2. Pasinler: Pasinler ilçesi, IV. yy.da Bizanslıların, 615 yılında
Arapların, 1084 yılında ise Türklerin eline geçmiştir.
Pasinler'de bulunan 3702 kişi kapasiteli, 39 derece su sıcaklığı
olan termal tesis, ilçe dışından gelen hastalara konaklama
hizmetiyle birlikte; böbrek,sindirim sistemi, idrar yolları,
romatizma, siyatik, lumbago, nevralji ve çeşitli kadın
hastalıklarının tedavisinde olumlu etki yapmaktadır.
Köprüköy: Köprübaşında kurulmuş köy anlamına gelen
Köprüköy'ün kuruluşu çok eskilere dayanmaktadır.
Köprüköy (Deli Çermik) Kaplıca suları, sindirim sistemi, böbrek
ve idrar yolları, kan dolaşımı ve kalp hastalıkları, metabolizma
bozuklukları ve romatizmal hastalıklara olumlu etki
yapmaktadır. Su sıcaklığı 26 derecedir.
3. Uzundere: İlçenin 3000 yıla yakın geçmişi vardır.
İlçe sınırları içinde bulunan Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi yaz aylarında çok
sayıda yerli ve yabancı turistin uğrak yeridir. İlçeye bağlı Çamlıyamaç
Köyü'nde l0.yy 'dan kalma Öşvank Gürcü Kilisesi bulunmaktadır.
Ilıca: Yapılan araştırmalar Ilıca'daki hayatın M.Ö.4000'li yıllara kadar
uzandığını göstermektedir.
İlçede kükürtlü sıcak su kaynakları bulunmakta, termal tesisler sayesinde
şehir dışından gelen hastalara da konaklama ve tedavi için olanaklar
sağlanmaktadır. Kaplıcalarda kadın hastalıkları, romatizma, mide, bağırsak,
karaciğer, safra kesesi, beslenme bozuklukları gibi rahatsızlıkları olumlu
etkilediği bilinmektedir.
Uzundere/tortum şelalesi
4. İspir: Kuruluşu M.Ö. 19. yy.a kadar inen İspir,Yavuz Selim'in 1514!deki İran
seferi sonrası Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Dünyanın en hızlı akan
nehirlerinden birisi olan Çoruh nehri Rafting sporu için oldukça elverişlidir.
Olur: Turizm açısından önemli bir potansiyel göstermekte olan ilçenin Keçili
Köyü'ndeki Van Kilisesi, Yıldızkaya Köyü'ndeki Kivi Mağarası görülmeğe
değerdir.
5. Turizm Aktiviteleri
Palandöken Kayak Merkezi
Mesire Yerleri
Kaplıcalar
Sportif Etkinlikler
Kış Turizmi
Termal Turizm
Mağara Turizmi
Kuş Gözlem Alanı
Kuleler ve Kaleler
Camiler ve Kiliseler
Medreseler
Müzeler ve Örenyerleri
Köprüler ve Bedestenler
Hanlar
6. Ne Yenir?
Çağ kebabı
Cevizli kadayıf dolması
Den Çorbası
8. Ne Alınır?
Erzurum oltu taşı işçiliği ile çok meşhurdur.
Oltu taşından yapılan
tespihler,
ağızlıklar,
bilezik,
gerdanlıklar,
broş,
küpe,
saç tokası yörenin önemli hediyelik eşyalarıdır.
9. Yapmadan Dönme : GİT GÖR
ERZURUM
Palandöken'de kayak yapmadan,
Çifte minareli Medreseyi,Yakutiye Medresesi'ni ve müzeleri görmeden
Yolunuz İspir'e düşerse rafting sporu yapmadan,
Yolunuz Tortum'dan geçerse Tortum Şelalesi'ni ve gölünü görmeden,
Cağ kebap, su böreği ,ayran çorbası ,kadayıf dolması yemeden
...Dönmeyin.
10. Yerel Etkinlikler
Erzurum'un Kurtuluşu 12 Mart
Şair Nefi’yi Anma Törenleri Martın 4. haftası
Atatürk'ün Erzurum'a Gelişi 3 Temmuz
Oltu Uzunoluk Köroğlu Şenlikleri 13 Temmuz
Erzurum Kongresi 23 Temmuz
İbrahim Hakkı Hazretlerini Anma Törenleri 23-30 Ağustos
Bal, Elma ve Güreş Festivali 16 Eylül
11. Palandöken Kayak
Merkezi:
Uluslararası Kayak Federasyonunca
dünyanın ikinci büyük kayak merkezi
olarak nitelendirilen Palandöken
dağındaki 6.5 km.'lik profesyonel
kayak merkezi yılın 180 günü kayak
yapma imkânı tanımaktadır.
