1. Radio in Beeld Trends & Ontwikkelingen Update november/december 2009 Optimaal FM Bron: RAB-CLO INTOMART

2. RAB aangesloten zenders Landelijke publieke zenders Landelijke commerciële zenders Radio 1 Radio 2 Radio 3FM Radio 4 Radio 5 Radio 6 100% NL Arrow Classic Rock Arrow Jazz FM BNR Nieuwsradio Classic FM Radio 10 Gold Kink FM Q-music Radio 538 Radio Veronica Sky Radio Slam!FM HitRadio Regionale publieke zenders Regionale commerciële zenders L1 R adio Omroep Brabant Omroep Zeeland Omrop Fryslân Radio Drenthe Radio Flevoland Radio Gelderland Radio M Utrecht Radio Noord Radio Noord-Holland Radio Oost Radio Rijnmond Radio West City FM Rock Fresh FM Hot-Radio Keizerstad FM Optimaal FM Radio 8 FM Radio Hollandio RadioNL Simone FM Waterstad FM XFM

3. Meetgebied CLO-onderzoek Optimaal FM CBS nummer Gemeente Cebuco gebied Cebuco nodaal nr Oplage Totaal aantal Inwoners 197 Aalten 16 2 Gelderland 27570 202 Arnhem 14 1 Gelderland 142569 1876 Bronckhorst 16 1 Gelderland 37788 213 Brummen 16 1 Gelderland 21229 221 Doesburg 14 1 Gelderland 11593 222 Doetinchem 14 2 Gelderland 56238 226 Duiven 14 1 Gelderland 25605 228 Ede 14 3 Gelderland 107500 262 Lochem 16 1 Gelderland 32832 1955 Montferland 14 2 Gelderland 35054 1586 Oost Gelre 16 2 Gelderland 29853 1509 Oude Ijsselstreek 14 2 Gelderland 40068 1734 Overbetuwe 14 1 Gelderland 43161 274 Renkum 14 1 Gelderland 31640 275 Rheden 14 1 Gelderland 43950 196 Rijnwaarden 14 1 Gelderland 10999 277 Rozendaal 14 1 Gelderland 1527 289 Wageningen 14 3 Gelderland 35680 293 Westervoort 14 1 Gelderland 15599 294 Winterswijk 16 2 Gelderland 29249 299 Zevenaar 14 1 Gelderland 31884 301 Zutphen 16 1 Gelderland 46635 858223

4. RAB CLO aangesloten zenders Landelijke publieke zenders Landelijke commerciële zenders Radio 1 Radio 2 Radio 3FM Radio 4 Radio 5 Radio 6 100% NL Arrow Classic Rock Arrow Jazz FM BNR Nieuwsradio Classic FM Radio 10 Gold Kink FM Q-music Radio 538 Radio Veronica Sky Radio Slam!FM HitRadio Regionale publieke zenders Regionale commerciële zenders Epower L1 R adio Omroep Brabant Omroep Zeeland Omrop Fryslân Radio Drenthe Radio Flevoland Radio Gelderland Radio M Utrecht Radio Noord Radio Noord-Holland Radio Oost Radio Rijnmond Radio West City FM Rock Fresh FM Hot-Radio Keizerstad FM Optimaal FM Radio 8 FM Radio Hollandio RadioNL Simone FM Waterstad FM XFM Megastad Rotterdam

13. Nederlandse bevolking 2009 Totale bevolking 16.486.587 100% mannen 8.157.074 49,5% vrouwen 8.329.513 50,5% jonger dan 20 jaar 3.932.759 23,9% 20 tot 40 jaar 4.235.236 25,7% 40 tot 65 jaar 5.846.788 35,5% 65 tot 80 jaar 1.840.735 11,2% 80 jaar+ 631.069 3,8% Autochtoon 13.196.916 80,0% Allochtoon 3.289.671 20,0% Bron: CBS nov 2009

14. Media-ontwikkeling 10 jaar Bron: Index Nielsen Netto Mediabestedingen 1999-2008

15. Bestedingsaandelen per maand Bron: Nielsen Media Research 2008, Bruto mediabestedingen

16. Bestedingsaandeel radio 11% Bron: Nielsen Media Research 2008, Bruto mediabestedingen

17. Luistertijd radio stijgt Bron: Radio Basisondervraging Intomart GfK 2008 Aantal uren per week

18. Overdag: primetime radio Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 bereik alle stations per uur vd dag (10 jaar+ week/07-24 uur)

