Thực trạng xét xử vụ án dân sự của toà án nhân dân tỉnh Bình Định.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ……………….
KHOA …………………
………………………
LỚP : ……………….
CHUYÊN ĐỀ BÁO CÁO THỰC TẬP
THỰC TRẠNG XÉT XỬ VỤ ÁN DÂN SỰ CỦA
TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH ĐỊNH

LỜI NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Ngày ………Tháng……….Năm………

LỜI NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

LỜI CẢM ƠN
Trước tiên em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến tất cả các thấy cô,
đặc biệt là các thầy cô trường Đại học ……………. đã tận tình chỉ dạy, truyền
đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho em trong 4 năm học qua.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô, ……………..đã quan tâm, theo dõi và
chỉ bảo tận tình trong suốt thời gian thực tập cũng như thực hiện báo cáo
thực tập tốt nghiệp.
Em xin chân thành cám ơn ban lãnh đạo Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định
đã tạo điều kiện thuận lợi, động viên, hướng dẫn, cung cấp những số liệu cần
thiết, cũng như những kinh nghiệm thực tiễn để em có thể hoàn thành tốt
nhiệm vụ của mình.
Một lần nữa em xin chân thành cám ơn!
TP Hồ Chí Minh Ngày 6 tháng 5 năm 2017
Sinh viên thực hiện

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ XÉT XỬ VỤ ÁN DÂN SỰ.......... 3
1.1. Các khái niệm cơ bản..................................................................................... 3
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của vụ án dân sự.................................................... 3
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của xét xử sơ thẩm vụ án dân sự............................... 3
1.2. Các giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo pháp luật hiện hành......... 4
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG XÉT XỬ VỤ ÁN DÂN SỰ CỦA TOÀ ÁN
NHÂN DÂN TỈNH BÌNH ĐỊNH ....................................................................... 14
2.1 Tổng quan về tòa án nhân dân tỉnh Bình Định ............................................. 14
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của tòa án nhân dân tỉnh Bình Định. 14
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ................................................................................ 14
2.1.3.Cơ cấu tổ chức............................................................................................ 15
2.1.4. Về trình độ chuyên môn............................................................................ 15
2.1.5. Về cơ sở vật chất....................................................................................... 15
2.2. Thực trạng xét xử các vụ án dân sự ............................................................. 16
2.2.1. Tình hình và kết quả của xét xử các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân
tỉnh Bình Định từ năm 2013 đến 2016................................................................ 16
2.2.2. Thực trạng và nguyên nhân của áp dụng pháp luật trong xét xử sơ thẩm
các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định từ năm 2013 đến năm
2016..................................................................................................................... 18
2.2.2.1. Thực trạng áp dụng pháp luật trong giai đoạn khởi kiện và thụ lý các vụ
án dân sự.............................................................................................................. 18
2.2.2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật trong giai đoạn chuẩn bị xét xử các vụ án
dân sự................................................................................................................... 20
2.2.2.3. Thực trạng áp dụng pháp luật tại phiên tòa sơ thẩm vụ án dân sự......... 24
CHƯƠNG 3. NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG
PHÁP LUẬT TRONG XÉT XỬ CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ CỦA TÒA ÁN NHÂN
DÂN TỈNH BÌNH ĐỊNH.................................................................................... 29
3.1. Sự tác động của pháp luật dân sự tới hoạt động của tòa án nhân dân tỉnh
Bình Định. ...........................................................Error! Bookmark not defined.
3.1.1 Tác động tích cực .......................................Error! Bookmark not defined.
3.1.2 Tác động tiêu cực .......................................Error! Bookmark not defined.
3.2. Những giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong xét xử các vụ
án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định ..Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Giải pháp chung. .......................................Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Giải pháp cụ thể..........................................Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN.........................................................Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............Error! Bookmark not defined.

1
LỜI MỞ ĐẦU
Cùng với tình hình đổi mới và đi lên chung của đất nước, Tỉnh Bình Định
đó đạt được nhiều thành tựu to lớn, đó ngày càng khẳng định vị trí của mình
trong nền kinh tế cả nước. Tình hình an ninh trật tự xã hội được đảm bảo, đời
sống nhân dân ngày càng được đảm bảo và nâng cao. Song bên cạnh đó vẫn còn
tồn tại những mặt trái của nó, đó là sự phân hoá giàu nghèo ngày càng sâu sắc,
sự tha hoá trong lối sống, đạo đức, lối sống chạy theo đồng tiền bất chấp pháp
luật. Xuất phát từ tình hình đó quyền dân sự của công dân ngày càng có ý nghĩa
quan trọng.
Với bản chất của Nhà nước ta là: “ Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
của dân, do dân và vì dân”, Nhà nước ta bảo hộ quyền dân sự chính đáng của
người dân. Để bảo hộ các quyền dân sự đó, Nhà nước quy định nhiều biện pháp,
cách bảo vệ khác nhau nhưng đặc biệt hơn cả là biện pháp khởi kiện vụ án dân
sự theo trình tự tố tụng dân sự. Thực hiện phương thức này, cá nhân, cơ quan, tổ
chức và các chủ thể khác có quyền dân sự bị xâm phạm có quyền khởi kiện vụ
án dân sự để yêu cầu toà án có thẩm quyền buộc người có hành vi xâm phạm
quyền dân sự phải chấm dứt hành vi trái pháp luật hoặc phải bồi thường thiệt hại
hoặc phải chịu chế tài phạt vi phạm v.v… Bằng hoạt động xét xử, toà án góp
phần bảo vệ và củng cố pháp chế xã hội chủ nghĩa đồng thời nâng cao hiệu quả
xét xử, xác lập chế độ trách nhiệm cao đối với nhân dân và một môi trường pháp
lý an toàn. Trong đó xét xử tại phiên toà sơ thẩm là giai đoạn tố tụng quan trọng
nhất, quyết định nhất tại đó các đương sự công khai bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của mình trước Toà án.
Nhận thấy vai trò và tầm quan trọng của công tác xét xử sơ thẩm vụ án
dân sự trong thực tiễn, với kiến thức được trang bị và những tìm hiểu thực tế
trong đợt thực tập cuối khoá tại Toà án nhân dân Tỉnh Bình Định, em đã chọn đề
tài:

2
“Thực trạng xét xử vụ án dân sự của Toà án nhân dân tỉnh Bình Định” cho
chuyên đề cuối khoá của mình. Do thời gian nghiên cứu còn hạn chế, kinh
nghiệm tích luỹ còn chưa nhiều nên chuyên đề khó tránh khỏi những thiếu sót,
rất mong các thầy cô giáo và các bạn sinh viên đóng góp ý kiến để chuyên đề
này thêm hoàn thiện.
Em xin chân thành cảm ơn!

3
CHƯƠNG 1. PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ XÉT XỬ VỤ ÁN DÂN SỰ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của vụ án dân sự.
Vụ án dân sự là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức có tranh chấp và yêu cầu
Tòa án là có căn cứ làm phát sinh quyền, nghĩa vụ dân sự, hôn nhân gia đình,
kinh doanh thương mại, lao động của mình hoặc của cá nhân, cơ quan, tổ chức
khác.
Vụ án dân sự có những đặc điểm sau đây:
Một là, chỉ là vụ án dân sự khi có đơn khởi kiện ra Tòa án yêu cầu được
giải quyết. Nghĩa là, khi các bên phát sinh tranh chấp sau đó gửi đơn lên Tòa án
yêu cầu Tòa án giải quyết. Tòa án sẽ xem xét đơn kiện đó và chỉ khi Tòa án thụ
lý thì tranh chấp đó mới được coi là một vụ án dân sự.
Hai là, khi có tranh chấp xảy ra mà các bên không thể tự thỏa thuận được
và đều có mong muốn khởi kiện ra Tòa án để bảo vệ quyền lợi ích của mình.
Khi các bên phát sinh tranh chấp về một vấn đề nào đó mà không thể tự thỏa
thuận được và đều có mong muốn được Tòa án giải quyết.
Ba là, vụ án dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Nghĩa là vụ
án này phải thuộc thẩm quyền của Tòa án giải quyết theo quy định của pháp
luật. Bởi vì có một số vụ án trước khi đưa ra Tòa án giải quyết thì phải qua cấp
giải quyết trung gian, nếu không giải quyết được thì Tòa án mới giải quyết nếu
có yêu cầu của đương sự.
Bốn là, được giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự, được quyết định bằng
một bản án và bắt buộc các bên phải thực hiện. Khi vụ án đã được Tòa án thụ lý
thì có nghĩa là việc giải quyết tranh chấp đó phải tuân theo trình tự giải quyết
mà pháp luật đã quy định và bản án, quyết định mà Tòa án đã tuyên có giá trị
pháp lý và buộc các bên phải thực hiện theo bản án, quyết định đó.
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của xét xử sơ thẩm vụ án dân sự.

