Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Long An.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN
KHOA QUẢN TRỊ DU LỊCH – LUẬT
***********
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH THƯƠNG MẠI
BẰNG TÒA ÁN TỪ THỰC TIỄN TẠI TAND HUYỆN THỦ
THỪA TỈNH LONG AN
NGÀNH: LUẬT KINH TẾ
Giảng viên hướng dẫn: .....................................
Sinh viên thực hiện : ......................................
Mã sinh viên: …………. Lớp: .........................

2
LỜI CẢM ƠN
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

3
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP
Họ và tên sinh viên: .......................................................................
Mã sinh viên: .................................................................................
Ngành đào tạo: ................................................................................
Lớp: ......................................................................................
Khoá học: 2017 - 2021
1. Thời gian thực tập :
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
2. Bộ phận thực tập :
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
3. Tinh thần trách nhiệm với công việc và ý thức chấp hành kỷ luật :
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
4. Kết quả thực tập theo đề tài :
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
5. Nhận xét chung :
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
NGƯỜI HƯỚNG DẪN
(Ký và ghi rõ họ tên)
Ngày ....... tháng ........ năm 2020
THỦ TRƯỞNG
(Ký tên và đóng dấu)

4
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Ngày ....... tháng ........ năm .........
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
(Ký và ghi rõ họ tên)

5
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 1: ................................................................................................................... 8
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH
THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH
CHẤP KINH DOANH THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN........................................ 8
1.1. Khái niệm, đặc điểm về tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án............. 8
1.1.1. Khái niệm tranh chấp kinh doanh thương mại ................................................. 8
1.1.2. Đặc điểm của tranh chấp kinh doanh thương mại.......................................... 10
1.1.3. Khái niệm giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án........... 10
1.2. Lý luận pháp luật về giải quyết tranh chấp thương mại bằng tòa án................. 11
1.2.1. Khái niệm pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng tòa
án .............................................................................................................................. 11
1.2.2. Quy định của pháp luật về nguyên tắc áp dụng pháp luật điều chỉnh với tranh
chấp thương mại ....................................................................................................... 13
1.2.3 Thẩm quyền bằng tòa án trong việc giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương
mại ............................................................................................................................ 16
Chương 2: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP KINH DOANH,
THƯƠNG MẠI BẰNG TOÀ ÁN TẠI TAND huyện THỦ THỪA TỈNH LONG AN
.................................................................................................................................. 17
2.2. Thực tiễn về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn
tại TAND huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An............................................................... 19
2.2.1. Thực tiễn về nội dung, nguyên tắc giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại
bằng tòa án................................................................................................................ 19
2.2.2. Thực tiễn giải quyết tranh chấp về thẩm quyền xét xử .................................. 22
2.2.3. Thực tiễn về áp dụng pháp luật trong vụ án kinh doanh thương mại............. 23
2.3. Đánh giá chung về thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng
tòa án từ thực tiễn tại huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An............................................. 26
2.3.1. Kết quả đạt được............................................................................................. 26

6
2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ................................................. 27
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN...................... 30
3.1. Sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật kinh doanh thương mại ..... Error!
Bookmark not defined.
3.1.1.Hoàn thiện pháp luật về nội dung .......... Error! Bookmark not defined.
3.1.2.Đối với các quy định của pháp luật về thủ tục, thẩm quyền...........Error!
Bookmark not defined.
3.2. Giải pháp về quyền tự do lựa chọn Tòa án .. Error! Bookmark not defined.
3.3. Bổ sung thêm những quy định về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương
mại bằng tòa án ................................................... Error! Bookmark not defined.
3.4 Nâng cao chất lượng xét xử trong giải quyết tranh chấp kinh doanh thương
mại Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .............................................................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................. Error! Bookmark not defined.

