Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<1/12>
Sanskrit -21
Day - 14
7-04-2020

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<2/12>
Previous day
Recite Sloka
Sloka Meaning
समास-1
Home work for the day
Day- Agenda
रामो राजमण िः सदा विजयते रामं रमेशं भजे
रामे ाभभहता निशाचरचमिः रामाय तस्मै िमिः ।
रामान्िास्स्त पराय ंपरतरं रामस्य दासोस्ययहं
रामे चचत्तलयस्सदा भितु मे भो राम मामुद्धर ॥
Agenda

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<3/12>
बिभेद च पुनस्सालान्सप्तैके न महेषुणा ।
गिररिं रसातलिं चैव जनयन्रत्ययिं तथा ।।1.1.66।।
तत: रीतमनास्तेन ववश्वस्तस्स महाकवप: ।
ककष्ककन््ािं रामसहहतो जिाम च िुहािं तदा ।।1.1.67।।
ततोऽिजजद््ररवर: सुग्रीवो हेमवपङ्िल: ।
तेन नादेन महता ननजजिाम हरीश्वर: ।।1.1.68।।
अनुमान्य तदा तारािं सुग्रीवेण समाित: ।
ननजघान च तत्रैनिं शरेणैके न राघव: ।।1.1.69।।
ततस्सुग्रीववचनाद््त्वा वाललनमाहवे ।
सुग्रीवमेव तद्राज्ये राघव: रत्यपादयत् ।।1.1.70।।
Sloka 66-70

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<4/12>
बिभेद च पुिस्सालान्सप्तैके ि महेषु ा ।
चिररं रसातलं चैि जियन्रत्ययं तथा ।।66।।
बिभेद च पुन : सालान् सप्त एके न महेषुणा ।
गिररम ् रसातलम ् च एव जनयन् रत्ययम ् तथा ।।
सालान्बिभेद
तथा then, पुनश्च again, रत्ययम ् confidence,
जनयन् creating, एके न with one, महेषुणा mighty
shaft, सप्त सालान् seven palmyra trees, गिररम ्
a mountain, रसातलिं चैव Rasatala (one of the
seven lower worlds under the earth), बिभेद
penetrated.
Sloka 66
सालान ्
बिभेद
Again in order to
create
confidence (in
Sugriva), he
released a single
mighty shaft
which
penetrated seven
palmyra trees, a
mountain to the
Rasatala.

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<5/12>
तत: रीतमिास्तेि विश्िस्तस्स महाकवप: ।
ककस्ककन्धां रामसहहतो जिाम च िुहां तदा ।।67।।
तत: रीतमना: तेन ववश्वस्त: सः महाकवप: ।
ककष्ककन््ाम ् रामसहहत: जिाम च िुहाम ् तदा ।।
तत: thereafter, तेन by that act, रीतमना: well
pleased, स महाकवप: that mighty monkey
Sugriva, ववश्वस्त: च was convinced, रामसहहत:
together with Rama, तदा then, िुहाम ् a cave,
ककष्ककन््ाम् city of Kishkindha, जिाम
approached.
Sloka 67
महाकवप:
ककष्ककन््ाम ्
जिाम
Pleased with
Rama's action
and convinced
of his prowess
he left
thereafter with
Rama he left for
Kishkindha
which was like a
cave.

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<6/12>
ततोऽिजजद्धररिर: सुग्रीिो हेमवपङ्िल: ।
तेि िादेि महता निजजिाम हरीश्िर: ।।68।।
तत: अिजजत् हररवर: सुग्रीव: हेमवपङ्िल: ।
तेन नादेन महता ननजजिाम हरीश्वर: ।।68।।
सुग्रीव: अिजजत्
हरीश्वर: ननजजिाम
तत: then, हररवर: best of monkeys, हेमवपङ्िल:
yellowish hued like gold, सुग्रीव: Sugriva, अिजजत्
roared, तेन महता with great, नादेन voice,
हरीश्वर: lord of monkeys (Vali), ननजजिाम came
out.
Sloka 68
हरीश्वर:
ननजजिाम
On entering the city of
Kishkindha, Sugriva the
best of monkeys of
reddish yellow hue
roared with a great
voice. There upon Vali,
the lord of monkeys
came out (of the cave).

