Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 7/2012, Σεπτέμβριος

1. ΕΙ∆ΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το δίκοκκο σιτάρι
Δρ Μιχάλης Φραγκιαδάκης Γεωπόνος Ζωοτέχνης
Το δίκοκκο σιτάρι είναι ένα από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα είδη σιταριού που η καλλιέργειά
του έχει σήμερα πλήρως υποκατασταθεί με τις σύγχρονες ποικιλίες μαλακού και σκληρού σιταρι-
ού οι οποίες είναι πιο αποδοτικές (αλλά και πιο απαιτητικές). Το ενδιαφέρον για το δίκοκκο σιτάρι
επανέρχεται, σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον για την αειφόρο γεωργία χαμηλών εισροών, χάρη
στην ανθεκτικότητά του σε εχθρούς και ασθένειες, στην ισχυρή ανταγωνιστικότητά του έναντι
των ζιζανίων και στις χαμηλές (ή καθόλου) απαιτήσεις του για λίπανση που κάνουν δυνατή την
καλλιέργειά του χωρίς τη χρήση αγροχημικών. Παράλληλα, έχει την ικανότητα προσαρμογής
και ικανοποιητικής απόδοσης σε αντίξοα περιβάλλοντα όπου τα σύγχρονα σιτάρια αδυνατούν
να ανταπεξέλθουν. Από διατροφικής άποψης, το τεκμηριωμένο πλεονέκτημα το σιταριού αυτού,
συγκριτικά με τα σύγχρονα, είναι ότι μπορεί να παράγει μεγαλύτερη ποσότητα πρωτεΐνης ανά
στρέμμα, σε συνθήκες μηδενικής αζωτούχου λίπανσης.
Τ ο δίκοκκο σιτάρι (Triticum dicoccum, μηχανημάτων. Με τον τρόπο αυτό, ο σπόρος
farro, emmer) αποτελεί μία εξαιρετική δεν προσβάλλεται από πτηνά και έντομα,
επιλογή για αποδοτική, ήπιας μορφής και αλλά παραμένει στο χωράφι ασφαλής μέχρις
αειφόρο γεωργία. Σαν είδος καλλιεργείται ότου οι συνθήκες γίνουν ευνοϊκές για το φύ-
εδώ και 10.000 χρόνια, μία συμβίωση που τρωμα.
έχει προσαρμόσει τον άνθρωπο στο σιτάρι Από διατροφικής άποψης, το κυριότερο
και το σιτάρι στον άνθρωπο, με πάνω από πλεονέκτημα το σιταριού αυτού συγκριτικά με
1000 διασωσμένες ποικιλίες παγκοσμίως. τα σύγχρονα, είναι ότι περιέχει περισσότερη
Προσαρμόζεται, λοιπόν, εύκολα σε σχεδόν πρωτεΐνη και επιπλέον δύναται να παράγει με-
όλες τις συνθήκες, σε άγονα εδάφη, σε με- γαλύτερη ποσότητα πρωτεΐνης ανά στρέμμα,
γάλο υψόμετρο, σε περιοχές με λίγο νερό, σε συνθήκες μηδενικής χημικής παρέμβασης.
αποδίδοντας ικανοποιητικά εκεί όπου τα
σύγχρονα σιτάρια αδυνατούν να ανταπε-
ξέλθουν. Προέλευση και εξέλιξη
Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στις συνή- Σύμφωνα με το γονίωμα, τα μορφολογικά
θεις ασθένειες των σύγχρονων σιταριών, χαρακτηριστικά και τα αρχαιολογικά ευρήμα-
ανθεκτικότερο στην ξηρασία, απαιτεί τα, η πιθανότερη εξελικτική πορεία των δια-
ελάχιστη αζωτούχο λίπανση ικανή να κα- φόρων ειδών σιταριού είναι η ακόλουθη.
