥T sêJ˝Ò≈£î+&ÜnHê´j·÷qTm<äTs=ÿH˚eTqdüÔ‘·«+ ne&ç+~.
ø±ø£rj·TsêE≈£î e´‹πsø£+>± b˛sê≥+ dü*Œq kÕs¡ø£ÿ, düeTàø£ÿ yês¡dü‘·«+
‘Ó+>±D ÁbÕ+‘êì~.
á ÁbÕ+‘·+ 1948˝À ãÁ|üjÓ÷>∑+ <ë«sê Ç+&çj·THé j·T÷ìj·THé
|ü]~Û˝ÀøÏ e∫Ã+~. n+‘·es¡≈£î ìC≤+ ìs¡+≈£îX¯ |òüP´&É˝Ÿ e´edüú˝À »MT+<ës¡T¢,
C≤–sê›s¡T¢, eTTπøÔ<ës¡T¢ eTTK´ πø+Á<ëT>± |ü]bÕq kÕπ>~. yê] ø±s¡D+>±
‘Ó+>±D≤ rÁeeTsTTq nDÏ∫y˚‘·≈£î, |”&Éq≈£î,<√|æ&ûøÏ >∑Ts¡sTT n_Ûeè~›øÏ
@e÷Á‘·+ H√#·Tø√˝Ò<äT. Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± k˛wü*dtº >±TT MdüTÔqï 1940e
<äX¯ø£+˝À <˚X¯+˝À ¬s’‘ê+>∑+ #Ó’‘·q´e+‘·+ nsTT´+~. uÛÑ÷kÕ«eT´ e´edüú≈£î
e´‹πsø£+>± <˚X¯+˝À nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü eTTK´+>± ‘Ó+>±D≤, |ü⁄qÁbÕ yêsTT˝≤sY,

5. 5
‘ÓuÛ≤>± ¬s’‘ê+>∑ b˛sê{≤T ñyÓ«‘·TÔq m–dæ|ü&ܶsTT. yê{Ï˝À¢ eTTK´+>± #Ó|ü⁄Œø√‘·>∑Z~
‘Ó+>±D≤ kÕj·TT<Ûä ¬s’‘ê+>∑ b˛sê≥y˚T. ne÷qMj·T |ü]dæú‘·T˝À ã‘·T≈£î
ã+&çì ˝≤–düTÔqï ‘Ó+>±D≤ ¬s’‘ê+>∑+ ˇø£ yÓT¢e ˝≤>± ø£~* uÛÑ÷kÕ«eTT
qT+&ç |ü~ ø£å mø£sê uÛÑ÷$Tì kÕ«BÛq+ #˚düTø=ì eT÷&ÉTy˚ Á>±e÷˝À
;»ÁbÕj·T+>± Á>±eT sêC≤´ìï @sêŒ≥T #˚düTø√>∑*>±s¡T. á b˛sê{≤ìøÏ
Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+∫q ÄHê{Ï ø£eT÷´ìdtº bÕغ #˚dæq #ê]Á‹ø£ ‘·|æŒ<ä+ e¢
eTôVA»«eTsTTq ‘Ó+>±D≤ ¬s’‘ê+>∑ kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+ nsê∆+‘·s¡+>±
eTT–dæ+~. eTs√yÓ’|ü⁄ »˝Ÿ, »+>∑˝Ÿ, »MTHéô|’ Ä~yêdüTπø Vü≤≈£îÿ nqï
ìHê<ä+‘√ –]»qTT ìC≤+ Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ kÕ–+∫q Ms√∫‘· b˛sê≥+ ≈£L&Ü
‘Ó+>±D≤ ÁbÕ+‘·+˝ÀH˚ |ü⁄s¡T&ÉT b˛düTø=ì n$ÁXÊ+‘·+>± ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚
ñ+~.
ìC≤+ |òüP´&É˝Ÿ‡ dü+¬øfi¯fl qT+&ç ãj·T≥|ü&ɶ ‘Ó+>±D≤ 1956˝À eTs=ø£ÿkÕ]
rÁe+>± yÓ÷düb˛sTT+~. $XÊ˝≤+Á<ÛäkÕú|üq ù|s¡T‘√ _ÛqïeTsTTq Ä]úø£, sê»ø°j·T
e´edüú˝À ñ+&ç Á_{°wt kÕÁe÷»´yê<ä e´‹πsø£ b˛sê≥+˝À Á|ü‘·´ø£å+>±
bÕT|ü+#·T≈£îqï ø√kÕÔ+Á<Ûä, sêj·Td”eT ÁbÕ+‘ê‘√ ø£*dæb˛sTT Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
sêÁwüº+˝À ‘Ó+>±D≤ n+‘·sꓤ>∑eTsTT´+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+˝À ‘Ó+>±D≤
‘·q ndæú‘ê«H˚ï ø√˝ÀŒsTT+~. Ä]úø£, sê»ø°j·T, kÕe÷õø£ s¡+>±˝À uÛÑ]+#·sêì
$eø£å≈£î >∑Ts¡sTT´+~. ø√kÕÔ+Á<Ûä ô|≥Tºã&ç<ës¡TT, sêj·Td”eT uÛÑ÷ø±eT+<äT
>∑T‘êÔ~Û|ü‘·´+˝À ‘Ó+>±D≤ Ä+Á<ÛäbÕ≈£î edü>± e÷]b˛sTT+~.
‘ÓT>∑Tyêfi¯fl+‘ê ˇπøsêÁwüº+˝À, ˇπø|ü]bÕHê $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä eTqT>∑&É kÕ–+#êqï
dü«|üï+ <Ûä«+dü+ nsTT+~.
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+ @s¡Œ&ɶ 12@fi¯flπø ø£fiËfl<äTs¡T>± »s¡T>∑T‘·Tqï nHê´j·÷ìï
düVæ≤+#·˝Òø£ ‘Ó+>±D≤ $<ë´]ú˝Àø£+ $»è+_Û+∫+~. 1960e <äX¯ø£+˝À »]–q
nH˚ø£ $<ë´]ú ñ<ä´e÷˝À nÁ>∑uÛ≤>±q ù|s=ÿq<ä–q~, 1969 ‘Ó+>±D≤ $<ë´]ú
ñ<ä´eT+. ÄHê{Ï Áô|ò+#Y ìj·T+‘· &û>±˝Ÿ≈£î e´‹πsø£+>± bÕ]dt $<ë´s¡TúT

6. 6
»]|æq b˛sê≥+‘√ á $<ë´]ú ñ<ä´e÷ìï dü]b˛˝≤Ãs¡T #·]Á‘·ø±s¡TT. ÄHê&ÉT
$<ë´s¡Tú˝Ò eTT+<äTuÛ≤>±q ì*à n»sêeTs¡eTsTTq b˛sê{≤ìøÏ Hêj·Tø£‘·«+
eVæ≤+#ês¡T. ‘Ó+>±D≤≈£î »s¡T>∑T‘·Tqï nHê´j·÷ìï mT¬>‹Ô#ê{≤s¡T. ∫e]øÏ
sê»ø°j·TbÕغ kÕ«s¡ú|üs¡ Hêj·Tø£‘ê« eT÷+>± yÓ÷dü–+#·ã&ç ìe⁄s¡T>∑|æŒq
ì|ü⁄Œ˝≤ eTs¡T>∑Tq|ü&ç 1990e <äX¯ø£+˝À |üTs¡÷bÕ˝À ãVæ≤s¡Z‘·eTsTT ‘Ó+>±D≤
nDTeDTe⁄Hê bÕøÏ+~. ‘Ó+>±D »qdüuÛÑ, ‘Ó+>±D≤ dü÷º&Ó+{Ÿ‡ Á|òü+{Ÿ,
‘Ó+>±D≤eTVü‰düuÛÑ, ‘Ó+>±D≤ ◊ø£´y˚~ø£ ˝≤+{Ï Á|üC≤kÕ«$Tø£ dü+düúT Á|ü‘˚´ø£
sêÁwüºb˛sê{≤ìï |”&ç‘· Á|ü» <äèø£Œ<∏ä+‘√ eTT+<äT≈£î q&ç|æ+#êsTT. ∫e]øÏ uÛ≤s¡‘·
]|ü_¢ø˘˝À 29e sêÁwüÔ+>± ‘Ó+>±D≤ sêÁwüº+ 2014˝À ne‘·]+∫+~.
1946˝À Äs¡+uÛÑeTsTT ø£eT÷´ìdüTº bÕغ Ç∫Ãq kÕj·TT<Ûä b˛sê≥ $s¡eTD
Á|üø£≥q‘√ <ä>±≈£î >∑T¬s’q ‘Ó+>±D≤ ¬s’‘ê+>∑ $|ü¢e+ 1968˝À u…+>±˝À¢ M∫q
ªªedü+‘·y˚T|òüT|òüTs¡®qμμ ‘√ ˇø£ÿkÕ]>± ˇfi¯ófl$s¡T#·T≈£î+~. ‘Ó+>±D≤ πø+Á<ä+>± yÓ*dæq
mH√ï sê&çø£˝Ÿ ñ<ä´e÷T, $|ü¢ekÕ+düÿè‹ø£ dü+düúT ‘Ó+>±D≤ ¬s’‘ê+>∑b˛sê{≤≈£î
u≤dü≥>± ìã&ܶsTT. ø£Ø+q>∑sY, Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢ ¬s’‘·TjÓ÷<ÛäTT #˚dæq
j·TT<ä ∆ø£yê‘·TT qø£‡“Ø, Áoø±≈£îfi¯ ñ<ä´e÷˝À ¬s’‘·TT, ø±]à≈£îT, Ä~yêdüTT
m‹Ô|ü{Ϻq s¡>∑˝ŸC…+&ÜqT düeTTqï‘·+>± ìu…{≤ºsTT.
1990 ‘·sê«‘· uÛ≤s¡‘· bÕø£ esêZT ÁbÕs¡+_Û+∫q q÷‘·q Ä]úø£ bÕ]ÁXÊ$Tø£
$<ÛëHê eT÷+>± düe÷»+˝À nìïs¡+>±T rÁedü+øå√uÛÑ+˝ÀøÏ HÓ≥ºã&ܶsTT. ñ
eTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+˝Ànìï ÁbÕ+‘ê‘√ bÕ≥T ‘Ó+>±D≤ ≈£L&Ü q÷‘·q
Ä]úø£ $<ÛëHê≈£î Á|üjÓ÷>∑XÊ>± e÷]+~. ‘Ó+>±D≤ Á|ü‘˚´ø£ sêÁwüº+>± @s¡Œ&ɶ|üŒ{Ïø°
|ü]dæú‹˝À e÷s¡TŒ@MT ˝Ò<äT. |ü+≥uÛÑ÷eTTqT, Ç‘·s¡ nìïs¡ø± uÛÑ÷eTTqT
ãe+‘·+>± kÕ«BÛq|üs¡#·Tø=ì $<˚o, dü«<˚o ô|≥Tºã&ç<ës¡T≈£î n|üŒq+>± ø£≥ºu…fÒº
Á|üj·T‘êïqT Á|üuÛÑT‘·«+ ìdæ‡>∑TZ>± eTTeTTàs¡+ #˚düTÔqï~. uÛÑ÷dü+düÿs¡D e÷fÒ˝Ò<äT.
<äTH˚ïyêìπøuÛÑ÷$T, »˝Ÿ, »+>∑˝Ÿ, »MTHéô|’ Ä~yêd”πø Vü≤≈£îÿqT kÕ~Û+#˚~X¯˝À
‘Ó+>±D≤ Á|ü»T düqï<ä›+ ø±e*‡q nedüs¡+ eTTqTô|qï&É÷ ˝Òq+‘·>± áHê&ÉT

