Presentatie over de relatie tussen voeding en kanker. Presentation on the relation between Nutrition and cancer. In Dutch language.

1. Voeding en kanker
Gezonde voedingskeuzes maken die bijdragen aan gezond
worden en gezond blijven.
Peter Haima, 2014

2. Mijn inspiratie:
Dr. David Servan-Schreiber
21 April 1961 – 24 Juli 2011

3. Programma
Welkom & kennismaking
Lezing
Pauze, proeverij
Vraag en antwoord
Afsluiting, “wat neem je mee”
• Handout boekje
• Email invullijst om presentatie toegezonden te
krijgen
• Presentatie op www.lifeforceyoga.nl
• Boeken ter inspiratie op tafel
• Foldertjes yoga en mindfulness
• Eten en drinken
• Evaluatie formulier
• Gift
• Vragen stellen

4. Wat is % van alle kankergevallen veroorzaakt door:
• Slechte genen
• Roken
• Voeding

5. De riscofactoren van kanker
• Circa 70 % zijn in principe
vermijdbaar
• Belangrijkste zijn
– Voeding : 30%
– Roken (30%)
– Overgewicht/lichaamsbeweging (5%)
– Alcohol en drugs (4%)
• Hierin is stress nog niet meegenomen!

6. De relatie tussen voeding en kanker
kanker Vermijdbaar door voeding %
Voorzichtige
schatting
Optimistische
schatting
long 20 33
maag 66 75
borst 33 50
darm 66 75
mond/keel 33 50
lever 33 66
baarmoederhals 10 20
slokdarm 50 75
prostaat 10 20
World Cancer Research Fund 2007:
Food, nutrition and the prevention
of cancer, a global perspective.

7. De relatie tussen voeding en kanker is actueel

8. De relatie tussen voeding en kanker
• Uit 80% van wereldwijde studies blijkt dat mensen die het minste fruit en
groenten eten, ongeveer 2 x zoveel kans hebben om kanker te krijgen dan
mensen die er het meest van eten.
• Uit emigratie studies bleek o.a. dat bij Japanners die verhuisden naar
Hawaii, prostaatkanker 10 x toename; Chinese vrouwen naar San
Francisco, borstkanker 5x toename (tot 40 jaar) *
• Er zijn gebieden in de wereld waar kanker veel minder voorkomt (India,
China, Japan…), gebieden met traditioneel keukens.
* Waterhouse, JC et al. Cancer
incidence in 5 continents, WHO
IARC press, 1982

9. Verdeling van kanker over de wereld
Conclusie: kanker is vooral een Westerse ziekte
veroorzaakt door voeding, leefstijl en milieu

10. Voedselkloof tussen het Westen en het Oosten
• Voedsel is energie
• Weinig fruit en groenten
• Veel vlees, veel suiker
• Veel fast-food
• Industriële productie (winst)
• Voedsel bevordert gezondheid
• Veel groente, fruit
• Vegetarisch of vis
• Traditionele bereiding
• Traditionele productie (kwaliteit)

11. Groente en fruit maken het verschil
• Uit 80% van alle studies blijkt dat mensen die het minste fruit en groente
eten, 2x zoveel kans hebben om kanker te krijgen dan mensen die er het meest
van eten.
• Grote Engelse studie* (2014): Hoe meer fruit en groente je eet, des te
lager de kans op overlijden.
– 7 + porties per dag verlaagt risco om te sterven met 42% (vergeleken met 1)
– 7+ (2 x 150 g fruit + 5 x 75 g groente), verlaagt significant het risico om te
sterven aan kanker en hart en vaatziektes.
* Fruit and vegetable consumption
and all-cause, cancer and CVD
mortality: analysis of Health Survey
for England data
Oyinlola Oyebode, Vanessa Gordon-
Dseagu, Alice Walker, Jennifer S Mindell
J Epidemiol Community Health
doi:10.1136/jech-2013-203500

12. Groente en fruit maken het verschil - metastudies
Onderzochte
voedingsstof
Aantal
onderzoeken
% onderzoeken dat wijst
op verminderd risico
groenten 74 80 %
fruit 56 64 %
Broccoli, kool… 55 69 %
Knoflook, ui, prei.. 35 77 %
bladgroenten 88 77 %
wortels 73 81 %
tomaten 51 71 %
citrusvruchten 41 66 %