λυφθεί με χλωρά λίπανση ή ζωική κοπριά, Κοινός απόγονος όλων των σιταριών είναι
έχει ισχυρή ανταγωνιστικότητα έναντι των το διπλοειδές (ΑΑ) Triticum boeticum. Το είδος
ζιζανίων, χοντρότερο και σκληρότερο κα- αυτό αποτελεί το άγριο μονόκοκκο σιτάρι,
λάμι που το κάνει λιγότερο επιρρεπές στο από το οποίο κατόπιν εξέλιξης και επιλογής
Εικόνα 1. Σύγχρονο σιτάρι (αριστερά),
πλάγιασμα. Δίκοκκο σιτάρι (δεξιά). δημιουργήθηκε το καλλιεργούμενο Triticum
Τα χαρακτηριστικά αυτά επιτρέπουν Καλλιέργεια στις ίδιες συνθήκες. monococcum.
στον καλλιεργητή να κρατάει το δικό του Στη συνέχεια ένα από τα παραπάνω σε
σπόρο και να καλλιεργεί χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών, διασταύρωση με το Aegilops speltoides (ΒΒ) έδωσε το νέο
αποδεσμεύοντάς τον πλήρως από την ασφυκτική εξάρ- διπλοειδές είδος T. dicoccoides (ΑΑΒΒ), το άγριο δίκοκκο σι-
τηση από την βιομηχανία σπόρων, λιπασμάτων και φυτο- τάρι. Από το άγριο δίκοκκο σιτάρι, κατόπιν εξέλιξης και επι-
φαρμάκων. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας τη γνωστή πλέον λογής δημιουργήθηκε το καλλιεργούμενο δίκοκκο σιτάρι,
μέθοδο Fukuoka, η σπορά μπορεί να γίνει με την χρήση το διπλοειδές (AABB) Triticum dicoccum.
σβώλων αργιλοχώματος, παρακάμπτοντας ακόμα και την Κατόπιν μεταλλάξεως, προήλθε από το Τ. dicoccum το
μηχανική καλλιέργεια του εδάφους (όργωμα, φρεζάρισμα τετραπλοειδές Τ. durum, το γνωστό ως σκληρό σιτάρι.
κλπ), με σκοπό τη μείωση του κόστους παραγωγής, της κα- To T. dicoccum (ΑΑΒΒ) σε διασταύρωση με το Aegilops
τανάλωσης ενέργειας και της ανάγκης χρήσης γεωργικών tauschii (DD) έδωσαν τα εξαπλοειδή σιτάρια (AABBDD), με
56 Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 7/2012

2. ΕΙ∆ΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Εικόνα 3. Α. Δίκοκκο σιτάρι αποφλοιωμένο (αριστερά), Β. Σύγχρονο σιτάρι αποφλοιω-
μένο (δεξιά). Καλλιέργεια στις ίδιες συνθήκες.
στις αρχές της Νεολιθικής περιόδου, γύρω στο 10.000 π.Χ.
Ήταν δε το κυριότερο είδος καλλιεργούμενου σιταριού
στην Ευρώπη, Β. Αφρική, Μέση και Εγγύς Ανατολή από την
Νεολιθική μέχρι την Εποχή του Χαλκού (10.000-4.000 π.Χ.).
Η καλλιέργειά του συνεχίστηκε κατά την Εποχή του Χαλ-
κού (4.000-1.000 π.Χ.), όμως άρχισε σιγά-σιγά να αντικαθί-
σταται από γυμνά σιτάρια, κυρίως τετραπλοειδή (σκληρό
σιτάρι).
Από τη λατινική του ονομασία far προέρχεται η σημε-
Εικόνα 2. Α. Μη αγανοφόρο Δίκοκκο σιτάρι (αριστερά), Β. Αγανοφόρο Δίκοκκο σιτάρι ρινή του ονομασία στην ιταλική γλώσσα farro και ο όρος
(κέντρο), Γ. Σύγχρονο σιτάρι (δεξιά). Καλλιέργεια στις ίδιες συνθήκες. farina για το αλεύρι.
κυριότερο το Triticum spelta, το γνωστό ως dingel. Εξέλι-
ξη των αρχέγονων εξαπλοειδών σιταριών αποτελεί το T. Σημερινή κατάσταση
aestivum, το γνωστό ως μαλακό σιτάρι. Σήμερα το δίκοκκο σιτάρι έχει εκτοπιστεί από είδη με
Χαρακτηριστικά των άγριων ειδών σιταριού (Triticum γυμνούς καρπούς και υψηλότερη παραγωγή, φτάνοντας
boeticum, T. dicoccoides) είναι ότι οι καρποί τους είναι επεν- να καλλιεργείται σε περιορισμένη έκταση στην Αιθιοπία,
δεδυμένοι με λέπυρα και λεπυρίδια. Ο στάχυς είναι αραιός Βαλκάνια, Ιταλία, Ισπανία, Ιράν, Τουρκία και Ινδία.