7
DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT
STT Viết tắt Viết đầy đủ
1 TTDS Tố tụng dân sự
2 TAND Tòa án nhân dân
3 TCKDTM Tranh chấp kinh doanh thương mại

8
Chương 1:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH
THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH
CHẤP KINH DOANH THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN
1.1. Khái niệm, đặc điểm về tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án
1.1.1. Khái niệm tranh chấp kinh doanh thương mại
Theo Điều 30 BLTTDS năm 2015 thì tranh chấp kinh doanh thương mại được
hiểu là tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh thương mại giữa cá nhân, tổ
chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận; tranh chấp về
quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ giữa cá nhân, tổ chức với nhau và đều có
mục đích lợi nhuận; tranh chấp giữa người chưa phải là thành viên công ty nhưng có
giao dịch về chuyển nhượng phần vốn góp với công ty, thành viên công ty; tranh chấp
giữa công ty với các thành viên của công ty; tranh chấp giữa công ty với người quản lý
trong công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc thành viên Hội đồng quản trị, giám đốc, tổng
giám đốc trong công ty cổ phần, giữa các thành viên của công ty với nhau liên quan
đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, bàn giao tài sản
của công ty, chuyển đổi hình thức tổ chức của công ty. Tuy nhiên cần nhấn mạnh là
tranh chấp kinh doanh, thương mại do BLTTDS quy định thực ra chính là các loại
tranh chấp kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết bằng tòa án.1
Khác với khái niệm tranh chấp kinh tế ra đời trong thời kỳ kinh tế kế hoạch hóa
tập trung, tranh chấp kinh doanh, thương mại hoàn toàn phù hợp với nội dung và bản
chất của các tranh chấp trong hoạt động kinh doanh, thương mại trên thị trường hiện
nay, phù hợp với pháp luật quốc tế.
Với việc xuất phát từ các hoạt động và hành vi thương mại, để hiểu rõ nội hàm
của các tranh chấp trong thương mại thì ta phải hiểu rõ được về các hoạt động thương
mại là như thế nào. Theo đó, tại khoản 1 Điều 3 Luật thương mại 2005 có quy định:
“Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng
1
Điều 30 BLTTDS năm 2015

9
hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích
sinh lợi khác”2
Nội hàm khái niệm này đã được Hội đồng thẩm phán TAND tối cao tổng kết
đưa vào Nghị quyết số 03/3012/NQ-HĐTP để hướng dẫn thi hành một số nội dung của
BLTTDS sửa đổi năm 2011. Theo đó, “hoạt động kinh doanh, thương mại là hoạt
động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư,
xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác quy định tại khoản
1 Điều 3 Luật Thương mại. Hoạt động kinh doanh, thương mại không chỉ là hoạt động
trực tiếp theo đăng ký kinh doanh, thương mại mà còn bao gồm cả các hoạt động khác
phục vụ thúc đẩy, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, thương mại”3
.
Mục đích lợi nhuận của cá nhân, tổ chức trong hoạt động kinh doanh, thương
mạiđược hướng dẫn cụ thể là “mong muốn của cá nhân, tổ chức đó thu được lợi nhuận
mà không phân biệt có thu được hay không thu được lợi nhuận từ hoạt động thương
mại đó.”
Tranh chấp kinh doanh, thương mại là tranh chấp biểu hiện những mâu thuẫn
hay xung đột về quyền và nghĩa vụ của các nhà đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm
hoặc thực hiện dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lời. Như vậy, tranh chấp
kinh doanh, thương mại có thể phát sinh trong cả quá trình sản xuất và tái sản xuất xã
hội. Dù tồn tại dưới hình thức nào và bắt nguồn từ nguyên nhân khách quan hay chủ
quan thì đặc trưng chung của tranh chấp kinh doanh, thương mại là luôn gắn với hoạt
động kinh doanh và chủ thể tham gia chủ yếu là các cá nhân, đơn vị kinh doanh. Về
bản chất, mỗi tranh chấp xét cho cùng đều phản ánh những xung đột về lợi ích kinh tế
giữa các bên tham gia vào quan hệ kinh tế đó.
Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm tranh chấp kinh doanh, thương
mại như sau: “Tranh chấp kinh doanh, thương mại là sự bất đồng, mâu thuẫn hay
xung đột lợi ích về quyền và nghĩa vụ giữa các chủ thể kinh doanh với nhau hoặc với
người có liên quan trong hoạt động thương mại”.
2
Khoản 1 Điều 3 Luật thương mại 2005
3
Nghị quyết số 03/3012/NQ-HĐTP

