Bai soan hoc vien ck1 cao hoc HSCC

1. HÌNH ẢNH XQUANG
TẮC RUỘT
BS. PHAN VŨ ANH MINH
LỚP CAO HỌC HỒI SỨC CẤP CỨU 2016-2018

2. TỔNG QUAN VỀ TẮC RUỘT
• Nguyên nhân đau bụng cấp thường gặp (chỉ đứng sau viêm
ruột thừa), ~20% các cấp cứu bụng ngoại khoa
• Định nghĩa: là sự ngưng trệ lưu thông ruột.
• Phân loại:
• Tắc ruột cơ học: do các cản trở cơ học
• Tắc ruột cơ năng (liệt ruột): do ngừng nhu động của ruột

3. NGUYÊN NHÂN TẮC RUỘT
TẮC RUỘT CƠ HỌC TẮC RUỘT CƠ NĂNG
 Trong lòng ruột:
- Búi giun
- Bã thức ăn
- U
- Khối phân/táo bón lâu ngày
 Thành ruột:
- U
- Viêm nhiễm, sẹo xơ: lao ruột, bệnh
Crohn, hẹp miệng nối,...
- Lồng ruột
 Ngoài thành ruột:
- Dây chằng ruột
- Dính
- Thoát vị
- Xoắn ruột
- Liệt ruột phản xạ: do máu tụ sau phúc
mạc do vỡ xương chậu, viêm phúc mạc,
dịch tiêu hoá/thủng ruột, dịch tuỵ,...
- Thiếu máu cấp, huyết khối động mạch
hoặc tĩnh mạch mạc treo
- Rối loạn chuyển hoá: hạ kali máu, toan
chuyển hoá,...
- Thuốc: kháng cholinergic, opioids,...
- Các tổn thương thần kinh-cơ

4. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
• Triệu chứng cơ năng:
• Đau bụng cơn (tắc cao 3-4phút; tắc thấp 15-20phút). Tắc ruột do thắt
có thể đau cơn trên nền âm ỉ hay liên tục.
• Nôn ói: thay đổi tuỳ vị trí tắc.
• Bí trung-đại tiện: tuỳ thời gian bị tắc, mức độ tắc và loại tắc
• Triệu chứng thực thể:
• Bụng chướng
• Quai ruột nổi
• Dấu “rắn bò”
• Thay đổi âm ruột

5. Từ bài giảng của PGS.TS. Nguyễn Văn Hải

6. CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
Xquang
bụng
không
sửa soạn
- Hiệu quả trong phát hiện tắc ruột
- XĐ vị trí tắc và cơ chế tắc
- Nhanh, chi phí thấp, dễ tiếp cận
Siêu âm
bụng
- Thấy ruột dãn, nhiều hơi và dịch
- Gợi ý một số nguyên nhân: lồng
ruột, u, áp xe...
CTscan
- KT mới, ngày càng được ứng dụng rộng rãi
- Phát hiện sớm + đặc hiệu hơn Xquang
- XĐ vị trí tắc, mức độ tổn thương ruột,
nguyên nhân tắc

7. X-QUANG BỤNG ĐỨNG
KHÔNG SỬA SOẠN

8. PHIM X-QUANG BỤNG ĐỨNG
KHÔNG SỬA SOẠN BÌNH THƯỜNG

9. CÁC DẠNG HÌNH ẢNH KHÍ
TRONG Ổ BỤNG BÌNH THƯỜNG
• Hình ảnh hơi/x-quang: có đậm độ thấp, thường thấp hơn
so với mô mềm xung quanh
• Bình thường, khó phân biệt hình ảnh ruột non và ruột già
trên X-quang, nhưng khi có dãn ruột, nhiều hình ảnh đặc
trưng giúp phân biệt vị trí dãn ở ruột non hay ruột già
• Quy tắc 3-6-9: về đường kính của các đoạn ruột:
o Ruột non ≤ 3cm
o Ruột già ≤ 6cm
o Manh tràng ≤ 9cm