13. Planten maken stoffen om zich te verdedigen
• Planten kunnen niet vluchten
• Verdediging door high tech chemische oorlogsvoering (2,4 miljard
jaar ontwikkeling)
• Antibacterieel, insecten-dodend, anti-schimmel……
• Vele stoffen zijn ook kanker werend
• Voorbeeld: TAXOL

14. Sommige groentes, kruiden & fruit zijn zeer effectief
Geur, Kleur, Smaak!

16. Niet alle groentes, specerijen & fruit zijn effectief

17. Nutricijnen
• Groente, vrucht, specerij, drank, gistingsprodukt – dat een of
enkele stoffen bevat die kanker werend werken.
• Werken preventief als onderdeel van dagelijks
voedingspatroon!

18. Kanker ontstaat na lang proces van mutaties
Aantal kanker cellen 1 1000+ 1.000.000 – 1.000.000.000
INITIATIE PROMOTIE PROGRESSIE
Chronische
ontstekingen
Angiogenese
Mensen met
oncogenen - - - - Gezond lichaam

19. Vrijwel iedereen heeft slapende ongevaarlijke
microtumoren
• 98% in schildklier
• 1/3e vrouwen (40-50 jr) in borst,
• 2/5e mannen (40-50 jr) in prostaat

20. Kanker zoveel mogelijk voorkomen door ongunstige
omstandigheden voor de groei van tumoren

21. Nutricijnen vallen kankercellen en latente minitumoren aan
voordat ze kwaadaardig worden.
PREVENTIE (elke dag)

22. Nutricijnen voor preventieve chemotherapie!
Enkele preventieve activiteiten Voorbeeld voedingsmiddel
Uitschakelen kankerverwekkende stoffen Kool, knoflook, ui
Zet cellen aan tot zelfmoord Kurkuma
Remt celgroei Pure chocolade
Remt ontstekingen Kurkuma, Omega3 vetten
Remt vorming bloedvaten naar
Groene thee, fruit
microtumoren
Blokkeren receptoren van
hormoonafhankelijke tumoren
Soja, zeealgen
Versterkt immuunsysteem Paddenstoelen
Versterkt werking van antikankermedicijnen Citrusvruchten

23. Gezonde keuzes in de praktijk

24. Groene thee
• Bevat “catechinen” die vorming bloedvaten naar tumoren tegengaan: een
van de krachtigste antikanker nutricijnen
• Veel publicaties, wordt veel gedronken in landen met lage kanker aantallen
• Japanse groene thee bevat de meeste stoffen, bv. Sencha.
• Kook water, 2 minuten afkoelen; Laat 2 TL losse thee (2 gram) 10 minuten
trekken.
• Drink de thee binnen 1 uur op, 3 kopjes per dag is voldoende.

25. Kurkuma en gember
• Bevatten de krachtigste ontstekingsremmers uit de natuur.
• Kurkuma is waarschijnlijk de reden waarom diverse soorten
kanker in India minder voorkomen
1. Voeg kurkuma altijd toe aan olijfolie (bakken, salades, soep)
2. Voeg altijd zwarte peper aan olie/kurkuma mengsel toe en
meng, dit bevordert sterk de opname door darmen.
3. Verse gember in gerechten of thee (met kaneel, peper,
kruidnagels).

26. Knoflook, ui, prei
• Bevat zwavelhoudende stoffen (geur en smaak) die beschermen
tegen de schade van kankerverwekkende stoffen.
• Remmen groei en zetten aan tot zelfmoord van kankercellen .
• Verse knoflook is het krachtigst .
• De beschermende stoffen worden gevormd na het pletten
van de teentjes, 10 minuten laten staan voor het verwerken
in het gerecht.

27. Koolsoorten: de kruisbloemigen
• Broccoli, bloemkool, spruitjes, blad kool….
• De meest actieve kanker werende groente
• Sterke studie effecten gezien op borstkanker en blaaskanker.
• Voor optimale werking, de groente kort koken, stomen of wokken.
• Tijdens het eten goed kauwen om plantcellen te verbrijzelen: de
stoffen komen pas vrij als ze in contact komen met andere stoffen
uit andere celdelen.

