sabat.pptx

1. ‫ساباط‬ ‫برسی‬ ‫محیطی‬ ‫شرایط‬ ‫تنظیم‬ ‫استاد‬ : ‫مظهری‬ ‫ابراهیم‬ ‫دکتر‬ ‫گیتی‬ ‫پگاه‬ ‫تحصیلی‬ ‫سال‬ 99 - 400

2. ‫معنی‬ ‫لغوی‬ ‫و‬ ‫ریشه‬ ‫واژه‬ ‫ساباط‬ : ‫واژه‬ ‫ساباط‬ ‫در‬ ‫لغت‬ ‫به‬ ‫معنای‬ ،‫ایوان‬ ‫سایبان‬ ‫یا‬ ‫پیشگاه‬ ‫خانه‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . ‫ساباط‬ ‫در‬ ‫زبان‬ ‫فارسی‬ ‫دارای‬ ‫ریشهای‬ ‫کهن‬ ‫است‬ . ‫بخش‬ ‫اول‬ ‫آن‬ « ‫سا‬ » ‫بهمعنای‬ ‫آسایش‬ ‫و‬ ‫بخش‬ ‫دوم‬ ‫آن‬ « ‫باط‬ » ‫نمودار‬ ،‫ساختمان‬ ‫آبادی‬ ‫و‬ ‫عمارت‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫نوع‬ ‫معماری‬ ‫خاص‬ ‫مناطق‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫هوای‬ ‫گرمسیر‬ ‫و‬ ‫کویری‬ ‫است‬ ‫تا‬ ‫با‬ ‫انداختن‬ ‫سایه‬ ‫و‬ ‫ایجاد‬ ‫مسیری‬ ‫خنک‬ ‫برای‬ ،‫رهگذران‬ ‫آنها‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫شدت‬ ‫تابش‬ ‫نور‬ ‫خورشید‬ ‫و‬ ‫گرما‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫معابر‬ ‫محافظت‬ ‫کند‬ .

3. ‫تعریف‬ ‫ساباط‬ : ‫کوچه‬ ‫ای‬ ‫سرپوشیده‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫شهرهای‬ ‫گرمسیری‬ ‫و‬ ‫سردسیری‬ ‫به‬ ‫چشم‬ ‫می‬ ‫خورد‬ . ‫در‬ ‫شهرهای‬ ‫گرمسیری‬ ‫مجبور‬ ‫بودند‬ ‫کوچه‬ ‫را‬ ‫تنگ‬ ‫و‬ ‫دی‬ ‫وار‬ ‫را‬ ‫بلند‬ ‫بگیرند‬ ‫و‬ ‫برای‬ ‫ایجاد‬ ‫سایه‬ ‫ساباط‬ ‫می‬ ‫گذاشتند‬ . ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫در‬ ‫استانهایی‬ ‫مانند‬ ،‫یزد‬ ،‫کرمان‬ ‫اصفهان‬ ‫و‬ ،‫خوزستان‬ ‫خراسان‬ ‫ج‬ ‫نووبی‬ ‫و‬ .... ‫یافت‬ ‫میشوند‬ . ‫همچنین‬ ‫ساباتها‬ ‫در‬ ‫گذرها‬ ‫و‬ ‫معبرها‬ ‫فضاهایی‬ ‫سرپوشیده‬ ‫و‬ ‫پل‬ ‫گونه‬ ‫در‬ ‫داخل‬ ‫شهرها‬ ‫هستند‬ ‫که‬ ‫بر‬ ‫اساس‬ ‫نیازهای‬ ‫زیستی‬ ‫انسان‬ ‫طراح‬ ‫ی‬ ‫شده‬ ‫اند‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫بهبود‬ ‫شرایط‬ ‫زندگی‬ ‫انسان‬ ‫و‬ ‫آسایش‬ ‫آن‬ ‫نقش‬ ‫دارند‬ . ‫عابر‬ ‫اقلیم‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫و‬ ‫کویری‬ ‫پس‬ ‫از‬ ‫گذر‬ ‫از‬ ‫کوچه‬ ‫های‬ ‫پر‬ ‫پیچ‬ ‫و‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫گرمای‬ ‫طاقت‬ ‫فرسای‬ ‫تابستان‬ ‫به‬ ‫فضایی‬ ‫نیمه‬ ‫باز‬ ‫مسقف‬ ،‫میرسد‬ ‫نفسی‬ ‫تازه‬ ،‫میکند‬ ‫لحظه‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫مکان‬ ‫توقف‬ ،‫میکند‬ ‫نف‬ ‫سی‬ ‫تازه‬ ،‫میکند‬ ‫از‬ ‫سایه‬ ‫ای‬ ‫خنک‬ ‫بهره‬ ‫می‬ ‫برد‬ ‫و‬ ‫سپس‬ ‫به‬ ‫راه‬ ‫خود‬ ‫ادامه‬ ‫میدهد‬ . ‫عالوه‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫گرفتن‬ ‫طراحی‬ ‫ساباط‬ ‫بر‬ ‫اساس‬ ‫بهبود‬ ‫شرایط‬ ‫زیست‬ ‫ی‬ ،‫انسان‬ ‫یکی‬ ‫دیگر‬ ‫از‬ ‫نقش‬ ‫های‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫پایدار‬ ‫کردن‬ ‫بلوک‬ ‫های‬ ‫اطراف‬ ‫خود‬ ‫هستند‬ .

