Σχέδιο για σπουδαστές γραφιστικής

1. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ
Η ΦΟΡΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ
ΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ
ΦΩΤΟΣΚΙΑΣΗΣ
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ
ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΣΕ ΣΥΝΘΕΣΗ
ΤΡΟΠΟΙ
ΦΩΤΟΣΚΙΑΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ

2. Γραμμή
Σχήμα
Φόρμα - Μορφή
Τόνος - Αξία
Υφή
Χώρος
Χρώμα
ΤΑ 7 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

3. ΦΟΡΜΑ
Οταν ένα σχήμα αποκτήσει τρισδιάστατη μορφή τότε αναφερόμαστε στη φόρμα.
Για την ακρίβεια η φόρμα είναι ένα οπτικό στοιχείο που αναφέρεται στην ψευδαίσθηση
ενός τρισδιάστατου αντικειμένου σε μια δισδιάστατη επιφάνεια. Αν τα σχέδια σας
φαίνονται "επίπεδα" αυτό οφείλεται πιθανώς στην κακή χρήση της φόρμας.
Οι κύριες μορφές που πρέπει να γνωρίζετε είναι η σφαίρα, ο κύβος, ο κύλινδρος και ο κώνος
Ένα ενδιαφέρον σημείο για το σχήμα και τη φόρμα είναι ότι η 3d φόρμα χωρίς φωτοσκίαση ή
προοπτικής θα μοιάζει με 2d σχήμα.
Λάβετε υπόψη ότι δεν έχουν όλα μια αίσθηση φόρμας. Ορίστε μερικά παραδείγματα:
Περιοχές που είναι πραγματικά επίπεδες (δάπεδο, τοίχο κ.λπ.).
Μακρινά αντικείμενα. Όσο πιο κοντά το αντικείμενο, τόσο πιο εμφανής είναι η μορφή. Για
απομακρυσμένα αντικείμενα, το σχήμα τείνει να είναι επαρκές.
Ασήμαντες περιοχές που θέλετε να εμφανίζονται επίπεδες (ίσως μια μακρινή φιγούρα που περπατά
στο παρασκήνιο).
ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

4. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

5. ΦΟΡΜΑ
Χρησιμοποιήστε σκίαση για να φανεί η φόρμα. Αυτή είναι ίσως
η πιο αποτελεσματική τεχνική. Η ιδέα είναι απλή - τα επίπεδα
της μορφής που βλέπουν μακριά από το φως θα είναι πιο
σκοτεινά από τα επίπεδα που βλέπουν προς το φως.
Η ευκρίνεια της μετάβασης μεταξύ φωτός και σκοταδιού
παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη φόρμα. Μια
απότομη μετάβαση υποδηλώνει μια άκαμπτη, γωνιακή μορφή.
Μια απαλή μετάβαση προτείνει μια στρογγυλεμένη μορφή.
Βεβαιωθείτε ότι οι σκιές είναι παρούσες και ακριβείς. Βοηθούν
στην ενίσχυση της μορφής του αντικειμένου και του δίνουν
πλαίσιο. Κάτι που θα δούμε πιο αναλυτικά στη φωτοσκίαση και
στην τονικότητα.
Απλές αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικές ασκήσεις:
Εξασκηθείτε στη σχεδίαση της «τέλειας» σφαίρας, κύβου,
κυλίνδρου και κώνου.
Σχεδιάστε βασικές φόρμες ως άσκηση προθέρμανσης.
Δείτε αν μπορείτε να απλοποιήσετε φωτογραφίες ή διάσημα
έργα σε βασικά σχήματα και φόρμες.
Μελλοντικά ενσωματώστε το σχέδιο φιγούρας στην πρακτική
σας. Η ανθρώπινη φιγούρα είναι μια από τις καλύτερες
επιδείξεις φόρμας σε δράση (ανατομία).
ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

6. ΤΟΝΟΣ
Για να αποδώσουμε μια σύνθεση αντικειμένων στο ελεύθερο σχέδιο χρησιμοποιούμε τη διαβάθμιση των τόνων, δηλαδή την τονική κλίμακα, από τον πιο ανοιχτό τόνο
στον πιο σκούρο.
Στην πραγματικότητα, η τονική διαβάθμιση μπορεί να είναι άπειρη.
Όμως στην πράξη, χρησιμοποιούμε τόνους, ξεκινώντας από το πιο σκούρο και καταλήγοντας στο πιο ανοιχτό τμήμα του σχεδίου.
Είναι πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε τις τονικές διαφορές και να χωρίσουμε τη σύνθεση που σχεδιάζουμε σε τονικές αξίες. Αυτό μπορούμε να το
κάνουμε εύκολα αν κοιτάξουμε τη σύνθεση που θέλουμε να σχεδιάσουμε με μισόκλειστα μάτια. Μ’ αυτόν τον τρόπο, εξαφανίζονται οι μικρές διαφορές των τόνων
και μπορούμε να δούμε με ευκολία τις μεγάλες και ξεκάθαρες τονικές αντιθέσεις.
Αν, για παράδειγμα, δυο επιφάνειες έχουν μικρή διαφορά τόνων, τότε εφόσον μισο κλείσουμε τα μάτια, αυτές οι δύο επιφάνειες θα φαίνονται σαν μία. Αν όμως η
τονική τους διαφορά είναι μεγάλη, τότε εφόσον μισο κλείσουμε τα μάτια, θα συνεχίσουμε να τις βλέπουμε σαν δύο ξεχωριστές επιφάνειες.
Δε μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε μόνο του και ξεκομμένο από το περιβάλλον στο οποίο ανήκει, έτσι και στην περίπτωση των τόνων δε μπορούμε να πούμε ότι
ένας τόνος από μόνος του είναι σκούρος ή φωτεινός χωρίς να τον συσχετίσουμε με το περιβάλλον του.
ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

7. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ
Τονικό σχέδιο είναι αυτό που δεν εχει καθόλου χρώμα. Η τονικότητα εχει να κάνει με το πόσο φωτεινό ή σκοτεινό ειναι το σχεδιο.
Τονικές αξίες είναι το μαυρο, ασπρο, και οι ενδιάμεσοι γκρι τονοι. Θεωρείται ευρέως μια από τις σημαντικότερες μεταβλητές στην
επιτυχία ενός έργου, ..ακόμη περισσότερο από την επιλογή του χρώματος (απόχρωση).

8. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ
Δε μπορούμε να πούμε αν ένα αντικείμενο είναι μικρό ή μεγάλο αν δίπλα του δε βάλουμε ένα
άλλο αντικείμενο ως μέτρο σύγκρισης.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους τόνους. Για παράδειγμα, ένα κίτρινο αντικείμενο δίπλα σ’ ένα
μαύρο μπορεί να φαίνεται φωτεινό αλλά δίπλα σ’ ένα λευκό φαίνεται σκούρο. Δεν αλλάζει ο
τόνος του κίτρινου, αλλάζει ο τόνος με το οποίο το συγκρίνουμε.
Με άλλα λόγια, αυτό που βλέπουμε κι αυτό που προσπαθούμε να αποδώσουμε έχει μεγάλη
δόση από ψευδαίσθηση διότι ενώ το αντικείμενο παραμένει το ίδιο, αν του αλλάξουμε
περιβάλλον, μας δίνει άλλη εντύπωση. Γι’ αυτό το λόγο, όταν σχεδιάζουμε, δε φτιάχνουμε το
αντικείμενο μόνο του, αλλά το αντικείμενο σε σχέση με το περιβάλλον του.
Πρακτικά, όταν προσπαθούμε να αποδώσουμε τονικά μια σύνθεση αντικειμένων,
ξεκινάμε πάντα από τις σκουρότερες επιφάνειες και σταδιακά τις «βαραίνουμε» σε
σχέση με τον τόνο που δίνουμε στα φωτεινότερα αντικείμενα. Το χαρτί μας είναι λευκό
και μέσα σ’ αυτό θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε όλα τα αντικείμενα του κόσμου.
Ας φανταστούμε ότι το χαρτί μας είναι ένα δωμάτιο γεμάτο με χιλιάδες φωτεινούς προβολείς.
Επειδή το φως απ’ αυτούς τους προβολείς είναι υπερβολικό, γι’ αυτό το λόγο όλα τα αντικείμενα
θα φαίνονται λευκά, διότι θα πέφτει πάνω τους πολύ περισσότερο φως από αυτό που μπορούν
να απορροφήσουν. Αν τώρα σταδιακά, αρχίσουμε να κλείνουμε έναν-έναν τους προβολείς, τα
πρώτα αντικείμενα που θα αρχίσουν να φαίνονται αχνά, θα είναι τα πιο σκούρα. Όσο πιο
πολλούς προβολείς κλείνουμε, τόσο περισσότερα αντικείμενα θ’ αρχίσουμε να βλέπουμε. Όταν
θ’ αρχίσουμε να βλέπουμε και τα πιο φωτεινά αντικείμενα, τότε τα σκούρα δε θα έχουν
παραμείνει στον αρχικό τους τόνο αλλά κι αυτά με τη σειρά τους θα έχουν σκουρύνει
περισσότερο. Με την ίδια λογική, δουλεύουμε και τους τόνους στο ελεύθερο σχέδιο. Ξεκινάμε
πάντα από τους σκούρους τόνους κι όσο προχωράμε στους πιο ανοιχτούς, ταυτόχρονα
επιστρέφουμε στους πιο σκούρους για να τους κάνουμε πιο έντονους.

9. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ
ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ
ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΣΕ ΣΥΝΘΕΣΗ

10. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ
ΤΡΟΠΟΙ ΦΩΤΟΣΚΙΑΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ

11. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

12. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ

13. ΣΧΕΔΙΟ - ΧΡΩΜΑ - ΣΚΙΤΣΟ Μ.ΚΟΥΡΤΗ / ΙΕΚ ΑΚΜΗ
ΣΥΝΟΨΗ
Η ΦΟΡΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ
ΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΦΩΤΟΣΚΙΑΣΗΣ
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ
ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΣΕ ΣΥΝΘΕΣΗ
ΤΡΟΠΟΙ
ΦΩΤΟΣΚΙΑΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