Recommended
Recommended
More Related Content
Viewers also liked
Similar to ទោស
ទោស
- 1. សា菔លាជំនញច្បោប់េមគង� េទាស ្រក�មកិច�ករ�សវ្រជាវ បាន្របគល់ឯកសរ េដើម្បីបំេពញតមលក�ខណ� សំរប់មុខវិជា� នីតិ្រពហ�ទណ� (LA119) ្របគល់ជូន សា ្រក�ម: E េលក េម៉ វសនា េលខ: ៥២៥១១២០២៩៩ ៦ វិច�ិក ២០១៥ ឆា� ំទី៤, ឆមាសទី១ ឆា� ំសិក្សោ: ២០១៤- ២០១៥
- 2. �តិ� ១.េសចក�ីេផ�ើម ...............................................................................ទំព័រ ៣ ២.�បេភទៃនេ�ស .......................................................................ទំព័រ ៤ ក.មូលេទស...........................................................................ទំព័រ ៤ ខ.េទសបែន�ម .......................................................................ទំព័រ ៥ គ. េទសជនួស.......................................................................ទំព័រ ៨ ៣.���យុ�លៃនេ�ស............................................................ទំព័រ ៩ ៤.��នទម�ន់ និង��នស��លេ�ស .....................................ទំព័រ ៩ ក.ករមិនរងចល ..................................................................ទំព័រ ៩ ខ.ស� នស្រមាលេទស...........................................................ទំព័រ ១០ ៥.របបៃន�រ�ប�សេ�ស.......................................................ទំព័រ ១១ ក.ករ្របកសេទសទូេទ ......................................................ទំព័រ ១១ ខ.ករព្យួរេទសធម�ត ............................................................ទំព័រ ១២ គ.ករព្យួរេទសសកល្បង ....................................................ទំព័រ ១៣ ឃ.ករផា� កករ្របកសេទស.................................................ទំព័រ ១៤ ង.របបពក់កណា� លេសរីភាព.................................................ទំព័រ ១៤ ច.ករែបងែចកេទសជា្របភាគ..............................................ទំព័រ ១៥ ៦.បទេល�ើស�ត�ត�� .......................................................................ទំព័រ ១៥
- 3. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 ក.វិធានទូេទ ..........................................................................ទំព័រ ១៥ ខ.ករេចទ្របកន់ែតមួយ ......................................................ទំព័រ ១៥ គ.ករេចទ្របកន់ដច់េដយែឡកពីគា� .................................ទំព័រ ១៦ ឃ.វិធានេដយែឡក...............................................................ទំព័រ ១៦ ង.អនុភាពៃនករេលកែលងេទស និងករបន�ូរបន�យេទស េលករ�ស�បេទស...........................................................................ទំព័រ១៦ ច.ករបូកប��ូ លគា� ៃនេទសពិន័យ .......................................ទំព័រ ១៦ ឆ.ករមិន�ស�បចូលៃនេទស...................................................ទំព័រ ១៧ ៧.េសចក�ីសនិ���ន........................................................................ទំព័រ ១៧ ឯក�រេ�ង េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 2 ៃន 18
- 4. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 ១.េសចក�ីេផ�ម េ�សគឺ�ទណ�កម�ែដលកំណត់េ�យសង�ម េ�េលើ�រ�ែដល�ប�ពឹត�បទេល�ើសេ�យែផ�កេលើ ច��ប់ ។ េ�ស �ត�វ�នេគែបងែចក�ច់�សឡះពីសំណងរដ�ប��េវណី និង�ច់�សឡះពីទណ�កម�វ�ន័យ ។ េ�ល�រណ៍ៃន�រែបងែចក េនះ �នប��ក់��ងច��ស់�ស់� ៖ េ�ស�ត�វ�នេគេ�បើ��ស់ក��ង�ម សង�ម និងេដើម��ី�រ�រផល�បេ�ជន៍ ��រណៈ គឺ�បេ�មើផល�បេ�ជន៍របស់សង�ម�ំងមូល ។ ចំែណកឯសំណងរដ�ប��េវណីក៏ដូច�ទណ�កម�វ�ន័យ គឺសំេ��រ�រផល�បេ�ជន៍របស់�កុម�មួយ េ�ះបី �កុមេ�ះ�បុគ�លក�ី ឬ�សមូហ�ពក�ី ។ េដយេគារពេទតមេគាលករណ៍ នីត្យោនុកូលភាពៃនបទេល�ស និងេទស េគអចេធ�ករផ�នា� េទស ចំេពះអំេពែដលច្បោប់បានប��ត�ិថាជាបទេល�ស និងករផ�នា� េទសចំេពះអំេពេនាះ ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 3 ៃន 18
- 5. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 ២.�បេភទៃនេ�ស េនក�ុងេសចក�ី្រពង្រកម្រពហ�ទណ� ៃន្រពះរជាណាច្រកកម�ុជាបាន េនបទប្ប��ត�ិែចងអំពីពេទស បានែបងែចកជាេទសជា៖ • មូលេទស • េទសបែន�ម • េទសជំនួស ក. មូលេ�ស មូលេទសរួមមាន េទសដក់ពន�នាគារ និងេទសពិន័យ (េទសពិន័យេនះ្រត�វគិតជា្របាក់េរៀល) (មា្រត ៤៣ ៃន្រកម្រពហ�ទណ� ) ។ ទំងេទសដក់ពន�នាគារ និងេទសពិន័យ ច្បោប់បានកំណត់អប្បបរមា និងអតិបរមាៃនេទសដក់ ពន�នាគារ ឬចំនួនទឹក្របាក់ពិន័យែដល្រត�វទទួល(កថាខណ� ទី ២ ៃនមា្រត ៤៤ ៃន្រកម្រពហ�ទណ� ) ។ • បទឧ្រកិ�៖ េនក�ុងករណី ែដលអតិបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារជាេទសដក់ពន�នាគារអស់ មួយជីវ ិត ឬេទសដក់ពន�នាគារមានរយៈេពលេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំ និងេ្រកម ឬេស�នឹង ៣០ (សមសិប) ឆា� ំ ។ េទសដក់ពន�នាគារេនះ អចបែន�មនូវេទសពិន័យជា្របាក់ផង ែដរ (មា្រត ៤៦ ៃន្រកម្រពហ�ទណ� ) ។ • បទមជ្ឈិម ៖ េនក�ុងករណី ែដលអតិបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារមានរយៈេពលេលសពី ៦ (្របាំមួយ) ៃថ� និងេ្រកម ឬេស�នឹង ៥ (្របាំ) ឆា� ំ ។ េទសដក់ពន�នាគារេនះ អចបែន�មនូវ េទសពិន័យជា្របាក់ផងែដរ (មា្រត ៤៧ ៃន្រកម្រពហ�ទណ� ) ។ • បទលហុ៖ េនក�ុងករណី ែដលេទេសដក់ពន�នាគារមានរយៈេពលេ្រកម ឬេស�នឹង ៦ (្របាំមួយ) ៃថ� ឬមានែតេទសពិន័យជា្របាក់ប៉ុេណា� ះ ។ េទសដក់ពន�នាគារេនះ អច បែន�មនូវេទសពិន័យជា្របាក់ផងែដរ ។ ចំែណកឯករគណនាថិរេវលៃនេទសដក់ពន�នាគារ ្រត�វបានកំណត់ច្បោស់លស់េដម្បីកុំឱ្យមាន ទស្សនៈយល់ខុសគា� េនក�ុងករអនុវត�េទស ៖ • េទសដក់ពន�នាគារ ១ (មួយ) ៃថ� ្រត�វគិត ២៤ (ៃម�បួន) េមា៉ ង • េទសដក់ពន�នាគារ ១(មួយ) ែខ ្រត�វគិត ៣០ (សមសិប) ៃថ�ច័ន� • េទសដក់ពន�នាគារេលសពី ១ (មួយ) ែខ ្រត�វគិតេទតមចំនួនៃថ�ជាក់ែស�ងែដលមានេន ក�ុងែខេនាះ • េទសដក់ពន�នាគារ ១ (មួយ) ឆា� ំ ្រត�វគិត ១២ (ដប់ពីរ) ែខ ។ េទះបីជាមានករគិតែបបេនះក៏េដយ ក៏េគបានផ�ល់ផល្របេយាជន៍ដល់ទណ�ិ តេដយេនេពល ែដលេទសរបស់ទណ�ិ ត្រត�វបានប��ប់េនៃថ�េសរ ៍ ៃថ�អទិត្យ ឬៃថ�ឈប់ស្រមាកេផ្សងេទៀតែដលច្បោប់ ឬ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 4 ៃន 18
- 6. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 បទដ� នគតិយុត�ិបានកំណត់ ទណ�ិ តេនាះ្រត�វេដះែលងឱ្យមានេសរ ីភាពវ ិញេនៃថ�ឈប់ស្រមាកេនាះ ។ ករេដះែលងេនមុនៃថ�ឈប់ែបបេនះ គឺជាករគិតអំពីផល្របេយាជន៍របស់ទណ�ិ ត ។ ស្រមាប់នីតិបុគ�ល េគអនុវត�េទសពិន័យក�ុងឋនៈជាមូលេទស ។ េដយែឡកចំេពះអនីតិជន េគអចអនុវត�ចំេពះអនីតិជនែដលមានអយុចប់ពី ១៤ (ដប់បួន) ឆា� ំ ក�ុងលក�ខណ� ៖ 1. អតិបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារ្រត�វបន�យពក់កណា� ល ។ 2. េបអតិបរមាៃនេទសេនាះជាេទសដក់ពន�នាគារអស់មួយជីវ ិត ្រត�វបន�យមក្រតឹម ២០ (ៃម�) ឆា� ំ ។ 3. អប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារ ្រត�វបន�យពក់កណា� ល ្របសិនេបអប្បរមាៃនេទសេនះ េលសពី ១ (មួយ) ៃថ� ។ 4. អតិបរមា និងអប្បរមាៃនេទសពិន័យជា្របាក់ ្រត�វបន�យពក់កណា� ល ។ ខ. េ�សបែន�ម ៖ េ្រកអំពីមូលេទសែដលបាន្របកសចំេពះទណ�ិ ត តុលករអចេធ�ករសេ្រមចពិចរណាអំពី េទសបែន�មែដលអច្របកសចំេពះទណ�ិ តេនាះែថមេទៀត ។ េទសបែន�មអច្របកសបាន លុះ្រតែតេទសេនាះ្រត�វបានែចងេដយជាក់លក់ចំេពះ បទ ឧ្រកិដ� បទមជ្ឈិម ឬបទលហុែដល្រត�វេចទ្របកន់ ។ េទសបែន�មមានដូចជា ៖ 1. ដកសិទ�ិខ�ះជាពលរដ� (សិទ�ិពលរដ�មាន៖ សិទ�ិេបាះេឆា� ត សិទ�ិឈរេឈ� ះឱ្យេគេបាះេឆា� ត សិទ�ិ បំេពញករងរក�ុង្រកបខ័ណ� មុខងរសធារណៈ សិទ�ិទទួលករចត់តំងជាអ�កជំនាញ ជាអជា� កណា� ល ឬជាអណត�ិគាហករបស់តុលករសិទ�ិទទួល និងពក់េ្រគ�ងឥស្សរ ិយយស ទំង អស់ សិទ�ិេធ�ជាសក្សី) ។ 2. ហមឃាត់ចំេពះករ្របកបវ ិជា� ជីវៈណា ែដលបទេល�សេនះបាន្រប្រពឹត�េនក�ុងេពល្របកបវ ិជា� ជីវៈេនះ (ករហមឃាត់េនះ មិនអចអនុវត�េទេលករបំេពញអណត�ិែដលេ្រជសតំងេដយ ករេបាះេឆា� តជាសធារណៈ ឬករទទួលខុស្រត�វខងសហជីពេទ និងមិនអចអនុវត�ចំេពះ បទេល�សរ ំេលភេលច្បោប់ស�ីពីរបបសរព័ត៌មានេទ ។ េទសេនះអចជាស� ពរ ឬក៏ បេណា� ះអសន�ស្រមាប់រយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន ។ ចំណុ ចែដលសំខន់គឺ តុលករ ្រត�វប�� ក់មុខរបរែដល្រត�វហមឃាត់) ។ 3. ហមឃាត់ចំេពះករេបកបរយានយន�្រគប់្របេភទមិនអចេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំបានេទ ។ 4. ព្យួរលិខិតេបកបរ (េទសេនះមិន្រត�វេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំ េហយទណ�ិ ត្រត�វ្របគល់លិខិតេបក បររបស់ខ�ួនេទ្រកឡាប��ីតុលករ ។ ឯកររក្សោទុកលិខិត េបកបរ គឺ្រត�វេធ�េទតមលក�ខណ� ែដលបានកំណត់េដយ្របកសរបស់រដ�ម�ន�ី្រកសួងយុត�ិធម៌) ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 5 ៃន 18
- 7. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 5. ហមឃាត់ចំេពះករស� ក់េន (តុលករ្រត�វកំណត់ប��ីៃនកែន�ងែដលហមឃាត់ និងថិរេវល ៃនករហមឃាត់ មិនអចេលសពី ១០ (ដប់) ឆា� ំ ចំេពះបទឧ្រកិដ� និង ៥ (្របាំ) ឆា� ំ ចំេពះបទ មជ្ឈិម ។ ករហមឃាត់េនះរួមមានវ ិធានករតមដនផងែដរ ែដលត្រម�វឱ្យទណ�ិ ត្រត�វចូល បង� ញខ�ួនតមដីកេកះរបស់អជា� ធរតុលករ ឬរដ�បាលែដលតុលករបានចត់តំង នឹង្រត�វ ចូលបង� ញខ�ួនឱ្យបានេទៀងទត់តមករកំណត់េនស� ក់ករនគរបាល ឬកងរជអវុធហត� តមករចត់តំងរបស់តុលករ) ។ 6. ហមឃាត់ចំេពះករចកេចញពីែដនដីៃន្រពះរជាណាច្រកកម�ុជាមិនេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំ ទ ណ�ិ ត្រត�វ្របគល់លិខិតឆ�ងែដនេទ្រកឡាប��ីតុលករ ឯកររក្សោទុកលិខិតឆ�ងែដនេនះ ្រត�វេធ� េទតមលក�ខណ� ែដលកំណត់េដយ្របកសរបស់រដ�ម�ន�ី្រកសួងយុត�ិធម៌ ។ 7. ហមឃាត់ចំេពះករចូល និងស� ក់េនេលែដនដីៃន្រពះរជាណាច្រកកម�ុជាចំេពះទណ�ិ ត ែដលជាជនបរេទសជាស� ពរ ឬជាបេណា� ះអសនុ�ស្រមាប់រយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន េហយបនា� ប់ពីប��ប់េទសដក់ពន�នាគារទណ�ិ តនឹង្រត�វបេណ� ញេចញពី ែដនដីៃន្រពះរជា ណាច្រកកម�ុជា