1. bijsluiter M5 aanpak
NB Lees voor gebruik eerst deze bijsluiter
‘Echte veiligheid meet je af aan de manier waarop mensen omgaan met verschillen’
Over deze bijsluiter
In deze bijsluiter vindt u de voorwaarden voor het gebruik van de M5 aanpak, evenals de
belangrijkste bijwerkingen. Wij adviseren scholen die met M5 willen starten om met name
kennis te nemen van de voorwaarden. Wanneer aan één van deze voorwaarden (nog) niet
voldaan wordt, raden wij scholen af om de aanpak te implementeren.
Voorwaarden voor het gebruik van de aanpak van M5
M5 werkt vanuit het perspectief dat pesten pas stopt als de hoofdpesters hun rol neergelegd
hebben. De aanpak van M5 leidt een school direct naar de kern van het probleem en vraagt om
leiderschap van volwassenen.
De onderliggende patronen die een school onveilig maken,
worden door de aanpak van M5 vrij snel zichtbaar. De
kinderen die achter de schermen actief zijn, krijgen een
naam. Ouders van deze kinderen gaan soms eerst in het
verzet, dan in de aanval en pas daarna ontstaat een basis
voor een gezondere ontwikkelingslijn voor hun zoon of
dochter.
De aanpak van M5 vraagt daarom:
 een tamelijk stabiele situatie op school
 een schoolleiding die zich gesteund voelt door het team
 de steun van de Medezeggenschapsraad
 dat minimaal driekwart van de teamleden de aanpak zien zitten
 dat er geen overwegend bezwaar is bij één van de andere teamleden
 ruimte bij het team om 2 x 2 uur tijd te steken in instructie
 de bereidheid bij teamleden om maximaal 5 minuten per dag zaken online te melden
 van schoolleiding en teamleden de moed om het probleem echt op te lossen
 van volwassenen op school een open en ont-schuldigende houding en een groot hart
 standvastigheid van volwassenen om de maatregelen die afgesproken worden met een
leerling en ouders, uit te voeren
M5 - bijsluiter bij de aanpak van structureel pesten
1

2. bijsluiter M5 aanpak
NB Lees voor gebruik eerst deze bijsluiter
Meer dan 20 bijwerkingen
We herkennen op de scholen waar we aan de slag zijn steeds meer bijwerkingen van onze
aanpak. Eerst waren we nog wat voorzichtig om ze te benoemen. Inmiddels durven we de lijst
met bijwerkingen met iedereen te delen. Er is geen garantie dat deze zaken op iedere school
gerealiseerd worden, maar wanneer een school haar rol goed invult, is de kans groot.
De belangrijkste bijwerkingen zijn:
a. M5 geeft het beginsel ‘sociale veiligheid’ een nieuwe betekenis
b. Een school weet continu of ze leerlingen voldoende veiligheid biedt
c. Negatieve ontwikkelingen in een groep worden snel zichtbaar
d. Kinderen krijgen extra ruimte vrij op hun ‘harde schijf’ om te leren
e. Leeropbrengsten stijgen
f. Leerlingen met ADHD, ODD e.a. voelen zich veilig en worden rustiger
g. Dankzij het meldsysteem wordt snel duidelijk wanneer gedrag te belastend is voor een
groep
h. De leerkracht kan weer helemaal leerkracht zijn omdat er minder ‘gedoe’ is
i. Kinderen en ouders leren dat vervelend gedrag niet altijd pesten is
j. Ouders worden co-creator bij het creëren van sociale veiligheid op school
k. Ouders krijgen meer vertrouwen in de leerkrachten en schoolleiding
l. Kinderen krijgen meer vertrouwen in volwassenen
m. De sociale leerprogramma’s die een school al hanteert, krijgen veel meer effect
n. De informatie in ons meldsysteem biedt de mogelijkheid om adequaat te handelen bij
escalaties
o. Kinderen ervaren hoe veiligheid voelt, ook al is dat thuis niet het geval
p. Kinderen die risico lopen, worden vroeg opgespoord en krijgen hulp
q. Slachtoffers van pestgedrag komen daar zelf los van, of worden concreet geholpen
r. De positieve kwaliteiten van ‘pesters’ kunnen worden benut in school
s. De kinderen in de ‘middengroep’ in een klas laten zich meer zien
t. Het kunnen garanderen van sociale veiligheid, trekt nieuwe ouders
u. Leerkrachten ervaren meer rust in de groep en minder stress
v. Scholen die de M5 aanpak implementeren voldoen daarmee ook aan hun wettelijke
verplichting om incidenten te registreren
w. Het natuurlijk gezag van leerkrachten en directies wordt versterkt
M5 - bijsluiter bij de aanpak van structureel pesten
2