4. ‫پیرنیا‬ ، ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫اینگونه‬ ‫تعریف‬ ‫کرده‬ ‫است‬ : ‫ساختمانی‬ ‫میانراهی‬ ‫برای‬ ‫آسایش‬ ‫کوتاه‬ ‫مسافران‬ . ‫بدینگونه‬ ‫که‬ ‫بخشی‬ ‫از‬ ،‫راه‬ ‫سرپوشیده‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫سوی‬ ‫آن‬ ‫چند‬ ‫اتاق‬ ‫یا‬ ‫سکو‬ ( ‫صفه‬ ) ‫داشته‬ ‫است؛‬ ‫همچون‬ ‫یک‬ ‫راسته‬ ‫بازار‬ . ‫همو‬ ‫به‬ ‫بیشتر‬ ‫زبانهای‬ ،‫خاوری‬ ،‫باختری‬ ‫آرامی‬ ‫عنوان‬ ‫میکند‬ ‫که‬ ‫واژه‬ ‫ی‬ ‫ساباط‬ ‫تقریبا‬ ‫فرنگی‬ ‫و‬ ‫تازی‬ ‫رفته‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫فارسی‬ ‫ریشهی‬ ‫كهن‬ ‫دارد؛‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫دو‬ ‫بخش‬ ( ‫سا‬ (+) ‫بات‬ ) ‫برابر‬ ( ‫آسایش‬ (+) ‫ساختمان‬ ) ‫درست‬ ‫شده‬ ‫است‬ . ‫پسوند‬ ‫بات‬ ‫در‬ ‫برخی‬ ‫واژهها‬ ، ‫چون‬ ‫ربات‬ ‫و‬ ‫كاربات‬ ‫و‬ ‫خرابات‬ ‫نیز‬ ‫آمده‬ ‫است‬ . ‫ساباط‬ ‫روی‬ ‫هم‬ ‫رفته‬ ‫به‬ ‫جای‬ ‫آسایشگاه‬ ‫و‬ ‫استراحتگاه‬ ‫امروز‬ ‫بهکار‬ ‫میرفته‬ ‫است‬ ‫؛‬ ‫همچنین‬ ‫به‬ ‫کلیهی‬ ‫بناهایی‬ ‫که‬ ‫بهمنظور‬ ‫آسو‬ ‫دن‬ ‫برپا‬ ‫میشده‬ ، ‫چه‬ ‫در‬ ‫شهر‬ ‫و‬ ‫چه‬ ‫در‬ ‫بیرون‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫اطاق‬ ‫میشده‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫شهرستانهای‬ ‫جنوبی‬ ‫ایران‬ ‫هنوز‬ ‫هم‬ ‫این‬ ‫واژه‬ ‫درست‬ ‫در‬ ‫جای‬ ‫خود‬ ‫بهکار‬ ‫میرود‬ . ‫بابک‬ ‫اسالمی‬ ‫مجاوری‬ ‫استاد‬ ،‫معماری‬ ‫با‬ ‫بیان‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫بسیاری‬ ‫از‬ ‫شهرهای‬ ‫اصیل‬ ‫کویری‬ ‫شاهد‬ ‫مسقف‬ ‫بودن‬ ‫بخشی‬ ‫از‬ ‫کوچه‬ ‫هستیم‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫آن‬ « ‫ساباط‬ » ،‫میگویند‬ ‫در‬ ‫تعریف‬ ‫این‬ ‫سازه‬ ‫میگوید‬ : « ‫ساباط‬ » ‫به‬ ‫شکل‬ ،‫پل‬ ‫دو‬ ‫طرف‬ ‫کوچه‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫وصل‬ ‫میکند‬ ‫و‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫زیر‬ ‫آن‬ ‫عبور‬ ‫میکنند‬ ‫و‬ ‫روی‬ ‫آن‬ ‫هم‬ ‫یا‬ ‫خالی‬ ‫است‬ ‫یا‬ ‫در‬ ‫قسمت‬ ،‫باالیی‬ ‫اتاقکی‬ ‫ساخته‬ ‫شده‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫بسیاری‬ ‫از‬ ‫اوقات‬ ‫محل‬ ‫جمع‬ ‫شدن‬ ‫اعضای‬ ‫یک‬ ‫محله‬ ‫در‬ ‫منزل‬ ‫بزرگ‬ ‫محل‬ ‫است‬ . « ‫ساباط‬ » ‫که‬ ‫به‬ ‫عنوان‬ ‫یک‬ ‫شاهک‬ ‫ار‬ ‫معماری‬ ‫ایرانی‬ ‫در‬ ‫همه‬ ‫جای‬ ‫دنیا‬ ‫شناخته‬ ،‫شده‬ ‫از‬ ۳ ‫ُعد‬‫ب‬ ،‫عملکردی‬ ‫سازهای‬ ‫و‬ ،‫زیباییشناسی‬ ‫قابل‬ ‫بررسی‬ ‫است‬ . ‫نعیما‬ ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫دزفول‬ ‫شهر‬ ‫آجر‬ ، ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫اتاق‬ ‫باالی‬ ‫گذر‬ ‫دانسته‬ ‫که‬ ‫ساخت‬ ‫آن‬ ‫عالوه‬ ‫بر‬ ‫رفع‬ ‫نیازهای‬ ‫معمارانه‬ ، ‫جنبه‬ ‫های‬ ‫اقلیمی‬ ‫را‬ ‫نیز‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫دارد‬ . ‫س‬ ‫لطانزاده‬ ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫فضاهای‬ ‫شهری‬ ‫در‬ ‫بافت‬ ‫های‬ ‫تاریخی‬ ، ‫اتاق‬ ‫سرپوشیده‬ ‫روی‬ ‫راه‬ ‫را‬ ‫ساباط‬ ‫دانسته‬ ‫است‬ . ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫نایین‬ ‫شهر‬ ‫هزاره‬ ‫های‬ ‫تاریخی‬ ، ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫ب‬ ‫خش‬ ‫معرفی‬ ‫فضاهای‬ ‫شهری‬ ‫نایین‬ ، ‫قسمت‬ ‫معابر‬ ‫همسایگی‬ ‫مورد‬ ‫مطالعه‬ ‫قرار‬ ‫داده‬ ‫و‬ ‫آنرا‬ ‫فضای‬ ‫سر‬ ‫پوشیده‬ ‫روی‬ ‫معبر‬ ‫مینامد‬ ‫که‬ ‫غالبا‬ ‫نقش‬ ‫همسایگی‬ ‫دارن‬ ‫د‬ . ‫قبادیان‬ ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫بررسی‬ ‫اقلیمی‬ ‫ابنیه‬ ‫سنتی‬ ‫ایران‬ ، ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫اتاق‬ ‫باالی‬ ‫گذر‬ ‫نامیده‬ ‫و‬ ‫اشارات‬ ‫مختصری‬ ‫نیز‬ ‫به‬ ‫تفاوتهای‬ ‫اقلیمی‬ ‫ساباط‬ ‫میکند‬ . ‫توسلی‬ ‫داالن‬ ‫و‬ ‫گذر‬ ‫سر‬ ‫پوشید‬ ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫ساخت‬ ‫شهر‬ ‫در‬ ‫اقلیم‬ ‫گرم‬ ‫وخشک‬ ، ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫مشخصا‬ ‫میداند‬ . ‫ساباط‬ ‫تعریف‬ : ‫خورد‬ ‫می‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫سردسیری‬ ‫و‬ ‫گرمسیری‬ ‫شهرهای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫سرپوشیده‬ ‫ای‬ ‫کوچه‬ . ‫دیوار‬ ‫و‬ ‫تنگ‬ ‫را‬ ‫کوچه‬ ‫بودند‬ ‫مجبور‬ ‫گرمسیری‬ ‫شهرهای‬ ‫در‬ ‫گذاشتند‬ ‫می‬ ‫ساباط‬ ‫سایه‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫بگیرند‬ ‫بلند‬ ‫را‬ . ‫و‬ ‫جنووبی‬ ‫خراسان‬ ،‫خوزستان‬ ‫و‬ ‫اصفهان‬ ،‫کرمان‬ ،‫یزد‬ ‫مانند‬ ‫استانهایی‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫ساباط‬ .... ‫میشوند‬ ‫یافت‬

