The Crusades

1. Οι Ναΐτες Ιππότες
The Knights Templar

2. Non nobis, Domine, non nobis
sed Nomini Tuo da gloriam
Όχι σ’ εμάς Κύριε, όχι σ’ εμάς,
αλλά στ’ Όνομά Σου πρόσφερε τη δόξα
Πολεμική ιαχή των Ιπποτών του Ναού
Ο μάγιστρος Ζακ ντε Μολέ ηγείται
επίθεσης των Ναϊτών. Χαρακτικό του
Γουστάβ Ντορέ (1877).

3. Οι Ιππότες του Ναού ή
Ναΐτες (αγγ. Templars,
γαλλ. Ordre du Temple)
γνωστοί και ως Πτωχοί
Συστρατιώτες του
Χριστού και του Ναού
του Σολομώντα
(Pauperes commilitones
Christi Templique
Solomonici) αποτέλεσαν
ένα από τα πρώτα
στρατιωτικά τάγματα
στην ιστορία.
Ναΐτης ιππότης σε
σύγχρονο μεσαιωνικό
φεστιβάλ.

4. Το τάγμα αυτό ιδρύθηκε στον απόηχο της Α' Σταυροφορίας, το 1118 μ.Χ με σκοπό να
βοηθήσει το χριστιανικό νεοϊδρυθέν Βασίλειο της Ιερουσαλήμ να διατηρηθεί ενάντια των
μουσουλμάνων γειτόνων του και να εξασφαλίσει την ασφαλή και ελεύθερη προσέλευση του
μεγάλου αριθμού των Ευρωπαίων προσκυνητών που συνέρρεαν στην Ιερουσαλήμ, μετά την
κατάκτησή της από τους Σταυροφόρους. Το όνομά τους παραπέμπει στο ιστορικό αρχηγείο
τους που βρίσκεται σε ένα τμήμα του Όρος του Ναού στην Ιερουσαλήμ, περιοχή που
ονομαζόταν Templum Salomonis.
Το μουσουλμανικό τέμενος Αλ Ακσά στην ακρόπολη της Ιερουσαλή, όπου εγκαταστάθηκε τα
αρχηγείο των Ναϊτών μετά την κατάκτηση της πόλης το 1099.

5. Η ονομασία αυτή πιθανολογείται ότι προέρχεται από το γεγονός ότι στο Όρος του Ναού
βρισκόταν ο περίφημος Ναός του Σολομώντα που χτίστηκε περίπου το 950 π.Χ. και που
αργότερα καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε αρκετές φορές. Το τμήμα αυτό οι Ιππότες του
Ναού μετονόμασαν σε Templum Domini, δηλαδή «Ναό του Θεού».
Η ακρόπολη της Ιερουσαλήμ με το Θόλο του Βράχου (μουσουλμανικό τέμενος που κτίστηκε
από το χαλίφη Ομάρ τον 7ο αι. Αριστερά βρίσκεται το τέμενος Αλ Ακσά.

6. Οργάνωση
Οι Ναΐτες ήταν οργανωμένοι σαν
μοναστικό τάγμα, ακολουθώντας
έναν Κανόνα που έφτιαξε γι' αυτούς
ο Άγιος Βερνάρδος του Κλερβό
(Saint Bernard de Clairvaux). Το
τάγμα διέθετε υψηλές διασυνδέσεις
και γρήγορα εξελίχθηκε σε βασικό
υποκινητή της διεθνούς πολιτικής
την εποχή των Σταυροφοριών.
Εγκαίρως, οι Ναΐτες προικίστηκαν
με πολλές και εξαιρετικά ευνοϊκές γι'
αυτούς Παπικές Βούλες (όπως η
Omne Datum Optimum) που μεταξύ
άλλων τους επέτρεπαν να
επιβάλλουν φόρους και να
εισπράττουν το φόρο της δεκάτης
στις περιοχές που βρίσκονταν υπό
τον άμεσο έλεγχό τους. Όλα αυτά
τους βοήθησαν ώστε να επιτύχουν
μία γρήγορη ενίσχυση της κοσμικής
εξουσίας τους.
Ο Άγιος Βερνάρδος σε αναγεννησιακό πίνακα του Φρα Αντζέλικο (15ος αι.). Ο άγιος συνέδεσε το όνομά
του με τις πρώτες δυο σταυροφορίες και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στην ευρωπαϊκή Δύση του 12ου αι.

7. Κάθε χώρα είχε ένα Μάγιστρο
(Maitre/ Magister) του τάγματος και
όλες οι χώρες ελέγχονταν από τον
Μεγάλο Μάγιστρο (Grand
Maitre/Magister). Το αξίωμα του
Μεγάλου Μαγίστρου ήταν ισόβιο και
τα βασικά του καθήκοντα ήταν να
επιβλέπει τις δραστηριότητες του
τάγματος στην Ανατολή και τις
οικονομικές κτήσεις του τάγματος
στη Δύση.
Σαρκοφάγοι Ναϊτών στην εκκλησία τους στο
Λονδίνο.

8. Υπήρχαν 4 κατηγορίες αδελφών του
Τάγματος:
Α) Οι Ιππότες (Knights Templar), που
είχαν εξοπλισμό βαρέος ιππικού.
Β) Οι Υπαξιωματικοί (Sergeants), που
είχαν εξοπλισμό ελαφρού ιππικού και
προέρχονταν από κατώτερη κοινωνική
τάξη σε σχέση με τους ιππότες.
Γ) Οι Κτηματίες (Serving brothers -
Rural brothers), που διαχειρίζονταν την
περιουσία του τάγματος. Επίσης,
υπήρχαν και οι frères de métiers οι
οποίοι εκτελούσαν χειρωνακτικές
εργασίες.
Δ) Οι Ιερείς-Στρατιωτικοί (Chaplains),
που ήταν χειροτονημένοι ιερείς για να
καλύπτουν τις πνευματικές ανάγκες του
τάγματος.
Ναΐτες ιππότες σε σύγχρονο μεσαιωνικό
φεστιβάλ. Προπορεύεται ο «μεγάλος μάγιστρος».

9. Κάθε ιππότης είχε στη διάθεσή του
περίπου 10 άτομα σε θέσεις
υποστήριξης. Κάποιοι αδελφοί του
τάγματος ήταν αποκλειστικά
αφοσιωμένοι στις τραπεζικές
δραστηριότητες, αφού συχνά το τάγμα
διαχειριζόταν πολύτιμα αγαθά από
τους συμμετέχοντες στις
Σταυροφορίες.
Παρεκκλήσι των Ναϊτών στην εκκλησία
τους στο Μετς της Γαλλίας.

10. Ίδρυση και Εξάπλωση του Τάγματος
Μετά την Α' Σταυροφορία δημιουργείται το
χριστιανικό βασίλειο της Ιερουσαλήμ με
πρώτο βασιλιά τον Βαλδουίνο της
Βουλώνης που έλαβε το όνομα Βαλδουίνος ο
A'. Ως πρώτος Πατριάρχης εγκαθίσταται ο
Δαϊμβέρτος (Daimbert). Η μεγάλη απειλή
για το βασίλειο αυτό ήταν οι Σαρακηνοί οι
οποίοι νικήθηκαν κατά την Σταυροφορία,
αλλά δεν εξοντώθηκαν. Επιπροσθέτως οι
Σαρακηνοί έλεγχαν ένα μεγάλο αριθμό
οχυρών στην ευρύτερη περιοχή της
Παλαιστίνης τα οποία οι χριστιανοί ήθελαν
να καταλάβουν. Οι χριστιανοί ήταν δύσκολο
να καταφέρουν να ελέγξουν ολόκληρη την
περιοχή της Παλαιστίνης και όχι μόνο την
πόλη της Ιερουσαλήμ. Συνεπώς, η ζωή σε
εκείνη την περιοχή δεν είναι εύκολη ούτε
για τους νέους κατοίκους, αλλά ούτε και για
τους προσκυνητές που συρρέουν μαζικά από
ολόκληρη την Ευρώπη.
Άγγελος Κυρίου φωτίζει τον δρόμο των πρώτων σταυροφόρων προς την Ιερουσαλήμ.
Χαρακτικό του Γουστάβ Ντορέ (1877).

11. Η ιστορία των Ιπποτών του Ναού
είναι συνδεδεμένη με τον Κόμητα
Ούγο της Καμπανίας (Hugues de
la Champagne). Το 1104 ο κόμης
επισκέπτεται την Ιερουσαλήμ με
μία ακολουθία υποτακτικών σε
αυτόν ιπποτών. To 1108 ο κόμης
επιστρέφει στην Ευρώπη και το
1114 επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ
συνοδευόμενος από τον
υποτακτικό του ιππότη Ούγο ντε
Παιν (Hugues de Payns). Άγνωστο
παραμένει το αν ο Ούγος ντε Παιν
ακολούθησε τον άρχοντά του στο
πρώτο του ταξίδι.
Η δέηση στον Κύριο των πρώτων
σταυροφόρων μέσα την Ιερουσαλήμ.
Χαρακτικό του Γουστάβ Ντορέ (1877).

12. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βαλδουίνου του Β' που στο μεταξύ είχε διαδεχτεί τον
Βαλδουίνο τον Α' στο θρόνο της Ιερουσαλήμ, το 1118 μ.Χ, ο Ούγος ντε Παιν μαζί με άλλους 8
ιππότες παρουσιάστηκαν στο βασιλιά και του πρότειναν την ίδρυση μίας κοινότητας ιπποτών
που θα ακολουθούσε τον κανόνα θρησκευτικού τάγματος και θα αφιερωνόταν στην προστασία
των προσκυνητών. To ίδιο έπραξαν και με τον Πατριάρχη Βαρμούνδο του Πικινύ (Warmund de
Picquigny) που είχε διαδεχτεί τον Δαϊμβέρτο. Είχαν σκεφτεί να ακολουθήσουν τον Κανόνα του
Αγίου Αυγουστίνου. Η πρόταση αυτή έγινε δεκτή από το βασιλιά και τον Πατριάρχη.
Ο βασιλιάς της
Ιερουσαλήμ
υποδέχεται τον
Ούγο ντε Παίν
και τον
Γοδεφρείδο του
Σαιντ Ομέρ.

13. Οι 9 αυτοί ιππότες ήταν οι εξής:
Ούγος ντε Παιν
(Hugues de Payens)
Γκοντφρουά ντε Σεντ-Ομέρ
(Godfroi de Saint-Omer)
Αρσαμπώ ντε Σεντ-Ενιάν
(Archambaud de Saint-Aignan)
Παιν ντε Μοντιντιέ
(Payen de Montidier)
Ζοφρουά Μπισσό
(Geoffrey Bissot)
Ροσσάλ ή Ρολάντ
[Rossal (ή Roland)]
Άντρέ ντε Μονμπάρντ
(André de Montbard)
Γκοντεμάρ (Gondemare)
Γκοντφρουά (Godfroi)
Ο ένατος ιππότης παραμένει
άγνωστο πρόσωπο.
Η εκκλησία των Ναϊτών στην έδρα τους στο Λονδίνο.

14. Οι ιππότες αυτοί, την ημέρα των Χριστουγέννων του 1119 μ.Χ. στο ναό του Παναγίου Τάφου
της Ιερουσαλήμ (Holy Sepulchre) ενώνονται με τους τρεις κλασσικούς μοναστικούς όρκους
για πενία, αγνότητα, υποταγή και έναν επιπλέον όρκο για προστασία των προσκυνητών,
παρουσία του Πατριάρχη.
Η εκκλησία των Ναϊτών στην έδρα τους στο Λονδίνο.

15. Έτσι, λοιπόν, συγκροτείται ο πρώτος πυρήνας του
Τάγματος των Φτωχών Ιπποτών του Χριστού. Αυτό
είναι ένα τάγμα μοναστικό που τα μέλη του, όμως,
διαθέτουν σπαθί και πανοπλία. Αρχικά ζούσαν
ζητώντας ελεημοσύνη και για το λόγο αυτό έγιναν
γνωστοί με αυτό το όνομα. Στο ξεκίνημά τους δεν
φορούσαν κάποια ξεχωριστή ενδυμασία, αλλά τα
απλά ρούχα του επαγγέλματος του καθενός. Ο
βασιλιάς Βαλδουίνος Β' και ο Πατριάρχης τους
δίνουν αμέσως χρηματική βοήθεια μέσω
εκκλησιαστικών εισοδημάτων. Τους προσφέρουν,
επίσης, κατάλυμα στο Όρος του Ναού, και πιο
συγκεκριμένα σε ένα τμήμα του παλατιού που είχε
φτιάξει ο Βαλδουίνος ο Β‘ μέσα στο τέμενος Αλ-
Ακσά (Al-Aqsa, νότιο τμήμα του Όρους).
Ο κεντρικός πύργος του Λευκού Κάστρου των
Ναϊτών στη Συρία. Το ύψους 28 μέτρων οχυρό
αποτελούσε μέρος ενός σημαντικού κάστρου του
Τάγματος το οποίο είχε κτισθεί σε καίριο σημείο
ώστε να εξασφαλίζει οπτική επαφή με την πόλη
Τορτόσα και το νησάκι Ρουάντ στα βορειοδυτικά, το
Κόκκινο κάστρο στα νοτιοδυτικά και το Κράκ των
Ιπποτών στα νοτιοανατολικά. Το κάστρο
επισκευάστηκε αρκετές φορές λόγω σεισμών.

16. Στο Όρος του Ναού πιστευόταν ότι βρίσκονται τα ερείπια του ναού του Σολομώντος. Έτσι,
λοιπόν, το πλήρες τους όνομα διαμορφώνεται: The Poor Fellow-Soldiers of Jesus Christ and
the Temple of Solomon. Όσον αφορά τις αρχικές προθέσεις των ιπποτών αυτών πιστεύεται
ότι ενδέχεται απλώς να επιθυμούσαν να ιδρύσουν μία μονή ή μία αδελφότητα στην
Παλαιστίνη. Ο Μιχαήλ της Συρίας, ένας ιστορικός της εποχής, υποστηρίζει ότι ο βασιλιάς
Βαλδουίνος ήταν εκείνος που έπεισε τον Ούγο ντε Παιν και τους άλλους οκτώ να
παραμείνουν μάχιμοι ιππότες. Αυτό γιατί είχε αντιληφθεί ότι ήταν πολύ δύσκολο να βάλει σε
τάξη το βασίλειό του.
Αριστερά: Η σφραγίδα του Τάγματος που απεικονίζει δυο ιππότες να μοιράζονται κοινό
άλογο σε ένδειξη φτώχειας και αδερφοσύνης.
Δεξιά: Ο θυρεός του πρώτου Μαγίστρου Ούγου ντε Παίν, με το χαρακτηριστικό κόκκινο
σταυρό με τις πεπλατυσμένες άκρες που έγινε το έμβλημα των Ναϊτών.

17. Η Θέσπιση του Κανόνα του Τάγματος
Η περίοδος της μεγάλης ισχύος των
Ναϊτών αρχίζει λίγο μετά την ίδρυσή
τους όταν αποκτούν την υποστήριξη του
Αγίου Βερνάρδου του Κλερβό ο οποίος
υπήρξε και ο αναμορφωτής του
μοναστικού τάγματος των
Βενεδικτίνων. Ο Άγιος Βερνάρδος όταν
αντιλαμβάνεται την ύπαρξη και τις
προθέσεις του πρώτου πυρήνα των
Ναϊτών διαισθάνεται ότι η ιδέα τους
μπορεί να αξιοποιηθεί, και έτσι στηρίζει
τους 9 πρώτους τυχοδιώκτες,
αναγνωρίζοντάς τους επίσημα ως ένα
στρατιωτικό και θρησκευτικό τάγμα
και τους οποίους μεταμορφώνει σε
Στρατιώτες του Χριστού (Militia
Christi).
Καλλιτεχνική απεικόνιση Ναΐτη της
Ουτρεμέρ.

18. Επίσης, ο Άγιος Βερνάρδος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη σύνταξη του όρκου που έδιναν
όλοι οι Ναΐτες, ένας όρκος που ονομάστηκε Κανόνας των Ναϊτών.
Το Κόκκινο κάστρο στη Συρία ήταν ένα από τα οχυρά της κομητεία της Τρίπολης. Δεν
γνωρίζουμε πότε κτίσθηκε, αποτελούσε όμως κι αυτό μέρος του δικτύου κάστρων πρώτης
γραμμής άμυνας που επικοινωνούσαν οπτικά μεταξύ τους.

19. Το 1128 μ.Χ συγκαλεί σύνοδο στην Τρουά
της Γαλλίας για να καθορίσει τι ακριβώς
είναι οι νέοι αυτοί μοναχοί-στρατιώτες,
και μερικά χρόνια αργότερα γράφει το
εγκώμιο αυτών των Στρατιωτών του
Χριστού και ετοιμάζει τον Κανόνα που
αποτελείται από 72 άρθρα, ο οποίος
περιλαμβάνει εκτός από τα θεμελιώδη
χαρακτηριστικά που θα διέπουν το τάγμα,
και εξαντλητικές λεπτομέρειες που
αφορούν τις καθημερινές δραστηριότητες
των ιπποτών. Με τον κανόνα αυτό
υιοθετείται και το φημισμένο λευκό ράσο,
που προερχόταν από τους Κιστερσιανούς
μοναχούς, προσθέτοντας σε αυτό έναν
κόκκινο σταυρό.
Κέρινο ομοίωμα Ναϊτη στο μουσείο της
πολύ καλά διατηρημένης κομανταρία
(περιφερειακό αρχηγείο) του Τάγματος
στην Αρβίλ της κεντρικής Γαλλίας.

