1. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
HAZIRLAYAN:NURCAN YALÇIN TUNCER
DOÇ.DR.AGAH TUĞRUL KORUCU

2. ÖĞRENMEYI BILIŞSEL BIR ŞEKILDE INCELEYEN KURAMLARDAN BIRISI OLAN BILGIYI
IŞLEME KURAMI ISE, INSAN ÖĞRENMESINDE ÖĞRENME SÜRECINI GENELLIKLE
BILGISAYARA BENZETIR. İNSAN ZIHNI BILGIYI ÖNCE ALIR, IŞLER, ŞEKIL VEREREK
IÇERIĞINI DEĞIŞTIRIR. ARDINDAN DA DEPOLAR, GEREKTIĞI ZAMAN GERI GETIRIR
VE BAZI TEPKILER ÜRETIR. BIR BAŞKA DEYIŞLE DE, SÜREÇ BILGIYI BIR ARAYA
GETIRIR. AYNI ZAMANDA KODLAR, BILGIYI KORUR YA DA DEPOLAR. GEREKTIĞI
ZAMAN DA GERI GETIRIR. TÜM BU SÜREÇ ISE, BILGISAYARDA “PROGRAM” KIŞILERDE
ISE “YÜRÜTÜCÜ KONTROL” TARAFINDAN RAHATLIKLA DENETLENIR.

3. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI, INSANIN DÜNYAYI ANLAMAK IÇIN KULLANDIĞI ZIHINSEL
SÜREÇLERI YAKINDAN INCELER. BU KURAM, BILGISAYAR SÜREÇLERINI INSAN
ÖĞRENMESININ SÜRECI ILE KIYASLAYARAK ÖĞRENMEYI AÇIKLAMAYA ÇALIŞIR.

4. BILGIYI İŞLEME KURAMININ TEMEL SORULARI
→YENI BILGI DIŞARIDAN NASIL ALINMAKTADIR?
→ALINAN YENI BILGI NASIL IŞLENILMEKTEDIR?
→ BILGI UZUN SÜRELI OLARAK NASIL DEPOLANMAKTADIR?
→ DEPOLANAN BILGI NASIL GERIYE GETIRILIP HATIRLANMAKTADIR?

5. BILGIYI İŞLEME MODELININ TEMEL UNSURLARI
İKI TEMEL ÖĞEYE SAHIPTIR:
1. ÜÇ TÜR BELLEKTEN OLUŞAN BILGI DEPOLARI
2. BILGININ BIR DEPODAN DIĞERINE AKTARIMINI SAĞLAYAN IÇSEL, BILIŞSEL
ETKINLIKLERI KAPSAYAN BILIŞSEL SÜREÇLERDIR.

6. BELLEK TÜRLERI
1. DUYUSAL KAYIT
2. KISA SÜRELI BELLEK
3. UZUN SÜRELI BELLEK

7. DUYUSAL KAYIT
• ÇEVREDEN GELEN UYARICILAR ÖĞRENENIN ALICILARINI YANI DUYU ORGANLARINI ETKILER VE
DUYUSAL KAYIT YOLUYLA SINIR SISTEMINE GIRER.
• DUYU ORGANLARIN HER BIRINE GELEN UYARICILARIN ILK ALGILANMALARINDAN DUYUSAL
KAYIT SORUMLUDUR.
• BURADAKI BILGI, ORIJINAL UYARICIYI TEMSIL EDEN BIR YAPIDADIR. UYARICININ TAM OLARAK
AYNISIDIR.
• BILGI BURADA ÇOK KISA KALABILMEKTEDIR. BIR ILE DÖRT SANIYE ARASINDA KALIŞ SÜRESI
DEĞIŞMEKTEDIR.
• DUYUSAL KAYITIN KAPASITESI SINIRSIZDIR. BUNUNLA BIRLIKTE GELEN BILGI ANINDA
IŞLENMEZSE, ÇOK HIZLI BIR ŞEKILDE KAYBOLUR. SADECE DIKKAT EDILEN SINIRLI SAYIDAKI BILGI
KISA SÜRELI BELLEĞE AKTARILABILIR.
• BILGININ DUYUSAL KAYITTAN KISA SÜRELI BELLEĞE GEÇIŞINDE DIKKAT VE ALGI SÜREÇLERI
SÜZGEÇTIR.