5. ‫نمود‬ ‫ذکر‬ ‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫میتوان‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫ساباط‬ ‫ایجاد‬ ‫دالیل‬ ‫معماری‬ ‫ساختار‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ : ‫بان‬ ‫سایه‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫اقلیمی‬ ‫عنصر‬ ‫بادشکن‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫اقلیمی‬ ‫عنصر‬ ‫بناها‬ ‫استحکام‬ ‫جهت‬ ‫ای‬ ‫سازه‬ ‫عنصر‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫فرهنگی‬ ‫کارکردی‬ ‫عنصر‬

6. ‫نقش‬ ‫اجتماعی‬ ‫ساباط‬ : ‫عالوه‬ ‫بر‬ ‫کارکردهای‬ ،‫فیزیکی‬ « ‫ساباط‬ » ‫کارکردهای‬ ‫دیگری‬ ‫هم‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫مراتب‬ ‫از‬ ‫نوع‬ ‫اول‬ ‫با‬ ‫تر‬‫اهمیت‬ ‫محسوب‬ ‫شود‬‫می‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫کارکردهای‬ ‫ف‬ ‫رهنگی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ‫آن‬ ‫است‬ . ‫به‬ ‫گفته‬ ‫دکتر‬ ،‫پیرنیا‬ ‫پیوستگی‬ ‫و‬ ‫یکپارچگی‬ ‫که‬ ‫ساباط‬ ‫در‬ ‫های‬‫خانه‬ ‫یک‬ ‫محله‬ ‫ایجاد‬ ،‫کرد‬‫می‬ ‫موجب‬ ‫همدلی‬ ‫ساکنان‬ ‫آنجا‬ ‫شد‬‫می‬ . ‫در‬ ‫گذش‬ ‫ته‬ ‫ساباط‬ ‫محلی‬ ‫برای‬ ‫تجمع‬ ‫ساکنان‬ ‫محله‬ ‫به‬ ‫شمار‬ ‫آمد‬‫می‬ ‫و‬ ‫همین‬ ،‫تجمعات‬ ‫سبب‬ ‫آگاهی‬ ‫افراد‬ ‫محله‬ ‫از‬ ‫احوال‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫پی‬ ‫بردن‬ ‫به‬ ‫مشکالت‬ ‫یکدیگر‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫نتیج‬ ‫ه‬ ‫حل‬ ‫ها‬‫گرفتاری‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫همدیگر‬ ‫شد‬‫می‬ . ‫همچنین‬ ‫هنگامی‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫زیر‬ ‫یک‬ ‫ساباط‬ ‫عبور‬ ،‫کنیم‬‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫ای‬‫سایه‬ ‫که‬ ‫ناگهان‬ ‫به‬ ‫وجود‬ ،‫آید‬‫می‬ ‫سبب‬ ‫شود‬‫می‬ ‫ناخودآگاه‬ ‫سر‬ ‫خود‬ ‫را‬ ‫خم‬ ‫کنیم‬ ‫و‬ ‫این‬ ‫یعنی‬ ‫گذشتن‬ ‫از‬ ‫ّت‬‫ی‬‫من‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫میان‬ ‫رفتن‬ ‫غرور‬ !

7. ‫نقش‬ ‫سازه‬ ‫ای‬ ‫ساباط‬ : ‫در‬ ‫هایی‬‫ساباط‬ ‫که‬ ‫سقف‬ ‫مسطح‬ ،‫دارند‬ ‫از‬ ‫تیرهای‬ ‫چوبی‬ ‫و‬ ‫حصیر‬ ‫برای‬ ‫نگهداری‬ ‫وزن‬ ‫سقف‬ ‫استفاده‬ ‫شد‬‫می‬ ‫و‬ ‫دو‬ ‫دیواری‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫امتداد‬ ‫کوچه‬ ،‫بود‬ ‫نقش‬ ‫دیوارهای‬ ‫حمال‬ ‫یا‬ ‫باربر‬ ‫را‬ ‫ایفا‬ ‫کرد‬‫می‬ . ‫اما‬ ‫هایی‬‫ساباط‬ ‫که‬ ‫طاق‬ ،‫داشت‬ ‫با‬ ‫توجه‬ ‫به‬ ‫مسائل‬ ‫استاتیکی‬ ‫به‬ ‫خوبی‬ ‫توانست‬‫می‬ ‫وزن‬ ‫سقف‬ ‫را‬ ‫هرچقدر‬ ‫هم‬ ‫که‬ ‫سن‬ ‫گین‬ ،‫بود‬ ‫به‬ ،‫ها‬‫ستون‬ ‫دیوارها‬ ‫و‬ ‫سپس‬ ‫به‬ ‫زمین‬ ‫منتقل‬ ‫کند‬ . ‫روش‬ ‫آجرچینی‬ ‫این‬ ‫ها‬‫سقف‬ ‫هم‬ ‫اغلب‬ ‫به‬ ‫صورت‬ ‫رومی‬ ‫انجام‬ ‫شد‬‫می‬ . ‫بسیاری‬ ‫از‬ ‫ها‬‫ساباط‬ ‫فقط‬ ‫بار‬ ‫سقف‬ ‫خود‬ ‫را‬ ‫تحمل‬ ‫کردند‬‫می‬ ‫و‬ ‫ا‬‫ال‬‫احتما‬ ‫مسیری‬ ‫اند‬‫بوده‬ ‫که‬ ‫های‬‫خانه‬ ‫دو‬ ‫طرف‬ ‫کوچه‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫پیوند‬ ،‫دادند‬‫می‬ ‫اما‬ ‫بعضی‬ ‫ها‬‫ساباط‬ ‫روی‬ ‫سقفشان‬ ‫کاربری‬ ‫مسکونی‬ ‫اند‬‫داشته‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ال‬‫معمو‬ ‫اتاقی‬ ‫با‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫بازشو‬ ‫و‬ ‫دارای‬ ‫اندازی‬‫چشم‬ ‫مناسب‬ ‫به‬ ‫کوچه‬ ‫بوده‬ ‫است‬ . ‫بابک‬ ‫اسالمی‬ ‫مجاوری‬ ‫در‬ ‫تحلیل‬ « ‫ساباط‬ » ‫از‬ ‫بعد‬ ،‫ای‬‫سازه‬ ‫گوید‬‫می‬ : ‫ها‬‫ساباط‬ ‫با‬ ‫پیشگیری‬ ‫از‬ ‫رانش‬ ‫ها‬‫ستون‬ ‫و‬ ‫کالبد‬ ‫بناهای‬ ‫دوطرف‬ ،‫کوچه‬ ‫باعث‬ ‫پایداری‬ ‫ها‬‫ساختمان‬ ‫و‬ ‫همچنین‬ ‫حفظ‬ ‫دیوار‬ ‫بدنه‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫بودند‬ ‫و‬ ‫عمال‬ ‫به‬ ‫صورت‬ ‫یک‬ ‫لغاز‬ ( ‫آمدگی‬‫پیش‬ ‫قسمتی‬ ‫از‬ ‫دیوار‬ ‫در‬ ‫محل‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫پنجره‬ ) ‫افقی‬ ‫و‬ ‫پل‬ ‫ای‬‫سازه‬ ‫کار‬ ‫برد‬ ‫داشت‬ . ‫عالوه‬ ‫بر‬ ،‫این‬ ‫با‬ ‫به‬ ‫کارگیری‬ ،‫ساباط‬ ‫بسیاری‬ ‫از‬ ‫های‬‫لرزه‬ ‫ناشی‬ ‫از‬ ‫حرکت‬ ‫های‬‫پوسته‬ ‫ز‬ ‫مین‬ ‫در‬ ‫مناطق‬ ‫زلزله‬ ‫خیز‬ ،‫ایران‬ ‫با‬ ‫انتقال‬ ‫نیرو‬ ‫به‬ ‫میان‬ ،‫ها‬‫بدنه‬ ‫خنثی‬ ‫شد‬‫می‬ .