7. 7
ñqï<äq&É+˝À n‹X¯jÓ÷øÏÔ˝Ò<äT. á H˚|ü<∏ä´+˝À ‘Ó+>±D≤ eT* ñ<ä´eTÁø£eT+˝À
Á|üC≤kÕ«$Tø£ ‘Ó+>±D≤ kÕ<Ûäq ø£å´+‘√ ‘Ó+>±D≤ Á|üC≤Á|òü+{Ÿ Ä$s¡“¤$+∫+~.
Äe÷s¡Z+˝À ‘Ó+>±D≤ Á|ü»qT C≤>∑è‘·+ #˚ùd ø£å´+‘√ Á|üC≤kÕ«$Tø£ ‘Ó+>±D≤
kÕú|üH˚ <Û˚´j·T+>± ‘Ó+>±D≤ Á|üC≤Á|òü+{Ÿ |üì #˚düTÔ+~.
eqs¡TMT<äÁ|ü»≈£în~Ûø±s¡+, kÕe÷õø£Hê´j·T+, bÂs¡Á|üC≤kÕ«$Tø£
Vü≤≈£îÿ neTT nH˚ n+XÊT Á|üC≤kÕ«$Tø£ ‘Ó+>±D≤≈£î eT÷˝≤<Ûës¡+. sêC≤´+>∑
|”]ƒø£˝À bı+<äT|ü]∫q düs¡«dü‘êÔø£, ˝ÖøÏø£, >∑D‘·+Á‘·, kÕeT´yê<ä, Á|üC≤kÕ«eT´+
nH˚n+XÊqT $XÊ ns¡ú+˝À kÕ~Û+#·&É+, J$+#˚Vü≤≈£îÿ, yêø˘ kÕ«‘·+Á‘ê´T,
sê»ø°j·T$XÊ«kÕT ø£*– ñ+&˚ ùd«#·Ã¤‘√ bÕ≥T <√|æ&ûì ìs√~Û+#˚Vü≤≈£îÿ, ‘·~‘·s¡
ÁbÕ<∏ä$Tø£ Vü≤≈£îÿT Á|ü‹bÂs¡TìøÏ <äπøÿ˝≤ #·÷&É&É+, sêC≤´+>∑+˝Àì Ä]ºø£˝Ÿ4
qT+∫ Ä]ºø£˝Ÿ44 es¡≈£î bı+<äT|üs¡#·ã&ɶ ìã+<ÛäqT neTT»]π>˝≤ Á|ü»˝À
#Ó’‘·Hê´ìï s¡–*+#·&É+ ‘Ó+>±D≤ Á|üC≤Á|òü+{Ÿ ‘ê‹«ø£ Á<äèø£Œ<∏ä+. Ä<ÛäTìø£
Á|üC≤kÕ«e÷´ìøÏ eT÷˝≤<Ûës¡eTsTTq ùd«#·Ã-düe÷q‘·«+-kÂÁuÛ≤‘·è‘·«+ kÕ~Û+#·&É+,
<=|æ&û, |”&Éq, $eø£å, nDÏ∫y˚‘·˝Òì düe÷C≤ìï Ä$wüÿ]+#·&Éy˚T Á|üC≤kÕ«$Tø£
‘Ó+>±D≤ ø£å´+. Ä ~X¯˝À ‘Ó+>±D≤ Á|üC≤Á|òü+{Ÿ |üj·TìdüTÔ+~.
II. ÄX¯j·÷T`øå±´T
1. $XÊ Á|ü»qT ◊ø£´ |ü]∫ <√|æ&û, |”&Éq, ndüe÷q‘·T ˝Òì Á|üC≤kÕ«$Tø£
‘Ó+>±D kÕ<Ûäq. düVü≤» eqs¡Tô|’ Á|ü»≈£î n~Ûø±s¡+.
2. »˝Ÿ, »+>∑˝Ÿ, »MTHéô|’ Vü≤≈£îÿ. »HêuÛ≤ ÁbÕ‹|ü~ø£q Á|üuÛÑT‘·« s¡+>±˝À¢
<ëe÷cÕ |ü<ä∆‹q ]»πs«wüqT¢ nìï s¡+>±˝À¢ kÕe÷õø£ Hê´j·TkÕ<Ûäq.
3. ≈£î, es¡Z, eT‘·, *+>∑, Á{≤Hé‡ C…+&ÉsY, C≤‹, $eø£å˝Òì düe÷»+, Ä~yêd”,
<ä[‘· yÓTÆHêغ eTVæ≤fi≤ Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD.
4. bÂs¡, Á|üC≤kÕ«$Tø£ Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD. $$<Ûä Á|üC≤kÕ«$Tø£ ñ<ä´e÷≈£î
dü+|ò”TuÛ≤e+.

8. 8
5. Á|ü»+<ä]øÏ eTÚ*ø£ düeTdü´ô|’ b˛sê≥+. kÕ>∑T˙s¡T, Á‘ê>∑T˙{Ï ÁbÕC…≈£îº
kÕ<Ûäq.
6. kÕÁe÷»´yê<ä, $<Ûä«+düø£s¡ n_Ûeè~∆ qeT÷HêqT e´‹πsøÏdü÷Ô, $XÊ
Á|üC≤kÕ«e÷´ìøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ Á|ü‘ê´e÷ïj·T n_Ûeè~∆ qeT÷Hê s¡÷|üø£Œq,
kÕ<Ûäq.
7. kÕÁe÷»´yê<ä, Á|ü|ü+Nø£s¡D (m˝Ÿ|æõ) $<ÛëHê ‹s¡düÿs¡D, yÓ’<ä´, $<ä´
e+{Ï Á|üC≤ dü+πøåeT ø±s¡´Áø£e÷T Á|üuÛÑT‘·« n<Ûä«s¡´+˝À ìs¡«Vü≤D.
8. uÛÑ÷kÕ«eT´ e´edüú≈£î Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± <äTH˚ïyê]πø uÛÑ÷$T, ô|≥Tºã&ç<ë]
$<ÛëHêìøÏ ã<äTT>± düVü≤»eqs¡Tô|’ düeTwæº j·÷»e÷q´+.
9. Á|ü‹ e´øÏÔøÏ JeHê<Ûës¡+ ˝Ò<ë ñbÕ~Û ø£Œq.
III. ø±s¡´Áø£eT+:
1) uÛÑ÷$T
1. Ä~yêdæ ÁbÕ+‘ê˝À 1/70 #·{≤ºìï neTT »s¡bÕ*. Ä~yêùd‘·s¡
uÛÑ÷kÕ«eTTqT @C…˙‡ ÁbÕ+‘·+ qT+&ç ãj·T≥≈£î |ü+bÕ*.
2. Ä~yêdüTT e´ekÕj·T+ #˚düT≈£î+≥Tqï uÛÑ÷eTTìï+{ÏøÏ yÓ+≥H˚ Á|üuÛÑT‘·«+
|ü{≤º*yê«*.
3. <ä[‘·, Ä~yêd”, Ç‘·s¡ ù|<ä ≈£î≥T+u≤≈£î Á|üuÛÑT‘·«+ 5 mø£sê yÓT≥º ˝Ò<ë
3 mø£sê ‘·] Çyê«*.
4. Á>±e÷˝Àì ÇT¢ ˝Òì Á|ü‹ ≈£î≥T+u≤ìøÏ 400 #·<äs¡|ü⁄ >∑C≤ uÛÑ÷$T
Çyê«*.
5. Á|ü‘˚´ø£ Ä]úø£eT+&Éfi¯ófl, Ç‘·s¡ ìsêàD≤≈£î ÄÁ•‘·T≈£î n|üŒq+>± πø{≤sTT+∫q
Á|ü‘˚´ø£ uÛÑ÷eTTqT |ü⁄q:düMTøÏå+∫, ‹]– kÕ«BÛq+ #˚düTø√yê*. <√wüßqT
•øÏå+#ê*.
6. <äTsêÁø£eTD≈£î >∑T¬s’q #Ós¡Te⁄T, ≈£î+≥T, <˚yêj·T, eø˘Œ¤ ˝≤+{Ï Á|üuÛÑT‘·«
uÛÑ÷eTTqT kÕ«BÛq+ #˚düTø=ì, ù|<ä≈£î |ü+#ê*.