10. HÌNH ẢNH DẠ DÀY BÌNH THƯỜNG
Picstures from: https://www.radiologymasterclass.co.uk/tutorials

11. HÌNH ẢNH
RUỘT NON
BÌNH THƯỜNG
• Nằm giữa ổ bụng
• Valvulae conniventes
– các nếp gấp niêm
mạc ruột chạy dài
hết chiều rộng của
quai ruột (mũi tên)
Picstures from: https://www.radiologymasterclass.co.uk/tutorials

12. HÌNH ẢNH
RUỘT GIÀ BÌNH THƯỜNG
• Nằm ngoại vi ổ bụng (riêng đại tràng ngang và đại tràng sigma
thì vị trí không cố định, khác nhau giữa các BN)
• Haustra : các quai ruột có các nếp gấp chạy ngang một phần
lòng ruột
• Lòng có chứa phân Picstures from: https://www.radiologymasterclass.co.uk/tutorials

13. HÌNH ẢNH X-QUANG CỦA
HỘI CHỨNG TẮC RUỘT

14. DẤU DÃN CÁC QUAI RUỘT
(DISTENDED/ DILATED BOWEL LOOPS)
From: Case courtesy of Dr Varun Babu,
Radiopaedia.org, rID: 18015
Dãn các quai ruột già
From: Case courtesy of Dr Ian Bickle,
Radiopaedia.org, rID: 34633
Dãn các quai ruột non

15. DẤU MỰC NƯỚC HƠI
(AIR-FLUID LEVEL)
- Quan sát được trên phim
Xquang bụng đứng
- Do lòng ruột bị tắc nghẽn, gây ứ
đọng dịch và hơi cùng lúc

16. DẤU TRÀNG HẠT
(STRING OF PEARLS SIGN)
From: Case courtesy of Dr Maulik S Patel, Radiopaedia.org, rID: 13853
- Thường gặp trong tắc ruột non
- Còn gọi là “string-of-beads sign”
- Hình ảnh được tạo nên do các
túi khí nhỏ nằm trong lòng ruột
non chứa đầy dịch

17. PHÂN BIỆT HÌNH ẢNH
TẮC RUỘT NON VÀ TẮC RUỘT GIÀ
Tắc ruột non Tắc ruột già
Vị trí - mực nước hơi nằm ở giữa
ổ bụng
- xếp thành hình bậc thang
- mực nước hơi nằm ở chu
vi ổ bụng
- ít bóng hơi
Các quai
ruột
Chiều rộng > chiều cao Chiều cao > chiều rộng
Kích thước Quai ruột non dãn khi đường
kính ngang > 3cm
Quai ruột già dãn khi đường
kính ngang:
- Manh tràng > 9cm
- Đại tràng > 6cm
Niêm mạc
ruột
- Các nếp gấp chạy dài suốt
hết chiều rộng lòng ruột
- Các nếp niêm mạc nằm
sát nhau, mật độ dầy
- Các nếp gấp chỉ chiếm
một phần chiều rộng lòng
ruột
- Nếp niêm mạc thưa dần

18. https://www.slideshare.net/sinhvienykhoa/xquang-trong-chn-on-tc-rut

19. From: Case courtesy of Dr Ahmed Abd Rabou, Radiopaedia.org, rID: 27265
HÌNH ẢNH “BẬC THANG”
TRONG TẮC RUỘT NON

20. Picstures from: https://www.radiologymasterclass.co.uk/tutorials
HÌNH ẢNH TẮC RUỘT NON:
- Các quai ruột dãn nằm quanh trung tâm
ổ bụng
- Các quai ruột dãn # 4-5cm
- Nếp gấp của các quai ruột chiếm hết bề
rộng lòng ruột; các nếp gấp nằm sát nhau
- Có hình ảnh gợi ý BN được phẫu thuật
trước đó (vòng tròn đỏ) => gợi ý nguyên
nhân tắc ruột do dính sau mổ
HÌNH ẢNH TẮC RUỘT GIÀ:
- Hình ảnh dãn toàn bộ quai đại tràng từ
đại tràng lên đến đại tràng xuống
- Hình ảnh khối mật độ mô mềm (x) gợi ý
là nguyên nhân gây tắc nghẽn.
- Nếp gấp quai ruột ngắn, chỉ chiếm một
phần lòng ruột, các nếp gấp thưa