4
Xét xử sơ thẩm vụ án dân sự là việc Tòa án tiến hành xem xét các tài liệu,
chứng cứ mà đương sự đã cung cấp và tiến hành phiên tòa xét xử sơ thẩm để từ
đó đưa ra quyết định giải quyết vụ án đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho các bên
đương sự.
Xét xử sơ thẩm vụ án dân sự có những đặc điểm sau đây:
Một là, đây là vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án cấp cơ sở.
Hai là, đây là phiên tòa đầu tiên giải quyết đơn khởi kiện tranh chấp của
các bên đương sự;
Ba là, đây không phải là phán quyết cuối cùng, đương sự có quyền khiếu
nại bản án, quyết định của Tòa án trong vòng 15 ngày kể từ ngày Tòa án ra bản
án hay quyết định.
1.2. Các giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án dân sự theo pháp luật hiện
hành.
Bước 1: Thụ lý vụ án:
Theo quy định tại Điều 167 Bộ luật tố tụng dân sự, Tòa án phải nhận đơn khởi
kiện do đương sự nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua bưu điện và phải ghi vào
sổ nhận đơn. Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn khởi
kiện, Tòa án phải xem xét và có một trong các quyết định sau đây:
+ Thụ lý vụ án nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết;
+ Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền à báo cho người khởi kiện,
nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án khác;
+ Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện, nếu việc đó không thuộc thẩm
quyền giải quyết của Tòa án.
Bước 2: Hòa giải vụ án dân sự:
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 180 Bộ luật tố tụng dân sự thì trong thời hạn
chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án, Tòa án tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa
thuận với nhau về việc giải quyết vụ án, trừ những vụ án không được hòa giải

5
hoặc không tiến hành hòa giải được quy định tại Điều 181 và Điều 182 Bộ luật
tố tụng dân sự.
Trong trường hợp hòa giải thành thì hết thời hạn 07 ngày kể từ ngày lập biên
bản hòa giải thành mà không có đương sự nào thay đổi ý kiến về sự thỏa thuận
thì thẩm phán chủ trì phiên hòa giải hoặc một thẩm phán được chánh án tòa án
phân công ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Trong thời
hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các
đương sự, Tòa án phải gửi Quyết định đó cho các đương sự và viện kiểm sát
cùng cấp. Quyết định này có hiệu lực pháp luật ngay sau khi được Tòa án ban
hành. Đương sự không có quyền kháng cáo, Viện kiểm sát không có quyền
kháng nghị phúc thẩm đối với quyết định này.
Trong trường hợp hòa giải không thành, Thẩm phán chủ tọa phiên hòa giải lập
biên bản hòa giải không thành và thực hiện các thủ tục tiếp theo để đưa vụ án ra
xét xử.
Bước 3: Chuẩn bị xét xử:
Theo quy định tại Điều 179 bộ luật tố tụng dân sự, đối với các vụ án dân sự, hôn
nhân gia đình được quy định tại Điều 25 và Điều 27 Bộ luật tố tụng dân sự
thường phức tạp. Vì vậy, thời hạn chuẩn bị xét xử là 04 tháng, kể từ ngày thụ lý.
Đối với những vụ án kinh doanh, thương mại và lao động được quy định tại
Điều 29 và Điều 31 Bộ luật tố tụng dân sự là những vụ án phát sinh từ các quan
hệ rất nhạy cảm, đòi hỏi phải giải quyết kịp thời. Vì vậy, thời hạn chuẩn bị xét
xử đối với các vụ án này là 02 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án. Đối với các vụ án
có tính chất phức tạp hoặc do trở ngại khách quan thì Chánh án tòa án có thể
quyết định gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử nhưng không quá 02 tháng đối với
vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 25 và Điều 27 Bộ luật tố
tụng dân sự và 01 tháng đối với vụ án kinh doanh, thương mại và lao động quy
định tại Điều 29 và Điều 31 Bộ luật tố tụng dân sự.

6
Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án
phải mở phiên tòa, trong trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn này là 02
tháng.
Bước 4: Mở phiên tòa xét xử:
Theo quy định tại Điều 196 Bộ luật tố tụng dân sự phiên tòa phải được
tiến hành đúng thời gian, địa điểm đã được ghi trong quyết định đưa vụ án ra xét
xử hoặc trong giấy báo mở lại phiên tòa trong trường hợp phải hoãn phiên tòa.
Thành phần tham gia phiên tòa được quy định từ Điều 199 đến Điều 207 Bộ luật
tố tụng dân sự, gồm: Nguyên đơn, Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan; Người đại diện của đương sự; Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự; Người làm chứng; Người giám định và Người phiên dịch.
Ngoài ra, theo quy định tại Khoản 2 Điều 21 Bộ luật tố tụng dân sự, Viện kiểm
sát phải cử kiểm sát viên tham gia phiên tòa đối với những vụ án do Tòa án thu
thập chứng cứ mà đương sự có khiếu nại. Trong một số trường hợp được quy
định tại Bộ luật tố tụng dân sự thì có thể hoãn phiên tòa, nhưng thời hạn hoãn
phiên tòa không quá 30 ngày kể từ ngày ra quyết định hoãn phiên tòa.
Thủ tục tiến hành phiên tòa sơ thẩm:
– Chuẩn bị khai mạc phiên tòa: Là thủ tục của Thư ký Tòa án gồm các
công việc: Ổn định trật tự trong Thủ tục tiến hành phiên tòa sơ thẩm
 Chuẩn bị khai mạc phiên tòa sơ thẩm
Việc thực hiện các công việc trong bước chuẩn bị khai mạc phiên tòa là
nhiệm vụ của Thư ký tòa án. Đây là thủ tục bắt buộc đảm bảo cho phiên tòa diễn
ra có sự tham gia đầy đủ của những người tham gia tố tụng, kiểm tra lại xem có
trường hợp nào phải hoãn phiên tòa không đồng thời còn nhằm xác lập trật tự
của phiên tòa trước khi khai mạc.
 Thủ tục bắt đầu phiên tòa sơ thẩm
- Khai mạc phiên tòa

7
Khai mạc phiên tòa là thủ tục bắt buộc phải thực hiện trước khi Hội đồng
xét xử tiến hành xét xử. Điều 213 BLTTDS quy định cụ thể về việc khai mạc
phiên tòa.
- Giải quyết yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định,
người phiên dịch
Theo quy định tại Điều 214 BLTTDS thì “trong trường hợp có người yêu
cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định, người phiên dịch thì Hội
đồng xét xử phải xem xét, quyết định theo thủ tục do Bộ luật này quy định và có
thể chấp nhận hoặc không chấp nhận; trường hợp không chấp nhận thì phải nêu
rõ lý do”.
Quyết định thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định, người
phiên dịch phải được Hội đồng xét xử thảo luận, thông qua theo đa số tại phòng
nghị án và phải lập thành văn bản.
Trong trường hợp phải thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định,
người phiên dịch mà không có người thay thế ngay thì Hội đồng xét xử ra quyết
định hoãn phiên tòa.
- Xem xét, quyết định hoãn phiên tòa khi có người vắng mặt.
Điều 215 BLTTDS quy định khi có người tham gia tố tụng vắng mặt tại
phiên tòa mà không thuộc trường hợp Tòa án phải hoãn phiên tòa thì Chủ tọa
phiên tòa phải hỏi xem có ai đề nghị hoãn phiên tòa hay không; nếu có người đề
nghị thì Hội đồng xét xử xem xét, quyết định theo thủ tục do Bộ luật này quy
định và có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận, trường hợp không chấp nhận
thì phải nêu rõ lý do. Quyết định hoãn phiên tòa phải được Hội đồng xét xử thảo
luận, thông qua theo đa số tại phòng xử án và phải được lập thành văn bản.
- Bảo đảm tính khách quan của người làm chứng
Người làm chứng biết các tình tiết có liên quan đến vụ án, được Tòa án
triệu tập tham gia tố tụng để làm rõ các tình tiết của vụ án dân sự. Những thông