9. 9
7. uÛÑ÷eTTìï+{Ïì Á|üuÛÑT‘·«+ ÄBÛq+˝ÀH˚ düπs« #˚j·÷*. ]ø±s¡T¶qT
Ä<ÛäT˙ø£]+#ê*.
2) bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>∑+ -ø±]à≈£îT
1) ìC≤+ wüß>∑sY, ◊&ç|æj·T˝Ÿ, düsYdæ˝Ÿÿ, Ä*«Hé, ôV≤#Ym+{Ï, ø±>∑CŸq>∑sY ù||üsY$TT¢,
nC≤+C≤Væ≤ $T˝Ÿ‡ ˝≤+{Ï eT÷dæy˚dæq |ü]ÁX¯eTqT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#ê*.
2) >∑qT˝À uÛÑ´+ ne⁄‘·Tqï eTT&ç düs¡T≈£î Ä<Ûës¡+>± Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düúT
@s¡Œs¡∫, ñ‘·Œ‹Ôì ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
3) Á|ü»qT ìsê«dæ‘·TqT #˚ùd uÛ≤Ø |ü]ÁX¯eT kÕúH˚ eT<Ûä´ ‘·s¡Vü≤ |ü]ÁX¯eTT
@sêŒ≥T #˚j·÷*.
4) πø+Á<ä, sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú˝Àì ø±+Á{≤ø˘º, ne⁄{Ÿ k˛]‡+>¥ ñ<√´>∑TqT
yÓ+≥H˚ |ü]àHÓ+{Ÿ #˚j·÷*.
5) ndü+|òüT{Ï‘· ø±]à≈£î≈£î #·≥ºã<ä› Vü≤≈£îÿ˙ï ø£*Œ+#ê*.
6) Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’y˚≥Ts¡+>∑ dü+düú˝À eTVæ≤fi¯ô|’ »s¡T>∑T‘·Tqï <ë&ÉTqT n]ø£{≤º*,
<ë&ÉT≈£î, y˚~Û+|ü⁄≈£î bÕŒ&˚ yê]ô|’ ø£]ƒq #·s¡´T rdüTø√yê*.
7) dæ+>∑πsDÏ˝À zô|Hé ø±dtº yÓTÆì+>¥qT s¡<äT› #˚dæ n+&ÉsY Á>ö+&é >∑qTqT
ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
8) Á|üuÛÑT‘·«,Áô|’y˚≥Ts¡+>∑|ü]ÁX¯eT˝À¢q÷85%ñ<√´>±TkÕúì≈£îπøπø{≤sTT+#ê*.
9) m>∑TeT‹ Ä<Ûë]‘· n_Ûe ~∆ nqï $<ÛëHêìï s¡<äT› #˚j·÷*. ôdCŸ T s¡<äT›
#Ój·÷´*.Á<äe´s¡+>∑+˝ÀøÏ $<˚o |ü]ÁX¯eTqT nqTeT‹+#·sê<äT. |ü]ÁX¯eT
eT÷dæy˚‘·qT, ø±]à≈£î rdæy˚‘·qT ìT|ü⁄ #˚j·÷*.
10) |üsê´es¡D |ü]s¡ø£åD¬ø’ |ü]ÁX¯eT qT+&˚ e#˚à e´sê∆qT n]ø£fÒº kÕ+πø‹ø£
|ü]C≤„Hêìï ô|+bı+~+#ê*.
3) e´ekÕj·Ts¡+>∑+
1) &ÉãT¢´{°y√ qT+&ç uÛ≤s¡‘Y yÓ’<=>±*.

10. 10
2) ms¡Te⁄T, $‘·ÔHêT, |ü⁄s¡T>∑T eT+<äTqT ñ‘·Œ‹Ô #˚ùd ãVüQfi¯C≤‹ ø£+ô|˙qT
ìùw~Û+#ê*. Á|üuÛÑT‘·«y˚T á ñ‘·Œ‘·TÔqT #˚|ü{≤º*.
3) ñ‘·Ôs¡ ‘Ó+>±D˝À e´ekÕj·T $X¯«$<ë´j·÷ìï @sêŒ≥T #˚j·÷*.
4) e´ekÕj·T uÛÑ÷$TøÏ ˙s¡+~+#ê*.
5) ¬s’‘·T≈£î s¡TD≤T e÷|ò” #˚j·÷*, e&û¶T ˝Òì s¡TD kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#ê*.
6) Ks¡Tà ÁbÕ‹|ü~ø£q kÕ«$THê<∏äHé ø£$TwüHé dæbòÕs¡düT Á|üø±s¡+ –≥Tºu≤≥T
<Ûäs¡qT Á|üø£{Ï+#ê*.
7) e÷¬sÿ{Ÿ j·÷s¡T¶T ¬s’‘·T ø£$T{° ÄBÛq+˝À ñ+&Ü*.
8) $‘·ÔHêT, ms¡Te⁄T, |ü⁄s¡T>∑T eT+<äTqT Á|üuÛÑT‘·«y˚T ñ∫‘·+>± düø±+˝À
n+~+#ê*, ø£©Ôì ìs√~Û+#ê*. yê{Ïì ny˚Tà <äfi≤s¡Tô|’ ø£]ƒq #·s¡´T
rdüTø√yê*.
9) e´ekÕj·T ≈£L©≈£î ø£˙dü y˚‘·q #·≥º Á|üø±s¡+ nsTT<˚fi¯flø=ø£kÕ] y˚‘·HêqT
düe]+∫ düÁø£eT+>± neTT #˚j·÷*.
10) øöT<ës¡¢+<ä]˙ ]õdüºsY #˚dæ 1/3 e+‘·T øöT πs≥T ìs¡ísTT+∫, øöT<ës¡¢øÏ
s¡TD kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#ê*.
11) Á>±MTD #˚‹ e ‘·TÔqT |ü]s¡øÏå+#˚+<äT≈£î nìï #·s¡´T #˚|ü{≤º*.
12) e´ekÕj·T nqTã+<Ûä |ü]ÁX¯eTqT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. o‘· –&ɶ+>∑TqT
Á|ü‹ eT+&É πø+Á<ä+˝À @sêŒ≥T #˚j·÷*.
13) Á>±MTD ÁbÕ+‘ê˝À bÕ&ç, ø√fi¯fl |ü]ÁX¯eTqT Á|üuÛÑT‘·«+ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.
14) uÛÑ÷kÕs¡ |üØø£åT ìs¡«Væ≤+#ê*. s¡kÕj·Tq ms¡Te⁄ yê&Éø±ìï ‘·–Z+∫,
ùd+ÁBj·T e´ekÕj·T |ü<ä∆‘·TqT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.
15) ¬s’‘·T≈£î |ü+≥ ;e÷ kÂø£sê´ìï Á|üuÛÑT‘·«y˚T ø£*Œ+∫ ø£∫Ñ·+>± neTT
#˚j·÷*.
16) ìs¡+‘·s¡ $<äT´‘Y düs¡|òüsê ñ+&Ü*.
17) Á|ü‹ õ˝≤¢˝À $‘·ÔH√‘·Œ‹Ô πø+Á<ëqT Á|üuÛÑT‘·«y˚T @sêŒ≥T #˚j·÷*.