េដយេពញលក�ខណៈច្បោប់ ។ 8. រ ឹបអូសឧបករណ៍ សមា� រៈ ឬវត�ុែដលេ្រប្របាស់ក�ុងេពល្រប្រពឹត�បទេល�ស ឬែដលទុកស្រមាប់ ្រប្រពឹត�បទេល�ស ។ 9. រ ឹបអូសវត�ុ ឬមូលនិធិែដលជាមុខស�� ៃនបទេល�ស ។ 10. រ ឹបអូសផលទុន ឬ្រទព្យសម្បត�ិែដលជាផលេកតេចញពីបទេល�ស ។ 11. រ ឹបអូសឧបេភាគ ភណ� សមា� រៈ ចលនវត�ុ ែដលលំអទីកែន�ងែដលបទេល�ស្រត�វបាន្រប្រពឹត� ។ 12. រ ឹបអូសយានជំនិះែដលជារបស់ទណ�ិ ត ។ 13. ហមឃាត់ចំេពះករកន់កប់ ឬយកតមខ�ួននូវអវុធ េ្រគ�ងផ�ុះ និង្រគាប់រ ំេសវ ្រគប់្របេភទជា ស� ពរ ឬស្រមាប់រយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន ។ 14. បេណ� ញេចញពីលទ�កម�សធារណៈ (នាំឱ្យមានករហមឃាត់ចំេពះករចូលរួមេដយផា� ល់ ឬ េដយ្របេយាលេនក�ុងលទ�ិកម�សធារណៈទំងឡាយ ែដលេស�េឡងេដយរដ� សមូហភាព ែដនដីវ ិមជ្ឈករ ្រគឹះស� នសធារណៈសហ្រគាសែដល្រត�វបានេធ�សម្បទន ឬ្រត�ត្រតេដយ រដ� ឬេដយសមូហភាពែដនដីវ ិមជ្ឈករ ។ េទសេនះអចជាស� ពរ ឬបេណា� ះអសន�ស្រមាប់រ យៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន ) ។ 15. បិទ្រគឹះស� នែដលេ្រប្របាស់េដម្បីេ្រត�ម ឬ្រប្រពឹត�បទេល�ស អចជាស� ពរ ឬស្រមាប់រយៈ េពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន ។ 16. ហមឃាត់ចំេពះករេធ�អជីវកម�េនក�ុង្រគឹះស� នែដលេបកចំហស្រមាប់សធារណជន ឬ ែដលេ្រប្របាស់េដយសធារណជន អចជាស� ពរ ឬស្រមាប់រយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ង េ្រចន ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 6 ៃន 18
- 8. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 17. បិទផ្សោយេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទស តមករចង�ុលបង� ញរបស់តុលករអចេធ�ទំង្រស�ង ឬ តមស្រមង់ ឬតមនិេទ�សធម�ត ែតមិនអចេលសពី ២ (ពីរ) ែខ បានេទ េដយទណ�ិ តជាអ�ក េចញេសហ៊ុយ ។ ្របសិនេបមានករបំបាត់េចល ករលក់បំបាំង ឬែហកេចល ្រត�វែតបិទ ផ្សោយជាថ�ី េហយអ�កែដលបំបាត់េចល អ�កលក់បំបាំង ឬអ�កែហកេចល្រត�វេចញេសយហ៊ុ យ ។ 18. ចុះផ្សោយេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទសេនក�ុងសរព័ត៌មាន (្រត�វេធ�តមែបបបទ និងថិរេវល កំណត់េដយតុលករ េហយទណ�ិ តជាអ�កេចញេសហ៊ុយ ។ ករណី មិនេគារពតម អច្រត�វ បានបង�ំដល់រូបកយ ។ សរព័ត៌មានមិនអចបដិេសធករផ្សព�ផ្សោយេនះបានេទ ) ។ 19. ចក់ផ្សោយេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទស តម្រគប់មេធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍េសតទស្សន៍តម ែបបបទកំណត់េដយតុលករ ែតមិនអចេលសពី ៨ (្របាំបី) ៃថ� បានេទ េហយែដលអច ផ្សោយទំង្រស�ង តមស្រមង់ ឬតម និេទ�ស ។ េសយហ៊ុយជាបន�ុករបស់ទណ�ិ ត ។ េទសបែន�មចប់តំងពីចំណុ ចទី ១ ដល់ចំណុ ចទី ៧ អចអនុវត�បានេនេពលែដលទណ�ិ តបាន ប��ប់ករអនុវត�េទសពន�នាគារ េលកែលងែតមានេសចក�ីសេ្រមចរបស់តុលករសេ្រមចផ�ុយពីេនះ ។ េដយែឡកស្រមាប់នីតិបុគ�លវ ិញ េទសបែន�មអច្របកសបាន លុះ្រតែតេទសេនាះមានែចង យា៉ ងជាក់លក់ចំេពះបទេល�សែដលេចទ្របកន់ ។ េទសបែន�មទំងេនាះមានដូចជា ៖ 1. កររ ំលយ (នាំឱ្យមានករប��ូ ននីតិបុគ�លេទមុខតុលករមានសមត�កិច�េដម្បីេធ�ករជ្រមះប��ី) ។ 2. ករដក់ឱ្យស�ិតេនេ្រកមករ្រត�តពិនិត្យតមដនរបស់តុលករ (មិនអចេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំ បានេទ តុលករចត់តំងអណត�ិគាហកតុលករ និងប�� ក់អំពីេបសកកម�របស់គាត់) ។ 3. ករហមឃាត់ចំេពះសកម�ភាពមួយ ឬេ្រចន ែដលប�� ក់េដយតុលករអចជាស� ពរ ឬ ស្រមាប់រយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន ។ 4. ករបេណ� ញេចញពីលទ�កម�សធារណៈ (នាំឱ្យមានករហមឃាត់ចំេពះករចូលរួមេដយផា� ល់ ឬេដយ្របេយាលេនក�ុងលទ�កម�សធារណៈទំងឡាយែដលេស�េឡងេដយរដ� សមូហភាព ែដនដីវ ិមជ្ឈករ ្រគឹះស� នសធារណៈ សហ្រគាសែដល្រត�វបានេធ�សម្បទន ឬ្រត�ត្រតេដយរដ� ឬេដយសមូហភាពែដនដីវ ិមជ្ឈករ ។ េទសេនះអចជាស� ពរ ឬបេណា� ះអសន�ស្រមាប់រយៈ េពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ង េ្រចន ) ។ 5. ករហមឃាត់ចំេពះករអំពវនាវជាសធារណៈដល់ករសន្សំសំៃច (នាំឱ្យមានករហមឃាត់ ចំេពះនីតិបុគ�លមិនឱ្យេធ�ករអំពវនាវ េដម្បីដក់ឧបករណ៍ អចជួញដូរបានេទក�ុង្រគឹះស� ន ឥណទន ្រគឹះស� នហិរ��វត�ុ ឬ្រក�មហ៊ុនលក់ទិញភាគហ៊ុន ជាស� ពរ ឬស្រមាប់រយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ យា៉ ងេ្រចន) ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 7 ៃន 18