12. Cirit:
Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları
bir Ata sporudur. Türkler bu Atlı oyunu
Orta Asya dan günümüze
taşımışlardır.19. yüzyılda Osmanlı
ülkesi ve sarayının en büyük gösteri
sporu ve oyunu oldu.
13. Tortum Gölü ve Şelalesi:
Bu doğa harikası, Erzurum ilinin 103
km. kuzeyinde, Tortum gülünün kuzey
kenarındadır. Çağlayan da dahil, bu
çevrede çok yüksek bir su sporları ve
dağ sporları turizmi potansiyeli vardır.
14. Narman Peri Bacaları:
Bu jeoloji oluşumlar, Narman İlçesinin
7 km güneyinde yer almaktadır.
Rüzgar ve yağmurun kumlu toprağı
aşındırmasıyla kırmızı kaya başlıklı peri
bacaları ve dar vadilerden oluşan
bu olağanüstü doğa harikası
oluşmuştur.
15. Çifte Minareli Medrese:
Medrese Selçuk stilinde 13. asrın
sonlarına doğru yapılan, "Fakülte
Karşılığı" tedrisat yapan Çifte Minareli
Medrese mimari yapısı taş oyma ve
kabartma ve çini süslemeleri ile
muhteşem bir şaheserdir.
16. Yakutiye Medresesi:
Medrese taç kapısında bulunan
kitabeye göre, İlhanlı Hükümdarı
Sultan Olcayto zamanında Gazan
han ve Bolugan Hatun adına,
Cemaleddin Hoca Yakut Gazani
tarafından Hicri 710 (milâdi 1310)
yılında yaptırılmıştır.
17. Bar:
Erzurum'da oynanan halk danslarına
bar denir. Bar' ın tarihçesi çok
eskilere Orta Asya' da Altay
kavimlerine kadar uzanmaktadır.
18. Çobandede Köprüsü:
1297-98 yıllarında İlhanlıların Veziri
Emir Çoban Salduz tarafından
yaptırılmıştır. Aras nehri üzerinde 7
kemer gözlü olarak inşa ettirilen
önemli bir yapıttır.
19. Erzurum'un Geçim Kaynakları
Ekonomisi tarıma dayanır.
Sanâyi yeni gelişmektedir.
Faal nüfûsun % 80’i tarım, hayvancılık, ormancılıkla uğraşır.
1969’dan beri açılan “Doğu Fuarı” bölgenin ekonomik gelişmesini dünyâya
duyurmakta, turizme hizmet etmektedir.
650 bin m2lik sahada kurulan fuara genellikle 300’den fazla kuruluş katılıp,
500 binden fazla kişi ziyâret etmektedir.
23 Temmuz-23 Ağustos târihleri arasında açılmaktadır.
20. Tarım
Erzurum tarımında hayvancılık tarla ürünlerinden önce gelir.
İklim çok sert olduğu için yetişen ürünler sayılıdır.
Buğday, arpa, çavdar, fiğ (hayvan yemi), mercimek, pancar, ayçiçeği,
korunga yetişir.
Yetişen sebze yeterli olmayıp, ihtiyacının mühim kısmı güney illerden gelir.
Meyve olarak, elma, armut, erik, vişne, kiraz, ceviz, ayva, kayısı ve kızılcık
yetişir.
Erzurum ve Pasinler ovasında sulama tesisleri yapılmıştır. Sulu tarım ile verim
artmıştır.
21. Hayvancılık
Hayvancılık Erzurum ekonomisinin bel kemiğidir.
Nüfûsun büyük kısmı hayvancılıkla uğraşır.
Çayır, mer’a ve yaylalar hayvancılığa müsâittir.
Koyun, sığır ve kıl keçisi beslenir.
Arıcılık da çok gelişmiştir. Kovan sayısı 60 bine yakındır.
Ilıca’da modern at harası vardır.
22. Ormancılık
Orman varlığı zengin değildir; 200 bin hektardır.
Ormanları verimsizdir. 107 köy orman içinde ve kenarındadır.
Her sene 42 bin m3 sanâyi odunu ile 22 bin ster yakacak odun elde edilir.
Ağaçlandırma faâliyeti devâm etmektedir.
1984-88 târihleri arasında şehir içinde 650.000’e yakın ağaç dikilmiş olup,
yeşil alanlar gitikçe çoğaltılmaktadır.
23. Mâdenleri
Mâden bakımından zengin değildir.
Linyit, bakır, civa, mâden kömürü, kurşun, çinko, perlit, krom, mangenez ve
alçıtaşı rezervleri mevcuttur.
