1.
Οικονομία και κοινωνία
9ος-11ος αιώνας

2.
Δημογραφικές εξελίξεις
Αρχές 9ου αιώνα:
Αύξηση πληθυσμού, κυρίως
στις πόλεις
γιατί
εκεί μεταναστεύει μεγάλο
μέρος του αγροτικού
πληθυσμού
▪ 10ος αιώνας:
Ενίσχυση της εσωτερικής
μετανάστευσης
γιατί
1. Επέκταση μεγάλης γαιοκτησίας
2. Αύξηση αγροτικής φορολογίας

3.
Οικονομικές εξελίξεις
9
ος
-10
ος
αιώνας:
Άνθηση
εμπορίου
λόγω
Πλεόνασμα αγροτικής παραγωγής
Αύξηση κατανάλωσης
Ανάκτηση Κρήτης, Κύπρου και
Β. Συρίας

4.
Διεθνοποίηση του
εμπορίου:
• Οικονομική συνεργασία
Βυζαντίου-Αράβων.
• Βυζαντινός έλεγχος στις
μεγάλες εμπορικές
αρτηρίες.
• Η Κωνσταντινούπολη
κομβικό σημείο.

5.
Οικονομικές εξελίξεις
Ανάπτυξη
βιοτεχνίας:
• Εμφάνιση πολλών
επαγγελματικών
κλάδων.
• Οργάνωση σε
συντεχνίες

6.
Ανώτερη αριστοκρατία
Αριστοκρατία αξιωμάτων Αριστοκρατία γης
(μεγαλογαιοκτήμονες)
▪ Ηγετική θέση στην κοινότητα
του χωρίου
▪ Άσκηση πίεσης στους γεωργούς
περιέρχονται υπό την
προστασία τους
▪ Χρήματα, πολυτελής διαβίωση

7.
Ένας μικρασιάτης μεγαλογαιοκτήμονας
Ο Φιλάρετος, γιος του Γεωργίου από την Παφλαγονία] συγκαταλεγόταν στους
ευγενείς του Πόντου και της Γαλατίας. Ήταν ζάπλουτος και κατείχε πολλά
κοπάδια: εξακόσια βόδια, εκατό ζευγάρια βοδιών για όργωμα, οχτακόσια άλογα
που έβοσκαν στα λιβάδια του, ογδόντα άλογα και μουλάρια που χρησίμευαν για
μεταφορές, δώδεκα χιλιάδες πρόβατα.
Ήταν επίσης ιδιοκτήτης σαράντα οκτώ εκτεταμένων αγροκτημάτων (προάστεια)
που είχαν καθορισμένα όρια, ήταν ωραία και πολύ μεγάλης αξίας, καθώς από
τα υψώματα που βρίσκονταν απέναντι από αυτά ανέβλυζε κάθε φορά μια πηγή
που μπορούσε να αρδεύσει βαθιά τα χωράφια που χρειάζονταν πότισμα
διέθετε, επίσης, πολλούς υπηρέτες και πάρα πολλά πλούτη.
Βίος αγίου Φιλαρέτου του Ελεήμονος (τέλη 8ου αι.),
έκδ.Μ.-Η. Fourmy - M. Leroy, Byzantion 9 (1934) 113-115.

8.
Ανώτερη αριστοκρατία
Αριστοκρατία αξιωμάτων
▪ Χρήματα, πολυτελής διαβίωση
▪ Πρόσβαση στα αξιώματα
▪ Πρόσβαση στην αυλή
▪ Κοινωνικό κύρος
▪ Μόρφωση
Αριστοκρατία γης
(μεγαλογαιοκτήμονες)
▪ Ηγετική θέση στην κοινότητα
του χωρίου
▪ Άσκηση πίεσης στους γεωργούς
περιέρχονται υπό την
προστασία τους
▪ Χρήματα, πολυτελής διαβίωση

9.
Δυνατοί: δεσπόζουν οι «βασιλικοί»
Αριστοκρατία
των
αξιωμάτων
Αριστοκρατία
της γης
Ανώτερη αριστοκρατία: ενοποίηση
κυρίαρχης τάξης (από τέλη 10ου αιώνα)

10.
Η μεσαία τάξη
▪ 10-11ος αιώνας: αύξηση νομισματικής κυκλοφορίας
διαμορφώνεται μια
ισχυρή εμποροβιοτεχνική τάξη.
α. συμμετέχει στην πολιτική ζωή αποτελείται από μεγαλέμπορους
β. μέλη της γίνονται Συγκλητικοί που εμπορεύονται προϊόντα από
γ. δυνατότητα να ενθρονίζει και την Ανατολή
να εκθρονίζει αυτοκράτορες

11.
Η κοινωνία του χωριού και
η πάλη κατά των δυνατών
• Εμφανίζεται κατά
τον 6ο αι.
• Συγκροτείται από
διάφορες
κοινωνικές
τάξεις.
• Δεσπόζει ο ιερέας
με το
αδιαμφισβήτητο
ηθικό κύρος του.

12.
Κοινωνικές τάξεις
Δυνατοί:
Κατέχουν τη
μεγαλύτερη
οικονομική δύναμη.
Ζουν, συχνά, κάπως
απόμερα από το
χωριό.

13.
Γεωργοί μικροϊδιοκτήτες
• Αποτελούν τον κορμό
του πληθυσμού.
• Βοηθούνται συχνά από
δούλους.

14.
Γεωργοί μικροϊδιοκτήτες
Ανασφάλεια:
• Φυσικές καταστροφές
• Καιρικές συνθήκες
• Επιδρομές
• Χρεωμένοι

15.
Θύματα των
δυνατών.
Αναγκάζονται λόγω
κακής οικονομικής
κατάστασης να
πουλήσουν όσο-όσο
το κτήμα τους.
Γίνονται πάροικοι
στο ίδιο τους το
κτήμα.

16.
Αυτοί αδυνατούν να πληρώσουν.Τρέπονται και οι ίδιοι σε φυγή.
Η αλληλεγγύη των μελών της κοινότητας
στρέφεται τελικά εναντίον τους.
Ο φόρος των γεωργών που εγκαταλείπουν τη γη τους
επιβαρύνει τους γείτονες.

17.
Παρέμβαση του κράτους
Αλληλέγγυον:
νόμος που υποχρεώνει
τους εύπορους γείτονες
να καταβάλλουν τους
φόρους των φτωχών
αγροτών της κοινότητας.

18.
Αγώνας του κράτους κατά των δυνατών
Γεωργοί
μικροϊδιοκτήτες
Κράτος
Δυνατοί

19.
Αυτοκράτορας
Δυνατοί:
Αριστοκρατία γης και
αριστοκρατία αξιωμάτων
Μεσαία τάξη:
εμποροβιοτέχνες,
νάυκληροι, τραπεζίτες
Πένητες πόλεων και ελεύθεροι γεωργοί/
Εξαρτημένοι γεωργοί/
Πάροικοι