20. Ορισμένες ενδεικτικές υποχρεώσεις
για τους ιππότες που
περιλαμβάνονται στον κανόνα του
τάγματος είναι οι εξής:
1. Υποχρέωση τέλεσης καθημερινών
λειτουργιών.
2. Απαγόρευση της συναναστροφής
των ιπποτών με αφορισμένους
ιππότες, αν όμως ένας από αυτούς
έρθει ικέτης στο Ναό οφείλουν να
τον δεχθούν χριστιανικά.
3. Η ενδυμασία του τάγματος είναι
λευκοί μανδύες, απλοί και χωρίς
γούνα, εκτός και αν είναι από αρνί ή
κριάρι, απαγορεύονται τα λεπτά
υποδήματα με τις ανασηκωμένες
μύτες που ήταν τότε της μόδας.

21. 4. Οι ιππότες επιβάλλεται να κοιμούνται με το πουκάμισο και τα εσώρουχα, σ' ένα στρώμα,
με ένα σεντόνι και μία κουβέρτα.
5. Το φαγητό των ιπποτών διεξάγεται με σιωπή, σε κοινή γαβάθα για δύο. Σίτιση με κρέας 3
φορές την εβδομάδα.
6. Μετάνοια τις Παρασκευές.
7. Εγερτήριο τα ξημερώματα, αν η δουλειά τους ήταν κοπιαστική τους παραχωρείται μία
ακόμα ώρα ύπνος, όμως σε αντάλλαγμα πρέπει να πουν 13 Πάτερ ημών από το κρεβάτι τους.
Εκκλησία των Ναϊτών Saint-
Martin-des-Champs
της Γαλλίας.

22. Επίσης, ο κανόνας επιμένει ιδιαίτερα στον όρκο αγνότητας μιας και οι Ναΐτες ήταν μοναχοί που
δεν ζούσαν σε μοναστήρια αλλά ζούσαν μέσα στον κόσμο και πολεμούσαν. Τονίζεται, λοιπόν, στον
κανόνα ότι η συναναστροφή με γυναίκες είναι πολύ επικίνδυνη και ότι οι ιππότες δεν επιτρέπεται
να ασπάζονται παρά μόνο τη μητέρα τους, την αδερφή τους και τη θεία τους.
Η καταπληκτικά διατηρημένη κομανταρία (περιφερειακό αρχηγείο) του Τάγματος στην Αρβίλ
της κεντρικής Γαλλίας. Το σύμπλεγμα κοσμικών και θρησκευτικών κτηρίων φιλοξενεί σήμερα
το σπουδαιότερο μουσείο για τους Ναϊτες στη Γαλλία, ενώ φιλοξενεί και ένα από τα καλύτερα
μεσαιωνικά φεστιβάλ στη χώρα.

23. Οι άνθρωποι που προσελκύονται από το Τάγμα
Εύλογα γεννάται το ερώτημα ποιοι ήταν αυτοί που ίδρυσαν το Τάγμα και αργότερα
κατατάσσονταν σ' αυτό. Πιθανότατα ο Ούγος ντε Παιν και οι υπόλοιποι 8 πρώτοι να ήταν
απλώς κάποιοι ιδεαλιστές που μαγεύτηκαν από το μυστικισμό της πρώτης σταυροφορίας.
Αργότερα, όμως, το τάγμα προσελκύει άτομα που αναζητούν περιπέτειες μιας και το νέο
βασίλειο της Ιερουσαλήμ είναι ένας πολλά υποσχόμενος τόπος εκείνη την εποχή.
Δυο ιππότες παίζουν σκάκι.

24. Κάποια άλλα μέλη προσελκύονται επειδή στην πατρίδα τους δεν έχουν πολλές προοπτικές ή
βρίσκονται σε δυσμενή θέση και επιθυμούν να ξεφύγουν από μία δύσκολη κατάσταση, αφού
το τάγμα παρέχει όχι μόνο σίγουρη κάλυψη των βιοτικών αναγκών των μελών του, αλλά και
πλούσιες εμπειρίες σε ένα μακρινό τόπο. Άλλωστε οι σταυροφορίες γενικά προσέλκυαν
άτομα που δεν είχαν ιδιαίτερη τύχη στις πατρίδες τους (νέοι χωρίς κληρονομικά δικαιώματα,
παράνομοι, εγκληματίες, τυχοδιώκτες, πολεμοχαρείς, θρησκόληπτοι αλλά και ρομαντικοί).

25. Πιθανολογείται ότι όταν πλέον το τάγμα είχε γίνει ισχυρό και είχε εξαπλωθεί επιζητούσαν να
καταταγούν ακόμα και άτομα που είχαν καλή θέση στην πατρίδα τους αφού, άλλωστε, δεν
χρειαζόταν πια να εργαστεί κάποιος στους Αγίους Τόπους για να γίνει Ναΐτης, μπορούσε να
καταταγεί και στο σπίτι του.
Σιταποθήκη του Τάγματος στο Κρέσσινγκ Τέμπλ, στο Έσσεξ της Αγγλίας (12ος αι.)

26. Το τάγμα δέχεται δωρεές και ελέγχει μεγάλες περιοχές
Το τάγμα των Ιπποτών του Ναού από την αρχή της ύπαρξής του είχε δεχτεί τεράστιες
δωρεές και σταδιακά δημιούργησε προτεκτοράτα του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ενδεικτικό
είναι ότι ο Αλφόνσος της Καστίλλης και της Αραγωνίας τους χάρισε μία ολόκληρη περιοχή
και με τη διαθήκη του τους κληροδότησε το βασίλειό του σε περίπτωση που θα πέθαινε
χωρίς διάδοχο. Οι Ναΐτες στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν τον εμπιστεύτηκαν και
συμβιβάστηκαν με την μεταβίβαση σε αυτούς 6 κάστρων στην Ισπανία.
Το εκπληκτικό κάστρο-
μοναστήρι των Ναϊτών στην
Μιραβέ της
βορειοανατολικής Ισπανίας
(Καταλονία) είναι το
εντυπωσιακότερο οχυρό των
ιπποτών στην Ισπανία. Η
περιοχή τέθηκε υπό την
διοίκηση του Τάγματος μετά
την ανάκτησή της από τους
μουσουλμάνους το 1153. Το
συγκρότημα κτιρίων
θεωρείται ίσως το καλύτερα
σωζόμενο δεγμα
οχυρωματικής τέχνης των
Ναϊτών στη Δύση.

27. Επίσης, ο βασιλιάς της
Πορτογαλίας τους χάρισε
ένα δάσος το οποίο, όμως,
ήταν ακόμα στην κατοχή
των Σαρακηνών.
Επιτέθηκαν στους
Σαρακηνούς, και αφού τους
συνέτριψαν, ίδρυσαν την
πόλη Κοΐμπρα. Από αυτά
γίνεται φανερό ότι ένα μέρος
των Ναϊτών πολεμάει στην
περιοχή της Παλαιστίνης,
αλλά το μεγαλύτερο μέρος
τους βρίσκεται στην
Ευρώπη.
Το κάστρο των ναϊτών στο Τομάρ της Πορτογαλίας, έδρα του Τάγματος στη χώρα των θαλασσοπόρων. Το
κάστρο θεμελιώθηκε το 1160 από τον Γκουαλντίμ Παΐς, θρυλικό μάγιστρο του Τάγματος στην
Πορτογαλία, και αποτέλεσε προπύργιο στους επιτυχημένους αγώνες τους κατά των μουσουλμάνων. Μετά
το διωγμό των Ιπποτών του Ναού που εξαπολύθηκε από τον πάπα και τους Γάλλους τη δεκαετία 1310 σε
όλη την Ευρώπη, το κάστρο παραδόθηκε στο νεοσύστατο πορτογαλικό Τάγμα του Χριστού (στρατιωτικό
τάγμα που ιδρύθηκε υπό την αιγίδα του πορτογάλου βασιλιά Ντινίζ Α’ το 1319 και θεωρείται μια
συγκαλυμμένη μορφή του τάγματος του Ναού με την οποία κατάφεραν να γλιτώσουν τις σφαγές που
υπέστησαν στην υπόλοιπη Ευρώπη). Λέγεται ότι ο πρίγκιπας Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος αξιοποίησε τον
πλούτο και τις γνώσεις που είχαν συσσωρευτεί στο κάστρο από τα Τάγματα για να ξεκινήσει τα περίφημα
ταξίδια του στον Ατλαντικό.