- 9. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 6. ករហមឃាត់ចំេពះករេចញឧបករណ៍ អចជួញដូរបាន េ្រកពីឧបករណ៍ អចជួញដូរបានែដល ប�� ក់េដយធនាគារណាមួយ ។ 7. ករហមឃាត់ចំេពះករេ្របប័ណ� ទូទត់ ។ 8. ករបិទ្រគឹះស� នែដលេ្រប្របាស់ស្រមាប់េធ�ករេរៀបចំ ឬ្រប្រពឹត�បទេល�ស ។ 9. ករហមឃាត់ចំេពះករេធ�អជីវកម�េល្រគឹះស� នែដលេបកចំហដល់សធារណជន ឬែដលេ្រប ្របាស់េដយសធារណជន ។ 10.កររ ឹបអូសឧបករណ៍ សមា� រៈ ឬវត�ុណាមួយែដលេ្របស្រមាប់្រប្រពឹត�បទេល�ស ឬែដលមាន េគាលបំណងស្រមាប់្រប្រពឹត�បទេល�ស ។ 11.កររ ឹបអូសនូវត�ុ ឬមូលនិធិែដលជាមុខស�� ៃនបទេល�ស ។ 12.កររ ឹបអូសផលទុន ឬ្រទព្យសម្បត�ិែដលជាផលេកតេចញពីបទេល�ស ។ 13.កររ ឹបអូសនូវឧបេភាគភណ� សមា� រៈ និងចលនវត�ុេនក�ុងទីកែន�ងែដលបទេល�សបាន្រប្រពឹត� ។ 14.ករបិទផ្សោយេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទស ករចុះផ្សោយេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទសេនក�ុងសរ ព័ត៌មាន ឬចក់ផ្សោយេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទសតម ្រគប់មេធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍េសតទ ស្សន៍ ។ េទសបែន�មែដលអចអនុវត�េទេលអនីតិជនមាន ៖ 1. កររ ឹបអូសឧបករណ៍ សមា� រៈ ឬវត�ុអ�ីមួយែដលបានេ្រប្របាស់ក�ុងករ្រប្រពឹត�បទេល�ស ឬែដល មានេគាលេដ្រប្រពឹត�បទេល�ស ។ 2. កររ ឹបអូសវត�ុ ឬមូលនិធិែដលជាមុខស�� ៃនបទេល�ស ។ 3. កររ ឹបអូសផលទុន ឬ្រទព្យសមុ្បត�ិែដលជាផលេកតេចញពីបទេល�ស ។ 4. កររ ឹបអូសឧបេភាគភណ� សមា� រៈ និងចលនវត�ុេនក�ុងទីកែន�ងែដលបទេល�ស្រត�វបាន្រប្រពឹត� ។ 5. ករហមឃាត់ចំេពះករកន់កប់ ឬយកតមខ�ួននូវអវុធ េ្រគ�ងផ�ុះ និង ្រគាប់រ ំេសវ្រគប់្របេភទ ។ គ. េ�សជំនួស ៖ េគអចយកេគាលករណ៍ មនុស្សធម៌មកេ្រប តមរយៈករេ្របេទសជំនួស ែដលជាស�� ណៃន ករមិន្របកសនូវមូលេទស េដយសរេគយកេទសជំនួសេនះ មកេ្របេដម្បីេធ�ករ្របកសជំនួសឱ្យមូល េទសេទវ ិញ ។ េទសជំនួសសំែដងេឡងតម ៖ • ករងរសហគមន៍ ៖ េធ�េឡងេដម្បីបំេរ ឱ្យ្របេយាជន៍សធារណៈ (រដ�សមូហភាពែដនដី នីតិបុគ�លៃននីតិសធារណៈ) មិនបំេពញ្របេយាជន៍ឱ្យរូបវន�បុគ�លណាមួយេទ ។ ករងរ សហគមន៍េនះ អច្របកសបានែតក�ុងករណី ែដលអតិបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារតិច ជាង ឬេស�នឹង ៣ (បី) ឆា� ំ និង្រត�វបំេពញកតព�កិច�ក�ុងចេនា� ះពី ៣០ (សមសិប) េមា៉ ង េទ២០០ (ពីររយ) េមា៉ ង េដយគា� នកៃ្រម ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 8 ៃន 18
- 10. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 • ករស�ីបេនា� ស ៖ អច្របកសបានែតក�ុងករណី ែដលអតិបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារតិច ជាង ឬេស�នឹង ៣ (បី) ឆា� ំ េហយ្រត�វបំេពញលក�ខណ� ទំងអស់េនះ (១. ភាពចលចលដល់ សណា� ប់ធា� ប់សធារណៈែដលបណា� លមកពីបទេល�សបានប��ប់ ២.ករខូចខត្រត�វបាន ជួសជុលរួចេហយ ៣.ជនេល�សមានករបង� ញឆន�ៈក�ុងករប��ូ លេទរស់េនក�ុងសង�ម វ ិញ) ។ េគអចយក្រតឹមែតេទសករងរសហគមន៍ប៉ុេណា� ះ ស្រមាប់អនុវត�ចំេពះអនីតិជនែដលមានអយុ តិចជាង ១៦ (ដប់្របាំមួយ) ឆា� ំ េហយករងរេនះមិនអចមានរយៈេពលេលសពី ១០០ (មួយរយ) េមា៉ ង បានេទ ។ អ�ីែដលសំខន់ គឺករងរសហគមន៍្រត�វែតស្រមបេទ នឹងចរ ិតលក�ណៈជាករបណ�ុ ះបណា� ល និងស្រម�លដល់ករប��ូ លខ�ួនេទរស់េនក�ុងសង�មវ ិញ ។ ៣.ឣជ� យុកលៃនេទស ៖ េ្រកយពីករសេ្រមចផ�នា� េទសដក់ពន�នាគាររួចមក ្របសិនេបមិនអចនាំយកទណ�ិ ត មកដក់ ពន�នាគារ េដម្បីអនុវត�នូវេទសែដលទណ�ិ ត្រត�វទទួលរង អជា� យុកលៃនេទស្រត�វបានរប់ចប់តំងពីៃថ� ែដលេសចក�ីសេ្រមចផ�នា� េទសស� ពរ ។ អជា� យុកលៃនេទសែដល្របកសស្រមាប់បទេល�ស ៖ • បទឧ្រកិដ�មានអជា� យុកល ២០ (ៃម�) ឆា� ំ • បទមជ្ឈិមមានអជា� យុកល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ • បទលហុមានអជា� យុកល ១ (មួយ) ឆា� ំ បទឧ្រកិដ�្របល័យពូជសសន៍ បទឧ្រកិដ�្របឆាំងមនុស្សជាតិ បទឧ្រកិដ�ស�ង� មមិនអចផុតអជា� យុកលបានេទ ។ េដយែឡក កតព�កិច�មាន្របេភទរដ�ប្បេវណី ែដលេកតេចញពីេសចក�ីសេ្រមច្រពហ�ទណ� ចូលជា ស� ពរ អជា� យុកលៃនកតព�កិច�េនាះ ្រត�វផុតរលត់េទតមវ ិធានែដលមានែចងេនក�ុង្រកមរដ�ប្បេវណី ។ ៤.��នទម�ន់ និង��នស��លេ�ស ៖ ក.�រមិន�ង�ល ៖ ករមិនរងចល គឺជាមូលេហតុែដលនាំឱ្យមានករបែន�មនូវទម�ន់េទសចំេពះទណ�ិ តែដល ្រប្រពឹត�បទេល�ស រហូតដល់ក្រមិតអតិបរមាៃនេទសែដល្រត�វទទួល ។ ករមិនរងចល គឺជាករ្រប្រពឹត�នូវបទេល�សថ�ីមួយេទៀតរបស់បុគ�លណាមា� ក់បនា� ប់ពីគាត់បាន ផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិមរួចេហយ ។ • ករមិនរងចលក�ុងបទឧ្រកិដ� ៖ ករមិនរងចលេនក�ុងបទឧ្រកិដ�េនះ គឺជាករ្រប្រពឹត�នូវ បទឧ្រកិដ� បនា� ប់ពីបុគ�លេនាះបានផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិមរួចេហយ ។ o ករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ៖ បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទ ឧ្រកិដ� ក�ុងរយៈេពល ១០ (ដប់) ឆា� ំ បុគ�លេនាះ ្រប្រពឹត�បទឧ្រកិដ�ជាថ�ីេទៀត ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 9 ៃន 18