Şark linyitleri işletmesinde 60 bin ton linyit ile az miktarda krom ve alçıtaşı
istihsal edilir.
Kömürü bölgeye yetecek kapasiteye gelmiştir.
24. Sanâyi
: Erzurum soğuk iklimi sebebiyle sanâyi bakımından az gelişmiş illerimizdendir.
Başlıca sanâyi kuruluşları şunlardır: Et Kombinası, Şeker Fabrikası, Pasinler
Tuğla ve Kiremit Fabrikası, Erzurum Yün İşletmesi, Yem Fabrikası, Aşkale
Çimento Fabrikası, Süt Fabrikası, Nebâtî Yağ Fabrikası, Deri ve Ayakkabı
Fabrikası, Bütangaz Dolum Tesisleri, Sümerbank Yünlü Sanâyi ve Yapağı
Yıkama Tesisleri, İspir Ayakkabı Fabrikası ve Tekele âit Tuzlalar.
Son yıllarda alınan kararlarla doğuda yatırımlar teşvik edilmiştir.
Erzurum-Ilıca yolu üzerinde 75 parsellik organize sanâyi bölgesinin alt yapı
tesis ve hizmetleri bitirilmiştir.
Erzurum’un Oltutaşı, kürkleri, halı ve bıçakları meşhurdur.
1983-88 târihleri arasında, döküm, un, lastik-kauçuk, ham deri işleme, yem,
boya, et ve et mâmulleri üretimi, yünlü ve sentetik iplik, oto ve iş makinaları
lastik kaplama ve rejinere kauçuk fabrikaları kurulmuştur.
25. ERZURUM ve DADAŞ
Dadaş , Türkiye 'de Erzurum denince halk arasında akla gelen ilk ifadedir.
Dadaş kelimesi Erzurum 'da ve yöresinde yerleşik veya menşe-i olarak bu
yörenin insanını ya da özellikle bu yöreye ait bir folklör oyunu olan Erzurum
barlarını oynayan oyunculardan her birini ifade eder.
Bu sebeple dadaş ifadesi üzerinde fikir beyan edenler, bunu Erzurum ve bar
sözcükleriyle ilişkilendirirler.
Genel olarak Erzurum yöresinde
1- Erkek kardeş,
2- Yiğit, delikanlı, babayiğit kimse.
3- Mert, cesur.
4- Arkadaş, dost anlamlarında kullanılır.
26. Ayrıca Ağabey, bar oynayan delikanlı, Erzurumlu arkadaş, hemşeri, geniş
anlamı ile Erzurum bölgesinin efesi şeklinde de ifade edilir.
Üzerinde çok beyan ve açıklamalarda bulunulan dadaş ifadesi, yöre
kültürünün sembolik söyleniş biçimidir.
İçeriği yukarıda açıklandığı gibi oldukça zengin olup, Erzurum merkezinde,
civar ilçe ve köylerinde yaşayan insanların kendi aralarında veya onlara
başkalarınca yapılan hitap şeklidir.
Zaman zaman kişiye hitaben doğrudan söylenilebildiği gibi, bazen de
yüceltme sıfatı olarak kullanılır.
27. Dadaş olmak tarihi kahramanlıklar, dostluklar, sevgi ve saygı diyalogları,
insanlar arasındaki sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın adeta alt yapısını
oluşturan en önemli unsurdur.
Anadolu 'da özellikle olumlu anlamda Erzurum halkı için kullanılan bu ifade
kültürel içerik taşır.
Dadaş : numune-yi misal bir Erzurum 'lu, bar tutan, at binen, cirit atan,
kabadayı, tığ gibi bir delikanlıdır.
Gerek Erzurum ve yöresinde ve gerekse Anadolu 'da dadaş olmanın
müstesna bir durum olduğu, "efendilik" anlamında fıtrî (doğmatik), asaletli bir
ruh hali olduğuna da inanılır.
28. Bu düşünceden hareketle tarihî bir misyona sahip olan dadaşlar için :
zaman zaman serhat boylarında bekçi;
düşkünün, fakirin, kimsesizin kimsesi;
eli ve sofrası açık mert bir köylü, bir esnaf;
camilerde görev yapan imanlı, toksözlü, nur yüzlü bir din görevlisi;
siyasî açıdan medeni cesareti olan cesur bir hatip,
yiğit bir komutan,
görevini namus bilen bir devlet memuru, bir öğretmen, bir polis;
kendisini ailesine ve çocuklarına adamış Erzurum'lu bir ana veya babadır"
tanımı, Türk halkının geniş bir kesimi tarafından yapılmaktadır.