28. Τραπεζικές Δραστηριότητες
Με το πέρασμα του χρόνου το τάγμα των Ναϊτών ασχολείται έντονα με τραπεζικές
δραστηριότητες. Οι Ναΐτες δημιούργησαν στην ουσία το πρώτο τραπεζικό σύστημα και
ανακάλυψαν τις επιταγές ( για την ακρίβεια ένα είδος φορτωτικής ) πολύ πριν από τους
Φλωρεντινούς τραπεζίτες. Όταν κάποιος επιθυμούσε να μεταβεί στην περιοχή της Παλαιστίνης,
χρειαζόταν χρήματα και αν δεν αισθανόταν ασφαλής να ταξιδέψει τόσο μακριά με κοσμήματα και
χρυσάφι στην κατοχή του, μπορούσε να απευθυνθεί στους Ναΐτες της Γαλλίας, της Ισπανίας ή της
Ιταλίας, να πάρει ένα ομόλογο και ακολούθως να εισπράξει τα χρήματά του όταν θα έφθανε στην
Παλαιστίνη. Ανακάλυψαν, λοιπόν, την πρώτη μορφή επιταγής.

29. Επιπλέον λειτουργούσαν και ως ένοπλη συνοδεία στις μεταφορές χρημάτων και θησαυρών
ανά την Ευρώπη και Ανατολή, εξασφαλίζοντας πως οι θησαυροί που τους εμπιστεύονταν οι
βασιλείς και οι φεουδάρχες, θα φτάσουν στον προορισμό τους. Ακόμη, διέθεταν και
ικανότητες στη λογιστική υποστήριξη των οικονομικών για ολόκληρα βασίλεια. Δεν ήταν
έκπληξη που ο βασιλιάς της Γαλλίας τους εμπιστευόταν την οργάνωση του βασιλικού
λογιστηρίου, όπως και πολλοί ευγενείς.
Η κομανταρία στο Κουλομιέρ του Ιλ ντε Φράνς (μέσα στα
γαλλικά βασιλικά φέουδα), όπως σώζεται σήμερα.

30. Χάρτης που σημειώνει τις περιουσίες των Ναϊτών στην Ευρώπη. Είναι εμφανές πως το Τάγμα διαθέτει ισχυρή
παρουσία στη Γαλλία και στην Αγγλία, ισχνότερη σε στην ιβηρική και την Γερμανία. Εντούτοις δεν υπήρχε
βασίλειο της καθολικής Ευρώπης στο οποίο να μην διέθετε την ελάχιστη έστω παρουσία ως τις αρχές του 14ου αι.

31. Μία ένδειξη των ισχυρών πολιτικών
διασυνδέσεων των Ναϊτών είναι ότι η
ενασχόλησή τους με τις τραπεζικές
εργασίες δεν οδήγησε σε αύξηση της
εσωτερικής αμφισβήτησης μέσα στο
τάγμα, αλλά και γενικότερα στην εκκλησία.
Αυτό δείχνει ότι διέθεταν ισχυρή κάλυψη,
τόσο σε πολιτικό, όσο και σε
εκκλησιαστικό επίπεδο. Οι κατηγορίες
αυτές παραμερίστηκαν με τη δικαιολογία
ότι οι Ναΐτες διατηρούσαν δικαιώματα
εκμετάλλευσης των υποθηκευμένων σε
αυτούς περιουσιών. Οι Ναΐτες είχαν
επινοήσει κώδικες με τους οποίους έκαναν
τις συναλλαγές τους σε όλα τα σημεία της
Ευρώπης.
Το θαυμάσιο κάστρο των ναϊτών στην Πομφεράντα
της βορειοδυτικής Ισπανίας (Λεόν) προστάτευε
τους προσκυνητές που προσέγγιζαν το μεγάλο
προσκύνημα του Σαντιάγο ντε Κομποστέλλα. Η
περιοχή τέθηκε υπό την διοίκηση της κομανταρίας
της Καστίλλης το 1178.

32. Εξασφάλιση της Παπικής εύνοιας
Οι Ναΐτες μεταξύ δωρεών, ενόπλων
κατακτήσεων και προμηθειών από
οικονομικές επιχειρήσεις, μετατράπηκαν σε
πολυεθνική εταιρεία. Για τη διαχείριση,
λοιπόν, όλων αυτών των υποθέσεων είχαν
ανάγκη από ανθρώπους με οξύνοια και
ιδιαίτερες ικανότητες, οι οποίοι κατόρθωσαν
να πείσουν τον τότε Πάπα Ιννοκέντιο τον Β' να
τους παραχωρήσει εξαιρετικά προνόμια. Τα
προνόμια αυτά είναι:
1. Το τάγμα μπορεί να διατηρεί όλα τα
πολεμικά λάφυρα.
2. Όπου και να έχει αγαθά δεν λογοδοτεί ούτε
στο βασιλιά, ούτε στους επισκόπους, ούτε στον
Πατριάρχη της Ιερουσαλήμ, παρά μόνο στον
ίδιο τον Πάπα.
3. Απαλλάσσονται παντού από φόρους, και
έχουν δικαίωμα να τους επιβάλλουν οι ίδιοι
στους τόπους που ελέγχουν.
Το κάστρο του Ναού ήταν σημαντικό οχυρό των Ναϊτών στο Παρίσι. Στον πύργο του φυλακίστηκε η
γαλλική βασιλική οικογένεια κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, αιώνες μετά. Εν τέλει το
οχυρό καταστράφηκε από το Ναπολέοντα το 1808 για να μην μετατραπεί σε τόπο προσκυνήματος για
τους φιλοβασιλικούς. Εδώ παρουσιάζεται μια εικονική αναπαράσταση του κεντρικού πύργου.

33. Γίνεται, λοιπόν, εμφανές ότι το τάγμα αποτελεί πλέον μία μορφή επιχείρησης στην οποία
κανείς δεν μπορεί να αναμιχθεί. Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι οι επίσκοποι και οι βασιλείς δεν
τους βλέπουν με συμπάθεια, όμως δεν μπορούν και να κάνουν χωρίς αυτούς για λόγους
στρατιωτικής και οικονομικής ισχύος.
Το περίφημο κάστρο του Αλμουρόλ στον ποταμό Τάγο της Πορτογαλίας ήταν σπουδαίο οχυρό των
Ναϊτών στην Ιβηρική. Κτισμένο από τους μουσουλμάνους έπεσε σε χριστιανικά χέρια το 1129 και δόθηκε
προς φύλαξη στο Τάγμα το οποίο το ανακαίνισε πλήρως σύμφωνα με τις σύγχρονες τότε τάσεις της
φραγκικής οχυρωματικής τέχνης. Ο κεντρικός πύργος αποτελεί επίδραση του κάστρου του Τομάρ που
ήταν το κέντρο της πολεμικής ισχύος των Ναϊτών στην Πορτογαλία.

34. Στρατιωτική παρουσία του Τάγματος στην Ουτρεμέρ
Το Τάγμα ακολουθώντας τις υποδείξεις του Αγίου Βερνάρδου αποτελούσε ένα επίλεκτο
στρατιωτικό σώμα ου ήταν ορκισμένο να μην υποχωρεί στη μάχη ποτέ εκτός και βρίσκεται
σε σοβαρή μειονεκτική θέση (π.χ. ένας ιππότης προς τρεις μουσουλμάνους). Για αυτό το λόγο
αποδείχθηκαν εξαιρετικοί και σε τακτικό επίπεδο, ώστε να γνωρίζουν πότε να επιτίθενται,
πότε να υποχωρούν, παρότι κάποιες φορές οι επιλογές τους ήταν μοιραίες.
Ναΐτες στους Αγίους Τόπους σε μοντελιστική αναπαράσταση.

35. Οι σταυροφόροι που εκστράτευαν εκείνη την εποχή προς τους Αγίους Τόπους δρούσαν
πρόχειρα και χωρίς να έχουν ένα σταθερά εδραιωμένο σκοπό. Αντιθέτως, οι Ναΐτες ζούσαν σε
εκείνες τις περιοχές σαν να ήταν σπίτι τους, γνώριζαν το έδαφος, την πολεμική τέχνη, αλλά
και πως να διαπραγματεύονταν με τον εχθρό.
Το πανίσχυρο κάστρο των Ναϊτών στην Ουτρεμέρ με το όνομα Ατλίτ ή Κάστρο του Προσκυνητή
(Château Pèlerin) άρχισε να κτίζεται το 1218 κατά τη διάρκεια της Ε’ Σταυροφορίας και έπεσε σε
μουσουλμανικά χέρια με την πτώση της Άκρα. Μπορούσε να φιλοξενήσει 4 χιλιάδες μαχητές και
αποτελούσε φόβητρο για τους μουσουλμάνους ως το τέλος.