- 11. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 o ករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទមជ្ឈិម ៖ បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសពីបទមជ្ឈិមែដល មានរយៈេពលេស� ឬេលសពី ៣ (បី) ឆា� ំ ជាស� ពរេហយក�ុងក�ុងរយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ បុគ�លេនាះ្រប្រពឹត�បទឧ្រកិដ�ថ�ីមួយេទៀត ។ តុលករពិចរណាពី អតិបរមាៃនេទសេនះេបតិចជាង ២០ (ៃម�) ឆា� ំេនាះអតិបរមាៃនេទស ស្រមាប់បទេល�សថ�ី ្រត�វេទ�េឡង ប៉ុែន�េបអតិបបរមាៃនេទសេនាះមានរយៈេពល ៣០ (សមសិប) ឆា� ំ េនាះអតិបរមាៃនេទសស្រមាប់បទេល�សថ�ី គឺដក់ពន�នាគារអស់មួយជីវ ិត ។ • ករមិនរងចលក�ុ�បទមជ្ឈិម ៖ ករមិនរងចលក�ុងបទមជ្ឈិមេនះ គឺជាករ្រប្រពឹត�នូវបទ មជ្ឈិម បនា� ប់ពីបុគ�លេនាះបានផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិមរួចេហយ ។ o ករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ៖ គឺជាករ្រប្រពឹត�នូវបទមជ្ឈិមេនក�ុងរយៈ េពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ បនា� ប់ពីមានករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ។ o ករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទមជ្ឈិម ៖ គឺជា្រប្រពឹត�នូវបទមជ្ឈិមដែដលេនក�ុងរ យៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ បនា� ប់ពីមានករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទមជ្ឈិម ។ ករមិនរងចលេនក�ុងករណី បទមជ្ឈិម អតិបរមានៃនេទសស្រមាប់បទេល�សថ�ី ្រត�វេទ�េឡង ។ េដម្បីអចអនុវត�នូវប��ត�ិស�ីពីករមិនរងចល មានករ្របដូចបទេល�សេដម្បីបេង�តឱ្យមានករមិន រងចលដូចជាបទលួច បទរ ំេលភេលទំនុកចិត� និងបទឆេបាក្រត�វចត់ទុកថាជាបទេល�សដូចគា� ។ បទ េល�សទទួលផលេចរកម� ្រត�វេ្រប�ប្របដូចជាបទេល�សែដលជា្របភពៃន្រទព្យសម្បត�ិែដលទទួលលក់បំ បាំង ។ បទេល�សសំអត្របាក់កខ�ក់ ្រត�វេ្រប�ប្របដូចជាបទេល�សែដលករសំអត្របាក់កខ�ក់បានសេ្រមច ។ េដយែឡកអនីតិជន ករមិនរងចលេនះ មិន្រត�វបានយកមកអនុវត�េទ ។ ខ.��នស��លេ�ស ៖ េដយេផា� តសំខន់េទេលេគាលករណ៍ មនុស្សធ៌ ស� នស្រមាលេនះ្រត�វបានជា្របេយាជន៍ដល់ជន ជាប់េចទ អ្រស័យេទេល្របេភទៃនបទេល�ស និងបុគ�លិកលក�ខណៈរបស់ជនជាប់េចទត្រម�វ េទះបីជា ជនជាប់េចទេនះ្រត�វបាន្របកសថាស�ិតេនក�ុងស� នភាពមិនរងចលក៏េដយ ។ េគេផា� តស� នស្រមាលេទសដល់ជនជាប់េចទ តមរយៈករេ្របយន�ករៃនករបន�យក្រមិតអប្ប បរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារ ៖ 1. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ១០ (ដប់) ឆា� ំ អប្បបរមាៃនេទស េនះ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ២ (ពីរ) ឆា� ំ ។ 2. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំេហយតិចជាង ១០ (ដប់) ឆា� ំ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ១ (មួយ) ឆា� ំ ។ 3. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ២ (ពីរ) ឆា� ំេហយតិចជាង ៥ (្របាំ) ឆា� ំ អប្បបរមាៃនេទសេនះ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ៦ (្របាំមួយ) ែខ ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 10 ៃន 18
- 12. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 4. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ៦ (្របាំមួយ) ែខ េហយតិចជាង ២ (ពីរ) អប្បបរមាៃនេទសេនះ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ១ (មួយ) ៃថ� ។ 5. អប្បបរមាៃនេទសពិន័យជា្របាក់្រត�វបន�យមក្រតឹមពក់កណា� ល ។ ្របសិនេបបទេល�ស្រត�វផ�នា� េទសដក់ពន�នាគារអស់មួយជីវ ិត េនាះតុលករអចផ�ល់ស� ន ស្រមាលេទស េដយ្របកសេទសដក់ពន�នាគារក�ុងចេនា� ះរវង ១៥ (ដប់្របាំ) ឆា� ំ និង ៣០ (សមសិប) ឆា� ំ ។ ប៉ុែន�េបជនជាប់េចទជាអនីតិជន ស� នស្រមាលេទស្រត�វផ�ល់េដយគិតដូចតេទ ៖ 1. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ១០ (ដប់) ឆា� ំ អប្បបរមាៃនេទស េនះ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ១ (មួយ) ឆា� ំ ។ 2. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ៥ (្របាំ) ឆា� ំេហយតិចជាង ១០ (ដប់) ឆា� ំ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ៦ (្របាំមួយ) ែខ ។ 3. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ២ (ពីរ) ឆា� ំ េហយតិចជាង ៥ (្របាំ) ឆា� ំ អប្បបរមាៃនេទសេនះ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ៣ (បី) ែខ ។ 4. ្របសិនេបអប្បបរមាៃនេទសដក់ពន�នាគារេស� ឬេលសពី ៦ (្របាំមួយ) ែខ េហយតិចជាង ២ (ពីរ) ឆា� ំ អប្បបរមាៃនេទសេនះ ្រត�វបន�យមក្រតឹម ១ (មួយ) ៃថ� ។ 5. អប្បបរមាៃនេទសពិន័យជា្របាក់្រត�វបន�យមក្រតឹមពក់កណា� ល ។ ៥.របបៃន�រ�ប�សេ�ស ៖ ក.�រ�ប�សេ�សទូេ� ៖ េនេពល្របកសេទស តុលករែផ�កេទេលទម�ន់េទស និងកលៈេទសៈៃនបទេល�ស េទេល បុគ�លិកលក�ណៈៃនជនជាប់េចទ េទេលសភាពផ�ូវចិត� េទេលធនធាន និងបន�ុក េទេលមូលេហតុ ្រពម ទំងេទេលកិរ ិយាមាយាទរបស់ជនេល�សេ្រកយេពល្រប្រពឹត�បទេល�ស ជាអទិ៍ ចំេពះជនរងេ្រគាះ ។ េនក�ុង្រគប់ករណី ែដលបទេល�ស្រត�វផ�នា� េទសដក់ពន�នាគារផង និងពិន័យផងេនាះតុលករ អចេ្រជសេរ សយកេទសណាមួយក�ុងចំេណាមេទសទំងពីរ ឬេទសទំងពីរែតម�ង មក្របកស ។ តុលករអច្របកសេទសជំនួស (េទសករងរសហគមន៍ ឬករស�ីបេនា� ស) ជំនួសឱ្យមូល េទស ។ េនេពលតុលករ្របកសជំនួសេនះ េហយ តុលករមិនអច្របកសេទសដក់ពន�នាគារ ឬ ពិន័យជា្របាក់បានេទ ។ េទសករងរសហគមន៍អច្របកសបាន លុះ្រតែតជនជាប់េចទមានវត�មាន េនក�ុងសវនាករ េហយយល់្រពមេធ�ករងរេនះ េនមុនេពល្របកសសល្រកម ឬសលដីក តុលករ ្រត�វ្របាប់ជនជាប់េចទពីសិទ�ិ្របែកកមិន្រពមេធ�ករងរសហគមន៍េនះ។ តុលករ្រត�វកំណត់អំពីថិរេវលៃន ករងរ និងរយៈេពលែដល្រត�វបំេពញមិនអចេលសពី ១ (មួយ) ឆា� ំបានេទ ។ េទសករងរសហគមន៍ េនះ ្រត�វអនុវត�េនេ្រកមករកំណត់ និង្រត�តពិនិត្យរបស់្រពះរជអជា� ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 11ៃន 18