8. ‫نقش‬ ‫اقلیمی‬ ‫ساباط‬ : ‫دکتر‬ ‫پیرنیا‬ ‫درباره‬ ‫دالیل‬ ‫انتخاب‬ ‫شیوه‬ ‫معماری‬ ‫ها‬‫ساباط‬ ‫در‬ ‫شهرهای‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫کویری‬ ‫ایران‬ ‫گوید‬‫می‬ : ‫یکی‬ ‫از‬ ‫کارکردهای‬ ‫اصلی‬ ،‫ساباط‬ ‫ه‬ ‫دیه‬ ‫کردن‬ ‫سایه‬ ‫و‬ ‫فضایی‬ ‫نک‬ُ‫خ‬ ‫به‬ ‫عابرانی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫پس‬ ‫از‬ ‫عبور‬ ‫از‬ ‫های‬‫کوچه‬ ،‫طوالنی‬ ‫آن‬ ‫هم‬ ‫در‬ ‫گرمای‬ ‫دهنده‬‫آزار‬ ‫و‬ ‫طاقت‬ ‫فرسای‬ ‫جنوب‬ ‫ایران‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫آن‬ ‫پناه‬ ‫اند‬‫آورده‬ . ‫درجه‬ ‫حرارت‬ ‫فضای‬ ‫زیر‬ ‫ساباط‬ ‫چه‬ ‫در‬ ‫تابستان‬ ‫و‬ ‫چه‬ ‫در‬ ‫زمستان‬ ‫همیشه‬ ‫مطلوب‬ ،‫است‬ ‫به‬ ‫ای‬‫گونه‬ ‫که‬ ‫در‬ ،‫تابستان‬ ‫اختال‬ ‫ف‬ ‫دمای‬ ‫درون‬ ‫و‬ ‫بیرون‬ ‫ساباط‬ ‫سبب‬ ‫ایجاد‬ ‫کوران‬ ‫هوا‬ ‫و‬ ‫تر‬‫نک‬ُ‫خ‬ ‫شدن‬ ‫هوای‬ ‫درون‬ ‫ساباط‬ ‫نسبت‬ ‫به‬ ‫بیرون‬ ‫آن‬ ‫شود‬‫می‬ . ‫ولی‬ ‫در‬ ‫زمستان‬ ‫به‬ ‫دلیل‬ ‫محصورتر‬ ‫بودن‬ ‫فضای‬ ‫درون‬ ‫ساباط‬ ‫نسبت‬ ‫به‬ ،‫بیرون‬ ‫هوای‬ ‫داخل‬ ‫گرمتر‬ ‫از‬ ‫محیط‬ ‫خارج‬ ‫آن‬ ‫است‬ .