11. 11
18) ãeqàs¡D≤ìøÏ bÕŒ&ɶ ¬s’‘·T ≈£î≥T+u≤≈£î |ü~ ø£å mø˘‡ Áπ>wæj·÷ ‘√
bÕ≥T ˇø£]øÏ ñ<√´>∑+ ø£*Œ+#ê*.
4. ˙{Ï bÕs¡T<ä s¡+>∑+` kÕ>∑T ˙{Ï ÁbÕC…≈£îºT
1. ‘Ó+>±D≈£î qwüº<ësTTì e÷qyê*øÏ e´‹πsø£eTsTTq b˛es¡+ ÁbÕC…≈£îºqT
s¡<äT› #˚j·÷*.
2. bÕeT÷s¡T s¡+>±¬s&ç¶ m‹Ôb˛‘· |ü<Ûäø±ìï C≤rj·T ÁbÕC…≈£îº>± Á|üø£{Ï+#ê*.
3. dü+Á|ü<ësTTø£ kÕ>∑T˙{Ï e´edüú nsTTq>=TdüT ø£≥Tº #Ós¡Te⁄qT |ü⁄qs¡T<ä›]+∫
Á|ü‹ Á>±eT+˝À ø=‘·Ô #Ós¡Te⁄ ìsêàD≤ìï #˚|ü{≤º*.
4. qB »˝≤qT #Ós¡Te⁄‘√ nqTdü+<Ûëq+ #˚j·÷*.
5. q¢>=+&É bò˛¢¬s’&é u≤~Û‘· ÁbÕ+‘ê≈£î Á‘ê>∑T˙{Ïì n+~+#·T≥¬ø’ qø£ÿ
>∑+&ç, &ç+&ç m‹Ô b˛‘· |ü<Ûäø£+ <ë«sê ø£ cÕí qB »˝≤qT n+~+#ê*.
5) $<ë´s¡+>∑+:
1. Ä+Á<Ûä ø±s=Œπs{Ÿ $<ë´ dü+düú‘√ bÕ≥÷ ‘Ó+>±D˝À Ç|ü⁄Œ&ç|ü⁄Œ&˚ @s¡Œ&ÉT‘·Tqï
ø±s√Œπs{Ÿ $<ë´dü+düúqT s¡<äT› #˚j·÷*.
2. Áô|’y˚{Ÿ $<ë´ dü+düúqT Á|üuÛÑT‘·«+ kÕ«BÛq+ #˚düTø=ì Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+˝ÀH˚
ìs¡«Væ≤+#ê*. Ä $<ë´ dü+düú˝À¢ |üì#˚düTÔqï yê]øÏ ñ<√´>±eø±XÊT
ø£*Œ+#ê*.
3. u≤u≤*ø£+<ä]øÏ ñ∫‘· ìs¡“+<Ûä $<ä´qT n+~+#ê*.
4. e÷‘· uÛ≤wü˝À ÁbÕ<Ûä$Tø£ $<ë´uÛ≤´kÕìï Á|üy˚X¯ ô|{≤º*. Á>∑+<∏ëj·T uÛ≤wü>±
Ä+>±¢ìï Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.
5. bÕsƒ¡´ |ü⁄düÔø±˝À¢ ‘Ó+>±D b˛sê≥ jÓ÷<ÛäT #·]Á‘·qT #˚sêÃ*. ¬s’‘ê+>∑
kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+, Ç+Á<äyÓ*¢ Ä~yêdüT b˛sê≥+, dæ]dæ¢ »–‘ê´ C…’Á‘·
j·÷Á‘· ˝≤+{Ï yê{Ïì bÕsƒê´+XÊT>± #˚sêÃ*.
6. ñs¡÷› qT ¬s+&Ée uÀ<Ûäq uÛ≤wü>± Á|üy˚X¯ô|{≤º*.

12. 12
7. $<ë´ dü+düú˝À¢ »]π> ãeqàs¡D≤ ìs√<ÛëìøÏ ì|ü⁄DT ø£$T{Ïì y˚j·÷*.
8. $<ë´ dü+düú˝À¢ ˝ÖøÏø£ Á|üC≤kÕ«eT´ uÛ≤eC≤˝≤ìï ô|+bı+~+#˚ $<Ûä+>±
bÕsƒê´+XÊT s¡÷bı+~+#ê*. eT<Ûë´Vü‰ï uÛÀ»q |ü<Ûäø£+˝À ˝ÖøÏø£ ÄVü‰s¡
dü+düÿ ‹ì Á|üy˚X¯ô|{≤º*.
9. eTVæ≤fi≤, Ä~yêdæ, yÓTÆHê]{°, yÓTÆì+>¥, yÓ≥s¡ïØ, Vü‰]º ø£ÃsY j·T÷ìe]‡{ÏqT
ÁbÕ+‘ê yê]>± $πø+ÁBø£]+∫ @sêŒ≥T #˚j·÷*. Á|ü‹ õ˝≤¢≈£î ˇø£
yÓT&çø£˝Ÿ eT]j·TT &Ó+≥˝Ÿ ø±˝ÒJ @sêŒ≥T #˚j·÷*.
10. Á|üuÛÑT‘·« $<ë´j·÷˝À¢ eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷T ø£*Œ+∫,u≤´ø˘ ˝≤>¥ b˛düTºqT
uÛÑØÔ #˚dü÷Ô, ø±yê*‡q uÀ<Ûäq, uÀ<ÛäH˚‘·s¡ dæã“+~ì ìj·T$T+#ê*.
11. *+>√¶ ø£$TwüHé dæbòÕs¡T‡qT s¡<äT› #˚dæ $<ë´]∆ dü+|òü÷ mìïø£T ìs¡«Væ≤+#ê*.
‘·<ë«sê kÕe÷õø£ u≤<Ûä´‘·>± $<ë´s¡TúT düe÷» ìsêàD+ ˝À bÕT|ü+#·T≈£îH˚
neø±XÊT ø£*Œ+#ê*
12. kÕ©Hê πø+Á<ä ã&Ó®{Ÿ˝À 10 XÊ‘·+, sêh+ qT+&ç 30 XÊ‘·+ ì<ÛäTqT $<ë´
s¡+>±ìøÏ πø{≤sTT+#ê*.
13. XÊÁd”Ôj·T $<ë´ $<ÛëHêìï Á|üy˚X¯ ô|{≤º*. ø±cÕsTTø£s¡DqT e´‹πsøÏ+#ê*.
14. ◊{Ï◊ ˝≤+{Ï kÕ+πø‹ø£ $<ä´qT H˚πsŒ dü+düúqT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#ê*.
6) yÓ’<ä´+ - Äs√>∑´s¡+>∑+:
1. Á|ü»+<ä]øÏ Á|üuÛÑT‘·«y˚T ñ∫‘·+>± yÓ’<ä´+ n+~+#ê*.
2. ø±s√Œπs{Ÿ Áô|’y˚≥T ÄdüT|üÁ‘·TqT Á|üuÛÑT‘·«y˚T kÕ«BÛq+ #˚düTø=ì Á|üuÛÑT‘·«y˚T
q&ç|æ+#ê*.
3. Á|ü‹ õ˝≤¢˝À ˇø£ dü÷|üsY ôdŒcÕ*{Ï <äyêU≤q @sêŒ≥T #˚j·÷*. Á|ü‹
eT+&É πø+Á<ä+˝À @]j·÷ ÄdüT|üÁ‹ì @sêŒ≥T #˚j·÷*.
4. Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À |üì#˚düTÔqï ÄsY m+ |æ eT]j·TT |æm+|æ &Üø£ºs¡¢≈£î

13. 13
‘·–q •ø£åDqT Ç∫à Á|üuÛÑT‘·« Äs√>∑´ ø±s¡´ø£s¡ÔT>± ìj·T$T+#ê*. yê]øÏ
düeTT∫‘· y˚‘·Hêìï Çyê«*.
5. yÓ’<ä´, $<ä´ |üP]Ô #˚düT≈£îqï $<ë´s¡TúqT ø£˙dü+ |ü~ dü+e‘·‡sê bÕ≥T
Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+˝À |üì#˚ùd $<Ûä+>± ìã+<Ûäq $~Û+#ê*.
6. Á|ü‹ ¬s$q÷´ Á>±eT+˝À ˇø£ ÁbÕ<Ûä$Tø£ Äs√>∑´ πø+Á<ëìï @sêŒ≥T #˚j·÷*.
7. yÓTTu…’˝Ÿ yÓ’<ä´ ùdeqT eT]+‘· yÓTs¡T>∑T|ü]à 104 eT]j·TT 108 yÓ’<ä´
ùdeqT $düÔ ‘· |ü]∫ |ü⁄qs¡«´ed”úø£]+#ê*.
7) e ‹Ô≈£î˝≤T:
1. #·≥ºdüuÛÑ‘√ bÕ≥T nìï s¡+>±˝À¢ $$<Ûä ≈£î˝≤≈£î »HêuÛ≤ <ëe÷cÕ
|ü<ä∆‹ Á|üø±s¡+ ]»πs«wüHé πø{≤sTT+#ê*.
2. 60 dü+ˆˆ ô|’ã&çq eè<äT∆+<ä]øÏ yÓTs¡T¬>’q JequÛÑè‹ Çyê«*.
3. #˚H˚‘· eè‹Ôì Ä<ÛäT˙ø£]+∫ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.
4. f…¬ø’‡f…Æ˝Ÿ |ü]ÁX¯eTqT $düÔ]+|ü #˚dæ ‘·<ë«sê |üesY÷eTT˝À¢ |üì#˚ùd
ø±]à≈£î≈£î ‘·–q+‘· |üì yÓTs¡T>∑sTTq y˚‘·q+ <=]πø˝≤ #˚j·÷*.
5. ^‘· ø±]à≈£îT, uÛÑeq ìsêàD ø±]à≈£îT yÓTT<ä>∑T eè‘·TÔ yê]øÏ Á|üe÷<ä
;e÷ |ü<Ûäø£+ øÏ+<ä ◊<äT ø£å s¡÷bÕj·T es¡≈£î Ä]∆ø£ düVü‰j·T+ #˚j·÷*.
6. >=Á¬sT, y˚Tø£T, bÕ&ç |üX¯óe⁄≈£î yÓ’<ä´+ #˚j·T&ÜìøÏ, yêøχHé T, eT+<äTT
n+~+#·&ÜìøÏ dü+#ês¡ yÓ’<ä´XÊqT @sêŒ≥T #˚j·÷*.
7. Á>±e÷˝À¢ #Ós¡Te⁄qT n_Ûe ~∆ #˚j·T&É+, eT‘·‡´ø±s¡T≈£î #Ós¡Te⁄˝À #˚|üT
|üfÒº Vü≤≈£îÿ ø£*Œ+#·&É+, dü_‡&û ô|’ d”&ÉT |ò”&é n+~+#·&É+ e÷¬sÿ{Ï+>¥ neø±XÊT
yÓTs¡T>∑T|üsêÃ*.
8. dü+#ês¡ C≤‹ dæú‹ >∑T‘·TqT n<Ûä´j·Tq+ #˚dæ, yê]øÏ JeHê<Ûës¡+ ø£*Œ+#ê*.
9. ;d”˝Àì n‘·´+‘· yÓqTø£ã&çq #êø£*, eT+>∑*, |üPdü*, uÀj·T, e&Ó¶s¡,
|æ#·Ã≈£î+≥¢ yÓTT<ä˝…’q ≈£î˝≤qT Á|ü‘˚´ø£ πø≥–]>± rdüTø=ì yê] n_Ûe ~∆øÏ
nìï s¡ø± #·s¡´T rdüTø√yê*.