3. bijsluiter M5 aanpak
NB Lees voor gebruik eerst deze bijsluiter
Toelichting bij de bijwerkingen
a. M5 geeft het beginsel ‘sociale veiligheid’ een nieuwe betekenis. Al het
grensoverschrijdende gedrag wordt zichtbaar. Niet alleen gedrag tijdens schooltijd, maar
ook dingen die tijdens de TSO en voor en na schooltijd gebeuren. Datzelfde geldt voor
een groot deel van het vaak ongrijpbare cyberpesten. Door de kennis die school verkrijgt,
kan ze de sociale veiligheid van mensen eindelijk waarborgen.
b. Al binnen 6-8 weken na de start weet een school of ze leerlingen voldoende veiligheid
biedt. Soms valt het mee, heel vaak valt dat toch tegen. Waar veel meetinstrumenten
leerkrachten met die constatering achterlaten, komt M5 met concrete voorstellen voor
maatregelen en met specifieke hulp voor slachtoffers en daders. We gaan samen met de
leerkracht(en) de gesprekken met ouders aan en we blijven op school tot het
pestprobleem daadwerkelijk opgelost is. Ook als dat een keer langer dan drie maanden
duurt.
c. Wanneer de aanpak van M5 op een school geïmplementeerd is en de pesters gestopt
zijn, zijn er geen kinderen meer die stelselmatig gepest kunnen worden. Nieuwe
ontwikkelingen in een groep worden automatisch zichtbaar en leerkrachten kunnen
direct ingrijpen. Leerkrachten hoeven niet meer te wachten tot zich weer een geheel
machtssysteem in een groep gevormd heeft. Bij het ontstaan van de eerste contouren
volgt direct actie.
d. Kinderen - ook zij die niet gepest worden - hoeven niet meer continu alert te zijn voor
gevaar. Ze krijgen extra ruimte vrij op hun ‘harde schijf’ om te leren. Gefixeerde
aandacht kost een hoop energie en zorgt na verloop van tijd voor een fixed mind.
Wanneer de school veilig is, ontstaat er een veel opener mindset. Je kunt nu veilig je
vinger opsteken en zelfs wat “stoms” zeggen.
e. Omdat er meer ruimte om te leren is, kan er ook beter geleerd worden. Dit leidt tot
hogere leeropbrengsten. Omdat er minder gedoe is en er minder conflicten zijn die eerst
in de klas uitgepraat moeten worden, gaat ook de effectieve leertijd omhoog.
f. Leerlingen met de diagnose ADHD, ODD, ADD e.a. zijn supergevoelig voor spanningen
binnen een systeem. Wanneer de school sociaal veilig is geworden, zie je ook bij deze
groep kinderen het gedrag direct veranderen. Er is veel minder verstoring. Daarmee
wordt een school als geheel veel rustiger.
g. Wanneer het op een school als geheel veel rustiger is, ontstaat er letterlijk meer ruimte
voor het bieden van passend onderwijs. Leerkrachten zijn beducht voor meer werkdruk
en mogelijke onrust. Dankzij het meldsysteem wordt snel duidelijk wanneer gedrag
belastend is voor een groep. In plaats van het op laten lopen van emoties, kan een IB-er
de leerkracht snel en gericht ondersteuning bieden. In de praktijk leidt dat tot enorme
tijdswinst voor leerkrachten, ib-ers en directie.
M5 - bijsluiter bij de aanpak van structureel pesten
3

4. bijsluiter M5 aanpak
NB Lees voor gebruik eerst deze bijsluiter
h. Bijkomend effect is dat de leerkracht uit de rol van (groeps)therapeut kan stappen en
weer helemaal leerkracht kan zijn. De leerkracht heeft meer tijd voor het bieden van
onderwijs en daarmee voor het behalen van zijn of haar doelen met zijn/haar groep.
i. In de volksmond is inmiddels alles pesten geworden. Dat vertroebelt met name de
communicatie tussen ouders en school enorm. Kinderen en ouders leren we het
onderscheid te maken tussen de verschillende vormen van pesten (sociaal leren versus
gedrag dat gestopt moet worden). Herkenning van het feit dat niet alles pesten is, geeft
direct na de eerste introductie al ontspanning bij kinderen en ouders.
j. Ouders worden in dit proces co-creator bij het creëren van sociale veiligheid op school.
Ouders kunnen bovendien hun zorg online delen en hoeven ‘s morgens niet eerst
contact te zoeken met de leerkracht of directeur. Dat is bijna altijd het verkeerde
moment. Het gevoel niet gehoord te zijn, leidt tot onnodige emotie en irritatie. Met
installatie van het meldsysteem van M5, krijgt de directeur online direct bericht van een
melding; ouders weten zich daardoor gezien en gehoord. Ouders weten ook dat een
school niet meer op ieder incident reageert, maar wacht tot ze het structurele probleem
achter de incidenten kan oplossen. Dat geeft rust.
k. Ouders krijgen meer vertrouwen in de leerkrachten en school. Het aloude verwijt “ze
doen er niets aan...” verflauwt. Daarmee stopt de onbedoelde ondermijning door
teleurgestelde/boze ouders van het gezag van leerkrachten en school.
l. Ook kinderen krijgen meer vertrouwen in de rol van volwassenen; docenten weten wat
er op en rond school gebeurt en kunnen daardoor veel gerichter steunen of ingrijpen.
m. De sociale leerprogramma’s die al op school gebruikt worden, krijgen door de sociaal
veilige basis veel meer effect. Zolang een school voor kinderen niet veilig is, zijn kinderen
terughoudend tijdens de lessen. Begrijpelijk. Wanneer een school voor kinderen echt
veilig voelt, durven ze zich veel meer te laten zien.
n. Wanneer een leerling grensoverschrijdend gedrag blijft vertonen, biedt de informatie in
ons meldsysteem doorgaans voldoende om een leerling zo nodig te schorsen of te
verwijderen. Het is niet de doelstelling van onze aanpak om kinderen van school te
verwijderen, maar als één leerling de school voor anderen blijvend onveilig maakt - en
niet geholpen wil of kan worden - is er geen andere optie. Vrijblijvendheid op dit terrein
werkt ondermijnend en helpt uiteindelijk nooit. Het proces van verwijdering wordt -
mede omdat we de leerplichtambtenaar vooraf betrekken - minder belastend voor een
school. De slagingskans om het snel op te lossen, is groot. Daar zijn alle partijen bij
gebaat.
o. Soms zitten kinderen thuis in een ingewikkelde thuissituatie. Het mooie is dat de aanpak
van M5 ongeacht die thuissituatie werkt. Scholen kunnen daarmee voor kinderen nog
meer het verschil maken. Thuis is het misschien onveilig, op school is het super veilig.
p. Kinderen die de kans lopen om een negatief levenspatroon te ontwikkelen als pester,
worden op jonge leeftijd al opgespoord en krijgen hulp.
q. Kinderen die het slachtoffer geworden zijn van stelselmatig pestgedrag en vanuit die
overtuiging inmiddels reageren, kunnen worden geholpen om deze overtuiging los te
M5 - bijsluiter bij de aanpak van structureel pesten
4