36. Ας σημειωθεί πως οι ιππότες εκπαίδευαν σκληρά και τα εξαιρετικά ευρωπαϊκά τους
άλογα, που ήταν πανάκριβα στη συντήρηση, ώστε να αντιμετωπίζουν κι αυτά τη μάχη με
εξυπνάδα και χωρίς φόβο. Συνήθως ήταν ελαφρά θωρακισμένα, είτε με χοντρά υφάσματα
είτε με μεταλλικές πλάκες.

37. Το 1153 έλαβαν μέρος στην πολιορκία και άλωση της Ασκαλών υπό τον βασιλιά της
Ιερουσαλήμ Βαλδουίνος Γ’. Νωρίτερα, το 1150 ο βασιλιάς τους είχε παραχωρήσει την πόλη
Γάζα η οποία έγινε η βάση εξόρμησης για την πολιορκία της σημαντικής παλαιστινιακής
πόλης. Μαζί με τους Ναϊτες πολεμούσαν και οι Ιωαννίτες, και οι δύο υπό τους μαγίστρους
τους Μπερνάρτ ντε Τρεμελέ και Ραϋμόνδο ντε Πουί αντίστοιχα. Ακόμη εκστράτευσαν μαζί
τους ο Ούγος του Ιμπελέν, ο Ρεϋνόλαδος Σατιγιόν, ο Ονφρουά της Τορόν και ο Φιλίπ ντε
Μιλύ. Από θαλάσσης απέκλεισε την πόλη ο στόλος υπό τον Γεράρδο της Σιδώνας.
Πολιορκία μεσαιωνικής
πόλης από
εικονογραφημένο
χειρόγραφο.

38. Οι πολιορκητές προσπάθησαν να
αλώσουν την πόλη με πολιορκητικές
μηχανές όμως οι πολιορκούμενοι
ήταν τουλάχιστο διπλάσιοι και
προσπαθούσαν να αντέξουν
ελπίζοντας σε βοήθεια από την
κοντινή Αίγυπτο. Οι Ναϊτες έχασαν
στη μάχη τον μάγιστρό τους, όμως οι
σταυροφόροι επέμειναν στην
πολιορκία και στις 21 Αυγούστου η
πόλη παραδόθηκε. Επρόκειτο για
μια μεγάλη επιτυχία, μάλιστα κατά
τη διάρκεια ενός μικρού εμφυλίου
πολέμου στο Βασίλειο των Ουρανών,
ενώ η φατιμιδική Αίγυπτος άρχισε
να παρακμάζει γρήγορα έκτοτε.
Αμέσως η Άσκαλων μετατράπηκε
στο πιο σημαντικό φέουδο της
Ιερουσαλήμ.

39. Η επόμενη πολύ μεγάλη εμπλοκή των
Ναϊτών ήταν στην επιτυχημένη μάχη
του Μονζισάρ ενάντια στον Σαλαντίν
στις 25 Νοεμβρίου 1177. Στη
σπουδαία χριστιανική νίκη οι Ναϊτες
υπό το μάγιστρό τους Όντο
κατατρόπωσαν τους μουσουλμάνους
με τις συντονισμένες εφόδους τους
και αύξησαν πολύ το γόητρό τους.
Επίσης έγιναν το φόβητρο των
μουσουλμάνων, οι οποίοι υπό το
Σαλαντίν πλέον, δεν θα χάριζαν τη
ζωή στους ορκισμένους χριστιανούς
μοναχούς όταν θα τους αιχμαλώτιζαν.

40. Η επόμενη συνάντηση με τον Σαλαντίν επρόκειτο να γίνει
σύντομα. Το 1179 ο χριστιανικός στρατός του Βαλδουίνου Δ’
συγκρούστηκε κοντά στην Τιβεριάδα με το μουσουλμάνο ηγέτη
και οι Ναΐτες οδηγήθηκαν πάλι υπό το μάγιστρο Όντο του σεν
Αμάντ. Τούτη τη φορά όμως ο έμπειρος Σαλαντίν αιφνιδίασε το
χριστιανικό στρατό με έναν έξυπνο ελιγμό και τον νίκησε. Ο
μάγιστρος αιχμαλωτίστηκε, ενώ ο βασιλιάς γλίτωσε τη σύλληψη
χάρη στην προσωπική του φρουρά.
Η εκκλησία της Παναγία
στην Τορτόσα (Ταρτούς)
που κτίστθηκε το 1123
πάνω σε βυζαντινά ερείπια.
Η πόλη έπεσε στα χέρια
του Ραϋμόνδου του Σαιν
Ζιλ κατά την πρώτη
Σταυροφορία και αποτέλεσε
μια από τις κύριες
σταυροφορικές βάσεις της
κομητείας της Τρίπολης
και όλης της Ουτρεμέρ. Το
1152 δόθηκε στους Ναϊτες
οι οποίοι εγκατέστησαν εκεί
το αρχηγείο τους ως την
άλωση της πόλης από το
Σαλαντίν το 1188.
Εντούτοις μια μονάδα
ιπποτών κράτησε για άλλα
100 χρόνια τον
οχυρωμένο πύργο στην
ακρόπολη. Τούτο ήταν και
το τελευταίο σταυροφορικό
οχυρό της στεριάς που
έπεσε στους Μαμελούκους.

41. Στη μάχη του Χαττίν οι Ναϊτες έδωσαν πάλι το παρόν και υπέστησαν τα μοιραία
αποτελέσματα της λανθασμένης στρατηγικής του βασιλιά Γκυ. Οι αιχμαλωτισθέντες ιππότες
εκτελέστηκαν, όπως και οι Οσπιταλιέροι. Το πλήγμα για το τάγμα πρέπει να ήταν πολύ
μεγάλο καθώς υπολογίζεται ότι έχασε τη μισή δύναμή του στην Ουτρεμέρ με αποτέλεσμα τα
κάστρα του να βρίσκονται πλέον με ελλιπέστατη επάνδρωση, ώσπου να έρθουν ενισχύσει
από τις ευρωπαϊκές κομανταρίες.
Αναπαράσταση ομάδας Ναϊτών ιπποτών σε περιπολία.

42. Στην πολιορκία της Άκρα το 1189 οι Ναϊτες συγκρούστηκαν πρώτη με τους μουσουλμάνους
του Σαλαντίν που προσπαθούσε να ενισχύσει τους πολιορκημένους. Η έφοδός τους διέλυσε
το αντίπαλο πεζικό. Εντούτοις οι μουσουλμάνοι άρχισαν να υποχωρούν συντεταγμένα με
σκοπό να αποδιοργανώσουν τους ιππότες και να τους αποκόψουν από τις ενισχύσεις του
βασιλιά Γκυ, μια συνηθισμένη τακτική των μουσουλμάνων. Έτσι μετά από λίγη ώρα οι
ιπποτοξότες αιφνιδίασαν τους Ναϊτες και τους προξένησαν μεγάλες απώλειες. Στη μάχη
έπεσε ο μάγιστρος Γεράρδος. Εντούτοις η πολιορκία συνεχίστηκε και με τη βοήθεια της Γ’
Σταυροφορίας που βρισκόταν καθ’ οδόν υπήρξε πετυχημένη.

43. Κατά την Γ’ Σταυροφορία οι Ναΐτες
στήριξαν τις προσπάθειες του
Ριχάρδου Α’ της Αγγλίας και εκείνος
είχε πολύ καλή συνεργασία μαζί
τους, ήδη από την παρουσία του
στην Κύπρο. Στη μάχη του Αρσούφ
(1191) οι ιππότες του Τάγματος
ήταν η εμπροσθοφυλακή και
κράτησε σθεναρή άμυνα στις
πρώτες μουσουλμανικές επιθέσεις.
Μαζί με τους Οσπιταλιέρους
διαδραμάτισαν καθαριστικό ρόλο
στη χριστιανική νίκη.
Καλλιτεχνική απεικόνιση Ναΐτη της
Ουτρεμέρ. Φέρει το πολεμικό λάβαρο του
Τάγματος στο δόρυ του και κλειστό κράνος,
αλυσιδωτή θωράκιση και ασπίδα στα
χρώματα του Τάγματος.

44. Μετά το πέρας της Γ’ Σταυροφορίας οι χριστιανοί της Ουτρεμέρ αντιλήφθηκαν πως είναι πλέον
αδύνατο να επιβληθούν πλήρως στους μουσουλμάνους και πως έπρεπε να αντιτάξουν σθεναρή μα
και έξυπνη στρατηγικά άμυνα στα παράλια και γύρω από τα κάστρα.

