ใบความรู้+แผนการสอน และใบกิจกรรม ประถม 4-6 เรื่อง วงจรไฟฟ้า+ป.5+273+dltvscip5+P4 6 u04-2

1. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
587
แนวการจัดกิจกรรมกระบวนการเรียนรู้
เพื่อสร้างคุณลักษณะ
ดี เก่ง มีสุข
๔หน่วยการเรียนรู้ที่
สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง วงจรไฟฟ้า
สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชั้น ป.๔ - ๖

2. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
588
การวิเคราะห์แผนผังจากสาระการเรียนรู้
เรื่อง สิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และเทคโนโลยี (วงจรไฟฟ้า)
ประหยัด ส่วนประกอบ
ของจรไฟฟ้า
วงจรไฟฟ้าอย่างง่าย
การต่อวงจรไฟฟ้า
อย่างง่าย
การเกิด
แม่เหล็กไฟฟ้า
ประโยชน์
แบบอนุกรม
แบบขนาน
ตัวนำ�และฉนวน
ประหยัดอย่างปลอดภัย
การต่อหลอดไฟฟ้า
ปลอดภัย
การใช้ไฟฟ้า
แม่เหล็กไฟฟ้า
การใช้ไฟฟ้า
สิ่งแวดล้อมและ
เทคโนโลยีดีด้วย
พระบารมีฯ
(วงจรไฟฟ้า)

3. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
589
การวิเคราะห์แผนผังจากสาระการเรียนรู้
เรื่อง การใช้ไฟฟ้าอย่างปลอดภัยและประหยัด
คำ�ขวัญสิ่งประดิษฐ์
อันตราย
ของไฟฟ้า
การใช้ไฟฟ้า
อย่างปลอดภัย
การนำ�ไป
ปฏิบัติในชีวิต
แนวทาง
ประหยัดไฟฟ้า
ประโยชน์
ของไฟฟ้า
การประหยัดไฟฟ้า
การอนุรักษ์ไฟฟ้า
วิธีการใช้ไฟฟ้า
อย่างปลอดภัย
สิ่งแวดล้อมและ
เทคโนโลยีดีด้วย
พระบารมีฯ
(ปลอดภัยต่อชีวิต
คิดอนุรักษ์)

4. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
590
๑. มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ว ๕.๑ เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างพลังงานกับการดำ�รงชีวิต การเปลี่ยนรูปพลังงานปฏิสัมพันธ์
ระหว่างสารและพลังงาน ผลของการใช้พลังงานต่อชีวิตและสิ่งแวดล้อม มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สื่อสารสิ่งที่
เรียนรู้และนำ�ความรู้ไปใช้ประโยชน์
ตัวชี้วัด
ป. ๖/๑ ทดลองและอธิบายการต่อวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย
ป. ๖/๒ ทดลองและอธิบายตัวนำ�ไฟฟ้า และฉนวนไฟฟ้า
ป. ๖/๓ ทดลองและอธิบายการต่อเซลล์ไฟฟ้าแบบอนุกรม และนำ�ความรู้ไปใช้ประโยชน์
ป. ๖/๔ ทดลองและอธิบายการต่อหลอดไฟฟ้าทั้งแบบอนุกรม และแบบขนาน และนำ�ความรู้ไปใช้
ป. ๖/๕ ทดลองและอธิบายการเกิดสนามแม่เหล็กระบบสายไฟที่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านและนำ�ความรู้ไปใช้
ประโยชน์
๒. กำ�หนดสาระสำ�คัญของการเรียนรู้
๑. วงจรไฟฟ้าอย่างง่ายประกอบด้วยเซลล์ไฟฟ้าสายไฟหลอดไฟหรืออุปกรณ์อื่นๆโดยใช้สวิตช์ปิดเปิดวงจร
๒. วงจรปิดเป็นวงจรที่กระแสไฟฟ้าผ่านได้ครบรอบ ส่วนวงจรเปิดเป็นวงจรที่ไม่มีกระแสไฟฟ้าผ่าน
๓. การต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรม กระแสไฟฟ้าผ่านอุปกรณ์ไฟฟ้าทุกส่วนของวงจรเท่ากัน
๔. การต่อวงจรไฟฟ้าแบบขนาน กระแสไฟฟ้าจะแยกผ่านอุปกรณ์ไฟฟ้าแต่ละตัว
๕. ตัวนำ�ไฟฟ้ายอมให้กระแสไฟฟ้าผ่านได้ ส่วนฉนวนไฟฟ้าไม่ยอมให้กระแสไฟฟ้าผ่านได้โดยง่าย
๖. กระแสไฟฟ้าในวงจรทำ�ให้เกิดสภาพแม่เหล็กและนำ�ไปใช้ประโยชน์ได้
๓. คุณลักษณะที่ต้องการพัฒนา
๑. ให้ผู้เรียนเป็นคนดี โดยสร้างให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะด้านคุณธรรม ขยันหมั่นเพียร มีความรับผิดชอบ ความ
ซื่อสัตย์
๒. ให้ผู้เรียนเป็นคนเก่ง โดยให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ
– การต่อวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย ส่วนประกอบของวงจรไฟฟ้า
– การต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรม
แผนการจัดการเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง วงจรไฟฟ้า ระยะเวลาในการสอน ๗ ชั่วโมงป.๖

5. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
591
– การต่อวงจรไฟฟ้าแบบขนาน
– ตัวนำ�ไฟฟ้า และฉนวนไฟฟ้า
– แม่เหล็กไฟฟ้า
– การใช้ไฟฟ้าอย่างปลอดภัยและประหยัด
๓. ให้ผู้เรียนมีความสุข โดย
– เห็นคุณค่า และมีเจตนคติที่ดีต่อวิทยาศาสตร์
– ภูมิใจในผลงานของตนเอง และชื่นชมผลงานของผู้อื่น
– มีความสนุกในการเรียนรู้ การทดลอง
๔. การวางแผนการจัดกิจกรรมแบบบูรณาการ
คณิตศาสตร์
การคำ�นวณ
ค่ากระแสไฟฟ้า
การงานอาชีพ
และเทคโนโลยี(กอท.)
ประดิษฐ์ของเล่นจากไฟฟ้า
ภาษาไทย
– เขียนคำ�ขวัญ
– วาดภาพ
ภาษาอังกฤษ
คำ�ศัพท์เกี่ยวกับไฟฟ้า
สิ่งแวดล้อมและ
เทคโนโลยีดีด้วย
พระบารมีฯ
(วงจรไฟฟ้า)

6. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
592
๕. การวางแผนการจัดการเรียนรู้
๘
๗
๖
๕ ๔
๓
๒
๑ครูให้นักเรียน
นำ�ไฟฉายมาถอดดูเพื่อให้
นักเรียนดูส่วนประกอบภายใน
ไฟฉายว่ามีอะไรบ้าง
ครูอธิบายเกี่ยวกับ
ส่วนประกอบของ
วงจรไฟฟ้าอย่างง่าย
–ให้นักเรียนเขียนสัญลักษณ์
ที่ใช้แทนอุปกรณ์ไฟฟ้า
นักเรียนปฏิบัติการ
ทดลอง
– การต่อวงจรไฟฟ้า
– ตัวนำ�และฉนวนไฟฟ้า
– การใช้ไฟฟ้าอย่างปลอดภัย
และประหยัด
นักเรียนสรุปผล
ชการทดลอง
– นักเรียนทำ�ใบกิจกรรม
ตามที่ครูมอบหมาย
นักเรียนสร้างชิ้นงานตามความสนใจ
โดยการประดิษฐ์ของเล่น
จากไฟฟ้า
นักเรียนเสนอผลงานของตนเอง
– ครูและนักเรียนร่วมกันแสดง
ความคิดเห็นและให้ข้อเสนอแนะ
ครูและนักเรียนประเมิน
ชิ้นงานนำ�ผลงานมาจัด
แสดงนิทรรศการ
แลกเปลี่ยนความรู้
ซึ่งกันและกัน
ให้นักเรียนศึกษาใบงานการต่อวงจร
แบบอนุกรมแบบขนาน
–ตัวนำ� และฉนวนไฟฟ้า
–แม่เหล็กไฟฟ้า
–การใช้ไฟฟ้าอย่าง
ปลอดภัยและ
ประหยัด
๖. รายละเอียดของกิจกรรม
๑. ครูให้นักเรียนนำ�ไฟฉายมาถอดดูเพื่อให้นักเรียนดูส่วนภายในไฟฉายมีอุปกรณ์ไฟฟ้าอะไรบ้าง
๒. ครูสนทนาอุปกรณ์ไฟฟ้าอย่างง่าย และให้นักเรียนต่อวงจรไฟฟ้าให้ใบพัดติด
๓. ให้นักเรียนเขียนสัญลักษณ์แทนอุปกรณ์ไฟฟ้า
๔. ให้นักเรียนศึกษาใบงานการต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรม แบบขนาน ตัวนำ�และฉนวนไฟฟ้า แม่เหล็กไฟฟ้า
การใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย
๕. นักเรียนปฏิบัติการทดลอง การต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรม แบบขนาน ตัวนำ�ไฟฟ้าและฉนวนไฟฟ้า การใช้
ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย
สิ่งแวดล้อมและ
เทคโนโลยีดีด้วย
พระบารมีฯ
(วงจรไฟฟ้า)

7. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
593
๖. นักเรียนสร้างชิ้นงานตามความสนใจโดยการประดิษฐ์ของเล่นจากไฟฟ้า
๗. นักเรียนเสนอผลงานของตนเอง ครูและนักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นและให้ข้อเสนอแนะ
๘. ครูและนักเรียนประเมินชิ้นงาน นำ�ผลงานมาจัดนิทรรศการ แลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน
๗. สื่อการเรียนการสอน
๑. ถ่านไฟฉายพร้อมกระบะ size D ๒. มอเตอร์
๓. ใบพัด ๔. หลอดไฟ ๒.๕ V
๕. ฐานหลอดไฟ ๖. ออดไฟฟ้า
๗. สายไฟฟ้า ๘. สวิตช์
๙. ลวดทองแดงเบอร์ ๒๐
๘. การประเมินตามสภาพจริง
กิจกรรม / พฤติกรรม / ผลงานที่ต้องประเมิน วิธีการ เครื่องมือ
๑. สังเกตการเข้าร่วมกิจกรรม การเข้ากลุ่มปฏิบัติกิจกรรม สังเกต แบบสังเกต
๒. ตรวจผลงานเป็นกลุ่ม รายบุคคล ความถูกต้อง
ความสมบูรณ์ ความสะอาด ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
ตรวจผลงาน การสัมภาษณ์
๓. การนำ�เสนอผลงาน การรายงาน สังเกต
ผู้ประเมิน
– นักเรียนและเพื่อนนักเรียน
– ครู
– ผู้ปกครอง หรือผู้ที่เกี่ยวข้องอื่นๆ
๙. สรุปผลการเรียนการสอน
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w

8. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
594
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง การต่อวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๑
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ให้นักเรียนเขียนแผนภาพวงจรไฟฟ้าอย่างง่ายโดยใช้สัญลักษณ์
ให้นักเรียนตอบคำ�ถามต่อไปนี้
จงบอกสัญลักษณ์ต่อไปนี้ใช้แทนอุปกรณ์ไฟฟ้าใด
แทน ....................................................................................................................
แทน ....................................................................................................................
แทน ....................................................................................................................
แทน ....................................................................................................................
วงจรไฟฟ้าเปิด หมายถึง..................................................................................................................................................................................................................
วงจรไฟฟ้าปิด หมายถึง...................................................................................................................................................................................................................
นักเรียนต่อวงจรแบบใดที่จะทำ�ให้มอเตอร์หยุดหรือออดเสียงดัง
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w

9. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
595
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง การต่อถ่านไฟฉายแบบอนุกรม
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๒
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ต่อวงจรไฟฟ้าตามแผนภาพวงจรไฟฟ้ารูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ เปิดสวิตช์ให้กระแสไฟฟ้าผ่านแล้วสังเกต
แสงสว่างจากหลอดไฟฟ้า
๑. แสงสว่างจากหลอดไฟฟ้าต่อตามรูปใด สว่างมากกว่ากัน
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
๒. หลอดไฟฟ้าในวงจรไฟฟ้ารูปใด มีกระแสไฟฟ้าผ่านมากกว่ากัน
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
ทราบได้อย่างไร.....................................................................................................................................................................................................................................
๓. ถ้าต้องการให้หลอดไฟฟ้าสว่างมากขึ้นกว่าที่ทดลองได้ จะมีวิธีทำ�ได้อย่างไรบ้าง
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w
รูปที่ ๑ รูปที่ ๒
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์

10. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
596
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง การต่อถ่านไฟฉายแบบขนาน
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๓
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ต่อวงจรไฟฟ้าตามแผนภาพวงจรไฟฟ้ารูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ สังเกตแสงสว่างจากหลอดไฟฟ้า
๑. แสงสว่างจากหลอดไฟฟ้าต่อตามรูปใด สว่างมากกว่ากัน
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
๒. กระแสไฟฟ้าที่ผ่านหลอดไฟฟ้าซึ่งต่อตามวงจรไฟฟ้าในรูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ แตกต่างกันหรือไม่
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๓. ทราบได้อย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w
รูปที่ ๑ รูปที่ ๒
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์

11. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
597
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง การต่อหลอดไฟฟ้าแบบอนุกรม
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๔
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ต่อหลอดไฟฟ้าชนิดเดียวกันตามแผนภาพวงจรไฟฟ้ารูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ สังเกตแสงสว่างจากหลอดไฟฟ้า
๑. แสงสว่างจากหลอดไฟฟ้าแต่ละดวงเมื่อต่อตามแผนภาพวงจรไฟฟ้ารูปที่๑และรูปที่๒แตกต่างกันหรือไม่อย่างไร
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
๒. กระแสไฟฟ้าที่ผ่านหลอดไฟฟ้าเมื่อต่อตามแผนภาพวงจรไฟฟ้าในรูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ แตกต่างกันหรือไม่
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
ทราบได้อย่างไร.....................................................................................................................................................................................................................................
๓. กระแสไฟฟ้าที่ผ่านหลอดไฟฟ้าแต่ละดวงที่ต่อกันในวงจรไฟฟ้ารูปที่ ๒ เหมือนหรือต่างกันอย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
ทราบได้อย่างไร.....................................................................................................................................................................................................................................
๔. จากรูปที่๒กดสวิตช์ต่อวงจรไฟฟ้าให้หลอดไฟฟ้าสว่างทั้งหมดเมื่อถอดหลอดไฟฟ้าออก๑ดวงผลจะเป็นอย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w
รูปที่ ๑ รูปที่ ๒
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์

12. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
598
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง การต่อหลอดไฟฟ้าแบบขนาน
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๕
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ต่อหลอดไฟฟ้าชนิดเดียวกันตามวงจรไฟฟ้ารูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ สังเกตแสงสว่างจากหลอดไฟฟ้า
๑. แสงสว่างจากหลอดไฟฟ้าแต่ละดวงเมื่อต่อตามแผนภาพวงจรไฟฟ้ารูปที่๑และรูปที่๒แตกต่างกันหรือไม่อย่างไร
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
๒. กระแสไฟฟ้าที่ผ่านหลอดไฟฟ้าแต่ละดวงเมื่อต่อวงจรไฟฟ้าในรูปที่ ๑ และรูปที่ ๒ ต่างกันหรือไม่ อย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
ทราบได้อย่างไร.....................................................................................................................................................................................................................................
๓. จากรูปที่ ๒ กดสวิตช์ให้หลอดไฟฟ้าสว่างทั้งหมด เมื่อถอดหลอดไฟฟ้าออก ๑ ดวง ผลจะเป็นอย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๔. แสงสว่างจากหลอดไฟฟ้าเมื่อต่อแบบอนุกรม และเมื่อต่อแบบขนาน แตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๕. ปริมาณกระแสไฟฟ้าที่ผ่านหลอดไฟฟ้าซึ่งต่อกันแบบอนุกรมและแบบขนานแตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w
รูปที่ ๑ รูปที่ ๒
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์

13. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
599
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง แม่เหล็กไฟฟ้าเกิดขึ้นได้อย่างไร
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๖
ใบกิจกรรม
เมื่อยังไม่นำ�สายไฟฟ้าพาดกับเข็มทิศ เมื่อมีกระแสไฟฟ้าผ่านสายไฟฟ้าที่วางทับเข็มทิศ
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
๑. ต่อวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย นำ�สายไฟฟ้าวางทับเข็มทิศ กดสวิตช์ให้ครบวงจร สังเกตการเปลี่ยนแปลง วาดรูปแสดง
ตำ�แหน่งเข็มทิศ
๑.๑ เข็มทิศมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ อย่างไร..............................................................................................................................................................
๑.๒ สรุปผลการทดลองได้ว่าอย่างไร...................................................................................................................................................................................
๒. นำ�ลวดทองแดงที่เคลือบด้วยฉนวนพันอย่างเป็นระเบียบรอบตะปูแล้วต่อกับถ่านไฟฉาย๑,๒,๓ก้อนให้ครบวงจร
นำ�ปลายตะปูเข้าใกล้ลวดเสียบกระดาษ สังเกตและบันทึกผล
จำ�นวนถ่านไฟฉาย (ก้อน) จำ�นวนลวดเสียบกระดาษที่ดูดได้ (ตัว)
๑ ...............................................................................................................
๒ ...............................................................................................................
๓ ...............................................................................................................

14. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
600
๓. เมื่อต่อลวดทองแดงครบวงจร ตะปูมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ อย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๔. เมื่อต่อวงจรไฟฟ้าให้มีกระแสไฟฟ้าผ่านลวดทองแดงมากขึ้น ผลเป็นอย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๕. พันลวดทองแดงอย่างเป็นระเบียบรอบตะปู ๕ - ๑๐ รอบ แล้วต่อกับถ่านไฟฉายให้ครบวงจร นำ�เข้าใกล้ลวดเสียบ
กระดาษ สังเกตผล
๖. พันลวดทองแดงอย่างเป็นระเบียบรอบตะปู๓๐รอบแล้วต่อกับถ่านไฟฉายให้ครบวงจรนำ�เข้าใกล้ลวดเสียบกระดาษ
สังเกตผลเปรียบเทียบกับครั้งแรก
๗. จำ�นวนลวดเสียบกระดาษที่ตะปูดูดได้ เมื่อพันลวดทองแดงมากรอบกับน้อยรอบ เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
๘. จำ�นวนรอบของขดลวดทองแดงที่พันรอบตะปูมีผลต่อการเป็นแม่เหล็กของตะปูหรือไม่ อย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w

15. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
601
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
เรื่อง อะไรนำ�ไฟฟ้าได้และอะไรไม่นำ�ไฟฟ้า
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๗
ใบกิจกรรม
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
คำ�ชี้แจง ต่อวงจรไฟฟ้าดังรูป นำ�วัตถุที่ทำ�ด้วยสารต่างๆ ต่อระหว่าง
คลิปปากจระเข้ สังเกตและบันทึกผล
วัตถุ สารที่ใช้ทำ� หลอดไฟฟ้าสว่าง หลอดไฟฟ้าไม่สว่าง
.................................................................. .................................................................. .................................................................. ..................................................................
.................................................................. .................................................................. .................................................................. ..................................................................
.................................................................. .................................................................. .................................................................. ..................................................................
.................................................................. .................................................................. .................................................................. ..................................................................
.................................................................. .................................................................. .................................................................. ..................................................................
๑. วัสดุที่ต่อในวงจรไฟฟ้าแล้วหลอดไฟฟ้าสว่าง คือ........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๒. วัสดุที่ต่อในวงจรไฟฟ้าแล้วหลอดไฟฟ้าไม่สว่าง คือ..................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๓. วัสดุใดนำ�ไฟฟ้า......................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
ทราบได้อย่างไร.....................................................................................................................................................................................................................................
๔. วัสดุใดไม่นำ�ไฟฟ้า................................................................................................................................................................................................................................
ทราบได้อย่างไร.....................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w

16. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
602
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๘
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มศึกษาภาพที่ ๑ - ๘ แล้วบันทึกลงในแบบบันทึกข้างล่างนี้ว่า ไฟฟ้ามีประโยชน์
อย่างไร โดยเขียนเป็นข้อความสั้นๆ ที่เข้าใจง่าย
ภาพที่ ประโยชน์จากไฟฟ้า
๑ ........................................................................................................
๒ ........................................................................................................
๓ ........................................................................................................
๔ ........................................................................................................
๕ ........................................................................................................
๖ ........................................................................................................
๗ ........................................................................................................
๘ ........................................................................................................
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
w w w w w w w w
๑ ๒
๓ ๔
๕ ๖
๗ ๘

17. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
603
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๙
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มศึกษาภาพที่๑-๖แล้วบันทึกลงในแบบบันทึกข้างล่างนี้ว่าไฟฟ้ามีอันตรายอย่างไร
โดยเขียนเป็นข้อความสั้นๆ ที่เข้าใจง่าย
ภาพที่ อันตรายที่เกิดจากการใช้ไฟฟ้า
๑
........................................................................................................
........................................................................................................
๒
........................................................................................................
........................................................................................................
๓
........................................................................................................
........................................................................................................
๔
........................................................................................................
........................................................................................................
๕
........................................................................................................
........................................................................................................
๖
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w w w w w w
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
๑ ๒
๓ ๔
๕ ๖

18. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
604
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีดีด้วยพระบารมีฯ
ชื่อ..................................................................................................................ชั้น............................................เลขที่.................................
แผ่นที่
๑๐
ใบกิจกรรม
คำ�ชี้แจง ให้นักเรียนศึกษาภาพที่ ๑ - ๓ แล้วตอบคำ�ถามข้างล่างนี้
กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
๑. ภาพใดเป็นภาพที่แสดงถึงการใช้ไฟฟ้าอย่างถูกวิธี
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
๒. ภาพใดเป็นภาพที่แสดงถึงการใช้ไฟฟ้าไม่ถูกวิธีและจะเกิดผลอย่างไร
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
w w w w w w w w
๑
๒
๓

19. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
605
ใบความรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์
เรื่อง ความรู้เกี่ยวกับวงจรไฟฟ้า
เนื้อหาสาระสำ�หรับนักเรียน
วงจรไฟฟ้าเป็นเส้นทางที่กระแสไฟฟ้าผ่านได้ครบรอบ ในวงจรไฟฟ้าที่มีกระแสไฟฟ้าผ่านได้ครบวงจรเครื่องใช้
ไฟฟ้าจะทำ�งานได้เรียกว่า วงจรไฟฟ้าปิด แต่ถ้าส่วนใดส่วนหนึ่งของวงจรไฟฟ้าขาดจากกันจะทำ�ให้ไม่มีกระแสไฟฟ้าไหล
ในวงจร เรียกว่า วงจรไฟฟ้าเปิดสำ�หรับสวิตช์เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำ�หรับตัดวงจรไฟฟ้า
ความรู้ส่วนนี้สำ�หรับครู
๑. หลอดไฟฟ้าที่ใช้ทดลองมีหลายขนาดใช้กับแรงเคลื่อนไฟฟ้าต่างๆ แต่
ในการทดลองใช้หลอด 2.5 V ควรเลือกให้เหมาะสมกับเซลล์ไฟฟ้าซึ่ง
เซลล์ไฟฟ้า ๑ ก้อน มีแรงเคลื่อนไฟฟ้า 1.5 V ถ้าเลือกไม่เหมาะสมอาจ
ทำ�ให้ไส้หลอดขาดได้
๒. การต่อมอเตอร์ ถ้าต่อสลับขั้วมอเตอร์จะหมุนคนละทาง
๓. ออดไฟฟ้าต้องต่อให้ถูกขั้วคือขั้วบวก(สีแดง)กับขั้วบวกและขั้วลบ(สี
ดำ�) กับขั้วลบถ้าต่อผิดขั้วจะไม่มีเสียง
๔. การต่อเซลล์ไฟฟ้าต้องต่อขั้วไปทางเดียวกันจะทำ�ให้แรงเคลื่อนไฟฟ้ารวม
มากขึ้น ถ้าต่อขั้วคนละด้านจะทำ�ให้แรงเคลื่อนไฟฟ้ารวมลดลงและแรง
เคลื่อนไฟฟ้าจะแปรผันโดยตรงกับกระแสไฟฟ้าโดยสังเกตได้จากความ
สว่างของหลอดไฟหรือจากแอมมิเตอร์
๕. เซลล์ไฟฟ้าเมื่อต่อกันตั้งแต่ ๒ ก้อนขึ้นไป เรียกว่า แบตเตอรี่
๖. การเปิดหรือปิดสวิตช์อาจทำ�ให้สับสนกับวงจรไฟฟ้าเปิดหรือวงจรไฟฟ้าปิด อาจใช้การกดสวิตช์แทนการ
เปิดสวิตช์
๗. แอมมิเตอร์ที่ใช้ทดลองวัดกระแสไฟฟ้าได้สูงสุด 1,000 mA ในการใช้ควรระมัดระวังเพราะอาจทำ�ให้
เครื่องวัดเสียหายได้
๘. เมื่อนำ�สายไฟฟ้าต่อกับเซลล์ไฟฟ้าอิเล็กตรอนอิสระในเส้นลวดตัวนำ�ได้รับพลังงานไฟฟ้าทำ�ให้เคลื่อนที่ไป
อย่างมีทิศทางและต่อเนื่องกันการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนอิสระเหล่านี้ทำ�ให้เกิดกระแสไฟฟ้าซึ่งมีทิศทาง
ตรงกันข้ามกับการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอน
แอมมิเตอร์

20. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
606
ข้อเสนอแนะ
๑. ไม่ควรนำ�อุปกรณ์ไฟฟ้าที่นักเรียนทดลองไปใช้กับไฟฟ้าในบ้านอย่างเด็ดขาดเพราะจะทำ�ให้เกิดอันตรายถึง
ชีวิตได้
๒. ถ้าไม่มีแอมมิเตอร์แบบนี้ อาจใช้แอมมิเตอร์ชนิดอื่นหรือมัลติมิเตอร์ก็ได้
ประเมินผล
– ประเมินทักษะในการทำ�กิจกรรมและทักษะการสังเกตจากสภาพจริงในการทำ�กิจกรรม
– ประเมินทักษะในการสรุปและอภิปรายผลจากการอภิปรายและการรายงานผลการทดลอง
– ประเมินผลการนำ�ความรู้ไปใช้อธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ จากการตอบคำ�ถามของนักเรียน
การบูรณาการ
สามารถบูรณาการเข้ากับเรื่องสารและสมบัติของสารหัวข้อการนำ�ไฟฟ้า
ตัวอย่างผลการทดลอง
ตารางการต่อแบบอนุกรม ตารางการต่อแบบขนาน
วงจรไฟฟ้า ปริมาณกระแสไฟฟ้า (mA) วงจรไฟฟ้า ปริมาณกระแสไฟฟ้า (mA)
แบบที่ ๑ ๓๒๐ แบบทีี่ ๑ ๖๔๐
แบบที่ ๒ ๓๒๐ แบบที่ ๒ ๓๒๐
แบบที่ ๓ ๓๒๐ แบบที่ ๓ ๓๒๐
เนื้อหาสาระสำ�หรับนักเรียน
การต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรมกระแสไฟฟ้าจะผ่านอุปกรณ์ทุกส่วนของวงจร
เท่ากัน สำ�หรับการต่อวงจรไฟฟ้าแบบขนานกระแสไฟฟ้าจะแยกผ่านอุปกรณ์แต่ละตัว
เมื่อเปรียบเทียบความสว่างของหลอดไฟจะเห็นว่าการต่อแบบขนานหลอดไฟจะสว่าง
มากกว่าแสดงว่ากระแสไฟฟ้าในวงจรแบบขนานจะมากกว่ากระแสไฟฟ้าในวงจรแบบ
อนุกรม
การต่อหลอดไฟแบบอนุกรม เมื่อหลอดหนึ่งหลอดใดชำ�รุดจะทำ�ให้เป็นวงจรเปิดกระแสไฟฟ้าผ่านไม่ได้ ทำ�ให้
หลอดไฟดวงอื่นดับหมดการต่อหลอดไฟฟ้าที่ใช้ประดับต้นไม้หรือตามวัดจะใช้แบบอนุกรมเนืื่องจากต้องใช้หลอดไฟเล็กๆ
เป็นจำ�นวนมาก ทำ�ให้ความต้านทานรวมมากขึ้น สามารถใช้กับไฟบ้าน 220 V ได้
แต่ถ้าเป็นการต่อหลอดไฟแบบขนาน กระแสไฟฟ้าจะแยกผ่านหลอดไฟแต่ละดวงเมื่อหลอดใดชำ�รุด หลอดอื่น
ก็ยังติดอยู่จึงนำ�การต่อแบบนี้มาใช้ตามบ้านเรือน
w w w w w w w w

21. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
607
ใบความรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์
เรื่อง การต่อวงจรไฟฟ้าแบบอนุกรมและแบบขนาน
ความรู้ส่วนนี้สำ�หรับครู
ความสว่างของหลอดไฟแบบอนุกรมจะสว่างน้อยกว่าแบบขนานเพราะความต้านทาน(R)รวมจากการต่อแบบ
อนุกรมมากกว่าแบบขนานจาก
Rรวมแบบอนุกรม
= R1
+ R2
+ R3
1 1 1 Rรวมแบบขนาน
= ––– + ––– + ––– R1
R1
R1
1และกระแสไฟฟ้า (1) จะแปรผกผันกับความต้านทานจาก 1 α ––– R
ดังนั้น กระแสไฟฟ้าจะมีค่าน้อยเมื่อความต้านทานมากและกระแสไฟฟ้าจะมีค่ามากเมื่อความต้านทานน้อย
ข้อเสนอแนะ
๑. หลอดไฟขนาดเดียวกันอาจจะสว่างไม่เท่ากัน ทำ�ให้การทดลองผิดพลาดได้ และหลอดไฟที่ใช้ทดลองต้อง
ไม่นำ�ไปใช้กับไฟบ้านเพราะจะทำ�ให้เกิดอันตรายได้
๒. อาจใช้หม้อแปลงไฟฟ้าโวลต์ตํ่าแทนเซลล์ไฟฟ้า แต่ต้องระวังอันตราย เนื่องจากต้องใช้กับไฟ ๒๒๐ โวลต์
การเตรียมล่วงหน้า
๑. ตรวจสอบเซลล์ไฟฟ้า และหลอดไฟทุกครั้ง
๒. ควรใช้สายไฟที่มีด้ามปากจระเข้ทั้ง ๒ ด้าน
ประเมินผล
– ประเมินทักษะในการทำ�กิจกรรมและทักษะการสังเกตจากสภาพจริงในการทำ�กิจกรรม
– ประเมินทักษะในการสรุปและอภิปรายและการรายงานผลการทดลอง
– ประเมินผลการนำ�ความรู้ไปใช้อภิปรายปรากฏการณ์ต่างๆ จากการตอบคำ�ถามของนักเรียน
w w w w w w w w

22. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
608
ใบความรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์
เรื่อง ตัวนำ�ไฟฟ้าและฉนวนไฟฟ้า
ตัวอย่างผลการทดลอง
วัตถุ ตัวนำ�ไฟฟ้า ฉนวนไฟฟ้า วัตถุ ตัวนำ�ไฟฟ้า ฉนวนไฟฟ้า
ไม้บรรทัด ✓ ผ้า ✓
ลวดเสียบกระดาษ ✓ ยางลบ ✓
ตะปู ✓ เข็มเย็บผ้า ✓
ปากกาลูกลื่น ✓
เนื้อหาสาระสำ�หรับนักเรียน
ไส้ดินสอที่ดำ�มากๆหรือที่เรียกว่าแกรไฟต์จะเป็นตัวนำ�ไฟฟ้าและโลหะส่วนใหญ่ก็เป็นตัวนำ�ไฟฟ้าส่วนแก้วไม้
ยาง พลาสติก กระดาษ หนังสัตว์จะเป็นฉนวนไฟฟ้า
ในบางครั้งลวดเสียบกระดาษ หรือกระป๋่องนํ้าอัดลม เมื่อต่อเข้าในวงจรแล้วหลอดไฟไม่สว่าง เป็นเพราะสีที่
เคลือบไว้เป็นฉนวน ต้องขูดสีออกก่อน
สายไฟเมื่อใช้ไปนานๆอาจชำ�รุดเสียหายทำ�ให้พลาสติกที่หุ้มภายนอกฉีกขาดลวดทองแดงที่อยู่ภายในถ้าเกิดมา
สัมผัสกัน ทำ�ให้ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดไฟช็อตเป็นสาเหตุให้เกิดไฟไหม้ได้
ความรู้ส่วนนี้สำ�หรับครู
วัตถุใดได้รับการถ่ายเทอิเล็กตรอน แล้วอิเล็กตรอนถูกถ่ายเทสามารถเคลื่อนที่ในวัตถุนั้นได้ เรียกว่า ตัวนำ�ไฟฟ้า
แต่ถ้าวัตถุใดได้รับการถ่ายเทอิเล็กตรอนแล้วไม่เคลื่อนที่จากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง เรียกว่า ฉนวนไฟฟ้า
การเตรียมล่วงหน้า
เตรียมหาวัตถุที่เป็นตัวนำ�ไฟฟ้าและฉนวนไฟฟ้า
ประเมินผล
– ประเมินทักษะในการทำ�กิจกรรมและทักษะการสังเกตจากสภาพจริงในการทำ�กิจกรรม
– ประเมินทักษะในการสรุปและอภิปรายผลจากการอภิปรายและการรายงานผลการทดลอง
– ประเมินผลการนำ�ความรู้ไปใช้อธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ จากการตอบคำ�ถามของนักเรียน
การบูรณาการ
บูรณาการเข้ากับเรื่องสารและสมบัติของสาร หัวข้อ ตัวนำ�ไฟฟ้าในสารละลาย

23. ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ - ๖ เล่ม ๓
609
ใบความรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์
เรื่อง แม่เหล็กไฟฟ้า
เนื้อหาสาระสำ�หรับนักเรียน
ลวดตัวนำ�ที่มีฉนวนหุ้ม เมื่อนำ�มาพันเป็นขดลวดวงกลมซ้อนกันเป็นรูปทรงกระบอก เรียกว่า โซเลนอยด์ เมื่อ
ให้กระแสไฟฟ้าไหลผ่านขดลวดจะมีเส้นแรงแม่เหล็กเกิดขึ้น โดยมีค่าสนามแม่เหล็กสูงสุดในบริเวณแกนกลาง ถ้าใส่แกน
เหล็กอ่อนไว้ภายในโซเลนอยด์แกนเหล็กอ่อนจะกลายเป็นแท่งแม่เหล็กและสนามแม่เหล็กจะมีค่าเพิ่มขึ้นเมื่อเพิ่มจำ�นวน
เซลล์ไฟฟ้า
ค่าของสนามแม่เหล็กขึ้นอยู่กับค่าของกระแสไฟฟ้าจำ�นวนรอบของขดลวดและชนิดของสารแม่เหล็กที่เป็นแกน
แม่เหล็กไฟฟ้าใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวาง เช่น ออดไฟฟ้า สวิตช์รีเลย์ หลอดภาพในโทรทัศน์
ถ้าให้กระแสไฟฟ้าไหลผ่านขดลวดสี่เหลี่ยมที่อยู่ในสนามแม่เหล็กจะมีแรงกระทำ�ต่อขดลวดทำ�ให้ขดลวดหมุนได้
ซึ่งเป็นหลักการของมอเตอร์ไฟฟ้าโดยนำ�ไปใช้ในเครื่องใช้ไฟฟ้าเช่นพัดลมเครื่องเป่าผมเครื่องปั่นนํ้าผลไม้และเครื่องดูดฝุ่น
ความรู้ส่วนนี้สำ�หรับครู
ปัจจุบันนี้มีการใช้แม่เหล็กไฟฟ้าในงานด้านต่างๆ อย่างกว้างขวาง เช่น ใช้ควบคุมการทำ�งานของสวิตช์ตัดวงจร
แบบอัตโนมัติ สวิตช์รีเลย์และการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนในหลอดภาพของโทรทัศน์
สวิตช์อัตโนมัติจะทำ�งานเมื่อมีกระแสไฟฟ้าผ่านขดลวด A มากกว่าค่าที่กำ�หนดไว้ ซึ่งจะทำ�ให้ A กลายเป็น
แม่เหล็กไฟฟ้าที่มีแรงดูดมากพอที่จะดูดแผ่นเหล็ก B ซึ่งเป็นการเปิดสวิตช์ ทำ�ให้วงจรไฟฟ้าขาด ดังรูป

24. คู่มือครูสอนทางไกลผ่านดาวเทียมสำ�หรับโรงเรียนปลายทาง
610
สำ�หรับสวิตช์รีเลย์ใช้ในการปิดเปิดวงจรของอุปกรณ์ไฟฟ้าที่อยู่ระยะไกลเมื่อกดสวิตช์ S จะทำ�ให้ขดลวด A
กลายเป็นแม่เหล็กไฟฟ้าดูดแผ่น B มาติดกับขั้วโลหะ C ทำ�ให้กระแสไฟฟ้าผ่านครบวงจร ดังรูป
นอกจากนี้แม่เหล็กไฟฟ้ายังสามารถนำ�ไปใช้บังคับการเคลื่อนที่อิเล็กตรอนในหลอดภาพของโทรทัศน์ได้โดย
สนามแม่เหล็กซึ่งเกิดจากขดลวดดังแสดงในรูปจะบังคับการเคลื่อนที่ของลำ�อิเล็กตรอนให้กวาดไปมาบนจอเป็นผลให้เรา
มองเห็นจอสภาพสว่าง
การเตรียมล่วงหน้า
หาวัตถุที่แม่เหล็กดูดได้
ประเมินผล
– ประเมินทักษะในการทำ�กิจกรรมและทักษะการสังเกตจากสภาพจริงในการทำ�กิจกรรม
– ประเมินทักษะในการสรุปและอภิปรายผลจากการอภิปรายและการรายงานผลการทดลอง
– ประเมินผลการนำ�ความรู้ไปใช้อธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ จากการตอบคำ�ถามของนักเรียน
w w w w w w w w