5. bijsluiter M5 aanpak
NB Lees voor gebruik eerst deze bijsluiter
laten. We werken met speciale M5 therapeuten die gespecialiseerd zijn in het werken
met zowel slachtoffers van pestgedrag, als de daders.
r. Kinderen die pesten, hebben doorgaans een aantal grote kwaliteiten. Het is bijzonder om
te zien wat er gebeurt wanneer leerlingen uit de rol van (hoofd)pester gehaald worden
en hun kwaliteiten ten behoeve van de groep in gaan zetten.
s. De middengroep in een klas krijgt de ruimte om op een positieve manier vorm te geven
aan groepsvorming en de groepscultuur. In plaats dat deze kinderen vooral buiten beeld
proberen te blijven bij de pesters, nemen deze kinderen hun plek in de groep in. Deze
groep trekt alles in een klas naar een ander niveau. De middengroep wordt bij de aanpak
van M5 niet gevraagd om op te staan. Het is bij het wegvallen van de hoofdpesters een
bijna natuurlijk proces dat dit gebeurt.
t. Het bieden van sociale veiligheid is een belangrijk kwaliteitskenmerk van een school.
Wanneer ouders voor het eerst op zoek gaan naar een school, zijn ze met name
geïnteresseerd in een school die prettig voelt en veilig is. De Cito-resultaten zijn voor
ouders in deze fase nog niet zo belangrijk. Een school die kan aantonen dat ze duurzaam
sociaal veilig is, is daarmee een aantrekkelijke partner voor ouders
u. De druk op leerkrachten neemt – zoals eerder al gesteld - af. Het gevoel meer grip te
hebben op dingen die in en rond de groep gebeuren, werkt positief op de gemoedsrust
van leerkrachten. Dat leidt tot minder stress, meer werkplezier en tot minder
ziekteverzuim. Het Vervangingsfonds heeft deze kwaliteit van het M5 programma
herkend. Dit heeft er in geresulteerd dat het fonds bij 30% van onze trajecten is
overgegaan tot subsidiëring.
v. Scholen die de M5 aanpak implementeren voldoen aan hun wettelijke verplichting om
incidenten te registreren.
w. En tot slot, misschien wel de grootste winst - na het stoppen van pesten - is het feit dat
het gezag van volwassenen op bijna natuurlijke wijze hersteld wordt. Er wordt in het
onderwijs veel ingezet op het persoonlijk leiderschap van de leerkracht. Dat persoonlijk
leiderschap ontstaat bijna als vanzelf als kinderen volwassenen hun vertrouwen geven.
Dat vertrouwen gaat bij kinderen altijd over de vraag ‘kan jij mijn veiligheid garanderen?’
Leerkrachten komen - dankzij de manier waarop we onze aanpak in de school neerzetten
- in hun kracht te staan. Zij nemen hun positie als volwassene en professional (weer) in.
Tot slot:
Iemand zei recent: “Nadat de pesters gestopt waren, leek het of er een deken van de school
afgegleden was; een onzichtbare verstikkende deken.”
Het is een feestje om dat mee te maken.
M5 - bijsluiter bij de aanpak van structureel pesten
5

6. bijsluiter M5 aanpak
NB Lees voor gebruik eerst deze bijsluiter
M5 groep
Symfonielaan 78 3208 SE Spijkenisse
e. info@pestaanpak.nl
t. 0181 648880
www.pestaanpak.nl
M5 - bijsluiter bij de aanpak van structureel pesten
6