45. Οι Ναΐτες αποδείχθηκαν περίφημοι στην εφαρμογή
αυτής της ευέλικτης τακτικής που περιελάμβανε
μικρής εμβέλειας επιθετικές επιχειρήσεις γύρω από
τα οχυρά, άμυνα σε βάθος εντός του δικτύου των
κάστρων, μεγάλες περιόδους ανακωχής και
πολύπλοκες διπλωματικές σχέσεις με
μουσουλμάνους και χριστιανούς. Έτσι το Τάγμα
κράτησε τις δυνάμεις του ως τη δεκαετία του 1260-
70 οπότε οι Μαμελούκοι σάρωσαν την Ουτρεμέρ
και κατέλαβαν πλήθος οχυρών και πόλεων.
Χάρτης που απεικονίζει τα οχυρά των Ναϊτών στην
Ουτρεμέρ από το 1118 ως το 1302. όπως είναι φανερό η
άμυνα για την οποία ήταν υπεύθυνο το τάγμα απλωνόταν
σε όλη την έκταση των σταυροφορικών κρατών από την
Αντιόχεια ως το δρόμο για την Αίγυπτο. Μόνιμο
ζητούμενο ήταν η στρατολόγηση ανδρών (ιπποτών και
σεργέντων) στη Δύση για την επάνδρωση αυτών των
κάστρων, καθώς το τάγμα υφίστατο πολλές απώλειες από
τις συνεχείς πολεμικές επιχειρήσεις.

46. Η τελευταία άμυνά τους στην Άκρα το 1291 περιείχε όλα τα στοιχεία που τους χαρακτήριζαν
για 180 χρόνια στους Αγίους Τόπους. Αυταπάρνηση στο καθήκον, συντονισμένη και
οργανωμένη άμυνα μέχρις εσχάτων στη θέση που φύλασσαν και άκρατο πολεμικό μένος
γύρω από το λάβαρο. Οι Ναΐτες αποχώρησαν τελευταίοι από την Άκρα, αφού αντιστάθηκαν
σθεναρά στο οχυρό τους και παρέμειναν στη νησίδα για λίγο ακόμη στη νησίδαΆραδος.
Το έσχατο προπύργιο των Ναϊτών στην Ουτρεμέρ ήταν το κάστρο στο νησάκι Ρουάντ
(Άραδος) στις συριακές ακτές. Εκεί οχυρώθηκαν 120 Ναϊτες και 900 σύριοι πεζοί μετά
την πτώση της Άκρα (1291) και την κατάλυση του βασιλείου της Ιερουσαλήμ και ως το
Σεπτέμβριο του 1302, οπότε και παραδόθηκαν στους Μαμελούκους αφού η αντίστασή
τους ήταν μάταιη. Παρά τη συμφωνία, όλοι οι ιππότες φυλακίστηκαν στο Κάιρο.
Πρόκειται για τους τελευταίους σταυροφόρους που εκδιώχθηκαν από τους Αγίους Τόπους.

47. Μια από τις έσχατες απόπειρες να
αναστρέψουν το εις βάρος τους κλίμα
ήταν η κοινή με τους Ιωαννίτες
εκστρατεία στην αρμενιακή Κιλικία
έναντι των Μαμελούκων υπό τον Ζακ
ντε Μολέ και τον Όττο ντε Γκραντσόν.
Η επιχείρηση ήταν αποτυχημένη και το
τελευταίο τους εκεί κάστρο ( Roche-
Guillaume) έπεσε στους
μουσουλμάνους το 1299. Την ίδια
κατάληξη είχε και η απόπειρα
ανακατάληψης της Ταρσού (Τορτόσα).
Έτσι, μετά και την πτώση της Αράδου,
οι Ναΐτες υποχώρησαν στο νέο
αρχηγείο τους στην Κύπρο. Η μεγάλη
περιπέτεια της Ουτρεμέρ, η οποία
γέννησε το Τάγμα, είχε τελειώσει και
απροσδόκητα σύντομα θα τελείωνε και
η ζωή του Τάγματος.

48. Το τέλος των Ναϊτών
Την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307 πολλοί Ναΐτες στη Γαλλία συνελήφθησαν
αιφνιδιαστικά κατόπιν μυστικών εντολών του βασιλιά Φιλίππου Δ' του Ωραίου, ο οποίος
εποφθαλμιούσε τα πλούτη τους. Ο τελευταίος με την υποστήριξη του Πάπα Κλήμη του Ε' ο
οποίος κατάργησε το Τάγμα, δήμευσε όλη τους την περιουσία (συμπεριλαμβανομένων και
τεράστιων εκτάσεων γης).
Το κάστρο της Πενίσκολα (αρχαία ελληνική αποικία Χερσόνησος) στη μεσογειακή ακτή αποτέλεσε κτίσμα
των ναϊτών δυο δεκαετίες πριν το διωγμό τους από την Ισπανία. Το φρούριο αξιοποιήθηκε τη σύγχρονη
εποχή ως σκηνικό για τη σπουδαία κινηματογραφική ταινία Ελ Σιντ (1960) που αφηγείται τα
κατορθώματα του θρυλικού ισπανού Καμπεαδόρ κατά την Ισπανική Ανάκτηση.

49. Πολλά υψηλόβαθμα στελέχη του τάγματος, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου
Μεγάλου Μάγιστρου Ζακ ντε Μολέ (Jacques de Molay), υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια και
κάηκαν στην πυρά. Νεότερες ανακαλύψεις έχουν φέρει στο φως έγγραφα της δίκης τα οποία
φανερώνουν ότι παρά το γεγονός ότι είχαν κατηγορηθεί για αιρετικές δοξασίες κατά τις
μυητικές τελετές τους, στη δίκη που έγινε έπεισαν τον Πάπα πως ήταν αθώοι και ότι η
καταδίκη τους ήταν αποτέλεσμα της συκοφάντησής τους από τον βασιλιά Φίλιππο.
Αριστερά: Ο τελευταίος μεγάλος μάγιστρος Ζακ ντε Μολέ
προσπάθησε να πείσει για την αθωότητα του τάγματός του.
Δεξιά: Η καταδίκη των ιπποτών στην πυρά όπως αποδόθηκε
σε χειρόγραφο.

50. Το τραπεζικό σύστημα που οι Ναΐτες είχαν εγκαθιδρύσει στην Ευρώπη είχε ενοχλήσει την
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, καθώς πολλοί ευγενείς υποστήριζαν τους Ναΐτες με τεράστια
χρηματικά ποσά τα οποία θα μπορούσαν να κατέληγαν στα ταμεία της Εκκλησίας αν οι
συνθήκες ήταν διαφορετικές. Ύστερα από την εξόντωση των Ναϊτών, άλλα ιπποτικά
τάγματα αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις τραπεζικές τους δραστηριότητες.
Η κομανταρία των
Ναϊτών στη
Ρισερένς της
Προβηγκίας στη
νότια Γαλλία, όπως
σώζεται σήμερα.

51. Αν και πολλοί Ευγενείς, όπως
προαναφέρθηκε, ήταν ευνοϊκά
διατεθειμένοι απέναντι στους Ναΐτες,
τους αποκήρυξαν φοβούμενοι τον
αφορισμό από τον Πάπα. Από τις λίγες
εξαιρέσεις ήταν ο περίφημος ηγεμόνας
της Σκωτίας Ρόμπερτ Μπρους που
επικράτησε επί των Άγγλων στον
πόλεμο της Σκωτικής Ανεξαρτησίας τον
14ο αι., και ο οποίος είχε ήδη αφοριστεί.
Κατά συνέπεια, αρκετοί Ναΐτες
διέφυγαν στη Σκωτία. Πιστεύεται ότι
το Σκωτικό Μασονικό Τάγμα έχει τις
ρίζες του στο τάγμα των Ιπποτών του
Ναού.
Η εκκλησία της Παναγίας των Ναϊτών στο
Τέμπλ Μπάλσαλ στα δυτικά Μίντλαντς της
Αγγλίας. Το Τάγμα διέθετε και εκεί
καλλιεργήσιμες εκτάσεις που του απέφεραν
μεγάλα εισοδήματα. Πρόκειται για μια
ακόμη θέση που παραδόθηκε στους
Ιωαννίτες μετά τη διάλυση του Τάγματος.

