Luận văn Hoàn Thiện Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Quản Lý Thuế.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
--------------------
NGUYỄN VĂN PHƯỚC
HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TẠI CHI
CỤC THUẾ QUẬN 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-----------------
NGUYỄN VĂN PHƯỚC
HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT
NỘI BỘ TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ
THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN 11
Chuyên ngành: Kế toán (hướng ứng dụng)
Mã ngành: 8340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHẠM VĂN DƯỢC

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
TÓM TẮT
ABSTRACT
NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN 11 ..4
1.1. Công tác quản lý thuế của ngành thuế.................................................................4
1.1.1. Cơ sở lý luận công tác quản lý thuế..................................................................4
1.1.1.1. Khái niệm thuế...........................................................................................4
1.1.1.2. Đặc điểm của thuế .....................................................................................4
1.1.1.3. Chức năng của thuế ...................................................................................5
1.1.1.4. Công tác quản lý thuế ................................................................................5
1.1.2. Tổng quan về cơ quan thuế và ngành thuế .......................................................8
1.1.2.1. Khái niệm về cơ quan thuế và tổ chức bộ máy ngành thuế.......................8
1.1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan thuế và đặc điểm công tác quản
lý thuế của ngành thuế............................................................................................9
1.2. Tổng quan Chi cục Thuế Quận 11......................................................................11

1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ..................................................................11
1.2.2. Chức năng và nhiệm vụ của Chi cục Thuế Quận 11 ......................................12
1.2.3. Tình hình quản lý thuế, thực trạng thu thuế tại Chi cục Thuế Quận 11
những năm gần đây...................................................................................................13
1.2.3.1. Thực trạng về tình hình các doanh nghiệp do Chi cục Thuế Quận 11
quản lý ..................................................................................................................13
1.2.3.2. Thực trạng tình hình thu thuế tại Chi cục Thuế Quận 11........................14
Kết luận chƣơng 1.......................................................................................................17
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ..................................................................18
2.1. Tổng quan về Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công........................18
2.1.1. Định nghĩa Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công..........................18
2.1.2. Mục tiêu của Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công .......................23
2.1.3. Ý nghĩa Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong một tổ chức hành chính công ......24
2.1.4. Giới hạn của Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công .......................24
2.2. Mối quan hệ giữa Hệ thống Kiểm soát nội bộ và hiệu quả quản lý khu vực
công...............................................................................................................................25
2.2.1. Sự cần thiết Hệ thống Kiểm soát nội bộ đối với khu vực công......................26
2.2.2. Tính hữu hiệu của Hệ thống Kiểm soát nội bộ khu vực công ........................28
2.2.3. Tác động của Hệ thống Kiểm soát nội bộ đến hiệu quả quản lý khu vực
công...........................................................................................................................29
2.2.4. Mối quan hệ giữa Hệ thống Kiểm soát nội bộ và hiệu quả công tác quản lý
thuế............................................................................................................................31
2.2.4.1. Mục tiêu và hiệu quả công tác quản lý thuế ............................................31

2.2.4.2. Mối quan hệ giữa hệ thống KSNB và hiệu quả công tác quản lý thuế ...31
Kết luận chƣơng 2.......................................................................................................33
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI
CHI CỤC THUẾ QUẬN 11 .......................................................................................34
3.1. Môi trƣờng kiểm soát..........................................................................................35
3.1.1. Thực hiện thường xuyên các chế độ, định mức, tiêu chuẩn ...........................35
3.1.2. Chi cục Thuế Quận 11 được xây dựng mô hình phù hợp với chức năng
nhiệm vụ của cơ quan thuế các cấp ..........................................................................35
3.1.3. Tổ chức thực hành nâng cao đạo đức công vụ................................................36
3.1.4. Tổ chức xét khen thưởng hàng năm................................................................36
3.1.5. Triển khai cải cách tổ chức bộ máy, xây dựng và nâng cao chất lượng đội
ngũ công chức...........................................................................................................37
3.2. Đánh giá rủi ro......................................................................................................38
3.2.1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra và triển khai công tác quản lý rủi ro.................38
3.2.2. Thực hiện công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng trong giải quyết
các công việc của đơn vị...........................................................................................38
3.2.3. Thực hiện công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng trong hoạt động
kiểm tra .....................................................................................................................39
3.2.4. Thực hiện công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng trong công tác
giải quyết khiếu nại, tố cáo .......................................................................................39
3.2.5. Triển khai hoá đơn điện tử..............................................................................39
3.3. Hoạt động kiểm soát.............................................................................................40
3.3.1. Thực hiện phân chia trách nhiệm rõ ràng giữa các đội theo đúng chức
năng, nhiệm vụ..........................................................................................................40
3.3.2. Phân công quyền hạn, chức năng gắn với nhiệm vụ nhất định ......................41

3.3.3. Xây dựng kế hoạch luân chuyển công chức định kỳ, chuyển đổi vị trí công
tác của công chức thuế .............................................................................................. 41
3.3.4. Kiểm soát dữ liệu quản lý bằng ứng dụng công nghệ thông tin ..................... 43
3.3.5. Theo dõi tình hình thực hiện dự toán thu ngân sách nhà nước để đưa ra các
biện pháp kịp thời ..................................................................................................... 43
3.3.6. Tổ chức thực hiện quy trình giải quyết tố cáo ................................................ 44
3.4. Thông tin và truyền thông ................................................................................... 44
3.4.1. Liên thông thông tin giữa các cơ quan, ban ngành với nhau .......................... 44
3.4.2. Xây dựng kế hoạch quản lý thuế cụ thể và triển khai thực hiện xuyên suốt
đến các Đội thuế liên quan ........................................................................................ 45
3.4.3. Thực hiện kế hoạch thông tin tuyên truyền của ngành thuế năm 2019 .......... 46
3.4.4. Đảm bảo an toàn thông tin trên môi trường mạng máy tính........................... 46
3.4.5. Công khai thông tin những doanh nghiệp ngừng hoạt động .......................... 47
3.5. Giám sát ................................................................................................................ 47
3.5.1. Chủ động giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của công chức .......................... 47
3.5.2. Ban lãnh đạo thực hiện giám sát tình hình thực hiện công tác thu NSNN
thông qua các báo cáo và các cuộc họp giao ban hàng tháng ................................... 48
3.5.3. Triển khai Nhật ký điện tử trong hoạt động kiểm tra thuế trên địa bàn Quận
11 ............................................................................................................................... 48
3.5.4. Nâng cao trình độ chuyên môn, kế toán cho công chức thuộc bộ phận kiếm
tra thuế ...................................................................................................................... 49
3.5.5. Tổ chức tập huấn Kỹ năng An ninh thông tin cho người sử dụng.................. 49
3.5.6. Tăng cường thực hiện hoạt động kiểm tra nội bộ, kiểm tra công vụ .............. 49
3.5.7. Bổ sung nhân sự hỗ trợ công tác kiểm tra thuế .............................................. 50

3.6. Đánh giá về thực trạng triển khai Hệ thống Kiểm soát nội bộ tại Chi cục
Thuế Quận 11 ..............................................................................................................51
3.6.1. Môi trường kiểm soát................................................................................51
3.6.2. Đánh giá rủi ro ..........................................................................................51
3.6.3. Hoạt động kiểm soát..................................................................................52
3.6.4. Thông tin và truyền thông.........................................................................52
3.6.5. Giám sát.....................................................................................................53
Kết luận chƣơng 3.......................................................................................................53
CHƢƠNG 4: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KIỂM CHỨNG TÁC
ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐẾN HIỆU QUẢ CÔNG
TÁC QUẢN LÝ THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN 11 ......................................55
4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................55
4.1.1. Mô hình nghiên cứu........................................................................................55
4.1.2. Dữ liệu nghiên cứu..........................................................................................56
4.1.2.1. Dữ liệu sơ cấp..........................................................................................56
4.1.2.2. Dữ liệu thứ cấp ........................................................................................56
4.1.3. Thực hiện khảo sát..........................................................................................56
4.1.4. Cách xây dựng bảng câu hỏi khảo sát.............................................................57
4.2. Kết quả nghiên cứu ..............................................................................................58
4.2.1. Môi trường kiểm soát......................................................................................58
4.2.2. Đánh giá rủi ro ................................................................................................61
4.2.3. Hoạt động kiểm soát .......................................................................................63
4.2.4. Thông tin và truyền thông...............................................................................65
4.2.5. Giám sát ..........................................................................................................68

4.2.6. Hiệu quả công tác quản lý thuế.......................................................................70
Kết luận chƣơng 4.......................................................................................................72
CHƢƠNG 5: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT
NỘI BỘ TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN 11................................................................74
5.1. Những trở ngại và nguyên nhân trong quá trình vận dụng HTKSNB tại
CCTQ11 .......................................................................................................................74
5.1.1. Trong công tác quản lý thuế ...........................................................................74
5.1.2. Trong việc vận dụng các yếu tố của HTKSNB tại CCTQ11..........................76
5.1.2.1. Môi trường kiểm soát ..............................................................................76
5.1.2.2. Đánh giá rủi ro.........................................................................................77
5.1.2.3. Hoạt động kiểm soát................................................................................77
5.1.2.4. Thông tin và truyền thông .......................................................................78
5.1.2.5. Giám sát...................................................................................................78
5.2 Quan điểm hoàn thiện HTKSNB tại CCTQ11...................................................79
5.2.1. Quan điểm kế thừa ....................................................................................79
5.2.2. Quan điểm ứng dụng phù hợp với các chuẩn mực quốc tế.......................80
5.2.3. Quan điểm ứng dụng công nghệ thông tin................................................81
5.3. Đề xuất giải pháp hoàn thiện HTKSNB tại CCTQ11.......................................82
5.3.1. Mục tiêu HTKSNB trong công tác quản lý thuế tại CCTQ11........................82
5.3.2. Đề xuất giải pháp ............................................................................................84
5.3.2.1. Môi trường kiểm soát ..............................................................................84
5.3.2.2. Đánh giá rủi ro.........................................................................................85
5.3.2.3. Hoạt động kiểm soát................................................................................88
5.3.2.4. Thông tin và truyền thông .......................................................................89

5.3.2.5. Giám sát...................................................................................................91
5.4. Kế hoạch thực hiện các giải pháp nhằm hoàn thiện HTKSNB trong công
tác quản lý thuế tại CCTQ11 .....................................................................................93
5.4.1. Về công tác thực hiện dự toán thu NSNN hàng năm......................................94
5.4.2. Về công tác thu hồi, xử lý nợ thuế..................................................................94
5.4.3. Về công tác giám sát, kiểm tra, kiểm soát việc kê khai, nộp thuế của NNT .. 96
5.4.4. Về công tác kiểm tra thuế ...............................................................................96
5.4.5. Về công tác quản lý các khoản thu từ đất.......................................................97
Kết luận chƣơng 5.......................................................................................................98
KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................................100
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
PHỤ LỤC 3