19. Luisterplaats radio Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 (week/07-24 uur)

20. Marktaandeel – Leeftijd % Leeftijd Totaal 10+ 10-19 20-34 35-49 50-64 65+ ORN Radio Gelderland 12,6 2,8 1,9 4,5 17,5 31,5 Radio 538 10,8 20,2 20,9 14,0 4,8 1,4 Radio 2 10,7 4,1 2,9 11,8 15,9 11,9 Sky Radio 9,1 10,8 7,6 10,7 12,0 3,9 Radio 3FM 8,3 11,4 19,4 10,5 2,8 0,5 Radio 1 7,1 1,6 2,2 3,9 8,8 15,9 Q-music 7,0 13,7 12,4 9,7 3,1 0,6 Radio Veronica 5,9 4,3 9,2 9,9 3,4 0,7 E Power Optimaal FM 4,4 3,8 5,1 5,0 4,6 2,7 100%NL 3,5 4,3 3,6 4,0 3,6 2,1 Radio 5 2,6 0,1 0,1 0,4 3,4 7,9 Radio 10 Gold 2,5 1,1 0,7 2,2 5,1 1,8 Classic FM 2,2 0,4 0,3 0,5 2,3 6,7 Arrow Classic Rock 2,0 1,9 1,7 2,9 2,4 0,3 Slam!FM 2,0 8,3 4,3 1,6 0,4 0,1 Radio 4 1,8 0,2 0,2 0,5 2,1 5,1 BNR Nieuwsradio 0,8 0,3 0,9 0,8 0,8 0,9 Arrow Jazz FM 0,6 0,5 0,7 0,7 0,5 0,3 TMF Hitradio 0,4 3,2 0,3 0,3 0,1 0,0 Kink FM 0,3 0,5 0,5 0,4 0,1 0,0 Radio 6 0,2 0,1 0,0 0,1 0,2 0,4 Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 (week/07-24 uur)

21. Marktaandeel – Sociale Klasse % Sociale klasse Totaal 10+ AB1 B2 CD ORN Radio Gelderland 12,6 9,4 10,0 17,6 Radio 538 10,8 11,1 12,6 9,6 Radio 2 10,7 11,3 10,4 10,1 Sky Radio 9,1 8,5 9,6 9,5 Radio 3FM 8,3 9,9 9,7 5,7 Radio 1 7,1 9,6 4,8 5,3 Q-music 7,0 8,0 9,2 4,7 Radio Veronica 5,9 5,1 7,6 5,9 E Power Optimaal FM 4,4 2,7 4,7 6,1 100%NL 3,5 2,6 3,5 4,5 Radio 5 2,6 1,9 2,1 3,7 Radio 10 Gold 2,5 1,7 2,0 3,7 Classic FM 2,2 2,9 1,6 1,6 Arrow Classic Rock 2,0 1,9 2,4 1,8 Slam!FM 2,0 2,3 2,2 1,5 Radio 4 1,8 2,9 1,0 0,9 BNR Nieuwsradio 0,8 1,3 0,6 0,4 Arrow Jazz FM 0,6 0,8 0,6 0,3 TMF Hitradio 0,4 0,4 0,3 0,4 Kink FM 0,3 0,4 0,3 0,1 Radio 6 0,2 0,3 0,2 0,1 Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 (week/07-24 uur)

22. Marktaandeel – Diverse groepen Diverse groepen Totaal 10+ Mannen Vrouwen Studerend B-to-B Boodschapper met kind 0-12 jaar ORN Radio Gelderlan 12,6 11,0 14,6 2,5 4,6 3,9 Radio 538 10,8 11,9 9,5 19,5 14,8 17,0 Radio 2 10,7 10,1 11,3 3,8 10,6 8,3 Sky Radio 9,1 7,3 11,2 11,1 8,1 13,6 Radio 3FM 8,3 9,5 6,9 13,5 12,5 11,7 Radio 1 7,1 6,9 7,4 2,2 7,9 3,0 Q-music 7,0 6,3 7,8 13,5 10,2 12,4 Radio Veronica 5,9 7,6 3,9 4,7 8,0 7,4 E Power Optimaal 4,4 5,2 3,4 3,8 2,8 3,9 100% NL 3,5 3,1 3,8 3,8 2,1 4,6 Radio 5 2,6 2,1 3,1 0,1 0,5 0,4 Radio 10 Gold 2,5 2,1 3,0 0,9 1,6 1,7 Classic FM 2,2 2,0 2,4 0,4 1,3 0,4 Arrow Classic Rock 2,0 2,5 1,3 1,8 2,5 1,8 Slam!FM 2,0 2,3 1,6 7,6 1,9 2,1 Radio 4 1,8 1,6 2,0 0,3 1,4 0,5 BNR Nieuwsradio 0,8 1,1 0,5 0,4 2,6 0,7 Arrow Jazz FM 0,6 0,6 0,5 0,7 0,9 0,7 TMF Hitradio 0,4 0,3 0,5 2,6 0,1 0,4 Kink FM 0,3 0,4 0,1 0,5 0,7 0,5 Radio 6 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2 0,2 Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 (week/07-24 uur)

