Nisan 2015'de Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim bölümü doktora programı kapsamında Etik dersinde Karabük Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu öğretim elemanlarından Okt. Mustafa POLAT tarafından Etik İhlaller ile ilgili yapılan sunum dosyası. İletişim: mustafapolat@karabuk.edu.tr .İyi çalışmalar dilerim.

1. ETİK İHLALLER
Mustafa POLAT
ETK500
Anadolu Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Nisan 2015

2. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERİN TÜRLERİ
A- İNTİHAL B- DİĞER
A1- Kaynak Göstermeden
• Hayalet Yazar
• Mevcut Yazı
• Kılık Değiştirme
• Kendinden Aşırma
• Fotokopi
• Emek Tembelliği
A2- Kaynak Göstererek
• Unutulan Dipnot
• Yanlış Bilgilendirme
• Fazla Mükemmel Alıntı
• Becerikli Alıntı
• Mükemmel Suç
• Gerçeğe Aykırı Çarpıtma
• Gizli Amaç Gütme
• Haksız Yazarlık
• Çalışma Tekrarı
• Zarar Vericilik
• Yayın Sürecinde Etik Dışı Davranışlar

3. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERİN TÜRLERİ
A- İNTİHAL
A1- Kaynak Göstermeden
• Hayalet Yazar: Bir başka kaynaktan kelime kelime tüm bilgiyi almak.
• Mevcut Yazı: Pek çok kaynaktan alarak kendine ait gibi göstermek.
• Kılık Değiştirme: Paragraf içindeki anahtar kelimeleri değiştirerek gizlemek.
• Kendinden Aşırma: Kendisine ait önceki bir çalışmadan aynen almak.
• Fotokopi: Belli bir kaynaktan hiç bir değişiklik yapmadan bir bölümü almak.
• Emek Tembelliği: Orijinal çalışma için çaba sarf etmek yerine çalışmanın büyük bir
kısmını başka kaynaklardan alıntılarla doldurmak.

4. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERİN TÜRLERİ
A- İNTİHAL
A2- Kaynak Göstererek
• Unutulan Dipnot: Yazar adını vererek fakat tam künyeyi vermeyerek kaynağın
orijinaline ulaşılma ihtimalini ortadan kaldırmak.
• Yanlış Bilgilendirme: Yanlış künye vererek kaynağın orijinaline ulaşılma ihtimalini
ortadan kaldırmak.
• Fazla Mükemmel Alıntı: Yazarın bire bir alıntı yaptığı kaynağa atıf yapması fakat tırnak
işareti koymayı önemsememesi.
• Becerikli Atıf Yapma: Yazarın tüm kaynaklara atıf yapması, tırnak işareti kullanması fakat
araştırmanın hiçbir orijinal fikir içermemesi.
• Mükemmel Suç: Yazarın bazı yerlerde kaynaklara atıf yapması fakat yazının kalan
kısımlarındaki analizlerin kendine ait olduğu fikrini yaratma düşüncesiyle bazı kaynaklara
atıf vermemesi.

5. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERİN TÜRLERİ
B-DİĞER
• Gerçeğe Aykırı Çarpıtma (Uydurma, Sahtecilik, Hile): Yapılmamış bir araştırmadan,
araştırma yapılmış gibi olmayan verileri kullanmak veya yapılmış bir araştırmanın
verilerini çarpıtarak veya maksatlı olarak yanlış analiz teknikleriyle yorumlayarak
yönlendirme amaçlı sonuçlar üretme.
• Gizli Amaç Gütme: Çıkar sağlama amacıyla çarpıtıcı/yanıltıcı bilimsel standartlara
uymayan taraflı yayın yapma ve kaynakları bilinçli olarak taraflı seçerek yönlendirme ve
çarpıtma yapma da bu türden ağır bilimsel ihlal örneğidir.
• Haksız Yazarlık: Yazar olarak belirtilmeyi haklılaştırmayacak küçük bir katkı nedeniyle
yeni yazar ekleme, yazar sırasını izinsiz değiştirme, onursal yazarlık, ikram yazarlık,
karşılıklı yazarlık, saygın bir kişinin adını ortak yazar olarak izinsiz yazma, ortak yazarın
adını çıkarma, bedel karşılığı (hayalet yazara) kendi adına çalışma / yayın yaptırma.

6. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERİN TÜRLERİ
B-DİĞER
• Çalışma Tekrarı: Kayda değer yeni bir katkı yapmadan başkalarının önceki çalışmalarını
teker teker veya birlikte dikkate alarak, bu durumu belirtmeden, yeni bir çalışmaymış gibi
sunma, bu tür ihlalin tipik örneğidir. Yine, başkalarının çalışmalarını yazım tarzını
değiştirerek yeni ibarelerle ifade etme de bu ihlal türüne girmektedir.
• Zarar Vericilik: İnsan ve diğer canlıların haklarına aykırı, toplumda kin ve nefreti artırıcı,
bilimsel standartlara uymayan çarpıtıcı ve yanıltıcı yayında bulunma bu türden ihlalin
örnekleridir. Etik kurallara uygun tasarlamadan, gerekli kurullardan izin almadan veya
prosedürleri tamamlamadan ve deneklere/çevreye zarar verme olasılığı yüksek
araştırma/yayın yapma, daha ziyade sağlık ve sağlıkla ilgili alanlarda karsımıza
çıkmaktadır.
• Yayın Sürecinde Etik Dışı Davranışlar: Bir yayını birden fazla yere gönderme veya makul
olmayan gerekçelerle geri çekme, yayın etiği ihlali olarak değerlendirilmektedir.

7. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERİN NEDENLERİ
• Eğitim Eksikliği
• Bireysel Unsurlar (Hırs, Zafiyet vb.)
• Toplumun Yapısı (Değerler, Beklentiler vb.)
• Bilimde Niceliğin Niteliğin Önüne Geçmesi
(Terfi-Atama-Görevde Yükselme Ölçütleri vb.)
• Maddi Nedenler (Ekonomik, Akademik vb.)
• Kurum Politikaları (Yetersiz Cezalar,
Görmezden Gelme vb.)
• Teknolojinin Olumsuz Kullanımı

8. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERE KARŞI ÖNLEMLER
A- HUKUKİ BOYUT
• Temel Ceza Kanunu
• Öğretim Üyeleri
Disiplin Yönetmeliği
B- İDARİ BOYUT
• Ölçütlerin
Düzenlenmesi
• İşlevsel ve Yetkili
Etik Kurullar
• Etik İhlaller
Kılavuzu
C- EĞİTİMSEL BOYUT
• Etik Dersleri
(Okulöncesi
düzeyden
lisansüstü düzeye
kadar)
• Bütünsel Olarak
Etiğin Eğitim
Programlarına
Yansımaları
D- TEKNOLOJİK BOYUT
• Yazılımlar (Turnıtın,
Wcopyfind, DIFFER
vb.)
• Web Sayfaları
(Plagiarism.com,
Articlechecker.com,
Catchitfirst.com)

9. ETİK İHLALLER
ETİK İHLALLERDE SORUMLULAR
• Yazar: Araştırma ve yayın açısından sorumlu.
• Danışman: Tez çalışmalarında sürecin kontrolü
ve gerekli yönlendirmeler açısından sorumlu.
• Editör: Araştırma ve yayın süreci içinde yazarla
iletişiminin uygun, zamanında, açık, güvenilir
ve tarafsız olarak sürdürülmesi açısından
sorumlu.
• Hakem: Objektifliğin sağlanması ve sunulan
metnin yetkin hale getirilmesi açısından
sorumlu.
• Okuyucu: İlgi alanına giren konulardaki yazıları
izlemek, incelemek ve yanlışları bilimsel yayın
ortamında ortaya koymak, yani tepki vermek
sorumlu.

10. ETİK İHLALLER
FAYDALANILAN KAYNAKLAR
Ünal, M., Toprak, M. ve Başpınar, V. (2012). Bilim Etiğine Aykırı Davranışlar ve Yaptırımlar:
Sosyal ve Beşeri Bilimler İçin Bir Çerçeve Önerisi. Amme İdaresi Dergisi. 45(3) ss. 1-27.
Uçak, Ö. N. Ve Birinci, G. H. (2008). Bilimsel Etik ve İntihal. Türk Kütüphaneciliği Dergisi.
22(2) ss. 187-204.
İnci, O. (2009). Bilimsel Yayın Etiği İlkeleri, Yanıltmalar Yanıltmaları Önlemeye Yönelik
Öneriler. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık. ? (?) ss. 69-90
Günal, İ. (2010). Yayın Etiği ve Sorunları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu
Elektronik Dergisi. 3(1) ss.54-56
www.plagirism.org