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CCTQ11
COSO
HTKSNB
INTOSAI
KSNB
NNT
NSNN
UBND
Chi cục Thuế Quận 11
Committee of Sponsoring Organization
Hệ thống kiểm soát nội bộ
International Organisation of Supreme Audit
Institutions
Kiểm soát nội bộ
Người nộp thuế
Ngân sách Nhà nước
Uỷ ban Nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Số lượng các doanh nghiệp do Chi cục Thuế Quận 11 quản lý qua các
năm 2014-2018...................................................................................................................................... 13
Bảng 1.2: Số lượng các hộ kinh doanh do Chi cục Thuế Quận 11 quản lý qua các
năm 2014-2018...................................................................................................................................... 13
Bảng 1.3: Kết quả thực hiện thu Ngân sách nhà nước tại Chi cục Thuế Quận 11 giai
đoạn 2014-2018..................................................................................................................................... 15
Bảng 1.4: Thống kê công tác kiểm tra thuế giai đoạn 2014 – 2018............................... 16
Bảng 4.1: Thống kê tình hình khảo sát....................................................................................... 57

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy ngành thuế theo các cấp từ Trung ương đến địa
phương ...................................................................................................................................................... 9
Hình 2.1: Sơ đồ thể hiện tác động của HTKSNB .................................................................. 32
Hình 4.1: Quy trình nghiên cứu ..................................................................................................... 55
Hình 4.2: Kết quả khảo sát yếu tố Môi trường kiểm soát................................................... 58
Hình 4.3: Kết quả khảo sát yếu tố Đánh giá rủi ro................................................................ 61
Hình 4.4: Kết quả khảo sát yếu tố Hoạt động kiểm soát..................................................... 63
Hình 4.5: Kết quả khảo sát yếu tố Thông tin và truyền thông.......................................... 65
Hình 4.6: Kết quả khảo sát yếu tố Giám sát............................................................................. 68
Hình 4.7: Kết quả khảo sát Hiệu quả công tác quản lý thuế ............................................. 70

TÓM TẮT
Đối tượng nghiên cứu và khảo sát của đề tài là các yếu tố của hệ thống kiểm
soát nội bộ nhằm đưa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong
công tác quản lý thuế tại Chi cục Thuế Quận 11. Để đạt được các mục tiêu trong
quá trình nghiên cứu, tác giả lần lượt đưa ra các vấn đề và giải quyết như sau:
1. Kiểm soát nội bộ trong các đơn vị khu vực công theo định nghĩa của INTOSAI.
- Thế nào là kiểm soát nội bộ trong các đơn vị khu vực công.
- Vai trò, ý nghĩa của kiểm soát nội bộ trong tổ chức công.
- Đánh giá đặc điểm của kiểm soát nội bộ trong công tác quản lý thuế.
2. Thực trạng vận dụng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Chi cục Thuế Quận 11
- Quy định về tổ chức bộ máy quản lý trong ngành thuế.
- Vận dụng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Chi cục Thuế Quận 11.
- Khảo sát và thống kê bằng phiếu câu hỏi về tình trạng thực tế về công tác
quản lý thuế tại Chi cục Thuế Quận 11.
3. Đề xuất giải pháp để xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu và hiệu
quả hơn trong công tác quản lý thuế tại Chi cục Thuế Quận 11.
- Những trở ngại và nguyên nhân trong quá trình vận dụng hệ thống kiểm
soát nội bộ tại Chi cục Thuế Quận 11.
- Định hướng hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong công tác quản lý
thuế nhằm tích hợp những ưu điểm của hệ thống kiểm soát nội bộ dựa trên nền tảng
báo cáo INTOSAI 2004 vào thực tiễn công tác quản lý thuế tại Chi cục Thuế Quận
11.

ABSTRACT
The object researching and surveying of the subject is the integral part of
internal control system in order to give solutions to perfect the internal control
system in the tax management at District 11 Tax Department. To achieve the
objectives of researching, authors turn making and solving the problems as follows:
1. The internal control in the public institutions according to definition of
INTOSAI.
- What is internal control in the public institutions?
- The role and significance of internal control in the public institutions.
- Evaluating the characteristics of internal control in tax management.
2. The current status about applying the internal control system in District 11 Tax
Department.
- Regulations on organization of management in tax industry.
- Applying the internal control system at District 11 Tax Department.
- Surveying and statistical analyzing by questionnaires about the status in the
tax management at District 11 Tax Department.
3. Suggesting the solutions in order to perfect the internal control system in the tax
management at District 11 Tax Department.
- Difficulties and causes in the process of applying the internal control
system at District 11 Tax Department.
- Orienting to perfect the internal control system in the tax management in
order integrate the advantage of internal control based on INTOSAI 2004 into
reality of tax management at District 11 Tax Department.

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thuế không chỉ là nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước (NSNN) mà
còn là công cụ quan trọng điều tiết vĩ mô nền kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng
xã hội, kích thích sản xuất kinh doanh phát triển. Điều đó nói lên tầm quan trọng
của công tác quản lý thuế đối với sự sống còn của nền tài chính một quốc gia. Vì
vậy, có thể nói nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế, chất lượng quản lý thuế gắn
với cải cách hành chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác quản
lý thuế hiện nay nhằm góp phần đảm bảo nguồn thu cho NSNN và tạo sự công bằng
về nghĩa vụ thuế đối với NNT.
Để có những cơ chế, chính sách, những quyết định phù hợp nhằm nâng cao
chất lượng công tác quản lý thuế thì hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB) chính là
một công cụ đắc lực và rất cần thiết đối với hoạt động tài chính Nhà nước: ngăn
chặn và phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu sai sót, khuyến khích hoạt động hiệu quả,
tăng cường trách nhiệm giải trình và đạt được sự tuân thủ các quy trình đã thiết lập
(INTOSAI 2004).
Chi cục Thuế Quận 11 là một đơn vị hành chính thuộc Cục Thuế Thành phố
Hồ Chí Minh, Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính, được giao nhiệm vụ quản lý thuế trên
đại bàn Quận 11. Trên cơ sở các chức năng, quyền hạn và nhiệm vụ được giao, Chi
cục Thuế Quận 11 thường xuyên kiểm tra việc chấp hành pháp luật về thuế của
người nộp thuế cũng như kiểm tra nội bộ về hiệu quả thực thi công vụ, thái độ ứng
xử với NNT của công chức ngành thuế. Trong quá trình vận hành, các chính sách về
thuế thường xuyên thay đổi, các quy trình kiểm soát nội bộ trong đơn vị không còn
phù hợp với thực tiễn, vì vậy công tác quản lý thuế gặp nhiều khó khăn, tình trạng
trốn thuế, lách thuế xảy ra khá phổ biến. Số thuế truy thu sau mỗi niên độ kiểm tra
việc chấp hành pháp luật về thuế của NNT tăng dần qua mỗi năm. Các biểu hiện
tiêu cực khác như mua bán hoá đơn bất hợp pháp, xuất hoá đơn khống,… cũng tăng
dần qua mỗi năm và đều được đơn vị phối hợp với các Chi cục Thuế khác hoặc các

2
cơ quan ban ngành liên quan tiến hành xử lý. Ngoài ra, trong năm 2017 và 2018,
đơn vị cũng đã phát hiện và đưa ra các hình thức xử lý kỷ luật những trường hợp
các công chức thuế chiếm dụng tiền thuế của NNT vào mục đích cá nhân. Để có thể
kiểm soát nội bộ tốt công tác quản lý thuế, đơn vị cần phải xây dựng một HTKSNB
vững mạnh. Ban lãnh đạo CCTQ11 luôn đề cao vai trò của HTKSNB trong công tác
quản lý thuế, tuy nhiên chưa phát huy hết vai trò và những điểm mạnh của
HTKSNB. Vì vậy, hiệu quả hoạt động của toàn đơn vị chưa được phát huy ở mức
tối đa, kéo theo những hệ luỵ khác như thất thu thuế, tình trạng nhũng nhiễu, phiền
hà ở khâu thủ tục hành chính còn kéo dài, quản lý các đối tượng nộp thuế còn nhiều
thiếu sót.
Vì lẽ đó, việc thực hiện đề tài “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong
công tác quản lý thuế tại Chi cục Thuế Quận 11” là một yêu cầu cấp thiết nhằm
nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế cũng như công cuộc cải cách hành chính
hiện nay, góp phần đảm bảo nguồn thu cho NNT cũng như tạo sự công bằng, minh
bạch đối với nghĩa vụ thuế của NNT trên địa bàn Quận 11.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài này được nghiên cứu nhằm đưa ra các giải pháp để hoàn thiện
HTKSNB tại CCTQ11. Để đạt được mục tiêu tổng quát trên, đề tài này hướng đến
các mục tiêu cụ thể sau:
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về HTKSNB trong công tác quản lý thuế tại
CCTQ11.
- Đánh giá, phân tích thực trạng về HTKSNB tại CCTQ11.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện HTKSNB trong công tác quản lý thuế tại
CCTQ11.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài sẽ lần lượt giải quyết các câu hỏi
sau:
- Thứ nhất, cơ sở lý luận về HSKSNB tại CCTQ11?
- Thứ hai, thực trạng về HTKSNB tại CCTQ11?

3
- Thứ ba, giải pháp hoàn thiện HTKSNB nhằm nâng cao hiệu quả công tác
quản lý thuế tại CCTQ11?
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Tiến hành khảo sát các thông tin về cơ quan thuế và tham khảo ý kiến các
Ban lãnh đạo và các công chức trong Chi cục thuế để đánh giá tác động của các
nhân tố của HTKSNB đến hiệu quả công tác quản lý thuế của CCTQ11. Từ đó đề
xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện HTKSNB để tăng cường hiệu quả quản lý thuế
trên địa bàn quận.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm 5 chương:
Chƣơng 1: Công tác quản lý thuế tại CCTQ11: Giới thiệu khái quát đặc
điểm CCTQ11, giới thiệu các hoạt động của CCTQ11 gắn với HTKSNB đang áp
dụng tại đơn vị.
Chƣơng 2: Cơ sở lý thuyết về HTKSNB trong công tác quản lý thuế:
Trình bày cơ sở lý luận về HTKSNB, các nhân tố tác động đến HTKSNB trong
công tác quản lý thuế.
Chƣơng 3: Thực trạng về HTKSNB tại CCTQ11: Mô tả chi tiết quá trình
vận dụng HTKSNB tại CCTQ11.
Chƣơng 4: Phƣơng pháp nghiên cứu và kiểm chứng tác động của
HTKSNB đến hiệu quả công tác quản lý thuế của CCTQ11: Trình bày phương
pháp nghiên cứu, dữ liệu nghiên cứu và phân tích kết quả nghiên cứu để kiểm định
ảnh hưởng của các nhân tố của HTKSNB đến hiệu quả công tác quản lý thuế của
CCTQ11.
Chƣơng 5: Các giải pháp hoàn thiện HTKSNB tại CCTQ11: Phân tích
những trở ngại trong quá trình vận dụng HTKSNB tại CCTQ11, từ đó đưa ra quan
điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện HTKSNB tại CCTQ11.