8
tin mà người làm chứng khai báo, cung cấp cho Tòa án rất có giá trị cho Tòa án
giải quyết vụ án. Vì vậy để đảm bảo tính khách quan trong việc tham gia tố tụng
của người làm chứng Điều 216 BLTTDS quy định các biện pháp để đảm bảo
tính khách quan trong lời khai của người làm chứng.
Thủ tục hỏi tại phiên tòa sơ thẩm.
Xét xử tại phiên tòa sơ thẩm là giai đoạn tố tụng quan trọng nhất, quyết
định nhất bởi tại phiên tòa sơ thẩmTòa án giải quyết tất cả các vấn đề của vụ án,
các đương sự công khai bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa
án. Ở phiên tòa, Hội đồng xét xử không chỉ dựa vào các tài liệu, chứng cứ có
trong hồ sơ vụ án mà phải xác định lạichúng đồng thời làm rõ thêm những tình
tiết bằng cách nghe ý kiến trình bày của các đương sự, những người thamgia tố
tụng khác, xem xét các tài liệu, vật chứng. Chỉ sau khi nghe ý kiến của những
người tham gia tố tụng và kiểmtra, đánh giá đầy đủ các chứng cứ tại phiên tòa,
Hội đồng xét xử mới nghị án để ra các quyết định về việc giải quyết vụ án. Theo
quy định của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự (PLTTGQCVADS)
việc xét xử tại phiên tòa sơ thẩm tuân theo một trình tự nhất định bao gồm: thủ
tục bắt đầu phiên tòa, xét hỏi tại phiên tòa, tranh luận tại phiên tòa nghị án và
tuyên án.
Việc đương sự thỏa thuận, thương lượng giải quyết tranh chấp trong mọi
giai đoạn tố tụng dân sự được Nhà nước khuyến khích. Vì vậy, Điều 220
BLTTDS quy định trước khi xét xử vụ án chủ tọa phiên tòa hỏi xem đến thời
điểm này các đương sự có thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án hay
không. Trong trường hợp các đương sự thoả thuận được với nhau về việc giải
quyết vụ án và thỏa thuận của họ là tự nguyện, không trái pháp luật và đạo đức
xã hội thì Hội đồng xét xử ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương
sự về việc giải quyết vụ án. Quyết định công nhận sự thỏa thuận của đương sự
về việc giải quyết vụ án phải được lập thành văn bản và có hiệu lực pháp luật
ngay.

9
- Nghe đương sự trình bày về vụ án
Sau khi chủ tọa đã thực hiện các hoạt động nghiệp vụ cần thiết như quy
định tại các Điều 217, 218 và 220 BLTTDS nhưng có đương sự vẫn giữ nguyên
yêu cầu của họ và các bên trong vụ án cũng không tự thảo thuận được với nhau
về việc giải quyết tranh chấp thì Hội đồng xét xử bắt đầu xét xử vụ án bằng việc
nghe các bên đương sự trình bày về các yêu cầu và các tài liệu, chứng cứ liên
quan đến vụ tranh chấp. Hội đồng xét xử phải xác định đầy đủ các tình tiết của
vụ án cũng như tất cả các tài liệu, chứng cứ của vụ án do các bên đương sự cung
cấp, giao nộp. Điều 221 BLTTDS quy định trình tự các bên đương sự được trình
bày việc kiện tại phiên tòa.
Tại phiên tòa, đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự cùng song hành tham gia tố tụng, cả hai người đều có quyền bổ sung
chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu, đề nghị của đương sự (Điều 221
BLTTDS). Những quy định này cho thấy chủ trương đổi mới hoạt động tư pháp
của Đảng và Nhà nước đã được thể chế hóa. Đó là kết quả của việc mở rộng
quyền dân chủ trong hoạt động tư pháp và vai trò của đương sự, của những
người tham gia tố tụng khác trong việc cung cấp chứng cứ cho Tòa án, thực hiện
nghĩa vụ chứng minh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
- Tiến hành hỏi tại phiên tòa sơ thẩm
Sau khi Hội đồng xét xử nghe xong lời trình bày của các bên đương sự,
việc hỏi từng người về từng vấn đề của vụ án được tiến hành ngay. Theo quy
định tại Điều 222 BLTTDS, các chủ thể có quyền tham gia vào quá trình hỏi tại
phiên tòa gồm có: các thành viên của Hội đồng xét xử, người bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự, đương sự, những người tham gia tố tụng khác và
kiểm sát viên nếu có.Trình tự hỏi từng người về từng vấn đề của vụ án được tiến
hành theo thứ tự chủ tọa phiên tòa hỏi trước, rồi đến hội thẩm nhân dân, kế đến
là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, tiếp theo là đương sự,

10
rồi đến những người tham gia tố tụng khác. Trường hợp có kiểm sát viên tham
gia phiên tòa thì kiểm sát viên sẽ tiến hành hỏi sau đương sự.
Việc hỏi được tiến hành riêng cho từng người, xong người này mới đến
người khác (các Điều 223, 224, 225 và 226 BLTTDS). Các câu hỏi đã đặt ra
phải liên quan đến vụ án và về những vấn đề đương sự, người bảo vệ của đương
sự trình bày chưa rõ. Đương sự được hỏi có thể tự trả lời hoặc người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trả lời thay, sau đó đương sự bổ sung.
Mục đích của tố tụng hỏi ở phiên tòa là để xem xét, thẩm tra các tài liệu, chứng
cứ của vụ án, thông qua đó làm sang tỏ các tình tiết của vụ án, nhất là những vấn
đề của vụ án mà các bên đương sự còn có các ý kiến khác nhau. Các Điều 223,
224, 225, 226 và 230 của BLTTDS quy định cụ thể việc hỏi tại phiên tòa.
- Công bố các tài liệu của vụ án dân sự
Trong quá trình diễn ra việc hỏi tại phiên tòa, vật chứng, ảnh hoặc biên
bản xác nhận vật chứng được đưa ra để xem xét như quy định tại Điều 229
BLTTDS. Việc xem xét các vật chứng, ảnh có liên quan đến vụ án sẽ giúp cho
Hội đồng xét xử xem xét các chứng cứ một cách đầy đủ khách quan và cũng là
giúp cho các đương sự thực hiện đầy đủ nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, chứng
minh cùng với việc thực hiện quyền bảo vệ của mình trên cơ sở các chứng cứ
được đưa ra trình trước Tòa án. Để bảo đảm cho việc xem xét chứng cứ một
cách đầy đủ, toàn diện và phán quyết của Tòa án là có căn cứ thì khi cần thiết
Hội đồng xét xử có thể cùng với các đương sự đến xem xét tại chỗ những vật
chứng không thể mang đến phiên tòa được. Theo yêu cầu của Kiểm sát viên,
người tham gia tố tụng hay nếu thấy cần thiết, Hội đồng xét xử sẽ cho nghe băng
ghi âm, đĩa ghi âm, xem băng ghi hình, đĩa ghi hình ngay tại phiên tòa, trừ
trường hợp cần giữ bí mật nhà nước, giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc,
giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật đời tư của cá nhân theo yêu
cầu của đương sự.
- Tranh luận tại phiên tòa sơ thẩm.

11
Tranh luận tại phiên tòa là hoạt động trung tâm của phiên tòa, bảo đảm
cho đương sự bảo vệ được quyền, lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa án. Do
đó, BLTTDS đã quy định mở rộng quyền tranh luận của đương sự, đề cao vai
trò chủ động của đương sự trong việc tranh luận ở tại phiên tòa. Trong BLTTDS
đa dành hẳn một mục với bốn điều luật, từ Điều 232 đến Điều 235 quy định về
hoạt động tranh luận tại phiên tòa. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của hoạt
động tranh luận trong việc tìm ra sự thật khách quan của vụ án và xu hướng đổi
mới hoạt động tư pháp ở nước ta.
- Những người tham gia tranh luận
Căn cứ vào Điều 232 BLTTDS, những người tham gia tranh luận gồm có:
đương sự, người đại diện của đương sự, người bảo vệ quyền lợi của đương sự,
cơ quan tổ chức khởi kiện.
BLTTDS chỉ quy định thành phần tham gia tranh luận tại phiên tòa với
đối tương như trên là do đặc trưng của tố tụng dân sự. Trong tố tụng dân sự,
quyền và lợi ích của đương sự do đương sự định đoạt và quyết định. Tòa án có
trách nhiệm tôn trọng và hướng dẫn họ định đoạt, quyết định không trái với quy
định của pháp luật. Vì vậy, các quy định của BLTTDS đều coi đương sự, người
đại diện hay người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ là những người có vai trò
tích cực, chủ động và quyết định trong việc giải quyết vụ án.
- Nội dung tranh luận
Tranh luận tại phiên tòa, thể hiện tính chất dân chủ, công khai, minh bạch
của hoạt động xét xử. Các quy định của BLTTDS về tranh luận là tạo điều kiện
tối đa để các bên đương sự sử dung các phương pháp chứng minh để bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đổi mới hoạt động tư pháp, trong đó có
việc mở rộng tranh tụng, tăng cường khả năng tranh luận dân chủ giữa các
đương sự và những người thay mặt họ là đòi hỏi khách quan hiện nay.
- Căn cứ tranh luận