και η ράχη εύθραυστη. Το γεγονός αυτό στην φύση επιτρέ- Περίπου 15.000 στρέμματα καλλιεργούνται στην Ιτα-
πει την ευκολότερη αποκόλληση του σπόρου από το φυτό λία, στην Τουρκία 100.000 στρέμματα (στοιχεία 1993) και
και την καλύτερη διασπορά του είδους, όμως δυσχεραίνει στην Ινδία 2.000.000 στρέμματα (1998).
την συγκομιδή του καρπού από τον άνθρωπο και αυξάνει Η παγκόσμια κληρονομιά δίκοκκου σιταριού είναι απο-
τις απώλειες. θηκευμένη σε ελάχιστες τράπεζες σπόρων. Στις ΗΠΑ (≈
Τόσο το μονόκοκκο όσο και το δίκοκκο σιτάρι έχουν 900 σειρές, Fort Collins), Γερμανία ( ≈ 450, Gatersleben και
επενδεδυμένους καρπούς. Η ράχη του στάχυ είναι λιγότε- Braunschweig), Ρωσία (≈ 400 Vavilov Institute, St. Peters-
ρο εύθραυστη και παραμένει άθικτη κατά τον θερισμό. burg), Συρία (≈ 350, Genetic Resources Unit of ICARDA,
Το Triticum spelta έχει επενδεδυμένους καρπούς, συ- Aleppo) και Ιταλία (≈ 370, Germplasm Institute, Bari).
μπαγή λέπυρα και εύθραυστη ράχη.
Τα περισσότερο διαδεδομένα σήμερα είδη, το μαλακό
και το σκληρό σιτάρι, έχουν γυμνούς καρπούς και ανθε- Καλλιεργητικά χαρακτηριστικά
κτική ράχη. Το δίκοκκο σιτάρι καλλιεργείται μέχρι και 1500 μέτρα
υψόμετρο, ακόμα και σε πετρώδη εδάφη. Προσαρμόζεται
εύκολα σε άγονα εδάφη, είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό σε χα-
Ιστορικά στοιχεία μηλές θερμοκρασίες και στις συνήθεις ασθένειες των άλ-
Το δίκοκκο σιτάρι προέρχεται από την κοιλάδα του Ιορ- λων δημητριακών.
δάνη και τις γύρω χώρες, Ιράν, Ιορδανία, Συρία, Παλαιστίνη. Η συνήθης ποσότητα σπόρου (με το περίβλημά του)
Μέχρι και σήμερα στις περιοχές αυτές βρίσκεται αυτοφυές που χρησιμοποιείται από τους καλλιεργητές στην σπορά
το άγριο δίκοκκο σιτάρι (T .dicoccoides). Από εκεί η καλλι- είναι 15 kg/στρέμμα, δηλαδή περίπου 200 σταχύδια ανά
έργειά του διαδόθηκε μέχρι την Ινδία, Ρωσία, Αιθιοπία, Β. τετραγωνικό μέτρο. Πειραματικές δοκιμές έδειξαν σημα-
Αφρική, Ιβηρική χερσόνησο και Ευρώπη. ντική αύξηση της απόδοσης με σπορά 400 φυτρωμένων
Το δίκοκκο σιτάρι μαζί με το κριθάρι ήταν τα κυριότερα σπόρων ανά τετραγωνικό μέτρο.
καλλιεργούμενα δημητριακά στα τέλη της Μεσολιθικής και Για τη λίπανση της καλλιέργειας χρησιμοποιείται κυρί-
Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 7/2012 57

3. ΕΙ∆ΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Εικόνα 4.
Α. Σταχύδιο δίκοκκου σιταριού),
Β. Ανοιγμένο σταχύδιο
Διακρίνονται οι δύο κόκκοι
μέσα στο σταχύδιο.