8. KISA SÜRELI BELLEK
İKI FONKSIYONU VARDIR:
1. SINIRLI MIKTARDAKI BILGIYI SINIRLI BIR ZAMAN SÜRESI IÇINDE GEÇICI OLARAK
DEPOLAR. BUNDAN DOLAYI KISA SÜRELI BELLEK DENIR. (7+2 BIRIM)
2. BILGI BURADA ÇOK KISA KALMAKTADIR. YETIŞKINDE BU SÜRE 20 SANIYE
KADARDIR.
KISACA BIR YETIŞKINDE KISA SÜRELI BELLEK BEŞ ILE DOKUZ BIRIMLIK BILGIYI
ZIHINSEL TEKRAR YAPILMADIKÇA ANCAK EN FAZLA 20 SANIYE
DEPOLAYABILMEKTEDIR.

9. UZUN SÜRELI BELLEK
• İYI ÖĞRENDIĞIMIZ BILGIYI SÜREKLI OLARAK DEPOLADIĞIMIZ BELLEK TÜRÜDÜR.
• UZUN SÜRELI BELLEK, NÖRONLAR ARASINDAKI BAĞLANTILARDA YANI
SINAPSLARDA YAPISAL DEĞIŞME ILE ORTAYA ÇIKMAKTADIR.
• SINAPSLAR YA GÜÇLENMEKTE YA DA KOMŞU NÖRONLARLA YENI BAĞLAR, YENI
KOLLAR OLUŞTURMAKTADIR.
• BEYINDEKI BU DEĞIŞMELER DE BILGININ UZUN SÜRELI BELLEKTE SÜREKLI OLARAK
KALDIĞINI GÖSTERMEKTEDIR.

10. UZUN SÜRELI BELLEK
• BELLEĞIN KAPASITESININ SINIRSIZ OLDUĞU BELIRTILMEKTEDIR. ÖĞRENME BIR
KEZ GERÇEKLEŞTIĞINDE EBEDIYEN SAKLANDIĞINA ILIŞKIN KANITLAR
MEVCUTTUR.
• BILGILERIN DEPOLANDIĞI BIR KÜTÜPHANE GIBI DÜŞÜNÜLEBILIR. ANCAK BILGININ
HATIRLANMASI BÜYÜK ORANDA MATERYALIN UYGUN BIR ŞEKILDE
KODLANARAK, UYGUN YERE YERLEŞTIRILMESINE BAĞLIDIR.

11. UZUN SÜRELI BELLEK
UZUN SÜRELI BELLEĞIN BÖLÜMLERI:
1. ANISAL BELLEK: KIŞISEL YAŞANTILARIMIZIN DEPOLANDIĞI BÖLMEDIR.
2. ANLAMSAL BELLEK: KONU ALANLARININ KAVRAMLARI, OLGULARI,
GENELLEMELERI, KURALLARI DEPOLANIR.
3. İŞLEMSEL BELLEK: HERHANGI BIR ŞEYIN NASIL YAPILACAĞI ILE ILGILI BILGILERIN,
IŞLEMLERIN DEPOLANDIĞI BELLEKTIR.

12. BILGIYI İŞLEME MODELINE GÖRE ÖĞRETIMIN
DÜZENLENMESINDE DIKKAT EDILECEK
HUSUSLAR
• KONUYA DIKKAT ÇEKILMELIDIR.
• ÖĞRENENIN TEMEL VE ÖNEMLI OLAN BILGIYI DIĞER AYRINTILARDAN AYIRT
ETMESINE YARDIMCI OLUNMALIDIR.
• YENI KAZANILACAK OLAN BILGI ILE ÖNCE BILGININ ILIŞKILENDIRILMESI
YAPILMALIDIR (EKLEMLEME).
• ÖĞRENENIN BILGIYI ANLAMLANDIRMASINDA ÖRGÜTLEMESINE YARDIMCI
OLUNMALIDIR.
• SOYUT FIKIRLERI SOMUTLAŞTIRMAYA YARDIMCI OLACAK ÖRNEKLER
VERILMELIDIR.

13. BILGIYI İŞLEME MODELINE GÖRE
ÖĞRETIMIN DÜZENLENMESINDE DIKKAT
EDILECEK HUSUSLAR
• SÖZCÜK, TERIM VE OLGULARIN SADECE TEKRAR YOLUYLA ÖĞRENILMESI DEĞIL
BELLEK DESTEKLEYICI STRATEJILER ILE ÖĞRENMESINE REHBERLIK EDILMELIDIR.
• BILGININ UZUN SÜRELI BELLEKTEN ÇAĞRILMASINDA TEDBIRLER ALINMALIDIR.
• BILGININ TAM OLARAK ÖĞRENILMESI IÇIN TEKRAR VE ÖZETLEMELERE YER
VERILMELIDIR.
• ÖĞRENENE ÖĞRENME SONUÇLARI HAKKINDA BILGI VERILEREK YÜRÜTÜCÜ
BELLEK ŞEMASINI GELIŞTIRMESINE YARDIM EDILMELIDIR.