- 13. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 េដយែឡកតុលករអច្របកសេទសបែន�ម េហយែដលេទសេនះ្រត�វបែន�មេទេលមូលេទស េលកែលងែតក�ុងករណី ជនជាប់េចទទទួលេទសពិន័យក�ុងឋនៈជាមូលេទសែតមួយគត់ ឬក៏ជនជាប់ េចទទទួលេទសដក់ពន�នាគារែដលអតិបរមាេស� ឬតិចជាង ៣ (បី) ឆា� ំ ។ ខ.�រព���រេ�សធម�� ៖ េដយគិតអំពីទណ� កម�ធម�តជាស� ពរ តុលករអចបង� ប់ឱ្យផា� កករអនុវត�េទសេនក�ុងករណី ែដលបំេពញេទតមលក�ខណ� កំណត់ ។ ្របសិនេបជនជាប់េចទមិន្រត�វបានតុលករផ�នា� េទសដក់ពន�នាគារជាស� ពរេនក�ុងរយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ មុនេពល្រប្រពឹត�បទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិម តុលករអចសេ្រមចព្យួរេទសបានកលេបេទស ដក់ពន�នាគារេនាះ ជាេទសែដល្របកសេទសតិចជាង ឬេស� ៥ (្របាំ) ឆា� ំ ឬមួយក៏ជាេទសពិន័យជា ្របាក់ ។ តុលករអចសេ្រមចអំពីករព្យួរេទសធម�ត េដយអនុវត�េទេលមួយែផ�កៃនេទសដក់ ពន�នាគារែដលតុលករជាអ�កកំណត់ថិរេវល ឬេលែផ�កមួយៃន្របាក់ពិន័យែដលតុលករជាអ�កកំណត់ ចំនួនទឹក្របាក់ ។ ក�ុងរយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិមេដយមានករ ព្យួរេទសធម�ត មានករផ�នា� េទសថ�ីជាស� ពរមួយេទៀតពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិម ករព្យួរេទសធម�តេនះ ្រត�វដកហូត េដយេពញច្បោប់ េហយេទសពីមុនមិនអច្រស�បចូលេទសថ�ីេនះបានេទ ។ ែតតុលករអច សេ្រមចេដយមានសំអងេហតុជាពិេសសថាករផ�នា� េទសថ�ី មិននាំឱ្យមានករដកហូតនូវករព្យួរេទស ធម�ត ែដលសេ្រមចពីមុនេនាះេទ ។ ផ�ុយេទវ ិញ េបក�ុងរយៈេពល ៥ (្របាំ) ឆា� ំ បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសជាស� ពរពី បទឧ្រកិដ� ឬបទ មជ្ឈិម េដយមានករព្យួរេទសធម�ត គា� នករផ�នា� េទសថ�ីជាស� ពរមួយេទៀតពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិម េនាះករព្យួរេទសេនះ ្រត�វចត់ទុកជាអសបង់ ។ ក�ុងករណី េចទ្របកន់ពីបទលហុ ករព្យួរេទសធម�តអច្រត�វបាន្របកស្របសិនេបជនជាប់ េចទ មិន្រត�វបានផ�នា� េទសដក់ពន�នាគារជាស� ពរេនេឡយេនក�ុងរយៈេពល ១ (មួយ) ឆា� ំ មុនបទ េល�សេនះ ។ ករព្យួរេទសធម�តេនះអចអនុវត�េទេលេទសដក់ពន�នាគារ ឬេទសពិន័យជា្របាក់ ។ ក�ុងរយៈេពល ១ (មួយ) ឆា� ំ បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបបទលហុ េដយមានករព្យួរេទស ធម�ត មានករផ�នា� េទសថ�ីជាស� ពរមួយេទៀតពីបទឧ្រកិដ� បទមជ្ឈិម ឬបទលហុ ករព្យួរេទសធម�តេនះ ្រត�វដកហូតេដយេពញច្បោប់ េហយេទសពីមុន មិនអច្រស�បចូលេទសថ�ីេនះបានេទ ។ ែតតុលករអច សេ្រមចេដយមានសំអងេហតុជាពិេសស ថាករផ�នា� េទសថ�ីមិននាំឱ្យមានករដកហូតនូវករព្យួរេទស ធម�ត ែដលសេ្រមចពីមុនេនាះេទ ។ ផ�ុយេទវ ិញ េបក�ុងរយៈេពល ១ (មួយ) ឆា� ំ បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសជាស� ពរពីបទលហុេដយមាន ករព្យួរេទសធម�ត គា� នករផ�នា� េទសថ�ីជាស� ពរមួយេទៀតពីបទឧ្រកិដ� បទមជ្ឈិម ឬបទលហុ េនាះករ ព្យួរេទសេនះ ្រត�វចត់ទុកជាអសរបង់ ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 12 ៃន 18
- 14. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 គ.�រព���រេ�ស�កល��ង ៖ តុលករអចសេ្រមចព្យួរេទសសកល្បងបានចំេពះេទសែដលបានសេ្រមចដក់ពន�នាគារមានរ យៈេពលពី ៦ (្របាំមួយ) ែខ េទ ៥ (្របាំ) ឆា� ំ ។ ករព្យួរេទសសកល្បងេនះមានអនុភាពដក់ឱ្យទណ�ិ ត ស�ិតេនេ្រកមវ ិធានករ្រត�តពិនិត្យ និងេគារពកតព�កិច�េដយែឡកមួយ ឬេ្រចនេនក�ុងរយៈេពលែដលខ�ួន សកល្បងេនាះ (រយៈេពលេនះកំណត់េដយតុលករក�ុងចេនា� ះ ១ (មួយ) ឆា� ំេទ ៣ (បី) ឆា� ំ) ។ វ ិធានករ្រត�តពិនិត្យ ែដលត្រម�វេទេលទណ� កម�មានដូចជា ៖ 1. ទណ�ិ ត្រត�វេគារពតមដីកេកះរបស់្រពះរជអជា� ឬរបស់បុគ�លែដល ្រពះរជអជា� បាន ្របគល់អំណាចឱ្យ ។ 2. ទណ�ិ ត្រត�វមកទទួលនូវករមកពិនិត្យេមលរបស់បុគ�លែដល្រពះរជអជា� បាន្របគល់អំណាច ឱ្យ ។ 3. ទណ�ិ ត្រត�វ្របគល់ដល់្រពះរជអជា� ឬដល់បុគ�លែដល្រពះរជអជា� បាន្របគល់ អំណាចឱ្យនូវ ្រគប់ឯកសរស្រមាប់ករេផ��ងផា� ត់េលករប��ូ លឱ្យេទរស់េនក�ុងសង�មវ ិញ ។ 4. ទណ�ិ ត្រត�វជូនដំណឹ ងដល់្រពះរជអជា� អំពីករផា� ស់ប�ូរអសយដ� នរបស់ខ�ួន ។ 5. ទណ�ិ ត្រត�វជូនដំណឹ ងដល់្រពះរជអជា� អំពីករផា� ស់ប�ូរមុខរបររបស់ខ�ួន ។ 6. ទណ�ិ ត្រត�វែតមានករអនុ�� តពី្រពះរជអជា� មុនេពលេធ�ដំេណ រេទបរេទស ។ កតព�កិច�េដយែឡក ែដលអចដក់េទេលទណ�ិ តមានដូចជា ៖ 1. បំេពញសកម�ភាពខងវ ិជា� ជីវៈ ។ 2. ទទួលករបង� ត់បេ្រង�ន ឬទទួលករបណ�ុ ះបណា� លវ ិជា� ជីវៈ ។ 3. រស់េនក�ុងកែន�ងណាមួយជាកំណត់ ។ 4. ទទួលឱ្យេពទ្យេធ�ករពិនិត្យ ឬករព្យោបាល ។ 5. ប�� ក់ថាខ�ួនរួមចំែណកក�ុងករចិ��ឹមបីបាច់្រគ�សរ ។ 6. េធ�ករជួសជុលករខូចខតែដលបណា� លមកពីបទេល�សតមលទ�ភាពធនធានរបស់ខ�ួន ។ 7. ប�� ក់ថាខ�ួនបានបង់្របាក់ជូនរដ� បនា� ប់ពីករផ�នា� េទសតមលទ�ភាពធនធានរបស់ខ�ួន ។ 8. មិន្រត�វេធ�សកម�ភាពខងវ ិជា� ជីវៈ ឬសង�មែដលអនុ�� ត ឬស្រម�លដល់ករ្រប្រពឹត�បទេល�ស ។ ក�ុងករណី េនះ តុលករប�� ក់អំពីសកម�ភាពែដលហមឃាត់ ។ 9. មិនទទួលខុស្រត�វេនទីកែន�ងខ�ះ ។ ក�ុងករណី េនះ តុលករប�� ក់អំពីទីកែន�ង ែដលហម ឃាត់ ។ 10.មិន្រត�វេសពគប់បនែល្បង ។ 11.មិន្រត�វេសពគប់េតៀមេភសជ�ៈ្រសវ ឹង ។ 12.មិន្រត�វេសពគប់ជាមួយបុគ�លខ�ះ ពិេសស សហចរ ី អ�កេផ�មគំនិត អ�កសមគំនិត ឬជនរង េ្រគាះៃនបទេល�ស ។ ក�ុងករណី េនះតុលករប�� ក់អំពីបុគ�លែដលមិន្រត�វេសពគប់ជាមួយ ។ 13.មិន្រត�វកន់កប់ ឬយកតមខ�ួននូវអវុធ េ្រគ�ងផ�ុះ និង្រគាប់រ ំេសវ្រគប់្របេភទ ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 13 ៃន 18