Εικόνα 5. Α. Δίκοκκο σιτάρι ύστερα από τρίψιμο με τα χέρια. Τα λέπυρα δεν αποχωρί-
ως ζωική κοπριά. Η έντονη τάση του δίκοκκου σιταριού για ζονται από τον σπόρο. Β. Σύγχρονο σιτάρι ύστερα από τρίψιμο με τα χέρια. Τα λέπυρα
αδέλφωμα και το ύψος του, το κάνει ιδιαίτερα ανταγωνι- αποχωρίζονται εύκολα από τον σπόρο.
στικό έναντι των ζιζανίων, σε σημείο η καλλιέργεια να μην
απαιτεί την εφαρμογή ζιζανιοκτονίας. Τα είδος αυτό δεν 3. Το μικρότερο μέγεθος και ειδικό βάρος του δίκοκκου
ανταποκρίνεται στην αζωτούχο λίπανση, λόγω του ότι η σιταριού, με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη αναλογία επι-
αύξηση του ύψους του το κάνει πιο επιρρεπές στο πλάγια- φάνειας προς όγκο καρπού, δηλαδή περισσότερα πίτυ-
σμα. Πειραματικές δοκιμές σε διάφορα επίπεδα αζωτούχου ρα και στρώμα αλευρώνης ανά κιλό αλεύρου.
λίπανσης, απέδειξαν ότι η απόδοση σε καρπό δεν αυξάνει, Περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη
όπως αντίστοιχα συμβαίνει στα σύγχρονα σιτηρά. Τα βιβλιογραφικά δεδομένα παρουσιάζουν μεγάλη πα-
ραλλακτικότητα σχετικά με την περιεκτικότητα του δίκοκ-
κου σιταριού σε πρωτεΐνη, η οποία εμφανίζεται από 8-20%
Αποδόσεις Ξ.Ο. με μέσο όρο το 17%, ανάλογα με τον γενότυπο και τις
Τα στοιχεία που αφορούν στις αποδόσεις του είδους καλλιεργητικές συνθήκες.
δεν είναι ξεκάθαρα. Τα παγκόσμια πειραματικά δεδομένα Συγκριτικά με τα άλλα είδη σιταριού, το δίκοκκο πε-
είναι περιορισμένα και τα στοιχεία προέρχονται από δια- ριέχει συνολικά περισσότερη πρωτεΐνη. Το γεγονός αυτό
φορετικές ποικιλίες, καλλιεργητικές συνθήκες και περιο- όμως δεν το κατατάσσει υψηλότερα σαν συνολική καλ-
χές του κόσμου. Σύμφωνα με δεδομένα από το Μπάρι της λιέργεια. Συνδυάζοντας την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη
Ιταλίας, περιοχή που πλησιάζει περισσότερα τις Ελληνικές επί την στρεμματική απόδοση, το δίκοκκο σιτάρι αποδίδει
συνθήκες, το ύψος των φυτών φτάνει τα 69-140 cm και οι ανά στρέμμα λιγότερη πρωτεΐνη από τα σύγχρονα σιτάρια.
αποδόσεις σε καρπό τα 60-490 kg/στρέμμα με μέσο όρο Όμως, στην περίπτωση όπου χρησιμοποιείται ελάχιστη ή
τα 250 kg/στρέμμα. και καθόλου αζωτούχος λίπανση, τότε το δίκοκκο σιτάρι
Η απόδοση των σταχυδίων σε καρπό είναι μεταξύ 60- επιτυγχάνει τόσο υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη
80% με μέσες τιμές το 70-75%. Το βάρος 1000 σταχυδίων όσο και συνολική στρεμματική απόδοση, διότι κάτω από
ποικίλει από 30-45 γραμμάρια ανάλογα με την ποικιλία και τέτοιες συνθήκες, τα σύγχρονα σιτάρια αδυνατούν να εκ-
τις καλλιεργητικές συνθήκες. πτύξουν το γενετικό τους δυναμικό.
Χημική και διατροφική σύσταση Σύνθεση και ποιότητα πρωτεΐνης
Υπάρχει μεγάλη σύγχυση όσον αφορά στην σύγκριση Συγκρίνοντας άλευρα του ίδιου βαθμού επεξεργασίας,
της χημικής σύστασης του δίκοκκου με τα άλλα είδη σιτα- τότε η σύνθεση σε αμινοξέα του δίκοκκου σιταριού σε σχέ-
ριού (dingel, σκληρό και μαλακό σιτάρι). Η σύγκριση αλεύ- ση με τα άλλα δεν διαφέρει.