28. Tomaat is goed voor de prostaat
• In 71% van 51 studies werd een verminderd risico gezien op
prostaatkanker (tot 25%) .
• Bereiding is belangrijk:
– Tomaten in vet stoven, dus samen met olijfolie
– Liefst met schil

29. Frambozen, blauwe bessen, aardbeien, cranberries
Steenvruchten (peer, appel, pruimen, kersen, dadels, avocado)
• Vers of ingevroren verwerken in ontbijt of smoothies

30. Paddenstoelen, zeewier, kruiden/specerijen
peper, kruidnagel, gember, kurkuma,
mint, munt, tijm, marjolein, oregano, basilicum,
rozemarijn, peterselie, komijn, venkel, anijs, kervel,
kaneel……

31. Vetten
Peter Haima, 29maart 2014

32. Omega 3 en Omega 6
• Meervoudig onverzadigd vetten, inname via voeding is nodig
• Verhouding 1:1 is zeer belangrijk voor balans in lichaam
– Omega 6: bevordert ontstekingen
– Omega 3: vermindert ontstekingen
• Ontstekingen bevorderen kankercellen (maken groeifactoren waar
kankercellen dankbaar gebruik van maken)

33. De Omega 3/6 verhouding in vetten, vlees en
zuivel is dramatisch veranderd van 1:1 naar 1:50.
Oorzaak: vee krijgt onnatuurlijk voedsel

35. Omega 3/6 in de praktijk
• Beperk inname omega 6 (etiketten lezen):
– Geen zonnebloem of mais olie
• NEEM wel:
• Olijfolie
• Kaas, zuivel en eieren van gras gevoerde dieren
(“weidegang” evt. biologisch, omega 3 eieren)
• Vette vis (kleine vissen: ansjovis, sardines, zalm)
• Lijnzaad (vers malen); walnoten;
• Evt. Omega 3 pillen

36. SUIKER
• Industriële voedingsmiddelen bevatten veel snelle suikers
– Smaakmaker om slechte kwaliteit te camoufleren
– Geraffineerd meel, suiker, snacks , frisdranken > snelle suikers
– Fructose siroop (fruitsuiker)
• Remt honger gevoel niet, Lichaam zet 30% om in vet,
giftig voor lever (net als alcohol)
Hoge bloedsuiker > insuline groei factor (IGF-1) > groei kankercellen
 Agressieve en invasieve kankercellen zijn verslaafd aan suiker
 Overgewicht door suikerconsumptie, verhoogt kans op kanker

37. Voorkom suiker & insuline pieken
• Liever geen suiker in koffie/thee
• Suikervervangers (Stevia……), geprakte banaan
• Meergranen-/speltbrood, volkoren/spelt pasta, zoete aardappels
• (Basmati) zilvervliesrijst, quinoa
• Havermout, peulvruchten
• Vers fruit, chocolade (>70%)
• Water met citroen/sinaasappel i.p.v. frisdrank
• Let op etiketten (Light producten)

38. Kant en klaar produkten 
• Voedselproducenten zijn uit op maximale
winst, dus minimale kostprijs
• Steeds meer voedselschandalen
KRO’s Keuringsdienst van Waarde: groene
en zwarte thee van Lipton bevat suiker
23 januari 2014
NVWA: zorgen over toename
voedselschandalen
UTRECHT – maart 2014
Het toegenomen aantal incidenten in de Nederlandse voedselsector baart de Nederlandse

39. Rode biet
• Bevatten hoge concentraties bètacyanine’, een plantaardig
pigment
• Antioxidant, ontstekingsremmend, ontgiftigend.
• In laboratorium studies erg effectief tegen vele kankersoorten
• Bereiding: stomen of roerbakken omdat bètacyanines snel
uiteenvallen.

40. Soja (soja(bonen), sojamelk, tofu, miso)
• Verhindert lichaamshormonen om kankercellen te stimuleren die
hormoonafhankelijk zijn (borst en prostaat).
• Lijkt op tamixofeen (gebruikt bij reguliere antihormoontherapie)
• Hoge consumptie in Azië wordt gezien als belangrijkste reden
waarom borst en prostaatkanker daar veel minder voorkomen

41. Controverse rond soja
• Bij proefdieren stimuleert hoge concentratie isoflavonen
borstkanker.
• Leidt tot veel discussie over het gebruik van soja pillen voor vrouwen
die borstkanker hebben gehad.
• Consensus: natuurlijk soja is veilig , het gebruik van
supplementen (hoge concentraties isoflavonen) wordt afgeraden.
• Voor vrouwen die borstkanker hebben/hadden, matig gebruik (50-
100 gram per dag) en niet in combinatie met tamixofeen.