- 15. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 េន្រគប់េពលេវល តុលករអចែកែ្របកតព�កិច�េដយែឡកែដលត្រម�វេលទណ�ិ តបាន ។ ករព្យួរេទសសកល្បងេនះ តុលករអចដកហូតេនក�ុងករណី ែដលទណ�ិ តមិនេគារពតមវ ិធាន ករ្រត�តពិនិត្យ ឬកតព�កិច�េដយែឡកេនក�ុងរយៈ េពលសកល្បង ឬទណ�ិ ត្រត�វផ�នា� េទសពីបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិមថ�ីេទៀត ។ តុលករអចបង� ប់ឱ្យដកហូតករព្យួរេទសសកល្បងទំងមូល ឬមួយែផ�ក នាំឱ្យ េគអចយកេទសេទអនុវត�ទំងមូល ឬមួយែផ�កែដរ ។ ករផ�នា� េទសនឹង្រត�វចត់ទុកជាអសបង់ ្របសិនេបមុនផុតរយៈេពលសកល្បងគា� នពក្យសុំដក ហូតែដលមានេសចក�ីសេ្រមចដកហូតេទ ។ ឃ.�រ��ក�រ�ប�សេ�ស ៖ េដយសរមានមូលេហតុមួយចំនួន តុលករអចេលកករសេ្រមចេសចក�ីេដម្បីេធ�ករសេ្រមចអំពី េទសេនះេនកលបរ ិេច�ទេលកេ្រកយបាន តមរយៈករផា� ក់ករ្របកសេទស ។ ករផា� កករ្របកស េទសេនះ អចេធ�បានែតចំេពះករេចទ្របកន់ពីបទមជ្ឈិមែតប៉ុេណា� ះ ប៉ុែន�េទះបីជាយា៉ ងណាក៏េដយ តុលករ្រត�វែត្របកសថាជនជាប់េចទមានពិរុទ�ជាមុនសិន េទបអចផា� កករ្របកសេទសបាន េដយ េគារពេទតមលក�ខណ� ៖ • ភាព្រចបូក្រចបល់ៃនសណា� ប់ធា� ប់សធារណៈែដលបង�េឡងេដយបទេល�ស្រត�វបាន ប�្ឈប់ • ជនជាប់េចទបានបង� ញករធានាក�ុងករចូលេទរស់េនក�ុងសង�មវ ិញ • ជនជាប់េចទសុំរយៈេពលេដម្បីជួសជុលករខូចខត ។ េនក�ុងលក�ខណ� ទំងអស់េនះ មិនអចខ�ះមួយណាបានេទ គឺ្រត�វែតបំេពញឱ្យបាន្រគប់លក�ខណ� ទំងអស់ ។ េ្រកពីករបំេពញនូវលក�ខណ� ទំងេនះ រួចេហយ តុលករអចផា� កករ្របកសេទសបាន លុះ្រតែតជនជាប់េចទមានវត�មានេនក�ុងសវនាករ េហយេនក�ុងេសចក�ីសេ្រមច (សល្រកម ឬសល ដីក) អំពីករផា� កករ្របកសេទសេនះ ្រត�វកំណត់អំពីកលបរ ិេច�ទៃនសេ្រមចអំពីេទស យា៉ ងយូរបំផុត១ (មួយ) ឆា� ំ េ្រកយេសចក�ីសេ្រមចផា� កករ្របកសេទសេនះ ។ ង.របប�ក់ក��លេសរ��ព ៖ តមរយៈករពិនិត្យេទេលស� នភាពនានា របស់ទណ�ិ តតុលករអច្របកសអំពីេទសែដល្រត�វ ្របកសឱ្យទណ�ិ តទទួលរង (្របសិនេបតុលករ្របកសេទសដក់ពន�នាគារមានរយៈេពលតិចជាង ឬេស� នឹង ៦ (្របាំមួយ) ែខ ឱ្យស�ិតេនេ្រកមរបបពក់កណា� លេសរ ីភាព មានន័យថា គាត់មានសិទ�ិេសរ ីភាព ខ�ះៗ ែដលេសសសល់ពីករដកហូតេសរ ីភាពតមអំណាចេសចក�ីសេ្រមចរបស់តុលករ ។ ករអនុវត�របបពក់កណា� លេសរ ីភាពេនះ េដម្បីជា្របេយាជន៍ដល់ទណ�ិ តេនក�ុងសង�ម ែដលអច អនុ�� តឱ្យគាត់បំេពញសកម�ភាពវ ិជា� ជីវៈ ទទួលករសិក្សោ ទទួលករបណ�ុ ះបណា� ល ទទួលករពិនិត្យ ព្យោបាលជំងឺ ឬឱ្យគាត់អជួយឧបត�ម�េសចក�ី្រត�វកររបស់្រគ�សរបាន ។ កលណាទណ�ិ តស�ិតេនេ្រកមរបបពក់កណា� លេសរ ីភាព គាត់អចអវត�មានេនក�ុងពន�នាគារ ក�ុងរយៈេពល(ៃថ� និងេមា៉ ង េបផុតរយៈេពលពក់កណា� លេសរ ីភាពេនះ្រពះរជអជា� អចបង� ប់ឱ្យចប់ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 14 ៃន 18
- 16. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 និងឃុំខ�ួនទណ�ិ តែដលមិនវ ិល្រតឡប់មកពន�នាគារវ ិញបាន ) ែដលកំណត់េដយតុលករ េហយ្រត�វគិត ប��ូ លេទក�ុងថិរេវលៃនេទសែដល្រត�វទទួលរង ។ េ្រកពីេនះ តុលករអចេរៀបចំ ឬុលុបេចលរបបពក់កណា� លេសរ ីភាពតមបណ�ឹ ងរបស់្រពះរជ អជា� េនក�ុង្រកបខ័ណ� ៃន្រកមនីតិវ ិធី្រពហ�ទណ� ។ ច.�រែបងែចកេ�ស��ប�គ ៖ កលណាតុលករ្របកសេទសដក់ពន�នាគារតិចជាង ឬេស�នឹង ១ (មួយ) ឆា� ំ តុលករអច សេ្រមចឱ្យអនុវត�េទសជា្របភាគ (មិនអចតិចជាង ១ “មួយ” ែខ បានេទ និងថិរេវលសរុបមិនអចេលស ពី ៣ “បី” ឆា� ំ េដយរប់ប��ូ លទំងករផា� កករអនុវត�េទសផង) េដយមូលេហតុធ�ន់ធ�រមានលក�ណៈជា ្រគ�សរ ជាេវជ�ស�ស� ជាវ ិជា� ជីវៈ ឬជាសង�ម ។ តុលករ្រត�វកំណត់អំពីែបបបទៃនករែបងែចកេទសជា្របភាគ ឬលុបេចលរបបៃនករែបងែចក េទសជា្របភាគ តមបណ�ឹ ងរបស់្រពះរជអជា� េហយែដលលក�ខណ� ៃនករទទួលបណ�ឹ ង្រត�វអនុវត�តម វ ិធានែដលមានែចងេនក�ុង្រកមនីតិវ ិធី្រពហ�ទណ� ។ េនេពលផុតកំណត់រយៈេពលៃនករផា� កករអនុវត�េទស ្រពះរជអជា� អចបង� ប់ឱ្យចប់ខ�ួន និង ឃុំខ�ួនទណ�ិ តែដលមិន្រពមវ ិល្រតឡប់មកពន�នាគារវ ិញបាន ។ ៧.បទេល�ើស�ត�ត�� ៖ មានបទេល�ស្រត�តគា� េកតេឡង កលណាបទេល�សមួយ្រត�វបាន្រប្រពឹត�េដយបុគ�លមា� ក់ មុន េពលែដលបុគ�លេនះ្រត�វបានផ�នា� េទសជាស� ពរចំេពះបទេល�សមួយេផ្សងេទៀត ។ ក.