14. 14
8) eTVæ≤fi¯T:
1) #·≥ºdüuÛÑ˝À¢, 50XÊ‘·+ ]»πs«wüqT¢ ø£*Œ+#ê*.
2) $<ä´, ñ<√´>∑ neø±XÊ˝À¢ 33% ]»πs«wüqT¢ 50%≈£î ô|+#ê*.
3) CÀ–ì, ãdæ$ì, e÷‘·+–, <˚e<ëd” e´edüúqT ìùw~Û+#ê*.
4) {Ï.$, Ç+≥¬sï{Ÿ, ∫Á‘· |ü]ÁX¯eT˝À¢ Ád”ÔqT düs¡T≈£î>± e÷]Ãy˚dæq
kÕÁe÷»´yê<ä e÷¬sÿ{Ÿ $ìeTj·T dü+düÿ ‹ì e´‹πsøÏ+#ê*.
5) düe÷q |üìøÏ düe÷q y˚‘·q+ neTT #˚j·÷*, |üì düú˝≤˝À¢ Á|ü‘˚´ø£
eTs¡T>∑T<=&ÉT¢ @sêŒ≥T #˚j·÷*.
6) |üì düú˝≤˝À¢ eTVæ≤fi¯≈£î s¡ø£åD ø£*Œ+#ê*.
7) dü+|üPs¡í eT<Ûää´bÕq ìùw<Ûä+ neTT |üs¡#ê*.
8) eTVæ≤fi¯ô|’ »s¡T>∑T‘·Tqï nìï s¡ø± Væ≤+düqT ìs√~Û+#ê*. Væ≤+dü≈£î
bÕŒ&çq yê]ì ø£]ƒq+>± •øÏå+#ê*.
9) Ád”ÔqT $<ë´s¡+>∑+˝À |ü⁄s√>∑$T+|üCÒùd+<äT≈£î $düÔ ‘· neø±XÊT, ‘√&ÜŒ≥TqT
n+~+#ê*, Á|ü<Ûëq+>± Ä~yêd”, eTTdæ¢+, <ä[‘· eTVæ≤fi¯≈£î Á|ü‘˚´ø£
Áb˛‘ê‡Vü‰ìï n+~+#ê*.
10) <ä[‘·, Ä~yêd”, eTTdæ¢+, eTVæ≤fi≤ j·T÷ìe]‡{ÏqT @sêŒ≥T #˚j·÷*.
11) kÕ+Á|ü<ëj·Tø£+>± edüTÔqï eTqTyê<ä, Áu≤Vü≤àD°j·T, |æ‘· kÕ«$Tø£
bÕsƒê´+XÊqT ‘=–+#ê*.
12) Á|üdü÷‹ yÓ’<ä´ ùdeqT yÓTs¡T>∑T|üs¡∫, Á|ü‹ Vü‰dæŒ≥˝À¢ ‘·|üŒìdü]>± ˇø£
eTVæ≤fi≤ &Üø£ºsYqT ìj·T$T+#ê*.
9. ôw&É÷´˝Ÿ ‘Ó>∑T (Ä~yêdüTT, Ç‘·s¡TT)
1) »˝Ÿ, »+>∑˝Ÿ, »MTHé ô|’ dü+|üPsêí~Ûø±s¡+ Ä~yêdüTπø.
2) 1/70,ù|kÕ, Vü≤≈£îÿ #·{≤ºì neTT #˚j·÷*. @C…˙‡˝Àì <äTsêÁø£eTDô|’
düMTøÏå+#˚+<äT≈£î ôV’≤ø√sYº dæ{Ϻ+>¥ »&é® #˚ ø£$T{Ï y˚j·÷*.

15. 15
3) @C…˙‡ ÁbÕ+‘êìï ˇø£ j·T÷ì{Ÿ>± >∑T]Ô+∫ dü«j·T+Á|ü‹|ü‹Ô ø£*Œ+#ê*.
4) »HêuÛ≤ <ëe÷cÕ Á|üø±s¡+ md”º ]»πs«wüHéqT eØZø£s¡D #˚j·÷*.
5) Áf…Æã˝Ÿ düuŸ bÕ¢HéqT, ì<ÛäTqT |üP]Ô>± n$˙‹ ˝Ò≈£î+&Ü $ìjÓ÷–+#ê*.
6) >√+&ÉT, ø√j·T, +u≤&É yÓTT<ä>∑T e÷‘·è uÛ≤wü˝À¢H˚ ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ë´ uÀ<Ûäq
#˚|ü{≤ºº*.
7) ñ‘·Ôs¡ ‘Ó+>±D˝À Áf…Æã˝Ÿ j·T÷ìe]‡{Ïì @sêŒ≥T #˚j·÷*.
8) –]»q ‘·+&ÜqT, >∑÷&ÜqT Á>±eT |ü+#êsTTrT>± @sêŒ≥T #˚j·÷*.
9) Ä~yêd”T kÕ>∑T #˚düT≈£î+≥Tqï uÛÑ÷eTT≈£î |ü{≤º*yê«*¢. Vü≤]‘·Vü‰s¡+
ù|s¡T‘√ Ä~yêd”qT b˛&ÉTuÛÑ÷eTT qT+&ç ¬>+{Ïy˚j·T&Üìï ì*|æy˚j·÷*.
10) uÛÑ÷$T˝Òì Á|ü‹ –]»qTìøÏ ◊<Óø£sêT uÛÑ÷$T Çyê«*.
11) Ä~yêdæ dü+düÿ r dü+Á|ü<ëj·÷qT $∫äqï+ #˚ùd Áu≤Vü≤àD°j·T #=s¡u≤≥TqT
n]ø£{≤º*.
12) Ç+Á<äyÓ*¢ dü÷ú|ü+ô|’ Ä+ø£åqT m‹Ôy˚dæ, dü÷ú|ü+ ìs¡«Vü≤D u≤<Ûä´‘·qT Ä~yêd”
dü+|òü÷≈£î n|üŒ–+#ê*.
13) Ä~yêdüTqT ìsê«dæ‘·TqT #˚düTÔqï ø£yê«˝Ÿ f…Æ>∑sY CÀHé, ≈£î+{≤ »bÕ‘·+
ô|’ ôV’≤&É˝Ÿ ÁbÕC…ø˘ºqT s¡<äT› #˚j·÷*.
14) CÀ&ÓHé|òü÷{Ÿ |üsê´≥ø£ πø+Á<ä+ @sêŒ≥TqT Á|üuÛÑT‘·«+ $s¡$T+#·Tø√yê*.
10) <ä[‘·TT :
1) Á|ü‹ <ä[‘· ≈£î≥T+u≤ìøÏ ◊<äT mø£sê uÛÑ÷$Tì πø{≤sTT+∫, kÕ>∑T˙{Ï
edü‹, s¡TDkÂø£s¡´+ ø£*Œ+#ê*.
2) md”‡, md”º n‘ê´#ês¡ ìs√<Ûäø£ #·{≤ºìï |ü{Ïwüº+>± neTT »s¡TbÕ*. <ä[‘·Tô|’
»s¡T>∑T‘·Tqï <ë&ÉTqT n]ø£{≤º*.
3) md”‡ ]»πs«wüHé düuŸ bÕ¢HéqT |ü{Ïwüº+>± neTT #˚j·÷*.

16. 16
4) ns¡yÓ’ dü+e‘·‡sê ñeTà&ç sêÁwüº+˝À <ä[‘·T≈£î πø{≤sTT+∫q ì<ÛäTô|’
X‚«‘· |üÁ‘·+ $&ÉT<ä #˚j·÷*.
5) md”‡ eØZø£s¡DqT »HêuÛ≤ <ëe÷cÕ Á|üø±s¡+ #˚j·÷*.
6) <ä[‘·TqT <˚yêj·T+˝À Á|üy˚•+#·≈£î+&Ü n&ÉT¶≈£î+≥Tqï Áu≤Vü≤àD°j·T
X¯≈£îÔô|’ ø£]ƒq #·s¡´T rdüTø√yê*.
7) eT‘· e÷]Œ&ç nsTTq <ä[‘·T≈£î Væ≤+<ä÷ eT‘√Hêà<äT qT+∫ s¡ø£åD
ø£*Œ+#ê*. <ä[‘· Á¬ø’düÔe⁄ düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#ê*.
8) ≈£î e´edüúqT düeT]∆+#˚, ô|+∫ b˛wæ+#˚ bÕsƒê´+XÊqT ‘=–+#ê*.
9. #Ó|ü , &É|ü ≈£îeè‹Ô<ës¡T≈£î 2000 s¡÷ˆˆ ô|q¸Hé Çyê«*.
10. ˝…<äsY bòÕ´ø£ºØô|’ e÷~>∑πø Vü≤≈£îÿqT ø£*Œ+#ê*.
11) yÓTÆHêغT:
1) eTTd”¢+ yÓTÆHêغ≈£î |üHÓï+&ÉT XÊ‘·+ ]»πs«wüqT¢ ø£*Œ+#ê*.
2) ÄÁø£eTD≈£î >∑T¬s’q eø˘Œ¤uÛÑ÷eTT πø{≤sTT+|ü⁄T düMTøÏå+∫, nHê´Áø±+‘·+
nsTTHê uÛÑ÷eTTqT ‹]– kÕ«BÛq+ #˚düTø√yê*. eø˘Œ¤uÀsY¶ ÄdüTÔqT s¡øÏå+#ê*.
3) eTTd”¢+T, ÁøÏd”ºj·TqT¢, bÕ]ÙT, dæ≈£îÿT, C…’qTT, uÖ<äT∆T yÓTT<ä˝…’q eT‘·
yÓTÆHêغ≈£î kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘· ø£*Œ+#ê*
4) eTTd”¢+ j·TTe≈£îqT f…Ás¡]düTº ù|s¡ y˚~Û+#·&É+ e÷qTø√yê*.
5) dü#êsY ø£$T{Ï dæbòÕs¡düTqT neTT »s¡bÕ*.
12) uÛ≤wü -dü+düÿ ‹
1) Hê´j·T, bÕq|üs¡yÓTÆq ìs¡«Vü≤D yÓTT‘·Ô+ ‘ÓT>∑T˝À »s¡>±*.
2) ‘Ó+>±D uÛ≤wü, dü+düÿ ‘·TqT |ü]s¡øÏå+#ê*.
3) >√+&ÉT, ø√j·T, ã+C≤sê *|ü⁄≈£î sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ ã&Ó®{Ÿ πø{≤sTT+∫, n_Ûeè~∆
|üs¡#ê*. Á|ü‘˚´ø£ dü÷ÿfi¯¢qT @sêŒ≥T#˚j·÷*.