9. ‫ساباط‬ ‫در‬ ‫مناطق‬ ،‫کویری‬ ‫مرکز‬ ‫و‬ ‫جنوب‬ ‫ایران‬ ‫با‬ ‫توجه‬ ‫به‬ ‫شرایط‬ ‫اقلیمی‬ ‫فالت‬ ‫مرکزی‬ ‫ایران‬ ‫و‬ ‫شهرهایی‬ ‫همانند‬ ،‫کرمان‬ ،‫یزد‬ ‫دزفول‬ ‫و‬ ... ‫که‬ ‫بیشترین‬ ‫تعداد‬ ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫معماری‬ ‫شهری‬ ‫خود‬ ‫جای‬ ‫داده‬ ‫ان‬ ‫د‬ . ‫پیش‬ ‫آمدگی‬ ‫سایبان‬ ‫ها‬ ‫در‬ ‫ساختمانها‬ ،‫را‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫ورود‬ ‫تابش‬ ‫مستقیم‬ ‫خورشید‬ ‫به‬ ‫داخل‬ ‫جلوگیری‬ ،‫میکند‬ ‫میتوان‬ ‫بر‬ ‫روی‬ ‫کل‬ ‫دیوار‬ ‫ادامه‬ ‫داد؛‬ ‫بدین‬ ‫وسیله‬ ‫و‬ ‫با‬ ‫افتادن‬ ‫سایه‬ ‫بر‬ ‫روی‬ ‫دیوار‬ ‫و‬ ‫پنهان‬ ‫شدن‬ ‫بخش‬ ‫باالی‬ ‫دیوار‬ ‫از‬ ‫تابش‬ ،‫خورشید‬ ‫تابش‬ ‫و‬ ‫خیرگی‬ ‫داخل‬ ‫خیابان‬ ‫به‬ ‫میزان‬ ‫چشمگیری‬ ‫کاهش‬ ‫می‬ ‫یابد‬ . ‫در‬ ‫تمامی‬ ‫تعار‬ ‫یف‬ ‫موجود‬ ‫در‬ ‫منابع‬ ‫معماری‬ ‫ایرانی‬ ‫همواره‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫بعنوان‬ ‫عنصر‬ ‫اقلیمی‬ ‫و‬ ‫سازهای‬ ‫از‬ ‫ویژگیهای‬ ‫منحصر‬ ‫بفرد‬ ‫زیست‬ ‫بوم‬ ‫های‬ ‫گرمسیر‬ ‫و‬ ‫کویری‬ ‫معرفی‬ ‫شده‬ ‫ان‬ ‫د‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫استان‬ ‫هایی‬ ‫مانند‬ ،‫کرمان‬ ،‫یزد‬ ‫اصفهان‬ ‫و‬ ‫خوزستان‬ ‫یافت‬ ‫میشوند‬ : " ‫میتوان‬ ‫گفت‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫در‬ ‫اصل‬ ‫منحصر‬ ‫به‬ ‫شهرهای‬ ‫کویری‬ ‫و‬ ‫جنوبی‬ ‫ایران‬ ‫هست‬ ‫و‬،‫ند‬ ‫در‬ ‫غیر‬ ‫اینگونه‬ ‫شهرها‬ ‫تنها‬ ‫از‬ ‫گونه‬ ‫ای‬ ‫ساباط‬ ‫کوچه‬ ‫طاقدار‬ ‫به‬ ‫چشم‬ ‫میخورد‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫آنجاها‬ ‫بیشتر‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫داالن‬ ‫معروف‬ ‫است‬ " . ‫عمده‬ ‫ترین‬ ‫دلیل‬ ‫ساخت‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫در‬ ‫اقلیم‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫تعریف‬ ‫عمده‬ ‫ترین‬ ‫دلیل‬ ‫ساخت‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ، ‫زاویه‬ ‫تابش‬ ‫عمود‬ ‫و‬ ‫مستقیم‬ ‫نور‬ ‫آفتاب‬ ‫خصوصا‬ ‫در‬ ‫فصول‬ ‫گرم‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫مناطق‬ ‫ذکر‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫همچنین‬ ‫وجود‬ ‫معضل‬ ‫بادهای‬ ‫موسمی‬ ‫دارای‬ ‫گرد‬ ‫و‬ ‫بار‬ ‫شن‬ ‫های‬ ‫ریز‬ ‫کویر‬ ‫می‬ ‫باشند‬ ‫که‬ ‫توسط‬ ‫ساباط‬ ‫خنثی‬ ‫میشوند‬ . ‫پایه‬ ‫و‬ ‫اساس‬ ‫مطالب‬ ‫و‬ ‫تعاریف‬ ‫فوق‬ ‫بر‬ ‫مبنای‬ ‫شرایط‬ ‫اقلیمی‬ ‫منطقه‬ ‫مورد‬ ‫بحث‬ ‫و‬ ‫کارآیی‬ ‫ساباط‬ ‫بعنوان‬ ‫یک‬ ‫سایبان‬ ‫دائمی‬ ‫موثر‬ ‫است‬ . ‫چرا‬ ‫که‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫گونه‬ ‫ای‬ ‫از‬ ‫سایبان‬ ‫های‬ ‫ثابت‬ ‫محسوب‬ ‫میشوند‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫در‬ ‫تمام‬ ‫فصول‬ ‫سال‬ ‫ثابت‬ ‫هستند‬ . ‫از‬ ‫این‬ ‫رو‬ ‫کارایی‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫نظر‬ ‫ایجاد‬ ‫سایه‬ ‫و‬ ‫نقطه‬ ‫آسایش‬ ‫به‬ ‫تغییرات‬ ‫روزانه‬ ‫و‬ ‫ساالنه‬ ‫موقعیت‬ ‫خورشید‬ ‫بستگی‬ ‫دارد‬ . ‫م‬ ‫عوابر‬ ‫ارگانیک‬ ‫و‬ ‫سرپوشیده‬ ‫معابر‬ ‫غیر‬ ‫مستقیم‬ ، ‫پر‬ ‫پیچ‬ ‫وخم‬ ‫و‬ ‫سر‬ ‫پوشیده‬ ( ‫دارای‬ ‫ساباط‬ ) ‫به‬ ‫منظور‬ ‫حفاظت‬ ‫عابرین‬ ‫شکل‬ ‫میگیرند‬ . ‫این‬ ‫معابر‬ ‫ارگانیک‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫مانع‬ ‫نفوذ‬ ‫باد‬ ‫های‬ ‫مزاحم‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫سووی‬ ‫دیگر‬ ‫به‬ ‫دلیل‬ ‫دارا‬ ‫بودن‬ ‫عمق‬ ‫زیاد‬ ‫بیشترین‬ ‫میزان‬ ‫سایه‬ ‫را‬ ‫فراهم‬ ‫میکنند‬ . ‫کوچه‬ ‫های‬ ‫باریک‬ ‫و‬ ‫محصور‬ ‫باعث‬ ‫سهولت‬ ‫حرک‬ ‫وت‬ ‫بین‬ ‫بلوک‬ ‫های‬ ‫ساختمانی‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫دیوارهای‬ ‫بلند‬ ‫خانه‬ ‫هایی‬ ‫که‬ ‫کوچه‬ ‫ها‬ ‫را‬ ‫محصور‬ ‫کرده‬ ‫اند؛‬ ‫سایه‬ ‫اندازی‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫افراد‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫تابستانهای‬ ‫گرم‬ ‫از‬ ‫گزند‬ ‫آفتا‬ ‫ب‬ ‫محفوظ‬ ‫داشته‬ ‫است‬ . ‫ایجاد‬ ‫گذرها‬ ‫و‬ ‫معابر‬ ‫ارگانیک‬ ، ‫پیچ‬ ‫در‬ ‫پیچ‬ ‫و‬ ،‫سرپوشیده‬ ‫در‬ ‫جهت‬ ‫تأمین‬ ‫آسایش‬ ‫حرارتی‬ ،‫انسان‬ ‫استفاده‬ ‫بهینه‬ ‫از‬ ‫منابع‬ ‫انرژی‬ ‫طبی‬ ‫عی‬ ‫بوده‬ .