4
CHƢƠNG 1: CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ QUẬN 11
1.1. Công tác quản lý thuế của ngành thuế
1.1.1. Cơ sở lý luận công tác quản lý thuế
1.1.1.1. Khái niệm thuế
Cho đến thời điểm hiện nay, khái niệm về thuế đã được nêu ra trong khá
nhiều các sách báo trên thế giới nhưng vẫn chưa có khái niệm thống nhất tuyệt đối.
Theo quy định tại Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày 29/11/2006 thì
định nghĩa rằng: “Thuế là nguồn thu chủ yếu của NNT. Nộp thuế theo quy định của
pháp luật là nghĩa vụ và quyền lợi của mọi tổ chức, cá nhân. Cơ quan, tổ chức, cá
nhân có trách nhiệm tham gia quản lý thuế”.
Hai nhà kinh tế Mỹ là K.P.Makkohhell và C.L.Bryu đã nêu một khái niệm
khác về thuế tương đối hoàn chỉnh trong cuốn “Economics” như sau: “Thuế là
khoản chuyển giao bắt buộc bằng tiền (hoặc là chuyển giao bằng hàng hóa dịch vụ)
của các Công ty và các hộ gia đình cho Chính phủ, mà trong sự trao đổi đó họ
không nhận được một cách trực tiếp hàng hóa hoặc dịch vụ nào cả, khoản nộp đó
không phải là tiền phạt mà là Tòa án tuyên phạt do hành vi vi phạm pháp luật”.
1.1.1.2. Đặc điểm của thuế
Thuế có hai đặc điểm chính sau:
- Thuế là một khoản thu mang tính bắt buộc. Tính bắt buộc là bởi vì không
có người dân nào tự nguyện trả các dịch vụ công mà họ nhận được, nên Nhà nước
phải dùng quyền lực để nhân dân nộp thuế đảm bảo cho nhu cầu chi tiêu công.
- Thuế là một khoản đóng góp không mang tính hoàn trả trực tiếp. Có nghĩa
là số tiền thuế người dân đóng góp không phải đòi hỏi Nhà nước phải hoàn trả đúng
bằng số lượng và khoản thu nhưng được xem là một khoản Nhà nước vay mượn và
sẽ hoàn trả qua các việc đầu tư và cung cấp hàng hóa công, vì vậy người dân có
quyền ý kiến nếu số thuế đóng quá cao trong khi lợi ích nhận được từ dịch vụ công
lại quá thấp.

5
1.1.1.3. Chức năng của thuế
- Đảm bảo nguồn thu cho NSNN: là phương tiện huy động nguồn lực tài
chính cho Nhà nước bù đắp cho các khoản chi ngân sách.
- Tạo sự công bằng trong phân phối thu nhập và ổn định xã hội: sự công
bằng thể hiện qua việc phân chia nghĩa vụ thuế dựa trên mức thu nhập của NNT, tuy
nhiên sự công bằng này chỉ đảm bảo ở mức tương đối.
- Điều tiết nền kinh tế vĩ mô: khắc phục những bất cập của thị trường nhằm
thúc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện để tăng thu nhập của các
tầng lớp nhân dân.
1.1.1.4. Công tác quản lý thuế

Khái niệm quản lý thuế

Quản lý thuế là hoạt động của cơ quan thuế các cấp dựa trên cơ sở của luật
và để thi hành luật nhằm thực hiện chức năng tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt
động quản lý thuế của Nhà nước. Theo Điều 4 Luật quản lý thuế 2019 ngày 13
tháng 6 năm 2019, công tác quản lý thuế bao gồm những nội dung sau:
- Đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, ấn định thuế.
- Hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế.
- Khoanh tiền thuế nợ; xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt; miễn tiền
chậm nộp, tiền phạt; không tính tiền chậm nộp; gia hạn nộp thuế; nộp dần tiền thuế
nợ.
- Quản lý thông tin người nộp thuế.
- Quản lý hóa đơn, chứng từ.
- Kiểm tra thuế, thanh tra thuế và thực hiện biện pháp phòng, chống, ngăn
chặn vi phạm pháp luật về thuế.
- Cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế.
- Xử phạt vi phạm hành chính về quản lý thuế.
- Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thuế.
- Hợp tác quốc tế về thuế.
- Tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế.

6
Như đã trình bày ở phần trên, một trong những chức năng quan trọng nhất
của thuế là đảm bảo nguồn thu NSNN. Vì vậy, hiệu quả quản lý đối tượng nộp thuế,
quản lý thu thuế là những chỉ tiêu luôn được Bộ Tài chính quan tâm hướng đến,
thông qua các văn bản pháp luật điều chỉnh các chính sách về các loại thuế và các
khoản thu khác sao cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước. Ngoài ra, hàng năm, Bộ Tài chính đều phát động thi đua dựa trên các chỉ tiêu
về số nợ còn tồn đọng, số thu NSNN mỗi đơn vị đạt được. Vì vậy, trong bài nghiên
cứu này, tác giả cũng sẽ phân tích những chỉ tiêu này khi nghiên cứu về hiệu quả
công tác quản lý thuế.
Công tác quản lý thuế đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng kết quả thu
NSNN. Trong quá trình quản lý thuế sẽ luôn gặp phải những thuận lợi cũng như khó
khăn nhất định. Một trong những khó khăn luôn tồn tại đó là vấn đề thất thu thuế.
Thất thu thuế được hiểu là những biểu hiện khi những khoản tiền được tạo ra
từ hoạt động sản xuất kinh doanh của NNT cần phải nộp vào NSNN, nhưng vì
những lý do khách quan và chủ quan mà các khoản tiền này không được nộp vào
NSNN. Bao gồm các lý do cụ thể sau:
- Trong nền kinh tế thị trường, mục tiêu của các doanh nghiệp khi kinh
doanh là tối đa hóa lợi nhuận. Để làm được điều này, các doanh nghiệp luôn tìm
mọi cách để tăng doanh thu, giảm chi phí và nhất là giảm được những khoản chi phí
phải bỏ ra để nộp vào NSNN. Để cụ thể hoá, họ tìm đến các hành vi trốn thế, gian
lận số tiền thuế, hoặc chiếm đoạt tiền thuế của Nhà nước, gây thất thu lớn cho
NSNN.
- Trình độ quản lý, bộ máy tổ chức, trình độ chuyên môn của công chức thuế
còn yếu kém, không hiệu quả, dẫn đến việc không phát hiện ra những sai sót, gian
lận của NNT. Hay vì chính sách thuế sửa đổi liên tục, còn nhiều những sơ hở làm
cho NNT hiểu sai hay cố tình hiểu sai, tìm đủ mọi cách để trốn thuế. Hoặc cũng vì
lợi ích của cá nhân mà công chức thuế thông đồng với NNT nhằm giảm số thuế phải
nộp, dẫn đến thất thu thuế, thất thoát nguồn thu vào NSNN và gây hậu quả nghiêm
trọng đến lợi ích chung của đơn vị.

7
- Cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp (cụ thể như công an kinh tế, quản
lý thị trường, bảo hiểm...) chưa tạo điều kiện thuận lợi, chưa có sự phối hợp chặt
chẽ với cơ quan thuế các cấp trong công tác quản lý thuế.
Vì vậy, công tác chống thất thu thuế là một vấn đề quan trọng không những
của Việt Nam mà còn của các quốc gia khác trên thế giới. Mặc dù ngành thuế ngày
càng có nhiều nỗ lực, nhưng các biện pháp chống thất thu thuế dường như chưa hiệu
quả, dường như mới chỉ thu được thuế của các đơn vị và công dân gương mẫu trong
nghĩa vụ thuế, vẫn chưa có các biện pháp chế tài cụ thể đối với những người cố tình
trốn thuế.

Vai trò của công tác quản lý thuế

Công tác quản lý thuế là một trong các nhiệm vụ của cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền, trong đó các cơ quan quản lý thuế có nhiệm vụ quan trọng nhất. Thực
hiện tốt nhiệm vụ quản lý thuế không những đảm bảo sự vận hành trơn tru, xuyên
suốt hệ thống cơ quan quản lý Nhà nước, mà còn có tác động tích cực tới hiệu quả
công tác chống thất thu thuế. Vai trò chính trong công tác quản lý thuế bao gồm:
- Công tác quản lý thuế có vai trò cực kì quan trọng trong việc đảm bảo
nguồn thu từ thuế được tập trung thường xuyên, kịp thời và chính xác vào NSNN.
- Thông qua hoạt động quản lý thuế góp phần hoàn thiện chính sách thuế
cũng như các quy định về quản lý thuế.
- Thông qua công tác quản lý thuế, Nhà nước thực hiện việc điều tiết và kiểm
soát các hoạt động kinh tế trong xã hội.