17. 17
13. ñ<√´>∑TT-ñbÕ<Ûë´j·TTT- Hê´j·Tyê<äTT-»s¡ï*düTºT`
ìs¡T<√´>∑TT
1) »s¡ï*düTº≈£î ø£˙dü y˚‘·qeTT, ìs¡T<√´>∑T≈£î JequÛÑè‹ Çyê«*.
2) ø±+Á{≤ø˘º ñ<√´>∑TqT Áø£eTãB›ø£]+#ê*, XÊX¯«‘· ÁbÕ‹|ü~ø£q ñ<√´>∑,
ñbÕ<Ûë´j·T ìj·÷eTø±T »s¡bÕ*.
3) ø±+Á{≤≈£îº ñ<√´>∑T≈£î ñ∫‘· yÓ’<ä´ kÂø£s¡´+‘√ bÕ≥T Á|üe÷<ä ;e÷ kÂø£s¡´+
ø£*Œ+#ê*.
4) Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’y˚{Ÿ s¡+>∑+˝À kÕúì≈£îπø ‘Ó+>±D˝À ñ<√´>∑ neø£XÊT
ø£*Œ+#ê*.
5) $uÛÑ»q #·≥º+ Á|üø±s¡+ ‘Ó+>±D˝À ‘·ø£åDy˚T ôV’≤ø√s¡TºqT @sêŒ≥T #˚j·÷*.
14) bÂs¡ Á|üC≤kÕ«$Tø£ Vü≤≈£îÿT
1. Á|ü» yêø˘, düuÛ≤, kÕ«‘·+Á‘ê´qT, ìs¡düq ‘Ó*ù| Vü≤≈£îÿqT ø±sêùd
ìs¡“+<Ûä #·{≤ºqT s¡<äT› #˚j·÷*.
2. sê»ø°j·T ø±s¡´ø£s¡Ôô|’ ô|{Ϻq nÁø£eT πødüTqT m‹Ô y˚j·÷*. sê»ø°j·T
U…’BT>± >∑T]Ô+#ê*. yê]ì yÓ+≥H˚ $&ÉT<ä #˚j·÷*.
3. ã÷≥ø£|ü⁄ mHéøö+≥s¡T¢ »s¡>∑≈£î+&Ü #·s¡´T rdüTø√yê*. mHéøö+≥s√¢ bÕ˝§Zqï
b˛©düTô|’ uÛ≤s¡‘· •ø±å düÿè‹ ôdø£åHé 302 Á|üø±s¡+ $#ê]+#êqï ôV’≤ø√s¡Tº
rs¡TŒqT neTT #˚j·÷*.
4. ‘Ó+>±D ñ<ä´eTø±s¡Tô|’ ô|{Ϻq πødüT˙ï m‹Ôy˚j·÷*.
5. eTTd”¢+qT, Ä~yêd”qT, e÷y√sTTdüTºqT, <ä[‘·TqT f…Ás¡]düTº ù|s¡
C≤‹ e´‹πs≈£îT>± ∫Árø£]+∫, y˚~Û+#·&É+ Ä|æy˚j·÷*.
6. VüQkÕïu≤<é dü÷úbÕìï |ü⁄qì]à+#ê*. neTs¡T kÕàs¡ø£ düTúbÕô|’ Ä+ø£åT
$~Û+#·sê<äT.
7. @&ÉT dü+e‘·‡sê •øå±ø±+ (πs$TwüHé ‘√ |ü~ @fi¯ófl) |üPs¡ÔsTTq J$‘·
U…’BqT düÁ‘·Œes¡Ôq Ä<Ûës¡+>± $&ÉT<ä #˚j·÷*.

18. 18
15) $<äT´‘Y s¡+>∑+
1. <∏äs¡à˝Ÿ |üesY bÕ¢+{Ÿ |üsê´es¡D≤ìøÏ Vü‰ìø£s¡yÓTÆq πø+Á<ë kÕúq+˝À
Á|ü‘ê´e÷ïj·T eqs¡T˝…’q >±*, ˙s¡T, eTTK´+>± dü÷s¡´s¡•à <ë«sê $<äT´‘Y
ñ‘·Œ‹ÔøÏ m≈£îÿe ÁX¯<ä∆ ô|{≤º*.
2. yÓT>± $<äT´‘Y πø+Á<ëT ø±≈£î+&Ü Äj·÷ ÁbÕ+‘ê nedüsêT rπsà ∫qï
∫qï $<äT´‘Y ñ‘·Œ‹Ô πø+Á<ëqT @sêŒ≥T #˚j·÷*.
3. ¬s’‘·T≈£î, kÕe÷q´ Á|üC≤˙ø±ìøÏ k˛˝≤sY bÕ´Hê˝Ÿ‡ qT Á|üuÛÑT‘·«y˚T ñ∫‘·+>±
n+~+#ê*.
4. nìï $<äT´‘Y ñ‘·Œ‹Ô, düs¡|òüsêqT Á|üuÛÑT‘·«y˚T ìs¡«Væ≤+#ê*. Áô|’y˚{Ÿ $<äT´‘Y
πø+Á<ëqT C≤rj·T+ #˚j·÷*.
16. n_Ûe ~∆ ` ìsê«dæ‘·TT
1. Á|ü»qT ìsê«dæ‘·TqT #˚düTÔqï ÁbÕC…ø˘ºqT yÓ+≥H˚ ì*|æ y˚j·÷*.
2. 2013 uÛÑ÷ùdø£s¡D #·≥º+˝Àì ˝ÀbÕqT düe]+∫, neTT |üsêÃ*.
3. kÕ>∑T˙{Ï ÁbÕC…≈£îºøÏ+<ä ìsê«dæ‘·T˝…’q yêπs yÓTT<ä{Ï _›<ës¡TT>± ñ
+&Ü*.
4. ìsê«dæ‘·T≈£î uÛÑ÷$TøÏ uÛÑ÷$T Çyê«H˚ ìã+<Ûääq ‘·|üŒì dü]>± bÕ{Ï+#ê*.
uÛÑ÷$T ˝Òì yê]øÏ Á|ü‘ê´e÷ïj·T+‘√bÕ≥T Hê´j·TyÓTÆq |ü]Vü‰s¡+ Çyê«*.
5. Ä~yêdüTT, <ä[‘·TqT ìsê«dæ‘·TqT #˚ùd kÕÁe÷»´yê<ä n_Ûeè~∆
qeT÷HêqT ì*|æy˚j·÷*. f…Æ>∑sYCÀqT¢, dæ+>∑πsDÏ zô|Héø±düTº, >∑T≥º
$<Ûä«+dü+ ˝≤+{Ï #·s¡´qT Ä|æy˚j·÷*.
17. n$˙‹
1. $<˚o u≤´+≈£î˝À <ë#·T≈£îqï ø√{≤¢~ s¡÷bÕj·T n$˙‹ kıeTTàqT
ãj·T≥≈£î rdæ, Á|ü»≈£î |ü+#ê*.
2. n$˙‹øÏ bÕŒ&ɶ yê]ì ø£]ƒq+>± •øÏå+#ê*. yê]ì @ s¡ø£yÓTÆq sêC≤´+>∑
|üs¡yÓTÆq |ü<äe⁄≈£î, #·≥ºdüuÛÑ≈£î nqs¡TΩT>± Á|üø£{Ï+#ê*.
3. n$˙‹ ìs√<Ûäø£ #·{≤ºqT |ü{Ïwüº+>± neTT |üs¡#ê*.