10. ‫ساختار‬ ‫اقلیمی‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫وجود‬ ‫محدود‬ ‫کننده‬ ‫هایی‬ ‫نظیر‬ ‫ساباط‬ ‫و‬ ‫سرپوشیده‬ ‫کردن‬ ‫بخش‬ ‫هایی‬ ‫از‬ ‫گذر‬ ، ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫ویژگی‬ ‫های‬ ‫معابر‬ ‫در‬ ‫اقلیم‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫ایران‬ ‫به‬ ‫شمار‬ ‫می‬ ‫رود‬ . ‫م‬ ‫سیرهای‬ ‫سرپوشیده‬ ‫و‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫باعث‬ ‫ایجاد‬ ‫سایه‬ ‫و‬ ‫آفتاب‬ ‫در‬ ‫مسیر‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫فضاهای‬ ‫تاریک‬ ‫و‬ ‫روشن‬ ‫ایجاد‬ ‫شده‬ ‫در‬ ‫مسیر‬ ‫باعث‬ ‫تباین‬ ‫فضایی‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫نتیجه‬ ‫ار‬ ‫تقای‬ ‫کیفیت‬ ‫زیست‬ ‫پذیری‬ ‫محیط‬ ‫می‬ ‫گردد‬ . ‫ساباط‬ ‫وسیله‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫تقابل‬ ‫با‬ ‫وزش‬ ‫بادهای‬ ‫نیمه‬ ‫استوایی‬ ‫مناطق‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫نیز‬ ‫هست‬ . ‫معموال‬ ‫پشت‬ ‫بام‬ ‫ساباطها‬ ‫مو‬ ‫رد‬ ‫استفاده‬ ‫واحدهای‬ ‫همجوار‬ ‫قرار‬ ‫می‬ ‫گیرد‬ ‫که‬ ‫بعضی‬ ‫از‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫صورت‬ ‫اتاقی‬ ‫مشرف‬ ‫به‬ ‫کوچه‬ ‫جلوه‬ ‫گر‬ ‫می‬ ‫شده‬ ‫است‬ . ‫در‬ ‫برخی‬ ‫از‬ ‫کوچه‬ ‫های‬ ‫بن‬ ‫بست‬ ‫نیز‬ ‫ساباط‬ ‫اجرا‬ ‫می‬ ‫شود‬ ‫که‬ ‫قسمت‬ ‫ورودی‬ ‫آن‬ ‫دری‬ ‫محکم‬ ‫تعبیه‬ ‫می‬ ‫شده‬ ‫است‬ . ‫این‬ ‫گونه‬ ‫از‬ ‫فضاها‬ « ‫دربند‬ » ‫نامیده‬ ‫می‬ ‫شود‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫مجموع‬ ‫در‬ ‫افزایش‬ ‫امنیت‬ ‫ساکنان‬ ‫ک‬ ‫وچه‬ ‫مناسب‬ ‫بوده‬ ‫است‬ . ‫همین‬ ‫مساله‬ ‫باعث‬ ‫گردیده‬ ‫تا‬ ‫در‬ ‫معماری‬ ‫سنتی‬ ‫مناطق‬ ‫کویری‬ ‫کوچه‬ ‫ها‬ ‫اغلب‬ ‫تنگ‬ ‫و‬ ‫دارای‬ ‫پیچهای‬ ‫متعددی‬ ‫باشند‬ ‫که‬ ‫سرعت‬ ‫بادهای‬ ‫سرد‬ ‫را‬ ‫کاهش‬ ‫میدهند‬ ، ‫و‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫میان‬ ‫وجود‬ ‫عنصر‬ ‫ساباط‬ ‫نیز‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫این‬ ‫معماری‬ ‫اقلیمی‬ ‫آمده‬ ‫است‬ . ‫تا‬ ‫بادهای‬ ‫سردی‬ ‫که‬ ‫وارد‬ ‫مسیر‬ ‫گذرها‬ ‫می‬ ‫شوند‬ ‫در‬ ‫الیه‬ ‫ها‬ ‫ی‬ ‫فوقانی‬ ‫خود‬ ‫با‬ ‫مانعی‬ ‫که‬ ‫دیوار‬ ‫ساباط‬ ‫است‬ ‫برخورد‬ ‫نموده‬ ‫و‬ ‫سرعت‬ ‫باد‬ ‫کاهش‬ ‫یابد‬ .