Nguyên tắc của công tác quản lý thuế

Công tác quản lý thuế phải tuân theo những nguyên tắc nhất định sau đây
(theo quy định tại điều 4 Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày 29/11/2006):
- Tuân thủ pháp luật
- Đảm bảo tính hiệu quả
- Thúc đẩy ý thức tự tuân thủ của NNT cũng như đảm bảo quyền và lợi ích
hợp pháp của NNT
- Công khai, minh bạch, bình đẳng

8
- Tuân thủ và phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế
1.1.2. Tổng quan về cơ quan thuế và ngành thuế
1.1.2.1. Khái niệm về cơ quan thuế và tổ chức bộ máy ngành thuế
Cơ quan thuế là đơn vị ngành dọc, trực thuộc Bộ Tài Chính, hoạt động theo
nguyên tắc tập trung, thống nhất trong toàn ngành, sử dụng các kinh phí được
NSNN cấp để hoạt động trong lĩnh vực quản lý thuế.
Theo quy định tại điều 2, Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày
29/11/2006 thì ”Cơ quan thuế gồm Tổng cục thuế, Cục thuế, Chi cục thuế”, thực
hiện các chức năng quản lý Nhà nước đối với các khoản thu nội địa bao gồm: thuế,
phí, lệ phí và các khoản thu khác thuộc NSNN.
Theo quy định tại điều 1, Quyết định số 115/2009/QĐ-TTg ngày 28/09/2009
của Thủ tướng Chính phủ thì “Tổng cục Thuế là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính,
thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về
các khoản thu nội địa trong phạm vi cả nước, bao gồm: thuế, phí, lệ phí và các
khoản thu khác của NNT (sau đây gọi chung là thuế); tổ chức quản lý thuế theo quy
định của pháp luật”. Tại điều 3 có quy định “Tổng cục Thuế được tổ chức thành hệ
thống dọc từ Trung ương đến địa phương theo đơn vị hành chính, bảo đảm nguyên
tắc tập trung thống nhất”.
Theo quy định tại điều 1, Quyết định số 1836/QĐ-BTC ngày 8/10/2018 của
Bộ Tài Chính thì “Cục Thuế ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây
gọi chung là Cục Thuế) là tổ chức trực thuộc Tổng cục Thuế, có chức năng tổ chức
thực hiện công tác quản lý thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác của NNT (sau đây
gọi chung là thuế) thuộc phạm vi nhiệm vụ của cơ quan thuế quản lý thu trên địa
bàn theo quy định của pháp luật.”.
Theo quy định tại điều 1, Quyết định số 110/QĐ-BTC ngày 14/01/2019 của
Bộ Tài chính thì “Chi cục Thuế ở các quận, huyện, thị xã, thành phố; Chi cục Thuế
khu vực (gọi chung là Chi cục Thuế) là tổ chức trực thuộc Cục Thuế cấp tỉnh, có
chức năng tổ chức thực hiện công tác quản lý thuế, phí, lệ phí, các khoản thu khác

9
của NNT (sau đây gọi chung là thuế) thuộc phạm vi nhiệm vụ của cơ quan thuế
quản lý thu trên địa bàn theo quy định của pháp luật.”.
Tổng cục Thuế; Cục Thuế ở cấp tỉnh, thành phố; Chi cục Thuế ở cấp quận,
huyện đều có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc
Nhà nước theo quy định của pháp luật.
Hình 1.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy ngành thuế theo các cấp từ Trung
ƣơng đến địa phƣơng
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)
1.1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan thuế và đặc điểm công tác
quản lý thuế của ngành thuế
Cơ quan thuế thực hiện nhiệm vụ thu NSNN theo chỉ tiêu được Chính phủ
giao và thực hiện các chức năng chủ yếu là quản lý thuế, bao gồm các công tác sau:
Đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, ấn định thuế; thủ tục hoàn thuế, miễn thuế, giảm
thuế; xoá nợ tiền thuế, tiền phạt; quản lý thông tin về NNT; kiểm tra thuế, thanh tra
thuế; cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế; xử lý vi phạm pháp luật về

10
thuế; giải quyết khiếu nại, tố cáo về thuế. Công tác quản lý thuế phải đảm bảo công
khai, minh bạch, đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp của NNT. Các chức
năng, nhiệm vụ chi tiết của các Đội thuộc Chi cục Thuế được quy định tại Quyết
định số 245/QĐ-TCT ngày 25/3/2019 của Tổng cục Thuế.
Trong những năm qua, ngành thuế triển khai nhiệm vụ thu NSNN trong bối
cảnh kinh tế cả nước có những điều kiện thuận lợi như tình hình kinh tế - xã hội tiếp
tục giữ vững tốc độ tăng trưởng; các chương trình hỗ trợ, tháo gỡ vướng mắc và khó
khăn cho doanh nghiệp tiếp tục phát huy hiệu quả, góp phần giúp doanh nghiệp tiếp
cận nguồn vốn, ổn định và phát triển sản xuất, kinh doanh; Ủy ban nhân dân Thành
phố Hồ Chí Minh đã chỉ đạo các ngành, địa phương thực hiện đồng bộ, có hiệu quả
Nghị quyết số 01/NQ-CP về những nhiệm vụ, giải pháp thực hiện kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội và dự toán NNT... đã tác động tích cực đến kết quả thực hiện
nhiệm vụ thu NNT.
Bên cạnh những thuận lợi, nền kinh tế cả nước vẫn còn không ít khó khăn,
thách thức từ các lý do bên ngoài cũng như nội tại trong đơn vị như:
- Công tác thanh tra, kiểm tra ở một số ngành, lĩnh vực kinh doanh sử dụng
công nghệ thông tin còn nhiều khó khăn do chính sách pháp luật chưa quy định;
- Các cơ quan thuế đã tăng cường công tác giám sát, quán triệt cho đội ngũ
công chức về thực thi trách nhiệm công vụ, thể hiện thái độ hòa nhã trong việc phục
vụ nguời nộp thuế, nhưng một số công chức thuế vẫn chưa thể hiện được sự chuyên
nghiệp, thân thiện trong giao tiếp, hướng dẫn, chưa nắm vững công việc chuyên
môn đã tạo cảm giác gây phiền hà cho NNT; hay tình trạng công chức thuế vì lợi
ích trước mắt của cá nhân mà thông đồng với NNT trong việc giảm số tiền thuế phải
nộp vào NSNN;
- Số lượng công chức thuế hiện nay còn khá “mỏng” nên trong công tác xử lý
công việc còn kiêm nhiệm nhiều, chưa bao quát hết trong việc quản lý NNT trong
khi đó các doanh nghiệp thì ngày càng tinh vi hơn trong việc gian lận và trốn thuế;
- Lợi dụng sự thông thoáng, tạo điều kiện thuận lợi cho NNT của cơ quan
Nhà nước hay sự lỏng lẻo, sơ hở, thay đổi liên tục của các chính sách thuế nhất là

11
trong lĩnh vực quản lý hóa đơn nên các doanh nghiệp (đặc biệt trong lĩnh vực xuất
nhập khẩu, lĩnh vực nông, lâm, thủy hải sản…vv) đã có các hành vi sử dụng, mua
bán hóa đơn bất hợp pháp nhằm chiếm đoạt tiền thuế của Nhà nước thông qua hoàn
thuế.
Những lý do trên đã có sự tác động không nhỏ đến tình hình thu ngân sách
trên địa bàn cũng như làm thất thu một phần lớn nguồn thuế đáng lẽ ra phải đóng
góp vào NSNN.
1.2. Tổng quan Chi cục Thuế Quận 11
1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển
Chi cục Thuế Quận 11 (CCTQ11) được thành lập theo quyết định số
315/QĐ-TCCB ngày 21/8/1990 của Bộ Tài chính. Trụ sở của CCTQ11 hiện tọa lạc
tại số 274 Bình Thới, Phường 10, Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh.
Cơ cấu tổ chức của Chi cục Thuế được thực hiện theo quy định tại Quyết
định số 110/QĐ-TCT ngày 14/01/2019 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế về việc
quy định chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Chi cục Thuế. Cụ thể CCTQ11
trực thuộc Cục Thuế Thành phố Hồ Chí Minh, gồm 13 đội trực thuộc gồm: 04 đội
Kiểm tra thuế, 03 đội Quản lý thuế xã phường, 01 đội Trước bạ và thu khác, 01 đội
Kê khai - Kế toán thuế và tin học, 01 đội Hành chính - Nhân sự - Tài vụ - Ấn chỉ,
1 đội Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế, 01 đội Kiểm tra nội bộ, 01 đội Tổng hợp -
Nghiệp vụ - Dự toán - Tuyên truyền - Hỗ trợ và Quản lý thuế Thu nhập cá nhân.
Tổng số công chức tính đến 31/12/2018 là 129 người, trong đó số công chức là 123
người, số nhân viên hợp đồng theo Nghị định 68 là 09 người. Số công chức có trình
độ Thạc sĩ là 08 người, Đại học 99 người, Cao đẳng 05 người, Trung cấp 09 người.
Đội ngũ công chức và người lao động CCTQ11 ở độ tuổi trung niên, có trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ cao, mỗi công chức không ngừng nâng cao trình độ chuyên
môn của mình để góp phần vào hoàn thành nhiệm vụ quản lý thuế trên địa bàn Quận
11.

12
Cơ cấu bộ máy quản lý CCTQ11 được tổ chức như sơ đồ được trình bày
trong phụ lục 3.
Chức năng, nhiệm vụ của từng đội trực thuộc CCTQ11 được quy định cụ thể
tại Quyết định số 245/QĐ-TCT ngày 25/03/2019 của Tổng cục trưởng Tổng cục
Thuế về việc quy định chức năng, nhiệm vụ của các đội thuộc Chi cục Thuế.
Lịch sử hình thành và phát triển của đơn vị trải qua 30 năm với nhiều kết quả
quan trọng và chuyển biến tích cực cùng với nhiều khó khăn thách thức. Năm 2018,
mặc dù phải đối mặt với khó khăn và áp lực khi vừa phải nâng cao chất lượng cải
cách thủ tục hành chính nhằm tạo thuận lợi cho NNT, vừa phải đảm bảo thực hiện
tốt công tác quản lý thuế, thực hiện đạt dự toán thu NNT, nhưng CCTQ11 đã xác
định rõ nhiệm vụ chính trị được giao. Vì vậy, ngay từ đầu năm đơn vị đã đồng loạt
triển khai quyết liệt các giải pháp quản lý thu; tăng cường chống thất thu, thu hồi nợ
đọng, quản lý hoàn thuế giá trị gia tăng theo đúng quy định của pháp luật… nhằm
thực hiện dự toán thu ngân sách năm 2018 với kết quả cao nhất. Với sự quan tâm
chỉ đạo của Lãnh đạo Cục Thuế thành phố Hồ Chí Minh và sự phối hợp của các
phòng chức năng, đồng thời tranh thủ sự quan tâm phối hợp của Uỷ ban Nhân dân
(UBND) các phường, Ban quản lý các chợ và các ban, ngành chức năng, cùng với
sự nỗ lực cố gắng của toàn bộ công chức, đến tháng 11 năm 2018, CCTQ11 đã cơ
bản đạt dự toán được giao nhưng vẫn tiếp tục tổ chức triển khai các giải pháp đôn
đốc thu ngân sách nhằm cố gắng hoàn thành toàn diện các chỉ tiêu được giao. Với
những cố gắng nêu trên, CCTQ11 không chỉ đạt 116% dự toán pháp lệnh mà còn
vượt 10% so với chỉ tiêu phấn đấu, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao năm
2018.
1.2.2. Chức năng và nhiệm vụ của Chi cục Thuế Quận 11
CCTQ11 trực thuộc Cục Thuế Thành phố Hồ Chí Minh và chịu sự quản lý
theo hàng dọc từ cấp Trung ương đến địa phương. Đơn vị còn nhận được sự lãnh
đạo, chỉ đạo của Quận Ủy, UBND và sự hỗ trợ của 16 phường trên địa bàn Quận 11.