ρων στον ίδιο βαθμό επεξεργασίας και εξευγενισμού (ρα- Η λυσίνη και τα περισσότερα απαραίτητα αμινοξέα πε-
φιναρίσματος) μεταξύ των διαφόρων ειδών, παρουσιάζει ριέχονται στις αλβουμίνες και σφαιρίνες, οι οποίες βρίσκο-
παρόμοια αποτελέσματα. νται στα πίτυρα και στο στρώμα αλευρώνης.
Τα ανώτερα διατροφικά χαρακτηριστικά που συχνά Έτσι η άποψη ότι το δίκοκκο σιτάρι περιέχει περισσό-
αποδίδονται στο δίκοκκο σιτάρι συγκριτικά με τα άλλα τερο λυσίνη από τα σύγχρονα σιτάρια, είναι αναληθής και
είδη οφείλονται στις παρακάτω ανόμοιες συγκρίσεις: αποτέλεσμα σύγκρισης ανόμοιων πραγμάτων, δηλαδή με-
1. Αξιολόγηση αλεύρων που χαρακτηρίζονται από δια- ταξύ αλεύρου ολικής άλεσης και λευκών αλεύρων.
φορετικό βαθμό επεξεργασίας. Ολικής άλεσης για το Σε ολικής άλεσης αλεύρι, η περιεκτικότητα σε γλιαδίνες
δίκοκκο και λευκό αλεύρι για τα υπόλοιπα. είναι κατά μέσο όρο 37% και σε γλουτενίνες 29% των ολι-
2. Αξιολόγηση τελικών προϊόντων των οποίων τα άλευρα κών πρωτεΐνών και 34% αλβουμίνες και σφαιρίνες. Συγκρι-
ως πρώτη ύλη, είχαν διαφορετικό βαθμό επεξεργασίας. τικά με τα άλλα είδη σιταριού, το δίκοκκο έχει πολύ χαμηλό
Ολικής άλεσης για το δίκοκκο και λευκό αλεύρι για τα περιεχόμενο σε γλουτενίνες και τη μακράν χαμηλότερη
υπόλοιπα. αναλογία γλουτενίνες προς γλιαδίνες.
58 Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 7/2012

4. ΕΙ∆ΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σχετικά με το πρόβλημα της κοιλιοκάκης (δυσανεξία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
στην γλουτένη) τα δεδομένα είναι ελλιπή και πολλές φορές 1. Abdel-Aal E-S. M., Hucl P. and Sosulski F.W., 1998. Food uses for ancient
αντικρουόμενα. wheats. Cereal Foods World 43:763-766.
2. Castagna R., Minoia C., Porfiri O. and Rocchetti G., 1996. Nitrogen
level and seeding rate effects on the performance of hulled wheats
(Triticum monococcum L., T. dicoccum Schubler and T. spelta L.) evalu-
Αποθήκευση και διατήρηση ated in contrastring agronomic environments. Journal Agr. Crop Sci.
Ο σπόρος του δίκοκκου σιταριού, όντας επενδεδυμέ- 176:173-181.
νος, προστατεύεται από τα λέπυρα. Συγκριτικά με τα γυμνά 3. Corazza L., Pasquini M. and Perrino P., 1986. Resistance to rusts and
powdery mildew in some strains of Triticum monococcum L. and T.
σιτάρια, η αποθήκευσή του είναι ευκολότερη, όταν αυτός dicoccum Schubler cultivated in Italy. Genet. Agraria 40:243-254.
αποθηκεύεται ολόκληρος. Σε περίπτωση προσβολής από 4. D’Antuono L. F.,1989. Il farro: Areali di coltivazione, caratteristiche ag-
έντομα και μύκητες, η έκταση της ζημιάς – συγκριτικά με ronomiche, utilizzazione e prospettive colturali. Inf. Agrario 24:49-57.
τα γυμνά σιτάρια – είναι αφενός μικρότερη λόγω της δυ- 5. Marconi Em. and Raimondo Cubadda, chapter 4 “Emmer Wheat”, Spe-
σχέρειας που δημιουργούν τα λέπυρα στον εχθρό και αφε- cialty grains for food and feed, American Association of Cereal Chem-
ists, 2005. Ed. Elsayed Abdel-Aal, Peter J. Wood.