42. Pure chocolade (> 70%)
Rode wijn
• Bevatten stoffen die sterk kanker-werend zijn
• 20 gram chocolade per dag, zonder melk!
• 1-2 glazen wijn (125 ml) per dag voor mannen
en 1 glas/dag voor vrouwen

43. Inspiratie door de drie beroemde keukens

44. Samengevat - 1
• Diagnose kanker is de uitkomst van een lang proces (10-tallen
jaren)’’
• Kanker is chronische: de meeste volwassenen hebben slapende
microtumoren die zich niet kwaadaardige worden.
• Een ongezonde levensstijl en voeding bevordert, gezonde
levensstijl en voeding remt het ontstaan van tumoren.
• Fruit, groente en specerijen maken het verschil: Hoe meer fruit
en groente, des te lager de kans op het krijgen van kanker.
• Bepaalde groentes en fruit zijn erg effectief (knoflook, kool,
kurkuma, groene thee, blauwe bessen……..).

45. Samengevat – 2
• Voedingsmiddelen kiezen die het meest effectief zijn en met juiste
bereidingswijze.
• Vers fruit en groente, kruiden (kleur, smaak en geur); Evt. biologisch.
• Keuze oliën, boter, vlees, vis, melk, kaas, eieren is erg belangrijk (omega 3/6
balans)
– Het liefst van gras gevoerde dieren, biologisch.
– geen zonnebloem- mais of arachide olie; neem olijfolie of raapolie
– Neem voor bakken en braden de juiste variant.
– Elke dag lijnzaad
• Zo weinig mogelijk kant en klaar producten.
• Voorkom overgewicht en teveel (snelle) suikers (volkoren produkten).
• Matig met vlees, m.n. rood vlees (alle vlees behalve kip en gevogelte)

46. Samengevat - samengevat
• Gezond worden/blijven heb je voor een belangrijk deel zelf in
de hand
• Gezonde voeding en bewust leven dragen hieraan bij.
• Groente, fruit en specerijen bevatten kanker werende stoffen
• Gezond voedingspatroon bevat:
– veel groente en fruit, regelmatig vis/gezonde vetten,
peulvruchten, volkoren producten, zuivel van dieren die natuurlijk zijn
gevoerd, groene thee en specerijen, veel geur, kleur en smaak.
– weinig (rood) vlees, suiker , geraffineerd meel, kant en klaar producten
• Ruime keuze, om lekker en gezond te eten
• Bestaande recepten zijn makkelijk aan te passen

47. Boodschappenlijst tegen kanker (Dr. David Serban Schreiber)

48. De meest effectieve
voedingsmiddelen
en bereiding

49. Gezondheid is meer dan fysieke voeding!
Gezonde voeding Ongezonde voeding
Gezonde mensen X
Ongezonde mensen X
• Ontspannen/Stress (trauma’s)
• Gelukkig/ongelukkig
• Sociale contacten ja/nee
• Geloof in genezing ja/nee
• Geloof in eigen kracht/slachtoffer
• Wonden uit het verleden geheeld/nog actief
• Yoga/Mindfulness
• Praatgroep
• Familie opstellingen
• Coaching
• Therapie
• ………………………….
• “Stappenplan”
x
x

50. Stress ombuigen, maakt gezond!
• Stress: enorme negatief effect op immuunsysteem en gezondheid.
• Ontspanningstechnieken hebben een enorme positieve invloed.
• Krachtige methodes bestaan al 3000 jaar:
Yoga, Meditatie, Qi Gong, Tai Chi
• 2008/14 wetenschappelijke studies:
– Yoga, meditatie en mantra’s beoefening voor 8 weken
– Circa 900 gezonde genen aangeschakeld, 700 ongezonde uitgeschakeld
– Betrokken bij immuunsysteem, ontsteking, stress, insuline afgifte.
– Bloeddruk, hartslag, ademhaling verbeterden
1 PLoS One, 2008; 3: e2576
2 PLoS One, 2013; 8: e62817

51. Vraag en antwoord
Peter Haima, 29maart 2014