13
CCTQ11 có chức năng tổ chức thực hiện công tác quản lý thuế, phí, lệ phí,
các khoản thu khác của NNT thuộc phạm vi nhiệm vụ của cơ quan thuế quản lý thu
trên địa bàn Quận 11. Đơn vị thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm theo quy
định của Luật Quản lý thuế, các luật thuế và các quy định pháp luật khác có liên
quan.
1.2.3. Tình hình quản lý thuế, thực trạng thu thuế tại Chi cục Thuế Quận
11 những năm gần đây
Dưới đây là những số liệu thực tế tại CCTQ11 trong những năm qua được
thu thập và thống kê từ các Báo cáo tổng kết thực hiện nhiệm vụ công tác thuế hàng
năm của đơn vị.
1.2.3.1. Thực trạng về tình hình các doanh nghiệp do Chi cục Thuế Quận
11 quản lý
Bảng 1.1: Số lƣợng doanh nghiệp do CCTQ11 quản lý qua các năm 2014-2018
Năm 2014 2015 2016 2017 2018
Doanh nghiệp 4,496 4,902 4,882 5,075 5,470
Tốc độ tăng so với năm trƣớc (%) 8.05 9.03 -0.4 3.95 7.78
Nguồn: Đội Tổng hợp - Nghiệp vụ - Dự toán - Tuyên truyền - Hỗ trợ
Bảng 1.2: Số lƣợng hộ kinh doanh do CCTQ11 quản lý qua các năm 2014-2018
Năm 2014 2015 2016 2017 2018
Hộ kinh doanh 7,992 8,517 7,655 7,803 8,082
Tốc độ tăng so với năm trƣớc (%) 7.42 6.57 -10.12 1.93 3.58
Nguồn: Đội Tổng hợp - Nghiệp vụ - Dự toán - Tuyên truyền - Hỗ trợ Nhìn sơ bộ
vào số liệu 2 bảng trên ta thấy được số lượng hộ cá thể cao hơn số lượng doanh
nghiệp nhiều lần (từ 1,78 lần năm 2014 và còn 1,48 lần năm 2018).
Nhưng nhìn chung số lượng hộ cá thể biến động không ổn định và có xu hướng
giảm qua các năm, còn đối với doanh nghiệp vẫn giữ được mức tăng tương đối ổn
định. Tuy nhiên số lương hộ cá thể trên địa bàn là rất cao, 8,082 vào cuối năm 2018
trong khi số lượng doanh nghiệp chỉ 5,470. Đó cũng là một vấn đề gặp nhiều khó
khăn trong công tác kiểm soát các hộ cá thể do tính nhỏ lẻ, hiểu biết về thuế còn hạn

14
chế, ý thức về nghĩa vụ nộp thuế chưa cao và số lượng công chức thuế không đủ.
Do số lượng đối tượng nộp thuế trên địa bàn lớn trong khi số lượng công chức thuế
chỉ có 129 người tính đến 31/12/2018, có nghĩa là mỗi công chức thuế sẽ quản lý
khoảng 105 doanh nghiệp và hộ kinh doanh so với định biên và yêu cầu của công
tác quản lý thuế là 280 doanh nghiệp/1 công chức thuế. Theo như trên thì số lượng
công chức thuế CCTQ11 vẫn đáp ứng được yêu cầu trong mức định biên nhưng
thực tế thì mỗi công chức thuế còn phải đảm nhận cùng lúc nhiều công việc trong
công tác quản lý thuế như: giám sát việc kê khai nộp hồ sơ khai thuế, kiểm tra thuế,
kiểm tra hoàn thuế, đôn đốc xử lý thuế nợ đọng thuế… điều đó dễ dẫn đến các sai
sót và hiệu quả các mặt công tác quản lý thuế không cao.
1.2.3.2. Thực trạng tình hình thu thuế tại Chi cục Thuế Quận 11
Số liệu được thu thập dưới đây lấy từ số liệu thuế thu được tại CCTQ11 từ
năm 2014 đến năm 2018 trong Báo cáo tổng kết thực hiện nhiệm vụ công tác thuế
hàng năm của đơn vị.
Dựa trên số liệu thuế thu được từ các loại thuế được tập hợp theo năm, tác giả
tiến hành tổng cộng các số liệu đó và đưa vào bảng thực trạng của 05 năm gần đây
để có thể nhìn rõ hơn sự biến đổi tình hình thu qua các năm thể hiện trong Bảng kết
quả thực hiện thu NSNN tại CCTQ11 giai đoạn 2014-2018.

15
Bảng 1.3: Kết quả thực hiện thu NSNN tại Chi cục Thuế Quận 11 giai đoạn 2014-2018
(Đơn vị tính: triệu đồng)
Năm 2014 Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018
Các loại thuế và thu
%TH so %TH so %TH so
Thực thu %TH so DTPL Thực thu %TH so với
khác DTPL Thực thu DTPL Thực thu DTPL Thực thu DTPL với DTPL DTPL
với DTPL với DTPL với DTPL
CTN Ngoài Quốc
420,000 459,948 110 475,000 480,137 101 517,000 571,788 111 680,000 582,323 86 595,000 567,538 95
Doanh
- Thuế TNDN 130,800 137,828 105 137,200 144,357 105 129,300 179,619 139 214,700 196,262 91 188,100 180,266 96
- Thuế GTGT 273,900 297,537 109 319,400 311,163 97 367,400 362,266 99 464,000 380,427 82 405,500 385,502 95
- Thuế TTĐB 800 870 109 900 749 83 2,300 1,001 44 1,300 5,634 433 1,400 1,709 122
- Lệ phí MB 11,500 11,766 102 11,500 11,756 102 10,000 12,366 124
- Khác 3,000 11,947 398 6,000 12,112 202 8,000 16,537 207 61
Thuế TNCN 91,900 104,957 114 106,000 126,460 119 145,000 133,661 92 170,000 151,018 89 195,000 172,766 89
Thuế SD Đất PNN 4,800 5,057 105 5,000 4,651 93 4,900 4,819 98 4,400 9,334 212 5,000 10,733 215
Tiền sử dụng đất 5,000 17,829 357 10,000 14,322 143 25,000 72,850 291 17,600 82,410 468 26,000 199,520 767
Thuế nhà đất 0 34 - 0 26 -
Tiền thuê đất 34,000 39,870 117 38,000 50,999 134 60,000 176,652 294 64,100 99,863 156 31,000 105,059 339
Lệ phí Trƣớc bạ 124,600 110,777 89 105,000 130,777 125 135,000 165,778 123 148,900 161,791 109 179,000 153,379 86
Thuế bảo vệ MT 3,200 303 9 300 62 21 100 4 4
Phí và lệ phí 21,500 18,653 87 18,200 22,953 126 21,000 27,843 133 40,000 48,257 121 50,000 48,901 98
Thu khác NS 6,000 13,489 225 8,500 12,343 145 11,000 15,408 140 36,000 40,237 112 23,000 23,477 102
Cộng 711,000 770,917 108 766,000 842,730 110 919,000 1,168,803 127 1,161,000 1,175,232 101 1,104,000 1,281,372 116
(Nguồn: Báo cáo tổng kết thực hiện nhiệm vụ công tác thuế năm 2014 – 2018 - Chi cục Thuế Quận 11)

16
Theo số liệu thống kê về tình hình thu NNT tại CCTQ11 trong 05 năm gần
đây từ năm 2014 đến năm 2018 nhìn chung có khá nhiều sự biến động. Từ năm
2014 - 2018 CCTQ11 đều vượt chỉ tiêu dự toán pháp lệnh. Trong đó, năm 2014
CCTQ11 thu được 770,917 tỷ đồng đạt 108% dự toán pháp lệnh, năm 2015 thu
được 842,730 tỷ đồng đạt 110% dự toán pháp lệnh, năm 2016 thu được 1,168,803 tỷ
đồng đạt 127%, năm 2017 thu được 1,175,232 tỷ đồng đạt 101% và năm 2018 thu
được 1,281,372 tỷ đồng đạt 116%.
Qua phân tích ở trên ta có thể thấy được rằng, nguồn thu thuế từ khu vực
công thương nghiệp ngoài quốc doanh chiếm tỷ lệ rất lớn trong tổng số nguồn thu
NSNN. Vì thế, câu hỏi được đặt ra là làm sao tăng cường công tác kiểm tra hồ sơ và
truy thu bổ sung lại số thuế đã mất về cho NNT theo đúng quy định.
Bảng 1.4: Thống kê công tác kiểm tra thuế giai đoạn 2014 – 2018
(Đơn vị tính: Triệu đồng)
Năm Số hồ sơ kiểm tra Số thuế kê khai bổ sung, truy thu và phạt
2014 405 34,493
2015 395 51,351
2016 518 68,348
2017 562 67,118
2018 541 69,802
(Nguồn: Báo cáo tổng kết thực hiện nhiệm vụ công tác thuế năm 2014 – 2018 Chi cục
Thuế Quận 11)
Do tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn, lạm phát tăng dần, chi phí sử dụng
vốn cao, NNT tìm mọi cách luồn lách, gian lận trốn thuế. Bằng những nghiệp vụ đối
chiếu sổ sách chứng từ, quan sát tình hình thực hiện nghĩa vụ kê khai và nộp thuế tại
các doanh nghiệp, các công chức thuế đã phát hiện và xử lý tiền thuế truy thu được
tăng dần qua từng năm từ năm 2014 đến năm 2018. Tuy số lượng doanh nghiệp
kiểm tra còn ít do số lượng công chức thuế còn hạn chế nhưng số tiền thuế truy thu
được từ việc trốn thuế của doanh nghiệp gần như đều tăng lên qua mỗi

