1. İHTIYAÇ ANALIZI
HAZIRLAYAN
ÖMER FARUK DİLBER
DANIŞMAN
DOÇ. DR. AĞAH TUĞRUL KORUCU

2. İHTİYAÇ NEDİR?
■ Mevcut durum ile olması gereken veya istenilen durum arasındaki
farklılıktır. Bir bakıma, "Ne" ile "Ne olmalı?" arasındaki farktır. Okulun
gelişimi için yapılacak çalışmalarda kullanılacak kaynaklar ayrılmadan
önce, okulda hangi alanlarda gelişime ihtiyaç olduğunun belirlenmesi
gereklidir.

3. İHTİYAÇ TÜRLERİ
 Normatif İhtiyaçlar (Normative Needs)
 Karşılaştırmalı İhtiyaçlar (Comparative Needs)
 Hissedilen İhtiyaçlar (Felt Needs)
 İfade Edilen İhtiyaçlar (Expressed Needs)
 Önceden Tahmin Edilen ya da Geleceğe İlişkin ihtiyaçlar
(Anticipated or Future Needs)
 Acil İhtiyaçlar (Critical Incident Needs

4. Normatif İhtiyaçlar (Normative Needs)
■ Herhangi bir ihtiyaç, arzu edilen
standartla gerçekte var olan
standart arasındaki boşluğu
anlattığı zaman, normatif ihtiyaç
olarak adlandırılmaktadır. Arzu
edilen standarda ulaşamamış grup
ya da kişi, ihtiyacı olan kişi
olarak adlandırılır.

5. Karşılaştırmalı İhtiyaçlar (Comparative Needs)
■ Normatif ihtiyaca benzerler.
Fakat normatif ihtiyaçtan
farklı olarak ulusal
standartla değil, kendi gibi
gruplarla yada kitlelerle
karşılaştırılır.
■ Örneğin yandaki resimde
iki grubun evren bilimi
hakkındaki bilgilerinin
kıyaslanmasını görüyoruz.

6. Hissedilen İhtiyaçlar (Felt Needs)
■ Kişisel ihtiyaçlardır. Kişinin sahip
olduğu yetenek, başarısı ve
performansı ile kendisinden beklenen
arasındaki farktır.
■ Çoğu zaman yapmak istediğimiz bir
sürü şeyler vardır. Ama genellikle
sonuca ulaşamayız. Örneğin
zayıflamak istiyoruz fakat bunun için
hiç bir şey yapmıyoruz. Sadece
zayıflamamız gerektiğini
hissediyoruz. Biz bu olaya hissedilen
ihtiyaç diyoruz.

7. İfade Edilen İhtiyaçlar (Expressed Needs)
■ Hissedilen ihtiyacın eyleme dönüşmüş halidir. Düşündüğümüz,
eksik gördüğümüz ihtiyaçları uygulamaya geçirdiğimiz
kısımdır.
■ Yani zayıflamak için bir uzmana başvurup bir spor salonuna
kaydolursak hissedilen ihtiyacı eyleme dönüştürmüş oluruz.
Böylelikle ifade edilen ihtiyaca dönüşür.

8. Önceden Tahmin Edilen ya da Geleceğe İlişkin ihtiyaçlar
(Anticipated or Future Needs)
■ Önceden düşünülen gelecekte oluşabilecek değişikliklerin
belirlenmesi ile ilgilidir. Hayatımızda en çok karşılaştığımız
ihtiyaç türüdür.
■ Örneğin yeni evlenecek bir çifti düşünelim. Evlenmeden önce
bir çok hazırlık yapmaları gerekiyor. Gelinlik, damatlık, kına
malzemeleri, süslemeler, düğün mekanı gibi bir çok detayı
düşünmek gerekir. Ve bütün bunları yapabilmek için önceden
ayrılmış bir bütçeye ihtiyaç vardır.

9. Acil İhtiyaçlar (Critical Incident Needs)
■ Nadir oluşan ihtiyaçlardır. Ve ciddi
sonuçlara sebep olan
başarısızlıklarımız.
■ Bu tip ihtiyaçlar ise başımıza gelen
beklenmedik herhangi bir sorun
sonucu, öngörülmemiş bir şekilde
karşımıza çıkmaktadırlar.
Örneğimizdeki bireyin programlama
dersine giderken bilgisayarını
düşürerek kırması, acil bir bilgisayar
ihtiyacının doğmasına sebep
olacaktır.