23. Radiostations profielen 10+ Mannen Vrouwen 10-19 20-34 35-49 50-64 65+ Totaal 100 53,8 46,2 6,9 18,9 28,5 25,7 20,0 Radio 1 100 51,9 48,1 1,5 5,9 15,8 32,1 44,7 Radio 2 100 51,1 48,9 2,6 5,2 31,5 38,3 22,3 Radio 3FM 100 61,6 38,4 9,5 44,4 36,1 8,9 1,1 Radio 4 100 48,3 51,7 0,7 2,6 7,8 31,0 58,0 Radio 5 100 44,0 56,0 0,3 0,7 4,3 33,9 60,8 Radio 6 100 59,2 40,8 12,8 36,4 36,9 11,3 2,6 Sky Radio 100 43,2 56,8 8,2 15,8 33,6 33,9 8,6 Radio 538 100 59,2 40,8 12,8 36,4 36,9 11,3 2,6 Radio 10 Gold 100 45,0 55,0 3,0 5,2 25,0 52,5 14,3 Q-music 100 48,3 51,7 13,5 33,5 39,9 11,4 1,6 Classic FM 100 49,3 50,7 1,4 2,7 6,6 27,4 62,0 Arrow Classic Rock 100 70,2 29,8 6,7 16,3 41,7 31,8 3,5 Arrow Jazz FM 100 56,0 44,0 6,0 23,2 35,2 23,5 12,2 BNR Nieuwsradio 100 71,6 28,4 2,6 20,8 28,4 26,3 21,9 Kink FM 100 78,6 21,4 12,8 37,3 40,6 6,5 2,8 Slam!FM 100 62,5 37,5 29,2 41,2 23,2 5,5 0,9 Radio Veronica 100 69,0 31,0 5,0 29,6 47,9 14,9 2,5 100% NL 100 48,6 51,4 8,6 19,4 33,1 26,8 12,1 TMF Hitradio 100 42,1 57,9 56,5 12,6 20,7 8,6 1,6 ORN Radio Gelderland 100 46,7 53,3 1,5 2,8 10,2 35,7 49,7 E Power Optimaal FM 100 64,3 35,7 6,1 21,9 32,8 27 12,2 Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 (week/07-24 uur)

24. Weekbereik radio % Geslacht / leeftijd 10+ Mannen Vrouwen 10-19 20-34 35-49 50-64 65+ Radio 538 23,8 25,4 22,3 36,3 36,5 27,6 12,4 4,8 Sky Radio 22,9 19,5 26,3 26,9 22,3 26,3 25,4 11,0 ORN Radio Gelderla 22,7 23,0 22,4 10,3 7,6 15,0 35,3 49,9 Q-music 18,0 16,6 19,3 32,5 27,2 20,6 8,2 1,7 Radio 1 17,6 20,1 15,1 6,2 9,5 15,6 23,2 34,3 Radio 2 17,1 17,6 16,6 7,9 7,3 19,6 26,2 21,3 Radio 3FM 15,8 17,7 14,0 17,7 28,8 18,5 7,8 3,2 Radio Veronica 12,7 15,8 9,7 10,6 17,0 18,8 8,6 4,0 E Power Optimaal 10,1 11,9 8,4 10,3 11,5 11,0 9,7 6,9 100%NL 10,0 9,7 10,3 12,5 11,3 10,9 9,6 5,1 Slam!FM 7,8 8,8 6,8 21,0 13,5 5,4 1,9 0,8 Arrow Classic Rock 5,6 7,1 4,1 5,8 4,9 7,7 6,3 1,5 Classic FM 5,4 5,3 5,4 2,8 1,4 2,4 7,1 15,6 Radio 10 Gold 5,2 5,1 5,3 2,3 2,1 5,9 9,6 4,8 Radio 4 4,9 5,0 4,7 1,5 1,5 2,4 6,5 14,4 Radio 5 4,8 4,6 5,0 1,1 0,7 1,3 7,0 16,6 BNR Nieuwsradio 3,8 5,2 2,4 1,9 3,6 4,5 4,1 3,9 Arrow Jazz FM 2,3 2,6 2,1 2,6 2,6 2,5 2,1 1,8 TMF Hitradio 2,3 2,0 2,6 10,4 1,5 1,1 0,8 0,4 Kink FM 1,1 1,4 0,7 2,0 1,3 1,1 0,4 0,7 Radio 6 0,9 1,0 0,7 0,8 0,3 0,6 1,2 1,8 Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt/nov 08 - aug/sept 09 (week/07-24 uur)

25. Marktaandeel ma-vr

26. Overzicht regio radiostations

29. Mediatijdbesteding Bron: STIR Establishment Survey 2008

30. Mediaconsumptie per uur van de dag

31. RAEL: Radio spreekt individu aan

32. Megalab: Radio wordt het meest vertrouwd

33. Radio het minst zapgevoelig

36. Radio Basisondervraging: Radio & internet Bron: Radio Basisondervraging Intomart GfK 2008 2004 2005 2006 2007 2008 Weleens luisteren naar radio via internet (%)