11. ‫ویژگی‬ ‫های‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ 1 - ‫تنظیم‬ ‫شرایط‬ ‫محیطی‬ ‫و‬ ‫فراهم‬ ‫نمودن‬ ‫شرایط‬ ‫آسایش‬ : ‫ساباتها‬ ‫بر‬ ‫روی‬ ‫فضاها‬ ‫و‬ ‫گذرهای‬ ‫شهری‬ ‫با‬ ‫ایجاد‬ ‫سایه‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫تحمل‬ ‫پذیری‬ ، ‫انسان‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫برابر‬ ‫ش‬ ‫رایط‬ ‫محیطی‬ ‫و‬ ‫اقلیم‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫منطقه‬ ‫ارتقا‬ ‫می‬ ‫دهد‬ ‫و‬ ‫کوران‬ ‫هوا‬ ‫ایجاد‬ ‫د‬ ‫کنند‬ . 2 - ‫نقش‬ ‫سازهای‬ : ‫ساباتها‬ ‫پایداری‬ ‫در‬ ‫ساختمان‬ ‫های‬ ‫محیطی‬ ‫و‬ ‫اجزای‬ ‫فضایی‬ ‫بلوکهای‬ ‫طرفین‬ ‫ایجاد‬ ‫می‬ ‫کنند‬ . ‫بین‬ ‫دو‬ ‫خانه‬ ‫در‬ ‫معبر‬ ‫به‬ ‫عنوان‬ ‫پشت‬ ‫بن‬ ‫د‬ ‫عمل‬ ‫می‬ ‫کنند‬ ‫و‬ ‫مقاومت‬ ‫بنا‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫برابر‬ ‫هر‬ ‫گونه‬ ‫نیروی‬ ‫افقی‬ ‫حاصل‬ ‫از‬ ‫زلزله‬ ‫و‬ ‫باد‬ ‫و‬ ... ‫افزایش‬ ‫داده‬ ‫است‬ . ‫نکته‬ ‫دیگر‬ ‫به‬ ‫علت‬ ‫بحث‬ ‫محرمیت‬ ‫و‬ ‫درون‬ ‫گرایی‬ ‫خان‬ ‫ه‬ ‫های‬ ‫ایرانی‬ ، ‫دیوارهای‬ ‫محیطی‬ ‫مرتفع‬ ‫ساخته‬ ‫می‬ ‫شوند‬ ‫اما‬ ‫به‬ ‫دلیل‬ ‫صرفه‬ ‫جویی‬ ‫در‬ ‫مصالح‬ ‫عموما‬ ‫جداره‬ ‫های‬ ‫بناهای‬ ‫تاریخی‬ ‫کم‬ ‫عرض‬ ‫و‬ ‫باریک‬ ‫طراحی‬ ‫نت‬ ‫یجه‬ ‫نیروهای‬ ‫جانبی‬ ‫مضاعف‬ ‫گردیده‬ . ‫سابات‬ ‫کمک‬ ‫می‬ ‫کند‬ ‫که‬ ‫ضخامت‬ ‫کم‬ ‫دیوارهای‬ ‫آجری‬ ‫تا‬ ‫میزان‬ ‫قابل‬ ‫توجهی‬ ‫جبران‬ ‫کند‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫ریزش‬ ، ‫لگد‬ ‫زدن‬ ‫آنها‬ ‫ج‬ ‫لوگیری‬ ‫می‬ ‫می‬ ‫کند‬ ‫و‬ ‫نیروهای‬ ‫رانشی‬ ‫حاصل‬ ‫از‬ ‫تاق‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫تویزه‬ ‫های‬ ‫عناصر‬ ‫فضایی‬ ‫پشت‬ ‫دیوار‬ ‫محیطی‬ ‫خانه‬ ‫را‬ ‫خنثی‬ ‫می‬ ‫کند‬ . 3 - ‫همجواری‬ ‫محله‬ ‫ای‬ : ‫گاهی‬ ‫برای‬ ‫کنار‬ ‫هم‬ ‫قرار‬ ‫گیری‬ ‫ملک‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫محالت‬ ‫از‬ ‫سابات‬ ‫استفاده‬ ‫شده‬ ‫است‬ . 4 - ‫ایجاد‬ ‫حس‬ ‫همسایگی‬ ‫آن‬ ‫بخش‬ ‫از‬ ‫فضاهای‬ ‫شهری‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫احداث‬ ‫سابات‬ ‫ایجاد‬ ‫می‬ ‫شده‬ ‫به‬ ‫دلیل‬ ‫محصوریت‬ ، ‫مسقف‬ ‫بودن‬ ‫و‬ ‫اختالف‬ ‫ارتفاع‬ ‫با‬ ‫فضای‬ ‫کلی‬ ‫گذرگاهی‬ ‫به‬ ‫مرکزی‬ ‫برای‬ ‫تجمع‬ ‫ساکنان‬ ‫محله‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫فضای‬ ‫ورودی‬ ‫به‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫چند‬ ‫خانه‬ ‫تبدیل‬ ‫می‬ ‫شده‬ ‫است‬ . 5 - ‫حضوری‬ ‫اسمبلیک‬ : ‫گاهی‬ ‫برای‬ ‫تعریف‬ ‫فضای‬ ‫ورودی‬ ‫از‬ ‫سابات‬ ‫استفاده‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫برای‬ ‫معرفی‬ ‫بنا‬ ‫به‬ ‫فضای‬ ‫شهری‬ ‫که‬ ‫نشان‬ ‫دهنده‬ ‫سمبلیک‬ ‫بودن‬ ‫آ‬ ‫ن‬ ‫است‬ . ‫همچنین‬ ‫استادکاران‬ ‫تاکید‬ ‫بر‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫حضور‬ ‫سمبلیک‬ ‫و‬ ‫نمادین‬ ‫بودن‬ ‫این‬ ‫عنصر‬ ‫در‬ ‫معماری‬ ‫مسکونی‬ ‫ایران‬ ‫خصوصا‬ ‫اقلیم‬ ‫گرم‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫داشته‬ ‫اند‬ . ‫دیگر‬ ‫استادکاران‬ ‫نیز‬ ‫بر‬ ‫این‬ ‫باورند‬ ‫که‬ ‫ساباتها‬ ‫تویزه‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫لنگه‬ ‫هایی‬ ‫هستند‬ ‫که‬ ‫برای‬ ‫تنوع‬ ‫در‬ ‫گذرها‬ ‫زده‬ ‫می‬ ‫شده‬ ‫اند‬ ‫اشاره‬ ‫به‬ ‫سمبلیک‬ ‫و‬ ‫نمادین‬ ‫بودن‬ ‫ان‬ ‫دارد‬ . 6 - ‫سبب‬ ‫شوک‬ ‫فضایی‬ ‫و‬ ‫ایجاد‬ ‫مکث‬ ‫در‬ ‫فضا‬ . 7 - ‫خصوصی‬ ‫تر‬ ‫کردن‬ ‫حریم‬ ‫در‬ ‫بعضی‬ ‫از‬ ‫بناها‬ : ‫برای‬ ‫یافتن‬ ‫تناسبات‬ ‫ابعادی‬ ‫ساباتها‬ ، ‫عرض‬ ‫و‬ ‫ارتفاع‬ ( ‫اوج‬ ‫قوس‬ ، ‫پای‬ ‫آن‬ ) ‫نوع‬ ‫آنها‬ ، ‫جهت‬ ‫گذر‬ ، ‫ج‬ ‫هت‬ ‫گیری‬ ‫و‬ ‫رون‬ ‫ساختمان‬ ‫های‬ ‫آن‬ ‫اقلیم‬ ‫را‬ ‫باید‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫بگیریم‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫مبحث‬ ‫ما‬ ‫خارج‬ ‫است‬ . ‫ارتفاع‬ ‫سابات‬ ‫و‬ ‫پاکار‬ ‫تویزه‬ ‫سابات‬ ‫بستگی‬ ‫به‬ ‫اتفاقاتی‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫پشت‬ ‫دیوار‬ ‫محیطی‬ ‫خانه‬ ‫های‬ ‫طرفین‬ ‫افتاده‬ ‫است‬ ، ‫یعنی‬ ‫بستگی‬ ‫به‬ ‫محل‬ ‫قرارگیری‬ ‫تویزه‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫تاقهای‬ ‫فضاهای‬ ‫ساختمان‬ ‫دو‬ ‫طرف‬ ‫گذر‬ ‫دارد‬ .