52. Κατηγορίες κατά των Ναϊτών
Οι Ναΐτες κατηγορήθηκαν από τους
πολιτικούς κυρίως εχθρούς τους και την
Καθολική εκκλησία για ακολασίες και
ομοφυλοφιλία. Επίσης, κατηγορήθηκαν
ότι ήταν φιλικοί με τους άπιστους, ότι
ασκούσαν μαγεία και ότι για να ενταχθεί
κάποιος στο τάγμα τους θα έπρεπε να
απαρνηθεί τον Χριστό, να φτύσει και να
ποδοπατήσει τον σταυρό και να λατρέψει
ένα είδωλο ονόματι Μπαφομέτ.
Ο πύργος των Ναϊτών στο Τέμπλ Μπρούερ
στο Λίνκολνσάιρ της ανατολικής Αγγλίας. Το
Τάγμα οργάνωσε οικισμό κατά το 1160. Σε
αυτή τη σημαντική εγκατάσταση οι Ναΐτες
παρήγαγαν μαλλί και με τα μεγάλα κέρδη τους
χρηματοδοτούσαν τις ανάγκες στην Ουτρεμέρ,
ενώ συγχρόνως ενίσχυαν και την αγγλική
οικονομία. Παράλληλα λειτουργούσε ως έδρα
για στρατιωτικά γυμνάσια.

53. Οι συμπλοκές και οι επιθέσεις σε Χριστιανούς για λόγους εκδίκησης. Οι συναλλαγές με
γυναίκες. Οι συκοφαντίες προς τους αδελφούς. Το να χάσουν το σκλάβο τους ή ένα άλογό
τους. Το να δωρίσουν ένα ζώο, εκτός από σκύλους και γάτες. Το να φύγουν χωρίς άδεια ή να
φύγουν τη νύχτα από το λόχο. Το να σπάσουν τη σφραγίδα του διδασκάλου. Το να δανειστούν
χρήματα του τάγματος χωρίς άδεια. Το να πετούν κάτω το ρούχο τους οργισμένοι.
Στη γαλλική πόλη-
λιμάνι Λα Ροσέλ, στις
ακτές του Ατλαντικού
(Ακουιτανία) το Τάγμα
διέθετε ισχυρή βάση. Ο
θρύλος μάλιστα λέει
πως μετά την πτώση
της Άκρα οι Ναΐτες
ιππότες έφεραν στην
πόλη από την Ουτρεμέρ
το Άγιο Δισκοπότηρο
(Γράαλ) και από εκεί το
φυγάδευσαν σε
άγνωστη κατεύθυνση
κατά το διωγμό τους
από το βασιλιά της
Γαλλίας.

54. Όταν το τάγμα σταμάτησε τη στρατιωτική του δράση, συντάχθηκαν τα Retraits που
αποτελούσαν κάποιους κανονισμούς του τάγματος. Οι κανονισμοί αυτοί θέσπιζαν ένα σύστημα
κανόνων και τελετουργικών. Κάποιες από τις απαγορεύσεις που περιλαμβάνονταν ήταν οι εξής:
Η εκκλησία των ναϊτών στην περιοχή Τέμπλ του Λονδίνου διασώζει μέρος του αρχικού
θρησκευτικού ιδρύματος του 12ου αι. Όπως και αλλού, έτσι και στην Αγγλία το Τάγμα
εκδιώχθηκε το 1312 και οι περιουσίες του κατασχέθηκαν από τη βασιλική εξουσία.

55. Οι κανονισμοί αυτοί, λοιπόν, θεσπίστηκαν μετά το τέλος της δράσης του τάγματος για να
αντιμετωπίσουν τις συνέπειες που δημιουργούνται σε ένα στρατό που πλήττει επειδή ο
πόλεμος τελείωσε. Αποτελούν ενδεικτικό στοιχείο για την επικρατούσα συμπεριφορά των
ιπποτών εκείνης της περιόδου.

56. Μεγάλοι Μάγιστροι (Grand Masters)
από το 1118 έως το 1314
1.Ούγος ντε Παιν 1118-1136
2.Ρομπέρ ντε Κραόν1136-1147
3.Εβεράρ ντε Μπαρ 1147-1151
4.Μπερνάρ ντε Τρεμελέ 1151-1153
5.Αντρέ ντε Μονμπάρντ 1153-1156
6.Μπερτράν ντε Μπλανσφόρ 1156-1169
7.Φιλίπ ντε Μιγί 1169-1171
8.Όντο ντε Σεντ-Αμάντ 1171-1179
9.Αρνώ ντε Τόροζ 1181-1184
10.Ζεράρ ντε Ριντφόρ 1185-1189
11.Ρομπέρ ντε Σαμπλέ 1191-1193
12. Ζιλμπέρ Οράιγ 1193-1200

57. 13.Φιλίπ ντε Πλεσίς 1201-1208
14.Γκιγιόμ ντε Σαρτρ 1209-1219
15.Πέδρο ντε Μόντεγκί 1218-1232
16.Aρμάν ντε Περιγκόρ 1232-1244
17.Ρισάρ ντε Μπυρ 1244/5-1247
18.Γκιγιώμ ντε Σοννάκ 1247-1250
19.Ρενό ντε Βισιέ 1250-1256
20.Τομάς Μπεράρ 1256-1273
21.Γκιγιόμ ντε Μποζέ 1273-1291
22.Τιμπώ Γκοντέν 1291-1292
23.Ζακ ντε Μολέ 1292-1314

58. ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ Ή ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ)
Berstein Serge – Milza Pierre, Ιστορία της Ευρώπης, τ.1 (5ος -18ος αι.), μτφρ. Αναστάσιος
Δημητρακόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια, 1997
Ελλάς, Ιστορία και Πολιτισμός του Ελληνικού Έθνους, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα, 1998
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Z – ΙA, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1981
Καραγιαννόπουλος Ιωάννης, Το Βυζαντινό Κράτος, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1996
Καρδαράς Γεώργιος, Βυζάντιο – Η πραγματική ιστορία της χιλιόχρονης Αυτοκρατορίας, τ.1-10,
εκδ. Γνώμων, Αθήνα, 2013-14
Nicholas David, Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου (Κοινωνία, Διακυβέρνηση και Σκέψη στην
Ευρώπη 312-1500), μτφρ. Μαριάννα Τζιαντζή, εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης
(ΜΙΕΤ), Αθήνα, 1999
Nicol Donald, Οι Τελευταίοι Αιώνες του Βυζαντίου (1261-1453), μτφρ. Στάθης Κομνηνός, εκδ.
Παπαδήμα, Αθήνα, 2001
Runciman Steven, Η Ιστορία των Σταυροφοριών, τ. Α-Γ, μτφρ. Άγγυ Βλαβιανού, εκδ. Γκοβόστη,
Αθήνα, 2006
Τσιρπανλής Ζαχαρίας, Η Μεσαιωνική Δύση, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2004
Χριστοφιλοπούλου Αικατερίνη, Βυζαντινή Ιστορία, τα. Α-Γ1, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη και
Αθήνα, 1993-2001

59. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ Ή ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ)
Berstein Serge – Milza Pierre, Ιστορία της Ευρώπης, τ.1 (5ος -18ος αι.), μτφρ. Αναστάσιος Δημητρακόπουλος, εκδ.
Αλεξάνδρεια, 1997
Γιαννακόπουλος Κώστας, Βυζάντιο και Δύση, μετ. Ε. Βαρουξάκη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1985
Γιαννακόπουλος Κώστας, Μεσαιωνικός δυτικός πολιτισμός και οι κόσμοι του Βυζαντίου και του Ισλάμ, μετ. Π. Χρήστου,
Θεσσαλονίκη, 1993
Γιαννόπουλος Νικόλας, Βυζαντινοβουλγαρικοί πόλεμοι, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2007
Γιαννόπουλος Χρήστος, Πολεμιστές της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2010
Γκιολές Νικόλαος, Βυζαντινή Ναοδομία (600-1204), εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1992
Γκιολές Νικόλαος, Παλαιοχριστιανική Τέχνη, Αθήνα, 1998
Γλύκατζη – Αρβελέρ Eλένη , Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, μετ. Τ. Δρακοπούλου, 4η έκδοση,
εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα, 1992
Γλύκατζη – Αρβελέρ Eλένη, Γιατί το Βυζάντιο, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα, 2009
Dagron Gilbert, Η Γέννηση μιας Πρωτεύουσας (Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσμοί της 330-451), μτρφ. Μαρίνα
Λουκάκη, εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα, 2000
Δεληγιάννης Περικλής , Βυζάντιο εναντίον Ισλάμ, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2009
Delvoye Charles, Βυζαντνή Τέχνη, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα, 1998
Dielh Charles, Πορτρέτα Βυζαντινών, μτφρ. Αλέξης Εμμανουήλ, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα, 2003
Ελλάς, Ιστορία και Πολιτισμός του Ελληνικού Έθνους, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα, 1998
Ζακυθηνός Δημήτριος, Βυζαντινή Ιστορία (324-1071), Αθήνα, 1977