37. CLO 2009: Radio & internet in Nederland Bron: CLO RAB/Intomart GfK okt 08/sept 09 weekbereik (personen die via internet naar radio luisteren) Weekbereik (%)

41. Beoordeling platforms B1 /B2/B3/B4 . Als u de geluidskwaliteit / het gemak / het aanbod aan zenders / het gemak van vinden van favoriete zenders van onderstaande apparaten om radio mee te luisteren moet beoordelen met een rapportcijfer, welk cijfer zou u elk apparaat dan geven? Selectie : luistert radio via <apparaat> n= variabel Gemiddelde per kenmerk

42. Luisterduur naar platform Gemiddeld aandeel platforms op totale luisterduur B8: Op de dagen dat u naar de radio via de <….> luistert, hoeveel uur luistert u dan gewoonlijk per dag? Selectie : luistert radio via <apparaat> n= variabel

47. 12 sterke radio eigenschappen (1) 1. Radio bouwt snel een hoog bereik op Liefst 92% van alle Nederlanders luistert iedere week naar de radio. Gemiddeld meer dan 3 uur per dag. Qua mediatijdbesteding staat radio overdag op eenzame hoogte. 2. Radio is trefzeker Radio heeft een zeer hoge contactfrequentie en de confrontatieduur van commercials is lang, want de spot wordt voor de volle 30 seconden beluisterd. De reclametrefkans is zeer hoog. 3. Radio is snel en flexibel Radio is een zeer snel inzetbaar en flexibel medium. Er kan eenvoudig ingespeeld worden op actualiteit en het opnemen van een commercial hoeft niet veel tijd te kosten. 4. Radio is kostenefficiënt Zowel de media- als productiekosten zijn in vergelijking met veel andere media zeer gunstig. 5. Radio is doelgroepgericht en kent een hoge luisteraartrouw Het radiolandschap is heel breed. Nieuwszenders, jongerenzenders, klassiek, non-stop popmuziek: voor iedereen is er een favoriet station. Luisteraars hebben een sterke band met hun station. Ze staan ermee op, luisteren onderweg en op het werk en gaan er mee naar bed. 6. Radio is overal en altijd en is een real-time medium Met radio bereik je de doelgroep wanneer en waar je maar wilt. En je bepaalt zelf wanneer de doelgroep je spot hoort. Prima om in te spelen op gebruiks- en aankoopmomenten.

48. 12 sterke radio eigenschappen (2) 7. Radio is zapbestendig Zapgedrag wordt een steeds groter probleem. Radio heeft de laagste reclame-ontwijking en bereikt bovendien een groot publiek. 8. Radio is een belangrijke aanjager voor online campagnes Radio en online zijn bij uitstek een ideale mix. Online is visueel en bij radio ligt de focus op audio. Samen zijn het de ‘oren en ogen’ van de campagne. Internetradio stijgt explosief. 1 op de 5 Nederlanders bezoekt wel eens een website naar aanleiding van een radiospot. 9. Radio is persoonlijk Radio is een persoonlijk medium dat dicht bij de consument staat. 10. Radio werkt ook bij een lage mate van aandacht Radio werkt beter dan welk mediumtype ook om bij weinig aandacht reclameboodschappen bij de consument op te slaan. Het is immers niet mogelijk om je oren er voor te sluiten. 11. Radio is visueel Radiocommercials kunnen de beelden van televisiecommercials terugroepen en versterken. Dit heet Visual Transfer. De consument speelt visuele elementen van tv terug bij een radiospot. 12. Radio is multi-inzetbaar en impactvol Door de mix van hoog bereik, impact en herhaling kan radio zeer effectief zijn. De effectiviteit hangt ook af van de creatieve invulling van de commercial.

53. Verdere conclusies Podcasting onderzoek • De iPod/mp3-speler wordt vooral gebruikt op plaatsen en in situaties (op de fiets, tijdens het hardlopen) waar de luisteraar geen gewone radio bij zich heeft. • De iPod/mp3-speler is populair voor muziek die men al kent, terwijl radio meer wordt gebruikt om nieuwe muziek te ontdekken en naar het actuele nieuws te luisteren. • Bezitters van een nieuwe iPod/mp3-speler luisteren vooral de eerste maanden na aanschaf intensief naar hun eigen muziek. Daarna wordt radio weer belangrijker.

54. Ipod vooral onderweg populair

55. Radio blijft onderdeel van dagelijkse leven

56. Einde Laatste wijzigingen uitgevoerd in november 2009

57. Radio een multi-media platform OPTIMAAL FM, JE KUNT ER NIET OMHEEN !