12. ‫ساختار‬ ‫معماری‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫سایه‬ ‫بان‬ ‫هایی‬ ‫هستند‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫جنس‬ ‫ساختمان‬ ‫بر‬ ‫روی‬ ‫گذر‬ ‫کوچه‬ ‫ساخته‬ ‫می‬ ‫شدند‬ ، ‫و‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫مواقع‬ ‫فضایی‬ ‫باالی‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫گرفته‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ساختمان‬ ‫اختصاص‬ ‫داده‬ ‫می‬ ‫شد‬ . ‫پایه‬ ‫های‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫دیوارهای‬ ‫خانه‬ ‫های‬ ‫دو‬ ‫طرف‬ ‫کوچه‬ ‫بودند‬ . ‫از‬ ‫اینرو‬ ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫مایه‬ ‫یکپارچگی‬ ‫و‬ ‫استواری‬ ‫خانه‬ ‫های‬ ‫کنارشان‬ ‫هس‬ ‫تند‬ ‫و‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫در‬ ‫پایداری‬ ‫در‬ ‫برابر‬ ‫نیروهای‬ ‫پدید‬ ‫آمده‬ ‫از‬ ‫فشار‬ ‫سازه‬ ‫کمک‬ ‫می‬ ‫کنند‬ . ‫ساباط‬ ‫ها‬ ‫از‬ ‫لحاظ‬ ‫نوع‬ ‫سقف‬ ‫به‬ ‫دو‬ ‫گونه‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫شوند‬ ‫؛‬ ‫یک‬ ‫گون‬ ‫ه‬ ‫آن‬ ‫دارای‬ ‫سقف‬ ‫مسطح‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫تیرهای‬ ‫چوبی‬ ‫و‬ ‫حصیر‬ ‫برای‬ ‫نگهداری‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫سقف‬ ‫آن‬ ‫استفاده‬ ‫می‬ ‫شود‬ ‫و‬ ‫نوع‬ ‫دیگر‬ ‫ساباط‬ ‫هایی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫دارای‬ ‫طاق‬ ‫هستند‬ . ‫ا‬ ‫ین‬ ‫ساباطها‬ ‫با‬ ‫توجه‬ ‫به‬ ‫مسائل‬ ‫استاتیکی‬ ‫بخوبی‬ ‫می‬ ‫توانستند‬ ‫وزن‬ ‫سقف‬ ‫را‬ ‫هر‬ ‫قدر‬ ‫هم‬ ‫سنگین‬ ‫بود‬ ‫به‬ ‫ستون‬ ‫ها‬ ، ‫دیوارها‬ ‫و‬ ‫سپس‬ ‫به‬ ‫زمین‬ ‫منتقل‬ ‫ک‬ ‫نند‬ . ‫روش‬ ‫آجر‬ ‫چینی‬ ‫این‬ ‫سقف‬ ‫ها‬ ‫اغلب‬ ‫به‬ ‫صورت‬ ‫رومی‬ ‫انجام‬ ‫می‬ ‫شده‬ ‫است‬ . ‫بدین‬ ‫ترتیب‬ ‫ساباط‬ ‫بعنوان‬ ‫یک‬ ‫عنصر‬ ‫معماری‬ ‫اقلیمی‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫یکی‬ ‫از‬ ‫کارکردهای‬ ‫آن‬ ‫پدید‬ ‫آوردن‬ ‫سایه‬ ‫و‬ ‫جایگاهی‬ ‫خنک‬ ‫برای‬ ‫رهگذران‬ ‫بود‬ . ‫این‬ ‫سازه‬ ‫به‬ ‫دلیل‬ ‫ساختار‬ ‫نیمه‬ ‫پوشیده‬ ‫بودن‬ ‫در‬ ‫تابستان‬ ‫به‬ ‫پدید‬ ‫آمدن‬ ‫کوران‬ ‫هوا‬ ‫می‬ ‫انجامید‬ ‫که‬ ‫هوای‬ ‫درون‬ ‫ساباط‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫بیرون‬ ‫آن‬ ‫خنک‬ ‫تر‬ ‫می‬ ‫کرد‬ . ‫و‬ ‫همین‬ ‫نیمه‬ ‫پوش‬ ‫یده‬ ‫بودن‬ ‫در‬ ‫زمستان‬ ‫به‬ ‫گرمتر‬ ‫شدن‬ ‫هوای‬ ‫درون‬ ‫ساباط‬ ‫از‬ ‫بیرون‬ ‫آن‬ ‫می‬ ‫انجامید‬ . ‫همچنین‬ ‫ساباط‬ ‫وسیله‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫تقابل‬ ‫با‬ ‫وزش‬ ‫بادهای‬ ‫موسمی‬ ‫نیز‬ ‫هست‬ . ‫با‬ ‫توج‬ ‫ه‬ ‫به‬ ‫تعاریف‬ ‫فوق‬ ‫می‬ ‫توان‬ ‫بخوبی‬ ‫نتیجه‬ ‫گیری‬ ‫نموده‬ ‫که‬ ‫کارکرد‬ ‫اصلی‬ ‫ساباطها‬ ‫به‬ ‫عنوان‬ ‫یک‬ ‫عنصر‬ ‫اقلیمی‬ ‫بصورت‬ ‫مانعی‬ ‫در‬ ‫مقابل‬ ‫تابش‬ ‫مستق‬ ‫یم‬ ‫نور‬ ‫آفتاب‬ ‫و‬ ‫محافظی‬ ‫در‬ ‫برابر‬ ‫بادهای‬ ‫موسمی‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫کنار‬ ‫آن‬ ‫عنصر‬ ‫سازهای‬ ‫نیز‬ ‫جهت‬ ‫استحکام‬ ‫بناها‬ ‫و‬ ‫جلوگیری‬ ‫از‬ ‫رانش‬ ‫دیوارها‬ ‫مدنظر‬ ‫قرار‬ ‫داشته‬ ‫است‬ .

13. ‫میگردد‬ ‫ارائه‬ ‫زیر‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ،‫کنیم‬ ‫بندی‬ ‫دسته‬ ‫را‬ ‫ایران‬ ‫های‬ ‫ساباط‬ ‫شناسی‬ ‫فرم‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ : ‫مصالح‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫پوشش‬ ‫نوع‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫مکان‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫دار‬ ‫روزن‬ ‫های‬ ‫سابات‬ ‫و‬ ‫تزئینات‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫ارتفاعی‬ ‫تراز‬ ‫اساس‬ ‫بر‬

21. ‫منابع‬ : • ‫شناسی‬ ‫گونه‬ ‫تاریخی‬ ‫بافت‬ ‫ساباطهای‬ ‫نایین‬ / ‫میترا‬ ‫محمدی‬ ‫سلطانی‬ ‫مهدی‬ ،‫آزاد‬ / 1397 • ‫سنتی‬ ‫مسکن‬ ‫در‬ ‫سایهانداز‬ ‫عناصر‬ ‫شناخت‬ ‫دزفول‬ / ‫مهرکیزاده‬ ‫محمد‬ ‫و‬ ‫نجاران‬ ‫سارا‬ ،‫تابان‬ ‫محسن‬ / 1398 • ‫گونه‬ ‫شناسی‬ ‫معماری‬ ،‫ایران‬ ‫خشک‬ ‫و‬ ‫گرم‬ ‫اقلیم‬ ‫در‬ ‫ساباط‬ ‫شناسی‬ - ‫س‬ ‫شهر‬ ‫و‬ ‫معماری‬ ‫اختصاصی‬ ‫نشریه‬ ‫ازی‬ ‫ایران‬ / ‫خشایار‬ ،‫غیاثی‬ ‫حدیثه‬ ‫کسمایی‬ ‫کامران‬ / 1397 • https://razheh.com/ • https://hamyarnazer.com/

sabat.pptx

sabat.pptx

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado(20)

sabat.pptx