វិ�នទូេ� ៖ ខ�រេ�ទ�ប�ន់ែតមួយ ៖ កលេបេនក�ុងេពលេចទ្របកន់ែតមួយជនជាប់េចទ្រត�វបានេគរកេឃញថា មានពិរុទ� ពីបទេល�សេ្រចន េទសនីមួយៗ អច្រត�វ្របកសេឡង ។ ប៉ុែន�កលេបេទស្រត�វទទួលមានេ្រចន េហយ មាន្របេភទដូចគា� តុលករ្រត�វ្របកសេទសែតមួយ្របេភទេនះ េនក�ុង្រពំែដនៃនអតិបរមា្រសបច្បោប់ ែដលខ�ស់ជាងេគ ។ េទសនីមួយៗ ែដល្របកស្រត�វចត់ទុកថាជាេទសរួមចំេពះបទេល�សែដល្រត�តគា� េនក�ុង្រពំែដនៃនអតិបរមា្រសបច្បោប់ អនុវត�េទេលបទេល�សនីមួយៗ ។ ឧទហរណ៍ ១៖ ្របសិនេបមានបទលួចេ្រចនដង្រត�តគា� តុលករអចផ�នា� េទសចំេពះបទលួច េលកទីមួយ ដក់ពន�នាគារ បទលួចេលកទីពីរ េទសពិន័យជា្របាក់ និងបទលួចេលកទីបី ជាេទសករងរ សហគមន៍ ។ េដយេទសទំងបីជាេទសែដលមាន្របេភទខុសគា� េនាះករ្រត�តេទសគឺ្រត�វអនុវត�េទស ទំងបី ។ ឧទហរណ៍ ២៖ បទលួចេកតេឡងែដល្រត�វផ�នា� េទស ៣ (បី) ឆា� ំ បទលួចេដយមានហិង្សោ ផ�នា� េទស ១០ (ដប់) ឆា� ំ និងលួចេដយមានករកត់អវយវៈ ឬពិករភាព ផ�នា� េទស ១៥ (ដប់្របាំ) ឆា� ំ ។ េដយែផ�កេទេលេគាលករណ៍ ៃនករអនុវត�ករ្រត�តេទស គឺ ៖ ៣ឆា� ំ +១០ ឆា� ំ +១៥ ឆា� ំ =២០ ឆា� ំមិនែមន ២៨ ឆា� ំ េនាះេទ ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 15 ៃន 18
- 17. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 គ.�រេ�ទ�ប�ន់�ច់េ�យែឡកពី�� ៖ េនក�ុងេពលេចទ្របកន់ដច់ពីគា� កលេបជនជាប់េចទ្រត�វបានរកេឃញថាមានពិរុទ� ពីបទេល�សេ្រចន េទសែដល្រត�វ្របកស ្រត�វអនុវត�្រត�តគា� េនក�ុង្រពំែដនៃនអតិបរមា្រសបច្បោប់ែដល ខ�ស់ជាងេគ ។ ឧទហរណ៍ ៣៖ ដូចគា� នឹងឧទហរណ៍ ២ ខងេលែដរ ។ ៣ឆា� ំ +១០ ឆា� ំ +១៥ ឆា� ំ =២០ ឆា� ំមិនែមន ២៨ ឆា� ំ េនាះេទ ប៉ុែន�តុលករចុងេ្រកយែដល្រត�វ សេ្រមច អច្របកសឱ្យអនុវត�េទស្រស�បប��ូ លគា� ទំងមូល ឬមួយែផ�កៃនេទសែដលមាន្របេភទដូចគា� ។ ឧទហរណ៍ ៤ ៖ ដូចគា� នឹងឧទហរណ៍ ២ ខងេលែដរ ។ ករផ�នា� េទស ១៥ ឆា� ំ តុលករ ្របកសថា ្រត�វ្រស�បចូលទំង្រស�ងជាមួយនឹងេទស ១០ ឆា� ំ ។ ៣ ឆា� ំ + ១៥ ឆា� ំ = ១៨ ឆា� ំ មិនែមន ២៨ ឆា� ំ េនាះេទ ឧទហរណ៍ ៥ ៖ ដូចគា� នឹងឧទហរណ៍ ២ ខងេលែដរ ។ ករផ�នា� េទស ១៥ ឆា� ំ តុលករ ្របកសថា ្រត�វ្រស�បចូល្រតឹម ៨ ឆា� ំ ជាមួយនឹងេទស ១០ ឆា� ំ ។ ៣ឆា� ំ +២ ឆា� ំ +១៥ ឆា� ំ = ២០ ឆា� ំមិនែមន ១៨ ឆា� ំ េនាះេទ ។ ឃ.វិ�នេ�យែឡក ៖ ង. �នុ�ពៃន�រេលើកែលងេ�ស និង�របន��របន�យេ�សេលើ�រ �សូបេ�ស ៖ កលេបេទសមួយ បានជាកម�ៃនវ ិធានករេលកែលងេទស និងបន�ូរបន�យេទសដូច មានែចងេនក�ុងមា្រត ២៧ ៃនរដ�ធម�នុ�� ្រត�វែតគិតគូរអំពីេទសែដលជាលទ�ផលៃនករេលកែលង េទស និងបន�ូរបន�យេទស េដម្បីអនុវត�វ ិធានស�ីពីករ្រស�បប��ូ លគា� ៃនេទស ។ ថិរេវលៃនករបន�ូរបន�យេទស ្រត�វរប់ប��ូ លេទក�ុងថិរេវលៃនេទសេទៃថ�មុខ េ្រកយករ្រស�ប េទស ។ ឧទហរណ៍ ៦៖ ដូចគា� នឹងឧទហរណ៍ ២ ខងេលែដរ ។ ករផ�នា� េទស ១៥ ឆា� ំ្រត�វបានបន�ូប ន�យ ១ ឆា� ំ េហយតុលករ្របកសថា ្រត�វ្រស�បចូល្រតឹម ៨ ឆា� ំ ជាមួយនឹងេទស ១០ ឆា� ំ ។ ៣ឆា� ំ +២ ឆា� ំ +(១៥ ឆា� ំ - ១ ឆា� ំ) = ១៩ ឆា� ំមិនែមន ២០ ឆា� ំ េនាះេទ ។ ច.�របូកប���ល��ៃនេ�សពិន័យ ៖ េនេពលមានករពិន័យែដលបាន្របកសេឡងចំេពះបទលហុេ្រចន ្រត�វបូកប��ូ លគា� េហយ្រត�វបូកប��ូ លគា� ផងែដរជាមួយេទសពិន័យែដល្របកសេឡងចំេពះបទឧ្រកិដ� ឬបទមជ្ឈិម ។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 16 ៃន 18
- 18. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 ឧទហរណ៍ ៧៖ បុគ�លមា� ក់្រត�វផ�នា� េទសពិន័យជា្របាក់ពីបទ្របមាថ េលកទីមួយ ចំនួន ១០០០ េរៀល េលកទីពីរ ចំនួន ៨០ ០០០ េរៀល និងេលកទី បី ែដល្រត�វពិន័យជា្របាក់ចំនួន ១០០ ០០០ េរៀល ។ ១០០០េរៀល + ៨០ ០០០ េរៀល + ១០០ ០០០ េរៀល =១៨១ ០០០ េរៀល មិនអតិបរមាៃនបទ ្របមាថេនះគឺ ១០០ ០០០ េរៀល េនាះេទ ។ ឧទហរណ៍ ៨៖ ដូចឧទហរណ៍ ៧ ខងេលែដរ ។ បុគ�លេនះ្រត�វផ�នា� េទសពិន័យជា្របាក់ចំនួន ២ ០០០ ០០០ េរៀល ពីបទមិន្រពម្របគល់អនិតិជន និងពិន័យជា្របាក់ចំនួន ៩ ០០០ ០០០ េរៀលពីបទ ដក់អនីតិជនស�ិតក�ុងលក�ខណ� ករងរែដលបណា� លឱ្យខូចសុខភាព ។ ១០០០េរៀល + ៨០ ០០០ េរៀល + ១០០ ០០០ េរៀល + ២ ០០០ ០០០េរៀល + ៩ ០០០ ០០០ េរៀល = ១១ ១៨១ ០០០ េរៀល មិនែមន ១០ ០០០ ០០០ េរៀល េទ ។ ឆ.�រមិន�សូបចូលៃនេ�ស ៖ េនក�ុងករណី ផ�នា� េទសពីបទរត់េចញពីពន�នាគារ េទសែដល្របកសពីបទេនះ្រត�វបូក ជាមួយនឹងេទសែដល្របកសេឡងចំេពះបទេល�សែដលនាំឱ្យមានករឃុំខ�ួនជនេនាះ េដយមិនអច មានករ្រស�បចូលគា� ៕ ៨.េសចក�ីសន�ិ��ន េ�សគឺ�ទណ�កម�ែដលកំណត់េ�យសង�ម េ�េលើ�រ�ែដល�ប�ពឹត�បទេល�ើសេ�យែផ�កេលើច��ប់ ។ េ�ស �ត�វ�នេគែបងែចក�ច់�សឡះពីសំណងរដ�ប��េវណី និង�ច់�សឡះពីទណ�កម�វ�ន័យ ។ េ�ល �រណ៍ៃន�រែបងែចក េនះ �នប��ក់��ងច��ស់�ស់� ៖ េ�ស�ត�វ�នេគេ�បើ��ស់ក��ង�មសង�ម និងេដើម��ី�រ�រផល�បេ�ជន៍ ��រណៈ គឺ�បេ�មើផល�បេ�ជន៍របស់សង�ម�ំងមូល ។ ចំែណកឯសំណងរដ�ប��េវណីក៏ដូច�ទណ�កម�វ�ន័យ គឺសំេ��រ�រផល�បេ�ជន៍របស់�កុម�មួយ េ�ះបី �កុមេ�ះ�បុគ�លក�ី ឬ�សមូហ�ពក�ី ។ េដយេគារពេទតមេគាលករណ៍ នីត្យោនុកូលភាពៃនបទេល�ស និងេទស េគអចេធ�ករផ�នា� េទស ចំេពះអំេពែដលច្បោប់បានប��ត�ិថាជាបទេល�ស និងករផ�នា� េទសចំេពះអំេពេនាះ េដយេយាងតម ប�� ត�ិ្រកម្រពហ�ទណ� ៃន្រពះរជាណាច្រកកម�ុជា និងច្បោប់េដយែឡកែដលបានកំណត់ថាជាបទេល�ស។ េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 17 ៃន 18
- 19. សលជំនាញច្បោប់េមគង� LA119 ៧.ឯក�រេ�ង �កម�ពហ�ទណ�ៃន�ពះ���ច�កកម�����ំ២០១០ េសៀវេ� នីតិ�ពហ�ទណ� េ�ះពុម�េ�យ�កលវ�ទ��ល័យេមគង�កម��� េរៀបេរៀងេ�យ����� រ�� េសង ពុទ�ី េរៀបេរៀងេដយនិស្សិតេឈ� ះ: េម៉ វសនា ទំព័រ 18 ៃន 18