12
Pháp luật tố tụng dân sự quy định thủ tục tranh luận tại phiên tòa là nhằm tạo
điều kiện tối đa về thời cơ để các bên đương sự tự chứng minh cho các yêu cầu của
họ bằng các chứng cứ lý lẽ mà họ phân tích, đánh giá công khai ngay tại phiên tòa.
Vai trò chủ động của cá nhân đương sự và người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của
đương sự trong tranh luận được xem là yếu tố quyết định trong việc chứng minh, tự
chứng minh cho các yêu cầu kiện tụng mà họ đã nêu ra và họ cho rằng yêu cầu, lý lẽ
đó là đúng đắn. Vì vậy, Điều 233 BLTTDS quy định về căn cứ phát biểu khi tranh
luận và đối đáp tại phiên tòa.
- Trình tự tranh luận
Mục đích của tranh luận là để làm rõ thêm các tình tiết, sự kiện của vụ án.
Trong phần tranh luận Hội đồng xét xử lắng nghe những người tham gia tố tụng
tranh luận về các chứng cứ, tài liệu của vụ án đồng thời dựa vào pháp luật đề
xuất với Hội đồng xét xử hướng giải quyết vụ án để bảo vệ cho yêu cầu và
quyền lợi của họ. Để đề cao vai trò của đương sự và người bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của họ trong tranh luận, bảo đảm quá trình tranh luận đạt kết quả,
tránh cuộc tranh luận trở thành một cuộc cãi vã giữa các bên thì BLTTDS đã
quy định rõ trình tự phát biểu khi tranh luận tại Điều 232.
Thời gian tranh luận tại phiên tòa dài hay ngắn là do tính chất phức tạp
của từng vụ án chứ BLTTDS không quy định cụ thể. Nhưng để cho đương sự và
người đại diện của họ có thể thực hiện được việc tranh luận bảo vệ dược quyền
và lợi ích hợp pháp của mình, Điều 223 BLTTDS đã quy định rõ thời gian tranh
luận đối với vụ án dân sự sơ thẩm là bao lâu.
- Phát biểu của kiểm sát viên
Khác với phiên tòa hình sự, đại diện Viện kiểm sát giữ quyền công tố, cho
nên trong phần tranh luận, Kiểm sát viên là người trình bày cáo trạng đầu tiên,
sau đó mới đến lượt phát biểu tranh luận của những người tham gia tố tụng
khác. Trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự, đương sự và người bảo vệ quyền, lợi
ích hợp pháp của họ có toàn quyền trong việc quyết định bảo vệ quyền và lợi ích

13
chính đáng của mình. Vì vậy đại diện Viện kiểm sát không nhất thiết phải tham
gia tất cả các phiên tòa dân sự. Đối với những vụ án dân sự mà theo quy định
của BLTTDS phải có sự tham gia của Kiểm sát viên thì BLTTDS quy định
Kiểm sát viên trình bày ý kiến của mình sau khi đã nghe xong lời trình bày của
các đương sự và những người có liên quan tại phiên tòa sơ thẩm vụ án dân sự
đó.
- Trở lại việc hỏi
Tòa án chỉ có thể quyết định giải quyết vụ án dân sự khi các tình tiết, sự
kiện của vụ án đã được làm sáng tỏ. Vì vậy, Điều 235 BLTTDS quy định qua
tranh luận nếu thấy tình tiết của vụ án chưa được xem xét, việc xem xét chưa
được đầy đủ hoặc cần xem xét thêm chứng cứ thì Hội đồng xét xử quyết định trở
lại việc hỏi; sau khi hỏi xong phải tiếp tục tranh luận.
 Nghị án và tuyên án
- Nghị án
Nghị án là việc Hội đồng xét xử xem xét, quyết định giải quyết vụ án.
Trên cơ sở kết quả của việc hỏi và tranh luận tại phiên tòa, Hội đồng xét xử vào
phòng nghị án để thảo luận giải quyết các vấn đề của vụ án. Việc nghị án được
tiến hành theo quy định tại Điều 236 BLTTDS.
Khi nghị án mà thấy chứng cứ, tài liệu chưa đủ thì Hội đồng xét xử vẫn
cho dừng việc nghị án lại và tiến hành xét hỏi lại, tranh luận lại. Qua nghị án,
nếu xét thấy có tình tiết của vụ án chưa được xem xét, việc hỏi chưa đầy đủ hoặc
cần xem xét thêm chứng cứ thì Hội đồng xét xử quyết định trở lại việc hỏi và
tranh luận (Điều 237 BLTTDS).
- Tuyên án
Sau khi bản án đã được thông qua, Hội đồng xét xử quay trở lại phòng xét
xử để tuyên án. Thủ tục tuyên án được thực hiện theo quy định tại Điều 239
BLTTDS.

14
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG XÉT XỬ VỤ ÁN DÂN SỰ CỦA TOÀ ÁN NHÂN
DÂN TỈNH BÌNH ĐỊNH
2.1 Tổng quan về tòa án nhân dân tỉnh Bình Định
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của tòa án nhân dân tỉnh Bình
Định.
Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định là doanh nghiệp hoạt động Đảng cộng
sản, tổ chức chính trị - xã hội, quản lý nhà nước, an ninh quốc phòng và bảo
đảm xã hội bắt buộc. Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định được thành lập theo sắc
lệnh số 13/SL vào ngày 13/09/1945. Mã số thuế của Tòa án nhân dân tỉnh Bình
Định là 1000494858, được đăng ký & quản lý bởi Chi cục Thuế Tỉnh Bình
Định.
- Tên chính thức: Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định.
- Mã số thuế: 4100951126 được cấp vào ngày 29/08/2014, cơ quan Thuế đang
quản lý: Cục Thuế Tỉnh Bình Định
Địa chỉ trụ sở đặt tại Số 01 đường Lê Lợi, Thành phố Quy Nhơn, Bình Định
- Chánh án: Đặng Công Lý
- Họ tên khai sinh: Đặng Công Lý
- Giới tính: Nam
- Trình độ chuyên môn: Cử nhân Luật
- Chức danh: Thẩm phán trung cấp
- Chức vụ đảm nhiệm: Tỉnh ủy viên, Chánh án TAND tỉnh Bình Định
Trong 71 năm qua, tòa án nhân dân tỉnh Bình Định luôn phát huy truyền
thống vẻ vang của quê hương và của Ngành Toà án nhân dân. Đội ngũ cán bộ,
công chức tại Toà án nhân dân tỉnh Bình Định luôn quyết tâm học tập, phấn đấu
và rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức, nâng cao bản lĩnh chính trị, chuyên
môn nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc cải cách tư pháp
trong tình hình mới.
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ

15
Xét sử sơ thẩm những vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng:
- Xét xử phúc thẩm những vụ án mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực
pháp luật của tòa án cấp dưới bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp
luật tố tụng;
- Giám đốc thẩm, Tái thẩm những vụ án mà bản án, quyết định đã có hiệu lực
pháp luật của Tòa án cấp dưới bị kháng nghị theo quy định của pháp luật tố
tụng;
- Giải quyết những việc khác theo quy định của pháp luật;
2.1.3.Cơ cấu tổ chức
Toà án nhân dân tỉnh Bình Định, hiện biên chế có 19 cán bộ, công chức
gồm: 09 Thẩm phán (trong đó 01 Chánh án, 02 Phó Chánh án), 08 Thư ký, 01
cán bộ văn phòng, 01 kế toán; 02 cán bộ hợp đồng theo Nghị định 68 của Chính
phủ.
2.1.4. Về trình độ chuyên môn
100% Thẩm phán, Thư ký có trình độ chuyên môn Đại học Luật trong đó
01 cán bộ đang học Thạc sĩ, cán bộ Chánh án có trình độ Cao cấp lý luận chính
trị, 09 đồng chí Thẩm phán, Thư ký có trình độ Trung cấp lý luận chính trị. Nhìn
chung, đội ngũ cán bộ, công chức của Toà án nhân dân tỉnh Bình Định đều có đủ
năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ đề ra.
2.1.5. Về cơ sở vật chất
Trụ sở Toà án nhân dân tỉnh Bình Định, tỉnh Bình Định được xây dựng
trên khuôn viên rộng 2.223m2, gồm có 02 phòng xử án (phòng xét xử hình sự và
phòng xét xử dân sự), phòng làm việc của các Thẩm phán, Thư ký và các bộ
phận khác đảm bảo yêu cầu công tác. Các trang thiết bị khác đã được trang bị
đầy đủ đáp ứng nhu cầu chuyên môn nghiệp vụ như: hệ thống máy tính đó nối
mạng Internet, tăng âm, loa đài, bàn ghế, bục xét xử, máy Photocoppy...