17
năm, điều đó cho thấy công tác kiểm tra thuế ngày càng được chú trọng, tăng cường
và đạt hiệu quả cao hơn.
Năm 2014, CCTQ11 đã tiến hành kiểm tra 405 hồ sơ, số tiền thuế khai bổ
sung, truy thu và phạt là 34,493 triệu đồng. Năm 2015 số hồ sơ tuy giảm còn 395 hồ
sơ, nhưng số tiền kê khai thuế bổ sung, truy thu và phạt lại tăng 48.87% đạt mức
51,351 triệu đồng. Trong năm 2016, số lượng hồ sơ kiểm tra tăng 31.14%, đạt 518
hồ sơ và số thuế điều chỉnh, truy thu và phạt tăng 33.1%, đạt mức 68,348 triệu đồng.
Năm 2017 tiến hành kiểm tra 562 hồ sơ tăng 44 hồ sơ so với năm 2016, tuy nhiên số
thuế khai bổ sung và truy thu lại giảm nhẹ khoảng 2% đạt 67,118 triệu đồng. Năm
2018 kiểm tra 541 hồ sơ, số thuế khai bổ sung và truy thu đạt 69,802 triệu đồng.
Những thực trạng nêu trên cho thấy hiệu quả quản lý thuế tại CCTQ11 chưa
đạt mức tối ưu, khiến nguồn thu NSNN chưa được khai thác triệt để. Điều này một
phần đến từ ý thức NNT chưa cao, còn mang tâm lý trốn thuế và nặng tính đối phó
với công chức thuế, chưa tự giác thực hiện tự kê khai và nộp thuế theo đúng quy
định; phần còn lại là nguyên nhân chủ quan của đơn vị khi lực lượng nhân sự còn
mỏng so với yêu cầu ngành thuế đặt ra, hoặc tình trạng các công chức thuế bắt tay
với người nộp thuế khai thác các lỗ hổng khi hệ thống pháp luật ngành thuế chưa
hoàn thiện. Vì vậy các đối tượng nộp thuế khi lên bộ còn sót lọt so với thực tế, hay
tình hình kê khai, nộp thuế của NNT chưa được quản lý chặt chẽ khiến gánh nặng
truy thu bổ sung số thuế đè nặng lên công tác kiểm tra, thanh tra thuế. Những hệ quả
trên cho thấy HTKSNB tại CCTQ11 còn nhiều hạn chế và chưa hiệu quả, dẫn đến
những sai sót, tổn thất đến công tác quản lý thuế tại đơn vị.
Kết luận chƣơng 1
Nội dung chính của chương này nhằm giới thiệu khái quát đặc điểm hoạt
động của CCTQ11 nói riêng và ngành thuế nói chung, qua đó cho thấy tính hiệu quả
trong công tác quản lý thuế còn thấp do HTKSNB còn nhiều hạn chế dẫn đến sự cần
thiết phải hoàn thiện HTKSNB trong đơn vị.

18
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ
2.1. Tổng quan về Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công
2.1.1. Định nghĩa Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công
Tổ chức quốc tế các cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) ra đời vào năm
1953. Với vai trò là hiệp hội nghề nghiệp của các cơ quan kiểm toán tối cao (SAI),
INTOSAI đã góp phần quan trọng trong việc giúp các thành viên hoàn thành nhiệm
vụ của mình. Bên cạnh việc cải thiện định nghĩa KSNB và xây dựng một sự hiểu
biết thông thường về KSNB, tài liệu của INTOSAI trình bày những vấn đề đặc thù
của khu vực công. Hướng dẫn về KSNB của INTOSAI đã được ban hành năm 1992
và cập nhật năm 2004, đưa ra các quan điểm và hướng dẫn về KSNB trong các đơn
vị thuộc khu vực công. Vì vậy, xuyên suốt bài nghiên cứu này, tác giả sẽ sử dụng
các đặc điểm của HTKSNB dựa trên báo cáo của INTOSAI 2004.
Theo Hướng dẫn chuẩn mực về Kiểm soát nội bộ (KSNB) của INTOSAI
2004, KSNB là một quá trình xử lý được thực hiện bởi nhà quản lý và các cá nhân
trong tổ chức, quá trình này được thiết kế để phát hiện các rủi ro và cung cấp một sự
đảm bảo hợp lý để đạt được nhiệm vụ của tổ chức. Để có những cơ chế, chính sách,
những quyết định phù hợp nhằm nâng cao chất lượng quản lý thuế trong công tác
quản lý thuế thì HTKSNB chính là một công cụ đắc lực và rất cần thiết đối với hoạt
động tài chính Nhà nước: ngăn chặn và phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu sai sót,
khuyến khích hoạt động hiệu quả, tăng cường trách nhiệm giải trình và đạt được sự
tuân thủ các quy trình đã thiết lập. HTKSNB dựa trên nền tảng của báo cáo
INTOSAI 2004 bao gồm 5 yếu tố, đó là môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt
động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát.
Môi trƣờng kiểm soát
Môi trường kiểm soát thiết lập một sắc thái đặc trưng cho tổ chức đó và ảnh
hưởng đến ý thức kiểm soát của nhân viên. Đây được xem là yếu tố nền tảng cho tất
cả các thành phần khác còn lại của hệ thống KSNB. Các yếu tố của môi trường
kiểm soát bao gồm: tính toàn vẹn và cam kết về giá trị đạo đức, cam kết về năng lực

19
nhân viên, triết lý và phong cách của nhà lãnh đạo, cơ cấu tổ chức và chính sách
nguồn nhân lực.
- Tính toàn vẹn và cam kết về giá trị đạo đức được xem là yếu tố quan trọng
để góp phần vào một môi trường kiểm soát hiệu quả, tạo thành các chuẩn mực về
hành vi cho các nhân viên trong các hành động hằng ngày của họ. Các cán bộ công
chức Nhà nước phải tuân thủ các quy tắc ứng xử đã được quy định trong các nội
quy, quy chế làm việc. Ban lãnh đạo có thể khuyến khích tính toàn vẹn bằng cách:
+ Thiết lập bộ quy tắc ứng xử.
+ Tuân thủ các giá trị đạo đức và quy tắc ứng xử của đơn vị.
+ Khen thưởng các nhân viên tuân thủ các cam kết về giá trị đạo đức.
+ Thiếp lập và tuân thủ việc thực thi kỷ luật đối với các vi phạm đạo đức.
Nhà quản lý cũng cần nhận thức được tầm quan trọng của tinh thần và thái
độ trong quá trình xử lý công việc hàng ngày của nhân viên. Họ sẽ sẵn sàng thực thi
nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao nhất, có kỷ cương kỷ luật nếu tổ chức luôn
tạo cho họ cơ hội thăng tiến, công nhận năng lực của họ, ý kiến của họ được đánh
giá cao, họ được xem trọng và là một phần trong sứ mệnh đạt được mục tiêu của tổ
chức, các hình thức tuyên dương khen thưởng công bằng.
- Cam kết về năng lực nhân viên: “năng lực” là những kỹ năng, kiến thức và
khả năng khi thực hiện một nhiệm vụ được giao. Ban lãnh đạo đảm bảo năng lực
của nhân viên bằng cách thiếp lập các chính sách và thực hành nguồn nhân lực hiệu
quả (Mahadeen và cộng sự, 2016). Ban lãnh đạo và nhân viên đều phải hiểu được
tầm quan trọng trong việc xây dựng và thực hiện KSNB trong tổ chức. Mỗi các
nhân đều tham gia vào hệ thống KSNB với vai trò và trách nhiệm cụ thể của mình. -
Triết lý và phong cách của nhà lãnh đạo thể hiện qua thái độ của Ban lãnh
đạo được thể hiện qua các hành động, các quyết định của họ khi điều hành đơn vị.
Nếu các nhà lãnh đạo đều đề cao vai trò của HTKSNB thì những cá nhân khác trong
tổ chức sẽ nhận thức được và sẽ tận tâm trong việc xây dựng HTKSNB trong tổ
chức của mình. Mặt khác, nếu các thành viên của tổ chức đều không nhận thấy mối

20
quan tâm quan trọng dành cho HTKSNB thì chắc chắn rằng mục tiêu kiểm soát của
tổ chức sẽ không đạt được hiệu quả.
- Cơ cấu tổ chức bao gồm việc phân chia trách nhiệm và quyền hạn giữa các
thành viên trong tổ chức một cách phù hợp với năng lực và chuyên môn của họ và
xây dựng một hệ thống báo cáo thích hợp giữa các phòng ban.
- Chính sách nguồn nhân lực bao gồm tuyển dụng nhân sự, định hướng, giáo
dục và đào tạo, đánh giá, bổ nhiệm, khen thưởng và kỷ luật. Việc tuyển dụng các
nhân viên có năng lực, đáng tin cậy về mặt đạo đức là việc cần thiết để cung cấp
một sự kiểm soát có hiệu quả.
Đánh giá rủi ro
Theo INTOSAI 2004 thì đánh giá rủi ro là một quá trình gồm các bước sau:
- Xác định hay nhận diện rủi ro.
- Phân tích, đánh giá rủi ro.
- Xây dựng các biện pháp đối phó rủi ro.
Nhận diện rủi ro yêu cầu nhà lãnh đạo cần xác định và phân loại các rủi ro có
thể xảy ra bao gồm rủi ro bên trong và bên ngoài, rủi ro ở cấp nào, loại nào, bản
chất của rủi ro, lý do xảy ra rủi ro… đặc biệt trong khu vực công thì ban lãnh đạo
cần xác định những rủi ro về gian lận hay tham nhũng có thể ảnh hưởng đến quá
trình thực hiện mục tiêu hay kế hoạch được Nhà nước giao phó.
Để quyết định được cách xử lý rủi ro thì ngoài việc xác định rủi ro còn phải
đánh giá mức độ của rủi ro, khả năng xảy ra và tác hại của nó. Phương pháp đánh
giá rủi ro có nhiều loại và thay đổi theo từng loại rủi ro, nó được coi là một nghệ
thuật hơn là khoa học. Vì vậy, việc đánh giá rủi ro có hệ thống theo các khuôn khổ
nhất định nhằm phân loại rủi ro, xếp hạng theo thứ tự ưu tiên các rủi ro cần giải
quyết (ví dụ các rủi ro có khả năng xảy ra cao) để phân bổ nguồn lực một cách thích
hợp.
Sau khi nhận diện và đánh giá rủi ro thì nhà quản lý sẽ phát triển các biện
pháp để đối phó với rủi ro, với bốn loại đối phó sau: Phân tán rủi ro, chấp nhận rủi
ro, né tránh rủi ro và xử lý hạn chế rủi ro. Trong hầu hết các trường hợp, rủi ro sẽ