10. İhtiyaç Analizi
■ Mevcut durum ile ulaşılmak
istenilen durum arasındaki farkı
ortaya koymak amacıyla
izlenecek bir süreçtir.
Karşılanmayan ihtiyaçların
içerikleri, ne oldukları, sunulan
ürün ve hizmetin elde
edilmesindeki
engeller, yapılacak ihtiyaç
analizi ile ortaya çıkacaktır.

11. İhtiyaç Analizinin Amacı
■ Bireysel ve kurumsal gelişimi sağlamak ve sürekli hale
getirmek için, uygulamada karşılaşılan sorunları ve
ihtiyaçları tespit etmek, değişim ihtiyacının ve
isteğinin saptanarak uygun çözüm önerilerini
sunmaktır.

12. İhtiyaç Analizinin Yararları
■ Okul gelişiminde izlenecek yolların belirlenmesine ve
yapılacak çalışmaların neler olacağının-ortaya konmasına
yardımcı olur,
■ Planlamacıların isabetli kararlar verebilmesine yardımcı olacak
bilgileri sağlar
■ Alınan kararların kabul görme oranını artırır.

13. İhtiyaç Analizinin Yararları
■ Okulda koordinasyonu geliştirir,
■ Planlamada karşılaşılabilecek sorunların çözümünü
kolaylaştırır.
■ İhtiyaç Analizi bütün bu özellikleri ile adeta Okul Gelişim
Planı'nın temelidir ve Okul Gelişimi Yönetim Ekibi tarafından
gerçekleştirilecektir.

14. İhtiyaç Analizi Süreci
■ İhtiyaçlar ve performans arasındaki ilişkiler tespit edilir,
ihtiyaçların ortaya çıkış biçimleri ve etkilerinin neler olduğu
üzerine çalışılır, bilgiler toplanır , ihtiyaç analizine dayalı
özgün eğitim programalarının tasarlanması , tasarıdan sonra
eğitim programlarında uygulanması, uygulanan programların
değerlendirmesi ve geliştirilmesi gibi genel basamaklar
bulunur.

16. ■ İhtiyaç analizi dört aşamada yapılır:
■ 1. Hazırlık: İhtiyaç Analizi için gerekli hazırlıkların tamamlanması.
İhtiyaç Analizi Anket Formu, Görüşme Formları'nın çoğaltılması ve
bunların uygulanacağı gruplar için anket uygulama programının
hazırlanması.
■ 2. Bilgi Toplama: "İhtiyaç Analizi Anket Formu"ndan toplanacak
bilgiler, öğretmen, veli, öğrenci ve idareciler ile yapılacak karşılıklı
görüşmelerden sağlanacak bilgiler, okul kayıtları/ kütükler ve
arşivlerinden sağlanacak bilgiler.

17. ■ 3. Bilgilerin Analizi: Yukarıda sözü geçen kaynaklardan ve
daha başka ihtiyaç duyulan alanlardan sağlanan bilgilerin
taşıdığı özelliklen göre sınıflandırılması ve ihtiyaç alanlarının
belirlenmesi.
■ 4. Bilgilerin Rapor Edilmesi: Belirlenen ihtiyaçların her biri
için ayrı ayrı açıklayıcı bilgilerin yer aldığı rapor yazımı. Bu
raporda belirlenen ihtiyaçların kapsamı, nedenleri ile
incelenecek ve çözüm önerileri getirilecektir.

19. ■ İhtiyaç Analizi sürecinde, "Ne" ile "Ne olmalı?" arasındaki
fark ortaya konup bu farkın nasıl kapatılacağı yönünde
öncelikler belirlenecektir.

20. İHTİYAÇ ANALİZİ'NDE BİLGİ TOPLAMAK İÇİN
BAŞVURULACAK KAYNAKLAR
■ İhtiyaç Analizi için bilgi, idareciler, öğretmenler, öğrenciler ve
veliler olmak üzere okul toplumunu oluşturan bireylerden
toplanacak ve bu bilgilerin analiz edilip değerlendirilmesi ile
okulda geliştirilmesine ihtiyaç duyulan alanlar belirlenecektir.

21. ■ Bilgi toplamak amacıyla;
■ 1. İhtiyaç Analizi Anket Formu
■ 2. Karşılıklı görüşme formları (idareci, öğretmen, öğrenci, veli
ve destek personeli
■ 3. Okul kayıtları, kütükleri ve arşiv belgelerinden elde edilen
bil «iler kullanılacaktır.