16
Khái quát về thực trạng hệ thống thương mại do tòa án nhân dân
tỉnh Bình Định quản lý. Trong điều kiện kinh tế ngày càng phát triển, các tranh
chấp về dân sự ngày càng đa dạng và phức tạp, nhiều quan hệ kinh tế cũng mang
những diện mạo sắc thái mới. Tương ứng với sự đa dạng phong phú của các
quan hệ này, các tranh chấp kinh tế ngày càng muôn hình muôn vẻ và với số
lượng lớn. Ở Việt Nam các đương sự thường lựa chọ hình thức giải quyết tranh
chấp kinh tế bằng Toà án như một giải pháp cuối cùng để bảo vệ có hiệu quả các
quyền và lợi ích của mình khi thất bại trong việc sử dụng cơ chế thương lượng,
hoà giải.Chính vì vậy, tòa án có vai trò vô cùng quan trọng. Đảm đương trách
nhiệm của mình, trong thời gian qua, tòa án nhân dân tỉnh Bình Định đã và đang
làm tròn nhiệm vụ, chức năng, quyền hạn của mình một cách tốt nhất. Trong vài
năm trở lại đây, tại Bình Định, với việc mở rộng các khu công nghiệp như Phú
Tài, Long Mỹ…làm cho quan hệ kinh tế trên địa bàn thành phố ngày càng phức
tạp. Và khi xảy ra tranh chấp, khi các bên đương sự không thể thương lượng,
hòa giải thì họ thường đưa vụ án ra toàn án để giải quyết. Mặc dù số vụ án tranh
chấp kinh tế do tòa án nhân dân thành phố Bình Định thụ lí trong vài năm trở lại
đây có xu hướng gia tăng, nhưng trong hoạt động xét xử của mình, tòa án nhân
dân tỉnh Bình Định luôn luôn xét xử đảm bảo sự công minh nhanh chóng chính
xác và kịp thời, không để xảy ra tình trạng tồn đọng án, giải quyết án kéo dài
gây sự mệt mỏi cho các đương sự.
2.2. Thực trạng xét xử các vụ án dân sự
2.2.1. Tình hình và kết quả của xét xử các vụ án dân sự của Tòa án
nhân dân tỉnh Bình Định từ năm 2013 đến 2016
Bình Định là một tỉnh thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam.
Tỉnh lỵ của Bình Định là thành phố cảng Quy Nhơn nằm cách thủ đô Hà
Nội 1.070 km về phía Nam và cách Thành phố Hồ Chí Minh 652 km về phía
Bắc theo đường Quốc lộ 1A. Bình Định có diện tích tự nhiên 6850,6 km², dân
số 1.962.266 người, mật độ dân số 286 người/km² (số liệu năm 2015). Theo số

17
liệu niên giám thống kê năm 2015, toàn tỉnh có 1.962.266 người, trong đó nam
chiếm 48,7%, nữ chiếm: 51,3%. Bình Định là một tỉnh khá lớn, dân cư tập trung
đông đúc, kinh tế khá phát triển. Đa số dân cư ở đây tập trung từ nhiều vùng,
miền do đó có sự giao thoa giữa các vùng miền văn hóa, giữa các dân tộc với
nhau. Ngoài dân tộc Kinh, còn có các dân tộc khác nhưng chủ yếu là Chăm, Ba
Na và Hrê, bao gồm khoảng 2,5 vạn dân, vì vậy trình độ văn hóa khác nhau do
đó không khỏi nảy sinh những tranh chấp đời thường. Tôi là một sinh viên sống
tại địa bàn tỉnh Bình Định, có cơ hội được tìm hiểu về cuộc sống cũng như
những ứng xử đời thường của nhân dân nơi đây nên tôi chọn Tòa án nhân dân
tỉnh Bình Định là đối tượng để nghiên cứu trong đề tài khóa luận này.
Như đã trình bày ở trên, Bình Định là một tỉnh khá rộng, dân số đông,
kinh tế khá phát triển, đời sống nhân dân ổn định. Tuy nhiên, do dân cư tập
trung từ nhiều vùng miền, nhiều dân tộc khác nhau vì thế có sự khác nhau trong
sinh hoạt và nếp sống. Thêm vào đó là trong thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh
có sự quy hoạch đất đai, có sự chia tách từ thị trấn lên thị xã. Từ những lý do
trên mà hàng năm Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định thụ lý hàng chục vụ án dân
sự, đặc biệt là trong thời gian gần đây. Qua tìm hiểu và thống kê từ sổ thụ lý vụ
án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định thì ta có bảng thống kê sau:
Năm Số vụ
1/1/2013 đến 31/12/2013 30
1/1/2014 đến 31/12/2014 37
1/1/2015 đến 31/12/2015 50
1/1/2016 đến 31/3/2016 10
Từ bảng thống kê trên ta nhận thấy mỗi năm Tòa án nhân dân tỉnh Bình
Định thụ lý khá nhiều vụ án dân sự, đặc biệt từ năm 2015, số vụ án dân sự mà
Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định thụ lý là 50 vụ. Nguyên nhân là do đầu năm
2015, có sự thay đổi về cơ sở hạ tầng, có sự chia tách về địa chính do đó các vụ
tranh chấp về quyền sử dụng đất và quyền thừa kế tài sản ngày càng tăng lên.

18
Đó cũng chính là một trong những khó khăn mà Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định
gặp phải.
Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định có đội ngũ cán bộ còn thiếu, trong khi đó
hàng năm lại thụ lý rất nhiều các vụ việc cả về dân sự lẫn hình sự do đó gặp rất
nhiều khó khăn trong công việc. Tuy nhiên, các cán bộ của Tòa án nhân dân tỉnh
Bình Định vẫn hoàn thành tốt những nhiệm vụ của mình, phần lớn các vụ án đã
thụ lý đều được giải quyết kịp thời và nhanh chóng. Nhìn chung không có vụ
việc nào bị đình trệ, không giải quyết được. Không có vụ án nào bị đương sự
khiếu nại, không có vụ án nào bị Viện kiểm sát kháng nghị bản án, quyết định
của Tòa. Đó chính là những thành tựu mà Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định làm
được trong những năm qua. Bên cạnh đó cũng có những vướng mắc còn gặp
phải. Do mới được tách ra từ Tòa án của thị xã do đó đội ngũ cán bộ của Tòa án
tỉnh Bình Định còn thiếu mà số vụ án thì nhiều do đó không tránh khỏi khó khăn
trong việc xem xét và giải quyết các vụ án, có một số án còn chưa được giải
quyết kịp thời cũng ảnh hưởng tới quyền và lợi ích cho các đương sự.
2.2.2. Thực trạng và nguyên nhân của áp dụng pháp luật trong xét xử
sơ thẩm các vụ án dân sự của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định từ năm 2013
đến năm 2016
2.2.2.1. Thực trạng áp dụng pháp luật trong giai đoạn khởi kiện và
thụ lý các vụ án dân sự
Một tranh chấp chỉ được coi là một vụ án dân sự khi các bên khởi kiện ra
Tòa án và được Tòa án chấp nhận thụ lý. Chính vì vậy, giai đoạn khởi kiện và
thụ lý vụ án dân sự là giai đoạn đầu tiên trong quá trình xét xử vụ án dân sự.
Đây là một giai đoạn quan trọng và không thể thiếu được trong xét xử vụ án dân
sự. Hàng năm, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định thụ lý rất nhiều vụ án dân sự
thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, chính vì vậy việc xem xét về điều kiện khởi
kiện và thụ lý vụ án gặp rất nhiều khó khăn.