60. Gerald Walter , Η Καθημερινή Ζωή στο Βυζάντιο, μτφρ. Κ. Παναγιώτου, εκδ. Παπαδήμα, 2007
Hans G. Beck, Η βυζαντινή χιλιετία, μετ. Δ. Κούρτοβικ, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1990
Hourani Albert, Ιστορία των Αραβικών Λαών, μτφρ. Βύρων Ματαράγκας, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα, 1994
Hunger Ηerbert, Βυζαντινή Λογοτεχνία. Η λόγια κοσμική λογοτεχνία των Βυζαντινών, τ. 1-3, ΜΙΕΤ, Αθήνα,
1987-1994
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Z – ΙA, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1981
Kazhdan A.P. – Wharton Epstein A., Αλλαγές στον Βυζαντινό Πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αι., μτφρ.
Ανδρέας Παππάς, εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα, 1997
Καραγεώργος Βασίλειος, Η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Μεσαιωνική Περίοδος, τ. Α', Ιστορικές Εκδόσεις Στ.
Βασιλόπουλος, Αθήνα 1987
Καραγιαννόπουλος Ιωάννης , Το Βυζαντινό Κράτος, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1996
Καραγιαννόπουλος Ιωάννης, Η πολιτική θεωρία των Βυζαντινών, Θεσσαλονίκη, 1988
Καραγιαννόπουλος Ιωάννης, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους τ.1-3, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1978-1991
Καραπιδάκης Νικόλαος, Ιστορία της Μεσαιωνικής Δύσης (5ος – 11ος αι.), εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1996
Καρδαράς Γεώργιος, Βασίλειος Β’ ο Βουλγαροκτόνος, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2002
Καρδαράς Γεώργιος, Βυζαντινοπερσικοί Πόλεμοι, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2006
Καρδαράς Γεώργιος, Βυζάντιο – Η πραγματική ιστορία της χιλιόχρονης Αυτοκρατορίας, τ.1-10, εκδ. Γνώμων,
Αθήνα, 2013-14

61. Kean Roger Michael , Ιστορικός Άτλας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μτφρ. Αθανάσιος Κατσικερός, εκδ.
Σαββάλας, Αθήνα, 2005
Κόλλιας, Ηλίας, Οι Ιππότες της Ρόδου. Το παλάτι και η πόλη, Αθήνα, 1991
Konstam Angus, Ιστορικός Άτλας της Μεσαιωνικής Ευρώπης, μτφρ. Παρασκευή Αυγουστίνου, εκδ. Σαββάλας,
Αθήνα, 2005
Konstam Angus, Ιστορικός Άτλας των Σταυροφοριών, μτφρ. Παρασκευή Αυγουστίνου, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα
2005
Le Goff Jacques, Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής Δύσης, με. Ρ. Μπενβενίστε, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1993
Κουκουλές Φαίδων, Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός τ. Α-ΣΤ, Αθήνα, 1947-1957
Lemerle Paul, Ο πρώτος βυζαντινός ουμανισμός. Σημειώσεις και παρατηρήσεις για την εκπαίδευση και την
παιδεία στο Βυζάντιο από τις αρχές ως το 10ο αι., μετ. Μ. Νυσταζοπούλου- Πελεκίδου, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1981
Lock Peter, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο (1204-1500), μτφρ. Γ. Κουσουνέλος, εκδ. Ενάλιος, Αθήνα, 1998
Λουγγής Τηλέμαχος, Επισκόπηση Βυζαντινής Ιστορίας, τ. Α' (324-1204), Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1998
Λουγγής Τηλέμαχος, Η βυζαντινή κυριαρχία στην Ιταλία (395-1071 μ.Χ.), εκδ. Εστία, Αθήνα, 1989
Miller William, Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα (1204-1566), μτφρ. Άγγελος Φουριώτης, εκδ. Ελληνικά
Γράμματα, Αθήνα, 1997
Μπελέζος Δημήτρης, Βυζαντινός Στρατός, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2006
Μπελέζος Δημήτρης, Η Λατινοκρατία στην Ελλάδα, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2004
Μπελέζος Δημήτρης, Οι Σταυροφορίες, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2004
Μπελέζος Δημήτρης, Οι Ιππότες, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2010

62. Nicholas David, Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου (Κοινωνία, Διακυβέρνηση και Σκέψη στην Ευρώπη 312-
1500), μτφρ. Μαριάννα Τζιαντζή, εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 1999
Nicol Donald, Βυζάντιο και Βενετία, μτφρ. Χριστίνα- Αντωνία Μουτσοπούλου, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2004
Nicol Donald, Οι Τελευταίοι Αιώνες του Βυζαντίου (1261-1453), μτφρ. Στάθης Κομνηνός, εκδ. Παπαδήμα,
Αθήνα, 2001
Norwich John Julius , Ιστορία της Βενετίας, μτφρ. Δημήτρης Παπαγεωργίου, εκδ. Φόρμιγξ, Αθήνα 1993
Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μαρία, Οι Βαλκανικοί λαοί κατά τους Μέσους Χρόνους, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1992
Ostrogorsky Georg, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, μετ, I, Παναγόπουλος, 3 τόμοι, Ιστορικές Εκδόσεις Στ.
Βασιλόπουλος, Αθήνα, 1978-1981
Pears Edwin, Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, μτφρ. Ιωσ. Κασσεσιάν–Χρ. Κασσεσιάν, εκδ. Στοχαστής,
Αθήνα, 2005
Pears Edwin, Η Καταστροφή της Ελληνικής Αυτοκρατορίας 1453, μτφρ. Ιωσ. Κασσεσιάν–Χρ. Κασσεσιάν, εκδ.
Στοχαστής, Αθήνα, 2005
Pirenne Henry, Οι πόλεις του Μεσαίωνα, μτφρ. Παντελής Μούτουλας, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2003
Πλακογιαννάκης Κίμων-Εμμανουήλ, Τιμητικοί τίτλοι και ενεργά αξιώματα στο Βυζάντιο, εκδ. Ιανός,
Θεσσαλονίκη, 2001
Rostovtzeff Michael, Ρωμαϊκή Ιστορία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, 1984
Runciman Steven, Η Ιστορία των Σταυροφοριών, τ. Α-Γ, μτφρ. Άγγυ Βλαβιανού, εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα, 2006
Runciman Steven, Η τελευταία βυζαντινή αναγέννηση, μετ. Λ. Καμπερίδης, εκδ. Δόμος, Αθήνα, 1986
Runciman Steven, Μυστράς, μετ. Λ. Καμπερίδης, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1986

63. Τσιρπανλής Ζαχαρίας, Η Ρόδος και οι Νότιες Σποράδες στα χρόνια των Ιωαννιτών Ιπποτών, εκδ. ΥΠΠΟ-ΤΑΠ,
Ρόδος, 1991
Τσιρπανλής Ζαχαρίας, Η Μεσαιωνική Δύση, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2004
Τσοπάνης Κωνσταντίνος, Μέγας Κωνσταντίνος, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2007
Τσοπάνης Κωνσταντίνος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2006
Vasiliev Α.Α., Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μετ. Δ. Σαβράμης, Μπεργαδής, Αθήνα, 1954
Φούγιας Μεθόδιος, Έλληνες και Λατίνοι - Η εκκλησιαστική αντιπαράθεση, Αθήνα, 1991
Χρονόπουλος Ιωάννης , Ηράκλειος, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2010
Χατζάκης Ιωάννης, Ιουστινιανός, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2005
Χρονόπουλος Ιωάννης, Νικηφόρος Φωκάς, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2009
Χρονόπουλος Ιωάννης, Ιωάννης Τζιμισκής, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2010
Χριστοφιλοπούλου Αικατερίνη, Βυζαντινή Ιστορία, τα. Α-Γ1, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη και Αθήνα, 1993-2001

64. Περιοδικά
Περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία, εκδόσεις Περισκόπιο/ Γνώμων: Επιλεγμένα άρθρα
Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, εκδόσεις Περισκόπιο/ Γνώμων: Επιλεγμένα άρθρα
Περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία, σειρά Μεγάλες Μάχες, εκδόσεις Περισκόπιο/ Γνώμων:
Επιλεγμένα άρθρα
Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, σειρά Παγκόσμια Ιστορία/ Γνώμων: Επιλεγμένα άρθρα
Ιστοσελίδες
www.ime.gr/chronos (Ελληνική Ιστορία)
http://www.ehw.gr/ehw/forms( Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού)
www.wikipedia.org (Λήμματα για το Βυζάντιο, τις Σταυροφορίες και τη Μεσαιωνική Ευρώπη
και Μέση Ανατολή)
http://www2.egeonet.gr (Πολιτιστική πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου)
http://www.e-istoria.com/byzantio (Βυζαντινά Θέματα)