21
phải được xử lý và đơn vị cần phải thực hiện và duy trì một HTKSNB hữu hiệu để
giữ rủi ro ở một mức chấp nhận được. Điều quan trọng cần lưu ý là đơn vị không
thể loại bỏ tất cả rủi ro nên các biện pháp đối phó cần thực hiện sao cho có sự phù
hợp giữa lợi ích và chi phí, đảm bảo hợp lý rằng các mục tiêu của đơn vị đang được
thực hiện. Một vấn đề nữa là khi có sự thay đổi về điều kiện kinh tế, chính trị, luật
pháp... thì cũng kéo theo sự thay đổi liên tục về rủi ro mà đơn vị sẽ phải đối mặt, vì
vậy quá trình nhận diện, đánh giá và xử lý rủi ro là một quá trình lặp đi lặp lại liên
tục của các nhà lãnh đạo. Họ cần phải thường xuyên xem xét lại các hồ sơ rủi ro để
điều chỉnh cho phù hợp với từng thời điểm.
Hoạt động kiểm soát
Các hoạt động kiểm soát là các chính sách và thủ tục được thiết lập để giải
quyết các rủi ro nhằm đạt được các mục tiêu của đơn vị. Để có hiệu quả, các hoạt
động kiểm soát cần phải:
- Thích hợp, nghĩa là quyền kiểm soát đúng nơi và phù hợp với rủi ro liên
quan;
- Hoạt động liên tục theo kế hoạch trong suốt thời gian kiểm soát;
- Đạt được hiệu quả về mặt chi phí;
- Toàn diện, hợp lý và trực tiếp liên quan đến các biện pháp kiểm soát.
Các hoạt động kiểm soát bao gồm một loạt các chính sách và thủ tục đa dạng
như sau:
- Thủ tục ủy quyền và phê duyệt: Đây được xem là thủ tục đảm bảo người
quản lý có thể kiểm soát và hạn chế được vấn đề giải quyết công việc không đúng
thẩm quyền, bởi người được ủy quyền chỉ được thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi
và trách nhiệm được giao, tuân thủ đúng các quy định của luật pháp. Các văn bản ủy
quyền phải được công bố công khai, và được xem xét cập nhật kịp thời nếu có sự
thay đổi.
- Phân chia trách nhiệm: Để giảm các nguy cơ rủi ro về sai sót, lãng phí hay
các hành vi sai phạm do cố ý thì một nhiệm vụ sẽ không để cá nhân hay bộ phận
nào giải quyết từ lúc bắt đầu cho đến kết thúc. Tất cả các công việc đều phải phân

22
chia cho nhiều người, nhiều bộ phận gắn liền với trách nhiệm được giao. Khi đó,
công việc của người này, bộ phận này sẽ được kiểm soát bởi người hay bộ phận
khác. Các nhiệm vụ chính bao gồm ủy quyền, ghi chép, xử lý và đánh giá. Ngoài ra,
việc luân chuyển nhân viên định kỳ cũng hạn chế được các việc tham nhũng, tiêu
cực hay những rủi ro xảy ra nếu một nhân viên công tác quá lâu tại một vị trí.
- Kiểm soát quyền truy cập hệ thống: thực hiện phân quyền truy cập vào tài
nguyên hệ thống hoặc ứng dụng gắn với trách nhiệm được giao của từng cá nhân,
đảm bảo an toàn của hệ thống cũng như biết được trách nhiệm thuộc về cá nhân nào
nếu có rủi ro hay sai sót xảy ra.
- Kiểm tra, xác minh, đối chiếu: các công việc quan trọng phải được kiểm tra
xác minh trước và sau khi xử lý. Định kỳ, đối chiếu sổ sách với chứng từ thích hợp.
- Rà soát việc điều hành, thực hiện nhiệm vụ: Dựa trên những nguyên tắc,
quy định, mục tiêu cụ thể để thực hiện rà soát lại việc thực hiện nhiệm vụ của tổ
chức. Nếu qua rà soát cho thấy các hoạt động diễn ra không theo đúng như mục tiêu
đặt ra ban đầu hay không đúng với các quy chuẩn, quy định thì cần tiến hành cải
tiến hay điều chỉnh mục tiêu.
Thông tin và truyền thông
Thông tin và truyền thông là điều cần thiết để thực hiện tất cả các mục tiêu
kiểm soát nội bộ. Điều này có thể đạt được bằng cách phát triển và duy trì thông tin
tài chính và phi tài chính đáng tin cậy và có liên quan và truyền đạt thông tin này
bằng các phương tiện công khai kịp thời trong các báo cáo. Thông tin liên quan đến
hoạt động của tổ chức sẽ tạo ra khả năng để đánh giá hiệu quả hoạt động của tổ
chức. Khả năng ra quyết định của nhà lãnh đạo sẽ bị ảnh hưởng bởi các thông tin có
tính thích hợp, kịp thời, cập nhật, chính xác và có thể sử dụng được.
Việc truyền thông hiệu quả là điều tất yếu để đảm bảo khả năng hệ thống
KSNB hoạt động hữu hiệu. Tất cả nhân viên sẽ nhận được một thông điệp rõ ràng từ
ban quản lý đứng đầu để kiểm soát trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ của họ.
Ngoài truyền thông nội bộ, nhà quản cũng lý phải đảm bảo có đầy đủ các phương
tiện giao tiếp và thu thập thông tin từ bên ngoài, vì truyền thông bên ngoài có thể

23
cung cấp thông tin đầu vào và tác động rất lớn đến việc đạt được mục tiêu của tổ
chức.
Giám sát
Giám sát nhằm mục đích rằng các hoạt động của tổ chức được thực hiện
đúng như các mục tiêu đã dặt ra hoặc được sửa đổi cho phù hợp khi các điều kiện
bên ngoài cũng như bên trong nội bộ thay đổi. Điều này được thực hiện thông qua
việc giám sát thường xuyên hoặc giám sát định kỳ hoặc kết hợp cả hai.
- Giám sát thường xuyên: việc giám sát mang tính chất định kỳ thông qua
công việc hàng ngày của các nhân viên nhằm ngăn chặn kịp thời các hành vi vi
phạm quy định, không tiết kiệm, không hiệu quả của hệ thống KSNB.
- Giám sát định kỳ: tùy thuộc vào mức độ rủi ro và hiệu quả của thủ tục giám
sát thường xuyên mà lựa chọn pham vi và tần suất thực hiện giám sát định kỳ. Khi
đưa ra quyết định đó, tổ chức nên xem xét bản chất và mức độ thay đổi, từ cả các sự
việc bên trong và bên ngoài, và các rủi ro liên quan của chúng; thẩm quyền và kinh
nghiệm của các nhân viên thực hiện các đánh giá rủi ro và kiểm soát liên quan; và
kết quả giám sát thường xuyên. Các đánh giá cụ thể bao gồm việc đánh giá hiệu quả
của hệ thống kiểm soát nội bộ và đảm bảo đạt được kết quả mong muốn.
2.1.2. Mục tiêu của Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công
Đối với khu vực công, báo cáo INTOSAI 2004 đã chỉ ra rằng HTKSNB có 4
mục tiêu chung sau:
- Thúc đẩy các hoạt động hữu hiệu, hiệu quả, kinh tế và đạo đức.
- Thực hiện trách nhiệm giải trình.
- Tuân thủ luật pháp và các quy định.
- Bảo vệ các nguồn lực nhằm chống lại việc thất thoát, phá hủy.
Tầm quan trọng của các hành vi đạo đức, việc phòng ngừa và phát hiện gian
lận, tham nhũng trong khu vực công được nhấn mạnh hơn kể từ những năm 90. Đạo
đức công vụ là điều kiện đầu tiên để công chức thực hiện công bằng trong thi hành
công vụ, đảm bảo được niềm tin của công chúng vào nền hành chính công hiện nay.

24
Theo báo cáo INTOSAI 2004, trách nhiệm giải trình là quá trình mà các tổ
chức hoặc cá nhân cung cấp dịch vụ công chịu trách nhiệm về các quyết định và
hành động của mình, bao gồm quản lý quỹ công, công bằng và tất cả các khía cạnh
của hiệu suất hoạt động. Điều này sẽ được thể hiện bằng cách phát triển, duy trì và
cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính có liên quan và đáng tin cậy, các thông
tin đó sẽ được công khai kịp thời qua các báo cáo cho các bên liên quan.
Như vậy, mục tiêu của HTKSNB bao phủ lên toàn bộ quy trình hoạt động
của đơn vị, từ việc thúc đẩy tính hữu hiệu và hiệu quả trong các hoạt động, hạn chế
rủi ro, đảm bảo độ tin cậy của thông tin và báo cáo, tuân thủ các chính sách, quy
định, và cuối cùng là bảo vệ tài sản công của đơn vị, trong đó báo cáo INTOSAI
2004 đã nhấn mạnh hai vấn đề về tầm quan trọng của hành vi đạo đức và trách
nhiệm giải trình khi thi hành công vụ trong các đơn vị thuộc khu vực công hiện nay.
2.1.3. Ý nghĩa Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong một tổ chức hành chính công
Đối với một tổ chức hành chính công thì Hướng dẫn về KSNB của báo cáo
INTOSAI cho thấy tầm quan trọng của việc tổ chức KSNB như:
- Thiết lập cơ cấu kỷ cương trong toàn bộ quy trình hoạt động của đơn vị.
- Giúp nhận biết, phân tích và lựa chọn những giải pháp tối ưu để đối phó với
các sự kiện bất lợi trong việc thực hiện mục tiêu.
- Tạo lập được một hệ thống thông tin và truyền đạt hữu hiệu trong toàn đơn
vị phục vụ cho việc thực hiện các mục tiêu KSNB.
- Việc kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ giữa các bộ phận với nhau
hoặc cấp trên với cấp dưới giúp phát hiện và ngăn chặn kịp thời những sai phạm do
thiếu sót hoặc cố tình gây ra, động thời cũng giúp đánh giá và hoàn thiện hơn những
bất cập cần bổ sung của HTKSNB…
2.1.4. Giới hạn của Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong khu vực công
Theo báo cáo INTOSAI 2004, một HTKSNB cho dù được hình thành và vận
hành tốt thế nào thì cũng chỉ cung cấp một sự đảm bảo tương đối, không thể cung
cấp sự đảm bảo tuyệt đối về việc đạt được mục tiêu của tổ chức vì luôn tồn tại rủi ro

25
hệ thống KSNB sẽ được thiết kế kém hiệu quả hoặc không hoạt động ổn định như
dự định vì các lý do sau đây:
- HTKSNB phụ thuộc vào yếu tố con người. Khi con người mất tập trung,
bất cẩn, thiếu thận trọng, mệt mỏi thì sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ.
- Chi phí cho HTKSNB không thể vượt quá lợi ích mà hệ thống đó mang lại.
Tùy vào mức độ rủi ro mà ban quản lý sẽ xem xét việc quyết định chấp nhận rủi ro
hay thiết lập một hệ thống kiểm soát mới.
- Thay đổi trong tổ chức và thái độ quản lý khiến các thủ tục KSNB bị lạc
hậu, do đó nhà quản lý cần phải liên tục cập nhật HTKSNB thường xuyên và kịp
thời.
Những hạn chế trên được nêu ra để tránh những kỳ vọng quá mức về hiệu
quả mà HTKSNB mang lại cho đơn vị. Do đó, tùy vào ngành nghề, quy mô, văn
hóa và phong cách quản lý mà HTKSNB được xây dựng cho phù hợp.
2.2. Mối quan hệ giữa Hệ thống Kiểm soát nội bộ và hiệu quả quản lý khu vực
công
KSNB bao trùm lên mọi quy trình họat động và có ý nghĩa rất quan trọng
đối với sự tồn tại và phát triển của đơn vị. Tuy tồn tại trong một thể thống nhất
nhưng các mục tiêu nêu trên đôi khi cũng có mâu thuẫn với nhau như giữa tính hiệu
quả hoạt động với mục đích bảo vệ tài sản, sổ sách hoặc cung cấp thông tin đầy đủ
và tin cậy. Nhiệm vụ của các nhà quản lý là xây dựng một HTKSNB hữu hiệu và
kết hợp hài hoà các mục tiêu trên.
KSNB đóng vai trò rất quan trọng. Việc thiếp lập một HTKSNB tốt sẽ góp
phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế của đơn vị. Ngược lại, một HTKSNB
yếu kém thì mục tiêu của tổ chức khó đạt được cũng như công tác quản lý thuế sẽ
gặp nhiều khó khăn hơn. Như vậy, công tác quản lý thuế có hiệu quả hay không nó
phụ thuộc rất nhiều vào việc Lãnh đạo có xây dựng một HTKSNB chặt chẽ hay
không.