19
Khi có đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp thì việc đầu
tiên Tòa án phải xem xét về tính hợp lệ của đơn khởi kiện, xem xét về quyền
khởi kiện của đương sự và các điều kiện để được thụ lý đơn khởi kiện. Một
vướng mắc gặp phải trong giai đoạn này đó là xem xét về thời hiệu khởi kiện
của vụ án còn hay là đã hết thời hiệu khởi kiện. Việc xác định đúng thời hiệu
khởi kiện là một vấn đề rất quan trọng, nó là cơ sở để xem xét xem vụ án đó có
được Tòa án thụ lý giải quyết hay là trả lại đơn khởi kiện. Tuy nhiên việc xác
định thời hiệu khởi kiện của Tòa án còn gặp nhiều khó khăn bởi quy định của
pháp luật về thời hiệu khởi kiện còn có nhiều vướng mắc, chồng chéo dẫn đến
có nhiều cách hiểu khác nhau về thời hiệu khởi kiện. Đây cũng chính là những
vướng mắc mà Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định gặp phải trong thời gian qua.
Một ví dụ điển hình đưa ra đó là:
Năm 2014, ông Bắc gửi đơn kiện đến Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định
yêu cầu đòi lại quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất. Trong đơn ông
Bắc trình bầy rằng vào đầu năm 2002, ông có một vườn trồng khoảng 200 cây
cà phê, vì ông đi xuất khẩu lao động nên nhờ người anh của mình là ông Nam
trông coi hộ. Trước khi đi ông có nhắn nhủ rằng “Anh trông coi, chăm sóc, thu
hoạch hoa lợi, duy trì vườn cây cho tôi” và ông Nam đã đồng ý.
Mấy năm sau, ông trở về nước, nể công anh chị giữ vườn tược vất vả nên
vẫn để cho anh chị tiếp tục quản lý, thu hoạch hoa màu. Nhưng đến năm 2013,
ông Bắc nghe tin gia đình ông Nam đã đi đăng kí quyền sử dụng mảnh đất đó và
đã được cấp giấy chứng nhận nên ông Bắc đã yêu cầu anh trai trả lại đất. Tuy
nhiên, ông Nam một mực khẳng định rằng mảnh đất này là ông Bắc đã chuyển
nhượng lại cho mình trước khi xuất khẩu lao động nên không trả lại. Hơn nữa
mảnh đất đó ông Nam đã cho người con trai cả khi anh này lấy vợ vào năm
2006.
Tháng 6 năm 2014, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định đã đưa vụ án ra xét
xử sơ thẩm. Tòa án nhận định ông Bắc không có giấy tờ chứng minh mảnh vườn

20
cà phê là tài sản gửi người anh trông giùm. Trong khi đó, phía người anh đã sử
dụng ổn định, lâu dài, không có tranh chấp gì và đã được cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất. Do không có nhu cầu sử dụng nên phía người anh đã tặng
cho con traivà việc tặng cho này cũng không trái pháp luật. Từ đó Tòa đã bác
yêu cầu đòi lại đất của ông Bắc.
Theo quan điểm của VKSND tỉnh Bình Định, trước hết TAND tỉnh đã
thiếu sót, không đề cập đầy đủ yêu cầu khởi kiện của ông Bắc, vi phạm khoản 1
Điều 5 Bộ luật Tố tụng dân sự. Cụ thể, ông Bắc khởi kiện yêu cầu Tòa đòi lại
quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất nhưng trong thông báo thụ lý vụ
án, Tòa chỉ thụ lý việc tranh chấp quyền sử dụng đất mà không hề đề cập gì đến
tài sản gắn liền trên đất.
Thứ hai, cũng trong thông báo thụ lý vụ án, Tòa xác định bị đơn là vợ
chồng người con trai được gia đình người anh ông Bắc cho đất. Tòa không đưa
gia đình ông Nam vào với tư cách bị đơn là vi phạm khoản 3 Điều 56 Bộ luật Tố
tụng dân sự.
Qua vụ án trên chúng ta thấy rõ sai phạm của Tòa án nhân dân tỉnh Bình
Định trong việc xem xét đơn khởi kiện của đương sự dẫn đến sai lầm trong việc
xem xét yêu cầu của nguyên đơn, xác định sai tư cách của những người tham gia
tố tụng đã gây ảnh hưởng tới quyền lợi hợp pháp của đương sự trong vụ án và
cũng là nguyên nhân cho sự sai phạm về nội dung vụ án khiến cho bản án sơ
thẩm bị hủy.
2.2.2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật trong giai đoạn chuẩn bị xét xử
các vụ án dân sự
Sau giai đoạn thụ lý vụ án là đến giai đoạn chuẩn bị cho phiên tòa xét xử.
Trong giai đoạn này Tòa án cần phải thực hiện một số việc để đảm bảo cho vụ
án được giải quyết đúng đắn. Trong giai đoạn này, thư ký Tòa án lấy lời khai
của các đương sự, yêu cầu đương sự phải cung cấp toàn bộ tài liệu chứng cứ và

21
ghi biên bản lời khai để làm căn cứ trước Tòa hoặc là chứng cứ chứng minh
trước Tòa trong trường hợp đương sự vắng mặt mà không có lý do chính đáng.
Tuy nhiên, một vướng mắc trong giai đoạn này mà Tòa án nhân dân tỉnh
Bình Định gặp phải đó là trường hợp đương sự không chịu hợp tác (chủ yếu là
bị đơn). Họ cố tình trốn tránh, dù có giấy triệu tập của Tòa án nhưng vẫn không
tới Tòa án để lấy lời khai, khiến cho vụ án phải đình trệ. Thêm vào đó, trong giai
đoạn gần đây đa số các vụ án mà Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định thụ lý là
những vụ tranh chấp đất đai giữa các bên về quyền sử dụng đất nhưng vụ việc
đã xảy ra từ lâu và khi thụ lý để giải quyết yêu cầu đương sự đưa ra chứng cứ để
chứng minh thì lại không có, không thể cung cấp vì đã mất giấy tờ. Vì không thể
cung cấp được giấy tờ, tài liệu, chứng cứ do đó Tòa án phải tiến hành thu thập
chứng cứ cho vụ án, đây là công việc khó khăn và tốn kém rất nhiều thời gian
dẫn tới phải kéo dài thời gian xét xử. Ngoài ra có những vụ án liên quan đến tài
sản, đến đất đai cần phải có sự phối hợp giữa Tòa án với các cơ quan trong địa
bàn thì còn có một số trường hợp các cơ quan đó không tạo điều kiện giúp đỡ
khiến cho công việc của Tòa án gặp rất nhiều khó khăn. Ví dụ: khi Tòa án gửi
giấy yêu cầu cơ quan định giá cử cán bộ đi xuống định giá tại nhà của đương sự
thì cơ quan không cử người tham gia vì thế Tòa án không thể định giá tài sản
được...
Bên cạnh đó, trong BLTTDS còn có một số quy định chưa chặt chẽ dẫn
tới khó khăn trong việc áp dụng pháp luật. Cụ thể tại Điều 192 BLTTDS quy
định về việc đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, BLTTDS và các văn bản hướng
dẫn đã không quy định rõ về trường hợp đình chỉ vụ án dân sự tại điểm c khoản
1 Điều 192 BLTTDS. Theo quy định tại điểm c khoản 1 điều này thì Toà án ra
quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự khi “ người khởi kiện rút đơn khởi
kiện và được Tòa án chấp nhận. Tuy nhiên lại không có văn bản nào hướng dẫn
trong trường hợp nào người khởi kiện rút đơn khởi kiện thì được Tòa án chấp
nhận và trường hợp nào thì Tòa án không chấp nhận, dẫn đến có nhiều cách hiểu