19. 19
18. q>∑Øø£s¡D `ôôV’≤<äsêu≤<é q>∑s¡+.
1. #ê]Á‘·ø£ ôV’≤Á<ëu≤<é q>∑sêìï $X¯«q>∑s¡+ ù|s¡T‘√ düVü≤»‘ê«ìï $<Ûä«+dü+
#˚ùd $X¯«q>∑sY Á|ü‹bÕ<äqqT $s¡$T+#·Tø√yê*.
2. |ü~ dü+e‘·‡sê ñeTà&ç sê»<Ûëìì s¡<äT› #˚j·÷*.
3. ôV’≤<äs¡u≤<éô|’ >∑es¡ïsY bÕqqT s¡<äT› #˚dæ, kÕúìø£+>± Á|üC≤kÕ«$Tø£+>±
Á|ü» <ë«sê mqTïø√ã&ɶ Á|üuÛÑT‘ê«ìπø nìï s¡ø± bÕHê n~Ûø±sêT
ø£≥ºu…{≤º*
4. bÕ]ÁXÊ$Tø£ nedüsê ø√dü+ πø{≤sTT+∫q uÛÑ÷$T Äj·÷ nedüsêT b˛qT
$T–*q uÛÑ÷$Tì Á|üuÛÑT‘·«+ kÕ«BÛq+ #˚düTø√yê*. bÕ]ÁXÊ$Tø£ nedüsê
ø√dü+ ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ yê´bÕsê≈£î, ˝≤yê<˚M≈£î ]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ yê´bÕsê≈£î
yê&ÉT‘·Tqï yê]ô|’ ÁøÏ$Tq˝Ÿ πødüTT y˚dæ •øÏå+#ê*. $T–*q uÛÑ÷$Tì ù|<ä≈£î
|ü+∫yê«*. ÄÁø£eTD≈£î >∑Ts¡sTTq #Ós¡Te⁄qT ≈£î+≥qT, ‘·ø£åDy˚T Á|üuÛÑT‘·«+
kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îì yê{Ïì ˙{Ï eqs¡TT>± n_Ûe ~∆ #˚j·÷*.
5. ôV’≤<äsêu≤<é #·T≥÷º uÛÑ÷eTTqT, uÛÑ÷>∑s¡“¤» eqs¡TqT ø±Twü´+ #˚düTÔqï
bòÕ´ø£ºØô|’, #·{≤ºqT ø£]ƒq+>± neTT #˚j·÷*. #·{≤ºqT n‹Áø£$T+∫q
yê]ì •øÏå+#ê*
6. ø£ cÕí ù|òCŸ 3 eT+∫˙{Ï ÁbÕC…≈£îºì dü‘·«s¡y˚T |üP]Ô #˚dæ q>∑s¡ •yês¡T Á>±e÷≈£î,
ø±˙≈£î, eTT]øÏ yê&É≈£î, |ü]ÁX¯eT e´s¡ú s¡kÕj·THê‘√ uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤T
ø£Twæ‘·yÓTÆ Çã“+<äTT |ü&ÉT‘·Tqï Á>±e÷≈£î, ø±˙≈£î ñ∫‘·+>± ‘ê>∑T˙s¡T
ø£˙dü+ s√E≈£î ˇø£kÕ] nsTTHê düs¡|òüsê #˚j·÷*.VüQùd‡Hé kÕ>∑sYqT X¯ó~∆
#˚dæ m≥Te+{Ï s¡kÕj·Tìø£ e´sê∆T n+<äT˝ÀøÏ |ü]ÁX¯eTT $&ÉT<ä #˚j·T≈£î+&Ü
ø£]ƒqeTsTTq #·s¡´T rdüTø√yê*.
7. ôV’≤<ësêu≤<é q>∑sêìøÏ <äXÊu≤›T>± ‘ê>∑T ˙s¡T düs¡|òüsê #˚düTÔqï ñkÕàHé
kÕ>∑sY, Væ≤e÷j·T‘Y kÕ>∑sY |üØyêVü≤ø£ ÁbÕ+‘ê˝À õ y√ 111 ì ø£]ƒq+>±
neTT #Ój·÷´*.eT÷d” q~ì |ü⁄qs¡T<ä›]+∫ ‹]– <ëìï eT+∫ ˙s¡T bÕπs

20. 20
$<Ûä+>± #·s¡´T #˚|ü{≤º*. eT÷dæ düT+<äØø£s¡D ù|s¡T‘√ eT÷dæ |üø£ÿqï
ñqï ãd”ÔqT U≤∞ #˚sTT+#·&É+ Ä|æy˚j·÷*.
8. q>∑s¡+˝Àì #ê]Á‹ø£, yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü C≤_‘êqT Á|üø£{Ï+∫ yê{Ï |ü]s¡ø£åD≈£î
#·s¡´T rdüTø√yê*. yÓTÁ{À ¬s’T ÁbÕC…≈£îº <ë«sê Á|üuÛ≤$‘·+ ø±uÀ‘·Tqï
#ê]Á‹ø£, yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü≈£î m≥Te+{Ï eTT|ü yê{Ï¢≈£î+&Ü #·÷&Ü*.
yÓTÁ{À ¬s’T eT]j·TT Ç‘·s¡ ÁbÕC…≈£îº <ë«sê ìsê«dæ‘·Te⁄‘·÷ JeHê<Ûës¡+
ø√˝ÀŒ‘·Tqï yê]øÏ u≤~Û‘·TT ø√]q≥Tº yê]øÏ |ü⁄qsêyêdü #·s¡´T ñbÕ~Û
#·s¡´T #˚|ü{≤º*.
9. ôV’≤<ësêu≤<é q>∑s¡+˝À •yês¡T ø±˙˝À¢ uÛÑ÷>∑s¡“¤ Á&Ó’H˚õ e´edüúqT Ç|üŒ{Ï
»HêuÛ≤ nedüsê≈£î, uÛÑ$wü´‘Y »HêuÛ≤ nedüsê≈£î nqT>∑TD+>±
Ä<ÛäT˙ø£]+#ê*, $düÔ]+#ê*. q>∑s¡ •yês¡T ø±˙˝À¢ ≈£L&Ü uÛÑ÷>∑s¡“¤ Á&Ó’H˚õ
e´edüúqT ì]à+#ê*. q>∑s¡+˝Àì ãd”ÔÔ˝À, eTT]øÏyê&É˝À¢ bÕ]X¯ó<ë›´ìï
yÓTs¡T>∑T|üsêÃ*. <√eT ìyês¡D≈£î #·s¡´T rdüTø√yê*.
III. ìã+<ÛääHêyê[
dü+düú ù|s¡T: ‘Ó+>±D Á|üC≤ Á|òü+{Ÿ, bı&ç nø£åsê˝À¢ {Ï.|æ.m|òt.
|ü‘êø£+ : ˙* s¡+>∑T >∑ >∑T&ɶô|’ eT<Ûää´˝À mÁs¡ì #·Tø£ÿ ñ+≥T+~.
C…+&Üô|’ ô|’q Ç+^¢wt˝À, eT<ä´˝À ñs¡÷∆,ÁøÏ+<ä ‘ÓT>∑T uÛ≤wü˝À¢ dü+düú ù|s¡T sêdæ
ñ+≥T+~. Ä≈£î|ü#·Ã¤ u≤>±ìøÏ m&ÉeTyÓ’|ü⁄ ˇø£{Ïqïs¡ n+>∑Tfi≤T ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T
<ëì Á|üø£ÿq 6 n+>∑Tfi≤T q¢ s¡+>∑T ñ+≥T+~.yÓTT‘·Ô+ |ü‘êø£+ bı&Ée⁄, yÓ&ÉTŒ
3:2>± ñ+{≤sTT.
Ä]ºø£˝Ÿ 1
(m) ‘Ó+>±D Á|üC≤ Á|òü+{Ÿ nH˚ø£ dü+|òü÷, dü+düú, e´≈£îÔ‘√ ≈£L&ç ñqï
$XÊ ◊ø£´ dü+|òüT≥q. Ç~ ô|ò&És¡˝Ÿ (düe÷K´) |ü<ä∆›‹˝À |üì#˚düTÔ+~.
(_) dü+düú mìïø£˝À¢ bÕ˝§Zq<äT. Á|òü+{Ÿ˝Àì uÛ≤>∑kÕ«eT´ dü+düúT >±ì,

21. 21
e´≈£îÔT >±ì mìïø£˝À¢ bÕ˝§Zq&ÜìøÏ nuÛÑ´+‘·s¡+ #Ó|üŒ<äT. nsTT‘˚
Á|òü+{Ÿ ù|s¡TqT mìïø£˝À¢ yê&ÉTø√sê<äT.
(dæ). Á|üC≤ ñ<ä´e÷|ü≥¢ kÕqT≈£L yÓ’K] >∑ Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäTT C…&é.|æ.{Ï.dæ.
kÕúsTT qT+&ç yês¡T¶ kÕúsTT es¡≈£î düuÛÑT´T>± #˚s¡e#·TÃ.
Ä]ºø£˝Ÿ 2. düuÛÑ´‘·«+ ` düuÛÑT´ Vü≤≈£îÿT ` $<ÛäTT
(m) $$<Ûä ≈£î, es¡Z, e ‹Ô, ¬s’‘·T, ø±]àø£, eTVæ≤fi≤, $<ë´]ú, j·TTe»q,
ñ<√´>∑, ñbÕ<Ûë´j·T, ø£e⁄, ø£fi≤ø±s¡T, s¡#·sTT‘·, y˚T<Ûëe⁄ dü+|òü÷T
uÛ≤>∑kÕ«eT´ dü+düúT>±, e´≈£îÔT>± #˚s¡e#·TÃ.
(_) Á|ü‹ uÛ≤>∑kÕ«eT´ dü+düú Á|ü‹ dü+e‘·‡sêìøÏ yÓsTT´ s¡÷bÕj·TT, e´øÏÔ
|ü~ s¡÷bÕj·TT #Ó*¢+#ê*.Á|ü‹ düuÛÑT´&ÉT/ düuÛÑT´sêT ‘·eT Ä<ëj·T+
qT+∫ Á|ü‹HÓ 3 XÊ‘·+ qT+&ç Ä ô|’q $sêfi¯+>± #Ó*¢+#ê*.
(dæç) $$<Ûä dü+düú≈£î ÁbÕ‹ì<∏ä´+ eVæ≤+#˚ düuÛÑT´≈£î {Ï.|æ.m|òt ˝Àì
|üTø£$T{°≈£î mqTï≈£îH˚ /mqTïø√ã&˚ Vü≤≈£îÿ/eTVü‰düuÛÑ≈£î ÁbÕ‹ì<∏ä´+
eVæ≤+#˚ Vü≤≈£îÿ ñ+≥T+~.
(&ç) Á|ü‹ düuÛÑ´ dü+düú≈£î, e´øÏÔøÏ øå±´qT, ÄX¯j·÷qT Á|ü#ês¡+ #˚dü÷Ô
ø±s¡´Áø£e÷ìï eTT+<äT≈£î rdüTø£b˛yê*‡q u≤<Ûä´‘· ñ+≥T+~.
Ä]ºø£˝Ÿ 3 : ìsêàD+
(m) sêwüº eTVü‰düuÛÑ
(_) sêwüº ø±s¡´es¡Z+
(dæ) sêwüº ø±s¡´<ä]Ù es¡Z+
(&ç) õ˝≤¢ ø£$T{°T, &ç$»Hé, q>∑s¡, |ü≥ºD, eT+&É, Á>±eT ø£$T{°T