26
2.2.1. Sự cần thiết Hệ thống Kiểm soát nội bộ đối với khu vực công
Qua một thời gian tìm hiểu và tham khảo nhiều tài liệu đối với các vấn đề
liên quan đến đề tài mà tác giả đang nghiên cứu, tác giả nhận thấy rằng có rất nhiều
đề tài nghiên cứu về HTKSNB và tác động của nó đến khu vực công tại nhiều quốc
gia trên thế giới.
Những nghiên cứu của các tác giả về sự yếu kém, thiếu hụt của HTKSNB đã
cho rằng nếu tổ chức không quan tâm đến HTKSNB hay HTKSNB được xây dựng
không phù hợp với hướng dẫn của INTOSAI có thể dẫn đến việc quản lý kém trong
chi tiêu khu vực công hay tác động tiêu cực đến việc quản lý các dự án vốn (Amudo
và Inanga, 2009; Ayodele và Michael, 2011; Nwachukwu và Emoh, 2011; Adepeju
và Isa, 2014). Các tác giả đã khuyến cáo các chính phủ cần có trách nhiệm thiết lập
một HTKSNB hiệu quả để đảm bảo việc thực hiện các mục tiêu trong quản lý, và
nên tuân thủ nghiêm ngặt HTKSNB vì lợi ích tốt nhất của người dân. Nghiên cứu
của Rahahleh (2011) thì cho rằng sự thiếu hụt nguồn lao động có trình độ, không
xây dựng đầy đủ các thành phần của HTKSNB hay có nhiều sự kiểm soát chồng
chéo trong khu vực công đã dẫn đến việc vận hành HTKSNB trong các tổ chức
công cộng ở Jordan gặp nhiều vấn đề, ảnh hưởng không nhỏ đến việc quản lý quỹ
công chúng ở nhiều cơ quan tại Jordan.
Hiện nay, quản trị trong khu vực tư lẫn khu vực công đã trở thành vấn đề
toàn cầu bởi những sự cố liên tục gần đây của các vấn đề quản trị, gian lận, không
hiệu quả, tham nhũng, KSNB kém và quản lý tài chính như sự sụp đổ của ENRON
– tập đoàn năng lượng lớn nhất nước Mỹ, hay trường hợp gian lận của WorldCom,
Parmalat, sự quản lý thiếu hiệu quả của chính phủ các quốc gia dẫn đến nợ công lớn
hay gặp nhiều vấn đề về tài chính, dự án công không hiệu quả... Điều này đã làm
cho các cơ quan chính phủ, các nhà lãnh đạo quan tâm đặc biệt hơn nữa đến việc
thực hành KSNB trong khu vực hành chính công. Theo nghiên cứu của Azizal và
Aziz (2015), tác giả đã đưa ra đánh giá tình trạng thực hành hiện tại của HTKSNB
giữa các chương trình dịch vụ khác nhau của khu vực công ở Malaysia. Nghiên cứu
này thu thập dữ liệu sơ cấp dựa trên một bảng khảo sát câu hỏi trong số các bộ phận

27
của 109 phòng ban và các cơ quan thuộc 24 bộ liên bang, trong đó có Bộ trưởng
Thủ tướng Malaysia. Nhìn chung, HTKSNB của nhóm chương trình tài chính là
mạnh mẽ. Tuy nhiên, KSNB trong hệ thống kỹ thuật, thông tin, giáo dục và y tế &
sức khỏe nằm dưới điểm KSNB trung bình của tổng thể. Khu vực công ở Malaysia
cần tập trung hơn vào KSNB và hệ thống đánh giá thích hợp để trở thành một khu
vực đáng tin cậy và hiệu quả.
Bên cạnh đó, nhằm ngăn chặn các tình trạng tham nhũng, gian lận, quản trị
trong khu vực công của chính phủ cũng cần phải quản lý tài chính minh bạch và
tăng cường trách nhiệm giải trình hơn nữa dưới sự giám sát chặt chẽ của công
chúng. Các nghiên cứu của các tác giả Babatunde (2013), Aramide và Bashir
(2015), Aziz và cộng sự (2015) đều cho rằng HTKSNB có ảnh hưởng đến trách
nhiệm giải trình. Nghiên cứu hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách nên tăng cường
đảm bảo HTKSNB phù hợp và hiệu quả để thiết lập và nâng cao trách nhiệm giải
trình nhiều hơn giữa các phòng ban và cơ quan chính phủ khác nhau.
KSNB là một công cụ quản lý và cũng là một nội dung rất quan trọng trong
lĩnh vực kế toán và tài chính. Đó là khía cạnh cơ bản của trách nhiệm quản lý để
cung cấp cho các bên liên quan một sự đảm bảo hợp lý rằng doanh nghiệp được
kiểm soát hiệu quả và thông tin họ nhận được là chính xác và đáng tin cậy. Phát
triển một HTKSNB mạnh mẽ cung cấp sự đảm bảo này. Theo Aramide and Bashir
(2015), áp lực toàn cầu gần đây về kiểm soát tham nhũng và quản lý quỹ công là
yếu tố chính đòi hỏi phải thực hiện HTKSNB trong mọi tổ chức kể cả khu vực công
và khu vực tư nhân. Theo các nghiên cứu của Amudo và Inanga (2009), Babatunde
(2013), Okelo và Lagat (2016) được thực hiện tại các đơn vị khu vực công trong
nước cũng như ngoài nước, tầm quan trọng của HTKSNB, mối quan hệ chặt chẽ và
tích cực của nó đối với việc phát hiện và ngăn ngừa các gian lận đã được khẳng
định. HTKSNB cũng nâng cao tính tin cậy của các thông tin phục vụ cho quản lý,
nâng cao kết quả hoạt động, là công cụ tốt để đạt được các mục tiêu của tổ chức.
Một HTKSNB tốt sẽ mang lại lợi ích cho một tổ chức trong việc ngăn chặn
các tình huống rủi ro cũng như giúp tổ chức hoạt động hiệu quả. Trong khu vực

28
công thì HTKSNB cần được thiết lập để đảm bảo các hoạt động tài chính được thực
hiện một cách minh bạch và có trách nhiệm. Nghiên cứu của Okelo và Lagat (2016)
đã được thực hiện nhằm thiết lập hiệu quả của HTKSNB về quản lý tài chính tại
chính quyền quận Baringo ở Kenya. Tác giả đã kết luận rằng HTKSNB là thành
phần không thể tách rời của các quy trình quản lý của một tổ chức trong khu vực
công.
2.2.2. Tính hữu hiệu của Hệ thống Kiểm soát nội bộ khu vực công
Trong khu vực công nói chung và hệ thống thuế nói riêng, để đạt được mục
tiêu của đơn vị thì cần có sự tham gia của tất cả các thành viên trong tổ chức từ cấp
lãnh đạo đến công chức. Hệ thống KSNB sẽ hữu hiệu khi tất cả thành viên đều có
nhận thức, hành vi đúng đắn trong công tác, đặc biệt là cấp lãnh đạo phải có năng
lực trong quản lý. Nhà lãnh đạo, quản lý phải hiểu rõ nhu cầu của nhân viên mình
để tạo động lực và truyền nhiệt huyết cho họ. Bên cạnh đó, nhân cách đạo đức, tác
phong, hành vi và giao tiếp của nhà lãnh đạo, quản lý cũng có ảnh hưởng tích cực
hay tiêu cực đến động lực làm việc của người công chức. Các nhà lãnh đạo cần phải
nắm bắt rõ được tâm tư nguyện vọng của các cán bộ công chức tại đơn vị để từ đó
đưa ra các chiến lược, các quyết định, xây dựng cơ cấu tổ chức cho phù hợp, tăng
cường tính dân chủ, phát huy hết vai trò, khả năng và sáng kiến trong công việc của
từng cá nhân, đảm bảo được thông tin trong đơn vị được xuyên suốt, cùng với công
tác quản lý rủi ro trong thi hành công vụ của từng công chức góp phần vào mục tiêu
thu thuế chung của đơn vị.
Đối với các nghiên cứu tại các lĩnh vực cụ thể, cụ thể như nghiên cứu về hệ
thống các bệnh viện công lập, các tác giả Trần Trịnh Như Quỳnh (2017), Nguyễn
Ngọc Tuyền (2017) đã nghiên cứu về tác động của các yếu tố cấu thành đến tính
hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các bệnh viện công lập tại TP.HCM và
tỉnh Phú Yên. Kết quả đều cho thấy 5 yếu tố cấu thành đều có ảnh hưởng đến tính
hữu hiệu của HTKSNB tại các bệnh viện công lập.
Đối với lĩnh vực kho bạc, các nghiên cứu của các tác giả Bùi Thanh Huyền
(2011), Lê Thị Phương Nam (2014) đã nghiên cứu nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB

Luận văn Hoàn Thiện Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Quản Lý Thuế.doc

Luận văn Hoàn Thiện Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Quản Lý Thuế.doc

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Luận văn Hoàn Thiện Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Quản Lý Thuế.doc

Ähnlich wie Luận văn Hoàn Thiện Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Quản Lý Thuế.doc (16)

Mehr von Dịch vụ viết đề tài trọn gói Zalo/Tele: 0917.193.864

Mehr von Dịch vụ viết đề tài trọn gói Zalo/Tele: 0917.193.864 (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (20)

Luận văn Hoàn Thiện Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Quản Lý Thuế.doc