22
khác nhau về vấn đề này. Đây cũng là một trong những vướng mắc mà các thẩm
phán tại Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định gặp phải trong quá trình giải quyết án dân
sự.
Trở lại vụ án đòi lại quyền sử dụng đất của ông Bắc đã nêu ở trên, một sai
phạm mà Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định mắc phải đó là, ở quyết định định giá tài
sản, trong số bốn thành viên định giá không có ai là chủ tịch hội đồng. Chưa kể là
trong quyết định định giá không có tên ông Anh nhưng ông này lại ký tên là chủ
tịch hội đồng ở biên bản định giá sau này.
Sai sót khác là quyết định đưa vụ án ra xét xử xác định thư ký phiên tòa
là ông Sơn nhưng trong biên bản phiên tòa thì thư ký lại là ông Thắng. Việc tòa
thay đổi thư ký trước khi mở phiên xử mà không ra quyết định là vi phạm tố
tụng.
Không chỉ thế, theo VKS tỉnh, ban đầu các bên khai thống nhất nguồn gốc
đất là của cha ông Bắc và ông Bắc. Tuy nhiên, trong một số biên bản, phía bị
đơn lại khai rằng đất này do xã cấp. Lời khai của bị đơn mâu thuẫn nhưng khi
giải quyết án, thẩm phán lại không cho đối chất. Tại Tòa, những mâu thuẫn này
cũng không được làm rõ nhưng khi nhận định trong bản án, Tòa lại cho rằng
nguyên đơn đã gửi tài sản cho bị đơn mà không có giấy tờ chứng minh nên bác
yêu cầu. Đây là phần nhận định chưa chính xác vì hợp đồng gửi giữ tài sản
không quy định hình thức.
Trong trường hợp nêu trên, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định đã không làm
rõ những mâu thuẫn trong lời khai của các đương sự, đó chính là những điểm
mấu chốt để giải quyết vụ án cũng như đưa ra những nhận định sai quy định của
pháp luật dẫn đến giải quyết vụ án sai lầm, làm ảnh hưởng tới quyền lợi của
đương sự và tính đúng đắn của pháp luật.
Một trường hợp khác
Ông Nguyễn Xuân Lăng kết hôn với bà Hoàng Thu Hương năm 1965
nhưng 2 người chưa về sống chung do bà Nhung bận công tác. Trước khi kết

23
hôn với bà Hương, ông Lăng có hai con riêng và tài sản là một căn nhà cấp bốn
trên diện tích 550m2
đất, tại xã Ngĩa Bình.
Năm 1973, bà Hương về sống cùng ông Lăng. Hai người có thêm ba con
chung. Trong thời gian hôn nhân, ông bà đã sửa ngôi nhà ở An Nhơn, năm 1992
xây dựng được một ngôi nhà ba tầng trên diện tích 33,2m2
đất tại An Nhơn, hiện
bà Hương đang ở ổn định và làm cơ sở chữa bệnh tư. Năm 2002, ông bà tiếp tục
nhờ anh Hùng và chị Mai là con riêng của ông Lăng, đứng tên mua 46,6m2
đất,
xây dựng một ngôi nhà bốn tầng tại thành phố Quy Nhơn, Bình Định. Ngày
15/7/2007, chị Mai viết giấy giao lại nhà, đất cho ông Lăng và bà Hương nhưng
đến nay chưa làm thủ tục chuyển nhượng. Ông Lăng đã ở ổn định tại nhà này từ
năm 2007.
Quá trình sinh sống, hai bên phát sinh mâu thuẫn. Nhất là từ năm 2006,
con trai chung bị chết, bà Hương muốn cho 2 con gái của 2 người (hiện đã có
gia đình) 2 ngôi nhà ở Quy Nhơn và An Nhơn nhưng ông Lăng không đồng ý
mà muốn chia đều cho cả con riêng và con chung, nếu không thì vẫn là tài sản
của vợ chồng, con nào khó khăn thì giúp đỡ nên mâu thuẫn ngày càng trầm
trọng, 2 người đã sống ly thân, các con chung của ông bà cũng không nhận ông
Lăng là cha từ khi ông từ chối chia tài sản cho họ. Bà Hương làm đơn xin ly
hôn.
Tại phiên toà sơ thẩm, Toà án tỉnh Bình Định quyết định:
Cho bà Hương được ly hôn ông Lăng. Về tài sản: Xác định ngôi nhà ở An
Nhơn là tài sản chung và sáp nhập vào khốí tài sản để chia đôi. Do vậy, Tòa án
nhân dân tỉnh Bình Định đã giao cho bà Hương được sở hữu cả 2 căn nhà bốn
tầng tại Quy Nhơn trị giá 1.500.000.000 đồng và tại An Nhơn trị giá
1.200.000.000 đồng và phải thanh toán tiền chênh lệch tài sản cho ông Lăng là
600.000.000 đồng. Đồng thời giao cho ông Lăng sở hữu căn nhà cấp bốn trên
diện tích 550m2
đất, trị giá 1.000.000.000 đồng tại An Nhơn.

24
Sau khi xét xử, ông Lăng kháng cáo đề nghị cho ông được sở hữu căn nhà
bốn tầng ở Quy Nhơn vì ông đã sinh sống ổn định được hơn 2 năm. VKS nhân
dân tỉnh Bình Định cũng ra quyết định kháng nghị vì quyết định của bản án sơ
thẩm đã vi phạm Điều 95 Luật hôn nhân gia đình, việc quyết định giao nhà cho
các bên còn bất cập, không căn cứ vào điều kiện hoàn cảnh cụ thể của 2 người
để chia cho phù hợp, đảm bảo cuộc sống ổn định cho các bên đương sự, bản án
thực sự chưa thấu tình đạt lý. VKS cho rằng ngôi nhà cấp bốn tại An Nhơn là tài
sản của ông Lăng có trước khi hôn nhân, bà Hương chỉ có công sức đóng góp,
sửa sang nên chỉ được hưởng 30% giá trị ngôi nhà. Tòa án phúc thẩm đã chấp
nhận kháng nghị của VKS, tuyên bố hủy bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân
tỉnh Bình Định. Cho ông Lăng được hưởng nhiều hơn theo quy định tại Điều 95
Luật Hôn nhân gia đình và cho ông Lăng được tiếp tục sử dụng ngôi nhà bốn
tầng ở thành phố Quy Nhơn mà ông đã sử dụng ổn định từ năm 2007.
Thông qua vụ án trên, chúng ta thấy tính chất của các vụ án dân sự rất
phức tạp, nhất là những vấn đề liên quan đến tài sản, đòi hỏi cán bộ làm công tác
giải quyết án dân sự phải luôn nghiên cứu, đối chiếu các văn bản pháp luật có
liên quan, theo từng giai đoạn để áp dụng cho phù hợp. Bên cạnh đó, khi phát
hiện những thiếu sót, vi phạm của Toà án, Viện kiểm sát phải kiên quyết thực
hiện quyền kiến nghị, kháng nghị, nhằm hạn chế thấp nhất những thiếu sót, vi
phạm, góp phần cùng Toà án ra được những bản án, quyết định đúng quy định
của pháp luật, bảo đảm cho quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự, tạo được
niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và các cơ quan bảo vệ pháp luật.
2.2.2.3. Thực trạng áp dụng pháp luật tại phiên tòa sơ thẩm vụ án
dân sự
Xét xử tại phiên toà sơ thẩm là giai đoạn tố tụng quan trọng nhất, quyết
định nhất bởi tại phiên toà sơ thẩm, Toà án giải quyết tất cả các vấn đề của vụ
án, các đương sự công khai bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước
Toà án.

25
Tại phiên toà, hội đồng xét xử không chỉ dựa vào các tài liệu, chứng cứ có
trong hồ sơ vụ án mà phải xác định lại chúng đồng thời làm rõ thêm những tình
tiết bằng cách nghe ý kiến trình bày của các đương sự, những người tham gia tố
tụng khác, xem xét các tài liệu, vật chứng. Chỉ sau khi nghe ý kiến của người
tham gia tố tụng và kiểm tra, đánh giá đầy đủ các chứng cứ tại phiên toà, hội
đồng xét xử mới nghị án để ra các quyết định về việc giải quyết vụ án. Tuy
nhiên qua thực tiễn xét xử tại Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định, tôi thấy có một
số những vướng mắc trong quá trình xét xử tại phiên tòa gây khó khăn cho việc
giải quyết của Tòa án.
Thứ nhất, có một số vụ tranh chấp về đất đai, tài sản trên địa bàn tỉnh
Bình Định khi Tòa án đứng ra giải quyết thì một số đương sự tỏ ra không chịu
hợp tác với Tòa án để giải quyết. Cụ thể là khi phiên tòa xét xử được mở thì mặc
dù bị đơn đã có đơn triệu tập hợp lệ nhưng vẫn cố tình vắng mặt, Tòa án buộc
phải hoãn phiên tòa. Đến lần thứ hai, đã có giấy triệu tập nhưng đương sự đó
vẫn vắng mặt gây khó khăn cho Tòa án. Mặc dù đã có quy định tại Điều 200
BLTTDS nhưng trong một số trường hợp Tòa án vẫn phải hoãn để xem xét xem
là liệu rằng bị đơn có nhận được giấy triệu tập hợp lệ của Tòa án hay là không, do
đó mà Tòa án buộc phải hoãn phiên tòa không chỉ làm ảnh hưởng tới quá trình xét
xử của Tòa án mà còn ảnh hưởng tới quyền lợi hợp pháp của đương sự trong
trường hợp này.
Thứ hai, khi tiến hành phiên tòa xét xử vụ án dân sự, trong một số trường
hợp cần có sự tham gia của một số cán bộ như giám định viên, cán bộ địa chính,
cán bộ tài nguyên môi trường… Mặc dù đã có giấy triệu tập của Tòa án nhưng
cơ quan được yêu cầu cử cán bộ đã có thái độ không hợp tác và không giúp đỡ
Tòa án nên đã không cử cán bộ của mình tham dự phiên tòa dẫn tới một số phiên
tòa phải hoãn do sự vắng mặt của những người này gây ảnh hưởng không nhỏ
tới phiên tòa ngày hôm đó. Đó là những khó khăn trong thực tiễn mà Tòa án