21. MỘT SỐ HÌNH ẢNH GỢI Ý
NGUYÊN NHÂN TẮC RUỘT

22. QUAI RUỘT CANH GÁC
(SENTINEL LOOP)
- Thường gặp trong bệnh
cảnh viêm tuỵ cấp
- Dịch tuỵ gây phản ứng
viêm trong ổ bụng, làm dãn
khu trú một quai ruột non
do liệt ruột
- Là dấu hiệu gợi ý tình trạng
viêm trong ổ bụng (không
phải là dấu hiệu chẩn đoán
xác định)
Picstures from: https://www.radiologymasterclass.co.uk/tutorials

23. HÌNH HẠT CÀ PHÊ
(COFFEE BEAN SIGN)
- Còn gọi tên là dấu hiệu “bent inner
tube” (tạm dịch là: “ống gập hình
khuỷu”)
- Gặp trong xoắn đại tràng sigma
- Là hình ảnh khí nằm trong quai
ruột kín (closed loop) của đại tràng
- Khi có hình ảnh này, có thể chụp
phim Xquang đại tràng cản quang
để chẩn đoán xác định (thấy hình
ảnh “mỏ chim” – “bird’s beak”)
Picstures from: https://en.wikipedia.org/wiki/Volvulus#/media

24. HÌNH HẠT CÀ PHÊ
(COFFEE BEAN SIGN)
Picstures from: https://nomsgalore.wordpress.com/tag/coffee/

25. DẤU MỎ CHIM
(BIRD’S BEAK SIGN)
- Thực hiện: thụt barium
- Gặp trong xoắn đại tràng sigma
- Do quai ruột xoắn chặt, nên thuốc
cản quang không đi qua được
From: https://www.medbullets.com/step2-3-gastrointestinal/20188/volvulus

26. HÌNH ẢNH THOÁT VỊ THÀNH BỤNG
From: https://www.slideshare.net/Badheeb/abdomen-xray-signs

27. MỘT SỐ HÌNH ẢNH GỢI Ý
LỒNG RUỘT Ở TRẺ EM
Dấu hiệu hình bia Dấu hiệu mặt khum (thấu kính)
From: https://bsxqtuan.wordpress.com/2012/09/24/long-ruot-o-tre-em-cac-khai-niem-hien-nay-ve-chan-doan/

28. From: Case courtesy of Radswiki, Radiopaedia.org, rID: 11177
LIỆT RUỘT
(ILEUS)
- Hay gặp ở người già, do táo bón
- Nguyên nhân khác: do thuốc, hạ kali
máu, bệnh Parkinson’s, ...
- Hình ảnh dãn toàn bộ các quai ruột non
lẫn ruột già

29. From: Case courtesy of Dr Hani Salam, Radiopaedia.org, rID: 8193
COLONIC PSEUDO-OBSTRUCTION - HỘI CHỨNG OGILVIE

30. MỘT SỐ HÌNH ẢNH GỢI Ý
BIẾN CHỨNG CỦA TẮC RUỘT

31. KHÍ TRONG TĨNH MẠCH CỬA
(PORTAL VENOUS GAS)
- Hình ảnh khí trong tĩnh
mạch cửa => gợi ý theo dõi
biến chứng hoại tử ruột
- Cần phân biệt với hình ảnh
khí trong đường mật
(thường nằm ở trung tâm;
khí trong TM cửa thường
nằm ở ngoại biên)
From: Case courtesy of Dr Jeremy Jones, Radiopaedia.org, rID: 6130

32. CÓ HÌNH ẢNH KHÍ TRONG Ổ BỤNG
=> GỢI Ý THỦNG RUỘT
From: Case courtesy of Dr Alexandra
Stanislavsky, Radiopaedia.org, rID: 12645
Dấu đỉnh vòm (Cupola sign)
From: Case courtesy of Dr Jeremy Jones,
Radiopaedia.org, rID: 6129
Liềm hơi dưới hoành (mũi tên đỏ: cơ hoành)