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<7/12>
Definitions :
Two वणजःs adjacent संहहता
Two हल्s adjacent सिंयोिः
 Other than 2 हल ्s all others are संहहता
Back to
Basics
संहहता
संयोििः
स्िर
व्यञ्जन
अच्
हल्
:अिंअनुस्वारिं ववसिजः
# Combinati
on
Definition सस्न्ध
1 अच्+अच् संहहता 
2 हल्+ हल् सिंयोिः 
3 अच्+ हल् संहहता 
4 हल्+ अच् संहहता 
5 : + अल ् संहहता 
6 अिं +अल ् संहहता 
सस्न्ध
अच् हल्
अल्All varnas :

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<8/12>
# Combination Definition सस्न्ध: Name Day
1 अच्+अच् संहहता  अच ्सष्न््:
/स्िर सष्न््:
4,12,13
2 हल ्+ हल ् सिंयोिः  हल्सष्न््:
/व्यञ्जनसष्न््:
4,TBD
3 अच्+ हल् संहहता  ---- ----
4 हल ्+ अच् संहहता  ---- ----
5 : + अल ् संहहता  ववसिजसष्न््: 9
6 अिं +अल ् संहहता  अनुस्वारसष्न््: TBD
बिभेद च पुिस्सालान्सप्तैके ि महेषु ा ।
चिररं रसातलं चैि जियन्रत्ययं तथा ।।66।।
बिभेद (3) च (3)पुन : (5) सालान ् (2)सप्त (1)एके न महेषुणा ।
गिररम ् (6)रसातलम ् (6) च (1)एव जनयन ् (2)रत्ययम ् तथा ।।
ततोऽिजजद्धररिर:
अिजजत् (2)हररवर:
सस्न्ध

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<9/12>
When to apply
सिंहहतैकपदे ननत्या ननत्या ्ातूपसिजयोः I
ननत्या समासे वाक्ये तु सा वववक्षामपेक्षते II
Mandatory -Conditions
1- सिंहहतैकपदे - राम + औ (द्ववतीया)- रामौ ,
कष्श्चत्
2- ्ातूपसिजयोः - रनत +आिछ- रत्यािछ (D7-
D8)
3- समासे – पाद + अङ्िुकठेन = पादाङ्िुकठेन
Optional Conditions
4. वाक्ये - क:+ समथज: च = कस्समथजश्च
• सष्न््: about two
varnas coming
together
• समास is regarding
two words coming
together
Tooth-Pick
Black -Cow
Foot-path
Table-Lamp
Paddy-field
Gold-Mine
Cow –Shed
Book-stall

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<10/12>
समास – Compound Word
The moment I say two words the former and
latter comes into picture
रामकृ कणौ - पूवजपद उत्तरपद
Dimensions of Samasa-1- Importance
रामकृ कणौ Importance is on both the words
रनतहदनम् - Importance is on पूवजपद
रामिाणम ्- Importance is on उत्तरपद
चक्रपाणण:-- totally a new word is arrived at based
on the two words
समास
Level-1
Tooth-Pick
Black -Cow
Foot-path
Table-Lamp
Paddy-field
Gold-Mine
Cow –Shed
Book-stall
नाम
अव्ययम्
ववशेषण
्ातु
उपसिज

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<11/12>
अिुमान्य तदा तारां सुग्रीिे समाित: ।
निजघाि च तत्रैिं शरे ैके ि राघि: ।।69।।
अनुमान्य तदा ताराम् सुग्रीवेण समाित: ।
ननजघान च तत्र एनम् शरेण एके न राघव: ।।
तदा then, ताराम ् Tara (Vali's wife), अनुमान्य
having convinced, सुग्रीवेण Sugriva, समाित:
joined (entered into a combat), राघव: Raghava,
तत्र there, एनम ् him, एके न with one, शरेण च
single shaft, ननजघान killed.
Sloka 69
राघव:
एनम्
ननजघान
After convincing
his wife Tara,
who was
dissuading from
this, Vali entered
into a combat
with Sugriva.
There, Rama
killed Vali with a
single shaft.

Mr Nanda Mohan Shenoy
CISA CAIIB
<12/12>
ततस्सुग्रीििचिाद्धत्िा िाभलिमाहिे ।
सुग्रीिमेि तद्राज्ये राघि: रत्यपादयत् ।।70।।
तत: सुग्रीववचनात् हत्वा वाललनम ् आहवे ।
सुग्रीवमेव तद्राज्ये राघव: रत्यपादयत् ।।
राघव: Rama, सुग्रीववचनात् in compliance with
the words of Sugriva, वाललनम ् Vali, आहवे in the
battle, हत्वा having killed, तत: thereafter, तद्राज्ये
in that kingdom of Vali, सुग्रीवमेव Sugriva itself,
रत्यपादयत् proposed (installed).
राघव:
सुग्रीवमेव
रत्यपाद
यत ्
After he killed
Vali in the
combat in
compliance
with the words
of Sugriva,
Rama installed
Sugriva as king.
Sloka 69