26
nhân dân tỉnh Bình Định còn gặp phải khi tiến hành phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ
án dân sự.
Thứ ba, việc quy định về thủ tục xét hỏi, tranh luận tại phiên tòa là chưa
phù hợp, chưa bảo đảm tính dân chủ và bảo vệ các quyền con người trong quá
trình tham gia tố tụng tại phiên tòa, làm đương sự ỷ lại phụ thuộc vào Tòa án,
hạn chế tính tích cực, chủ động của đương sự trong tố tụng, vai trò của luật sư
tại phiên tòa bị mờ nhạt, toàn bộ trách nhiệm chứng minh được đặt lên vai Hội
đồng xét xử đặt biệt là chủ tọa phiên tòa, còn các bên đương sự, người đại diện
của đương sự, người bảo vệ quyền lợi của đương sự, những người tham gia tố
tụng khác chỉ tham gia vào quá trình chứng minh ở mức độ hạn chế. Và khi phải
đảm nhiệm toàn bộ trách nhiệm chứng minh ở phiên tòa thì Hội đồng xét xử
không có điều kiện tập trung vào xem xét, đánh giá các chứng cứ, hướng quá
trình tranh tụng giữa các bên đương sự vào việc làm sáng tỏ các yêu cầu, các căn
cứ thực tiễn và pháp lý của các yêu cầu đó cũng như các tình tiết khác nhau về
quan hệ pháp luật dân sự mà từ đó phát sinh tranh chấp giữa các đương sự. Mặt
khác, việc Tòa án chủ động thu thập chứng cứ không bảo đảm sự khách quan, vô
tư và công minh trong việc phân xử vụ án, không tôn trọng quyền tự định đoạt
của đương sự.
Ngoài ra, trên thực tế hiện nay, thủ tục tranh luận ở nhiều phiên tòa không
được tiến hành hoặc được tiến hành rất đại khái, có nhiều trường hợp chủ tọa
phiên tòa để cho đương sự tranh luận trong quá trình thẩm vấn. Tòa xét hỏi
trước khi xét xử, việc xét xử có chủ định, bàn bạc từ trước. Vì vậy phiên tòa
không khách quan, không có việc tranh tụng thực tế mà việc đó diễn ra một cách
“hình thức” và một số Thẩm phán – chủ tọa phiên tòa coi phiên tòa chỉ là một
hình thức để hợp pháp hoá một bản án đã quyết định trưóc rồi, quyết định của
tập thể Thẩm phán ở tại, của cấp uỷ hoặc của Tòa án cấp trên. Bên cạnh đó, Tòa
án chưa thực sự tôn trọng, chưa tạo điều kiện thuận lợi để luật sư đọc hồ sơ vụ
kiện; việc triệu tập phiên tòa quá gấp làm luật sư không kịp bố trí thời gian để

27
thực hiện các quyền và nghiã vụ của mình trước khi mở phiên tòa hoặc tại phiên
tòa và cũng không ít trường hợp Hội đồng xét xử chưa tôn trọng, lắng nghe ý
kiến của luật sư, cá biệt còn tư tưởng coi thường vai trò của luật sư tại phiên tòa,
làm phiên tòa thiếu dân chủ.
Một ví dụ thực tế: Ngày 20/5/2007, ông Văn cho bà Hằng vay 200 triệu
đồng, có viết giấy vay nợ. Theo thỏa thuận giữa hai bên thì đến ngày 20/10/2007
bà Hằng phải trả cho ông Văn số tiền nợ trên (vì là bạn bè thân thiết nên ông
Văn không lấy tiền lãi).
Đến ngày thỏa thuận mà vẫn không thấy bà Hằng tới trả nợ, ông Văn tới
nhà bà Hằng để yêu cầu bà Hằng trả số tiền đó vì ông đang có việc cần dùng,
nhưng bà Hằng nói không trả được nợ vì số tiền đó dùng vào việc làm ăn đã bị
thua lỗ hết. Đến tháng 01/2013 vẫn không thấy bà Hằng thanh toán tiền nợ cho
mình nên ông Văn đã gửi đơn đến Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định yêu cầu đòi
lại số tiền cho vay trên.
Tháng 5/2013, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định xét xử sơ thẩm vụ án trên
nhưng không thấy ông Văn tới tham dự phiên tòa, vì thế Tòa buộc phải hoãn
phiên xét xử. Đầu tháng 6/2013, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định quyết định đưa
vụ án ra xét xử thì ông Văn vẫn vắng mặt không có lý do. Tòa cho rằng ông Văn
đã rút yêu cầu khởi kiện nên Tòa đã ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án.
Sai lầm ở đây chính là cả hai lần Tòa triệu tập ông Văn đều không nhận
được giấy báo, chính vì vậy không thể tới tham gia phiên tòa được. Lần thứ
nhất, khi cán bộ xã tới giao giấy triệu tập cho ông Văn mấy lần nhưng không
gặp ông Văn ở nhà. Lần thứ hai do vẫn không gặp ông Văn ở nhà nên cán bộ xã
đã nhét tờ giấy đó ở phía sau bếp do vậy mà ông văn cũng không nhận được
giấy báo triệu tập của Tòa.
Chính những quy định trong pháp luật và những tình huống trên thực tế
gặp phải đã gây ra không ít những khó khăn, dẫn đến án dân sự khó xét xử, dễ bị
hủy. Trong tình huống trên, lỗi một phần là từ phía Tòa án nhân dân tỉnh Bình

28
Định đã không xem xét nguyên nhân vắng mặt hai lần không có lý do của
nguyên đơn mà đã vội ra quyết định đình chỉ xét xử vụ án, làm ảnh hưởng
không nhỏ tới quyền lợi của đương sự và uy tín của Tòa án. Tuy nhiên đó cũng
là một kinh nghiệm mà Tòa án nhân dân tỉnh Bình Định rút ra được trong những
vụ án dân sự sau này.
Một tình huống khác là vụ ly hôn giữa vợ chồng anh Trần Văn Thạnh và
chị Bùi Thị Loan. Trong quá trình chung sống, hai vợ chồng có vay mượn của
một người bạn với số tiền là 150 triệu đồng. Khi ra tòa ly hôn, hai vợ chồng thỏa
thuận thống nhất với nhau là mỗi người sẽ trả một nửa số nợ là 75 triệu đồng.
Tuy nhiên khi Tòa tuyên án thì lại xử cho anh Thạnh trả 70 triệu đồng còn chị
Loan phải trả số còn lại.
Một trong những nguyên tắc cơ bản trong xét xử vụ án dân sự đó là
nguyên tắc tự định đoạt và tôn trọng sự thỏa thuận của các đương sự. Trong quá
trình xét xử nếu các bên thỏa thuận được với nhau mà không trái pháp luật và
đạo đức xã hội thì Tòa án phải tôn trọng quyền định đoạt đó của đương sự.
Trong tình huống trên, anh Thạnh và chị Loan đã tự thỏa thuận được với nhau
về nghĩa vụ trả nợ nhưng Tòa án lại không xem xét thỏa thuận của các đương sự
và đưa ra phán quyết trái với mong muốn của các bên. Đây cũng là một trong
những bất cập trong giai đoạn xét xử vụ án dân sự cần phải được khắc phục
ngay để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho đương sự.

29
CHƯƠNG 3. NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG
PHÁP LUẬT TRONG XÉT XỬ CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ CỦA TÒA ÁN
NHÂN DÂN TỈNH BÌNH ĐỊNH

Thực trạng xét xử vụ án dân sự của toà án nhân dân tỉnh Bình Định.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Thực trạng xét xử vụ án dân sự của toà án nhân dân tỉnh Bình Định.doc

Similar to Thực trạng xét xử vụ án dân sự của toà án nhân dân tỉnh Bình Định.doc (14)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 📢📢📢 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 📢📢📢 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Thực trạng xét xử vụ án dân sự của toà án nhân dân tỉnh Bình Định.doc