τέρου η προσβολή δεν προχωράει μέχρι τον καρπό. Για τον
6. Mariani G., Belocchi A., Bravi R. and Bernardi G., 1992. Risultati di prove
λόγο αυτό προτιμάται η αποθήκευση να γίνεται σε αναπο- su farro condotte in Garfagnana. Inf. Agrario 37:67-71.
φλοίωτο καρπό. 7. Padulosi S., Hammer K. and Heller J., 1996. Hulled Wheats. Promoting
the Conservation and Use of Underutilized and Neglected Crops. Eds.
Σημείωση: Διατίθενται σπόροι δίκοκκου σιταριού. Επι- International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.
κοινωνία: Φραγκιαδάκης Μιχάλης, τηλ. 6976927377, mix- 8. Seilmeier W., Valdez I., Mendez E. and Wieser H., 2001. Comparative
investigations of gluten proteins from different wheat species. II. Char-
frag2004@yahoo.gr acterization of omega- gliadins. Eur. Food Res. Technol. 212:355-363.
Εκτιμήσεις από το Prognosfruit 2012 στις βιομηχανίες χυμού. Η παραγωγή της Ιταλίας, αναμέ-
νεται μειωμένη -13%, είναι η πιο χαμηλή της τελευταίας
Μειωμένη κατά 9% η παραγωγή μήλων στην Ευρωπαϊκή δεκαετίας. Η Γαλλία έχει σοβαρές ζημιές από τις πολλές
Ένωση και στην Ελλάδα κατά 3%. Καλή η παραγωγή στην βροχοπτώσεις και τους παγετούς κατά την ανθοφορία,
Ανατολική Ευρώπη. γι’αυτό η μείωση είναι σημαντική -32%. Η παραγωγή της
Βασίλης Κουκουργιάννης Γερμανίας προβλέπεται σε 933.000 τόνους, -2% σε σύ-
γκριση με το 2011, τα τελευταία χρόνια η παραγωγή της
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η παραγωγή μήλων την τρέ- διαμορφώνεται λιγότερο από 1.000.000 τόνους. Μεγάλο
χουσα χρονιά αναμένεται να φθάσει τους 9.739.000 τό- μέρος της παραγωγής απορροφούν οι βιομηχανίες. Η
νους, κατά -9% σε σύγκριση με το 2011. Τα στοιχεία της Ουγγαρία επιστρέφει σε κανονικά επίπεδα παραγωγής. Η
προβλεπόμενης παραγωγής είναι από το ετήσιο συνέδριο Αγγλία παρουσιάζει μείωση -15%, όμως οι καιρικές συν-
Prognosfruit που έγινε στις 3 Αυγούστου. θήκες δεν ευνόησαν την καλή ποιότητα, γι’αυτό μια μεγά-
Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φαίνεται ότι επα- λη ποσότητα θα οδηγηθεί στις βιομηχανίες.
νέρχονται σε κανονικά επίπεδα παραγωγής μετά τη μεί- Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια η παραγωγή με
ωση του 2011 χάρη στις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Στις κανονικές συνθήκες διαμορφώνεται περί τους 300.000
άλλες χώρες της Ευρώπης αναμένεται μείωση της παρα- τόνους. Την τρέχουσα χρονιά αναμένεται μια μείωση -
γωγής η οποία οφείλεται σε παγετούς κατά την ανθοφο- 3% σε σύγκριση με το 2011. Είναι γενικά μια καλή χρονιά
ρία. παραγωγής με εξαίρεση ορισμένες περιοχές όπως Αγιά
Η Πολωνία με παραγωγή 2.800.000 τόνους είναι η (Λάρισα).
κυριότερη χώρα παραγωγής μήλων της Ευρώπης και το Η κυριότερη ποικιλία στις χώρες της Ευρώπης είναι η
2012, όμως ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής, μεγαλύτε- Golden Delicious, ακολουθεί η σειρά Gala, η Red Delicious,
ρο της προηγούμενης χρονιάς, προβλέπεται ότι θα πάει η Fuji, η Granny Smith κ.α.
Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 7/2012 59