22. 22
Ä]ºø£˝Ÿ 4 : sêÁwüº eTVü‰düuÛÑ
(m) eTVü‰düuÛÑ n‘·T´qï‘·, ìs¡íj·÷‘·àø£ ìsêàD s¡÷|ü+.
(_) Á|ü‹ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sêø√kÕ] eTVü‰düuÛÑT ìs¡«Væ≤+#·ã&É‘êsTT. sêÁwüº
ø±s¡´esêZìï,ø±s¡´<ä]ÙesêZìï eTVü‰düuÛÑ mqTï≈£î+≥T+~.
(dæ) sêÁwüºkÕúsTT ìsêàD+ ø£*–q Á|ü‹ dü+düú qT+&ç sêÁwüº ø±s¡´ es¡Z düuÛÑT´T
mqTïø√ã&É‘ês¡T.
(&ç) $$<Ûä s¡+>±˝À¢ì ÁøÏj·÷oø£ e´≈£îÔT ≈£L&Ü sêÁwüº ø±s¡´es¡Z düuÛÑT´T>±
mqTïø√ã&É‘ês¡T.
(Ç) eTVü‰düuÛÑ qT+∫ eTVü‰düuÛÑ≈£î eT<Ûää´ »]–q sê»ø°j·T, ìsêàD,
ø±sê´#·s¡DqT sêÁwüº eTVü‰düuÛÑ düMTøÏådüTÔ+~. uÛÑ$wü´‘Y ø±s¡´Áø£e÷ìï
s¡÷bı+~düTÔ+~.
(m|òt) z{Ï+>¥ |ü<ä∆›‹ <ë«sê Hêj·Tø£‘·« mìïø£ »s¡T>∑T‘·T+~. @ kÕúsTT eTVü‰düuÛÑ
Ä kÕúsTT ø£$T{°ì mqTï≈£î+≥T+~.
Ä]ººø£˝Ÿ 5 : $$<ÛäkÕúsTT ø£$T{°T
(m) eTVü‰düuÛÑ≈£î, eTVü‰düuÛÑ≈£î eT<Ûää´ ø±s¡´ìsê«Vü≤D ìs¡íj·÷˙ï ø±s¡´es¡Z+
rdüT≈£î+≥T+~..
(_) sêÁwüº ø±s¡´es¡Z+˝Àì düuÛÑT´˝À¢ eT÷&Ée e+‘·T sêÁwüº ø£$T{°>±
mqTïø√ã&É‘ês¡T. sêÁwüº ø±s¡´<ä]Ùes¡Z+˝À n<Ûä´≈£åî&ÉT, ñbÕ<Ûä´≈£åîT,
ø±s¡´<äs¡TÙT, ø√XÊ~Ûø±] ñ+{≤s¡T.
(dæ) Á|üD≤[ø£, ìã+<ÛääHêyê*øÏ nqT>∑TD+>± Á|ü‹ ø±s¡´Áø£e÷ìï sêÁwüº
ø±s¡´<ä]Ùes¡Z+ s¡÷bı+~düTÔ+~.
(&ç) sêÅwüº ø±s¡´es¡Z+ dü+e‘·‡sêìøÏ ø£˙dü+ HêT>∑TkÕs¡T¢ düe÷y˚X¯+ n<Ûä´≈£åîì
dü÷#·q y˚Ts¡≈£î Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù ìs¡«Væ≤+#ê*. $T>∑‘ê nìï ø£$T{°

23. 23
düe÷y˚XÊT dü+e‘·‡sêìøÏ ø£˙dü+ Äs¡TkÕs¡T¢ ìs¡«Væ≤+#ê*. ˇø£ y˚
ø£$T{°˝Àì 1/3 e+‘·T eT+~ düuÛÑT´T ø√]‘˚, n‘·´edüs¡ dü+<äsꓤ˝À¢,
sêwüºø£$T{° dü÷#·q y˚Ts¡≈£î düe÷y˚XÊT ìs¡«Væ≤+#ê*. ø£$T{°˝À¢ì
dü>∑+ eT+~ Vü‰»¬s’‘˚H˚ ø√s¡+ |üP]Ô nsTTq≥T¢.
(Ç) düe÷y˚XÊìøÏ yês¡+ s√E eTT+<˚ düuÛÑT´≈£î Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù
düe÷#ês¡+ n+~#ê*.
(m|òt) n<Ûä´≈£åî&ÉT düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡T ø±ø£bı‘˚ ñbÕ<Ûä´≈£åîT düe÷y˚X¯+
ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.
(õ) ø£$T{°øÏ sêJHêeT eq >±ì ˝Ò<ë eTπs Ç‘·s¡ ø±s¡D+ eq >±ì
ø£$T{°˝À U≤∞ @s¡Œ&ç‘˚ ø√- Ä|ü¸Hé |ü<ä∆‹ <ë«sê uÛÑØÔ #˚düTø√e#·TÃ
(ôV≤#Y) ø√XÊ~Ûø±] Á|ü‹ düe÷y˚X¯+˝À »e÷ Ks¡Tà $esêT ø£$T{°Ï eTT+<äT
Á|üy˚X¯ô|{≤º*.
(◊) Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù n<Ûä´≈£åîìï dü+Á|ü~+∫ düe÷y˚XÊT ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.
Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù n+<äTu≤≥T˝À ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT ø±s¡´<ä]Ù Ä u≤<Ûä´‘·qT
ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.
Ä]ºø£˝Ÿ 6 : Áø£eT•ø£åD≤ #·s¡´
(m) dü+düú˝Àì uÛ≤>∑kÕ«eT´ dü+düú >±ì, e´≈£îÔT >±ì Á|òü+{Ÿ ÄX¯j·÷≈£î,
øå±´≈£î qwüº+ ø£*–ùdÔ Áø£eT•ø£åD≤ #·s¡´ rdüT≈£îH˚ Vü≤≈£îÿ sêh ø±s¡´esêZìøÏ
ñ+≥T+~
(_). ‘·|ü qT m‹Ô#·÷|ü&É+, eT+<ä*+#·&É+, mìï¬ø’q ôVA<ë qT+&ç
‘=–+#·&É+, Ä dü+düú uÛ≤>∑kÕ«e÷´ìï s¡<äT› #˚j·Te#·TÃ.
(dæ) Áø£eT•ø£åD #·s¡´qT m<äTs√ÿuÀj˚T yês¡T Äj·÷ kÕúsTTì ã{Ϻ Äj·÷
ø£$T{°≈£î dü+C≤sTTwæ Çe«e#·TÃ. ô|’ ø£$T{°øÏ n|”Œ˝Ÿ #˚düTø√e#·TÃ.

24. 24
(&çæ) Á|òü+{Ÿ ÄX¯j·÷≈£î, øå±´≈£î, ìã+<Ûääq≈£î _Ûqï+>± |üì #˚ùd ø£$T{°
qT s¡<äT› #˚ùd n~Ûø±s¡+ sêÁwüº ø±s¡´esêZìøÏ ñ+≥T+~. ø=‘·Ô ø£$T{°ì
y˚ùd Vü≤≈£îÿ ñ+≥T+~.
(Ç) dü+düú, e´≈£îÔ düuÛÑ´‘·« s¡<äT›, ø£$T{° s¡<äT›≈£î eTVü‰düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+
bı+<ë*.
Ä]ºø£˝Ÿ 7 : ìã+<ÛääHêyê[ e÷s¡TŒ
(m) eTVü‰düuÛÑ e÷Á‘·y˚T ìã+<ÛäHêyê[ì e÷s¡Ã&É+>±ì, dües¡DT>±ì
#˚j·T>∑<äT.
(_) eTVü‰düuÛÑ≈£î HÓ s√E eTT+<äT>±H˚ Á|üD≤[ø£ -ìã+<ÛäHêyê[
eTTkÕsTT<ë |üÁ‘êìï nìï ø£$T{°≈£î n+<ä#˚j·÷*.
(dæ) Á|üD≤[ø£ dües¡Dìï ≈£L&Ü eTVü‰düuÛÑ Á|ü‹ì<ÛäT˝À¢ì 2/3 e+‘·T düuÛÑT´T
ÄyÓ÷~+#ê*.