10
1.1.2. Đặc điểm của tranh chấp kinh doanh thương mại
Có thể khái quát đặc điểm tranh chấp trong kinh doanh thương mại như sau:
Thứ nhất, các chủ thể tranh chấp trong kinh doanh, thương mại chủ yếu là chủ
thể kinh doanh, các thương nhân. Trong một số trường hợp, một bên tranh chấp không
phải là chủ thể kinh doanh như tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công
nghệ với một bên là cá nhân không có đăng ký kinh doanh hay tranh chấp giữa các
thành viên công ty là cá nhân với nhau khi bản thân họ chỉ góp vốn vào công ty mà
không phải là người có đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, những tranh chấp này vẫn
được Tòa án coi là tranh chấp kinh doanh, thương mại theo BLTTDS.
Thứ hai, nguồn gốc phát sinh tranh chấp kinh doanh, thương mại gắn liền với
các hoạt động kinh doanh. Hoạt động kinh doanh vốn rất đa dạng, chịu sự tác động,
điều tiết của các quy luật và yếu tố của thị trường, chẳng hạn như quy luật cung cầu,
sự biến đổi của quy luật giá cả… Vì thế, tranh chấp có thể phát sinh từ việc vi phạm
hợp đồng, hay góp vốn vào công ty hay chuyển giao công nghệ...
Thứ ba, nội dung các tranh chấp rất phong phú, đa dạng phù hợp với sự đa
dạng của các quan hệ kinh doanh, thương mại. Trong cơ chế kinh tế thị trường hiện
nay, các tranh chấp trong kinh doanh tồn tại dưới nhiều hình thức, ví dụ như: tranh
chấp giữa các thành viên công ty với công ty, giữa các thành viên công ty với nhau
trong quá trình thành lập, hoạt động và giải thể công ty, tranh chấp trong việc mua bán
các loại cổ phiếu, trái phiếu, tranh chấp về liên doanh, liên kết kinh tế…
Chính sự thay đổi về nội dung và hình thức tranh chấp trong kinh doanh trong
quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường đã
và đang đòi hỏi các hình thức giải quyết tranh chấp trong kinh doanh cũng phải có sự
thay đổi cho phù hợp với các yêu cầu của cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà
nước.
1.1.3. Khái niệm giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án
Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại là cách thức, phương pháp cũng
như các hoạt động để khắc phục và loại trừ các tranh chấp phát sinh, nhằm bảo vệ

11
quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tranh chấp. Có thể chia thành bốn phương
thức giải quyết tranh chấp là thương lượng, hòa giải, trọng tài và Tòa án.
Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng Tòa án là hình thức giải
quyết tranh chấp thông qua hoạt động của cơ quan tài phán nhà nước, nhân danh
quyền lực của nhà nước để đưa ra phán quyết buộc các bên có nghĩa vụ thi hành, kể cả
sức mạnh cưỡng chế. Trong quá trình giải quyết các tranh chấp, Tòa án phải tuân theo
một trình tự, thủ tục nhất định mà pháp luật đã quy định, cụ thể đó là những nguyên
tắc cơ bản, trình tự, thủ tục nhất định mà pháp luật đã quy định trong việc khởi kiện;
trình tự, thủ tục giải quyết vụ án bằng tòa án, thi hành bản án, quyết định bằng tòa án;
quyền và nghĩa vụ của những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng cũng
như của những cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan... Trình tự, thủ tục này được quy
định tại pháp luật tố tụng, được áp dụng để giải quyết các tranh chấp kinh doanh
thương mại bằng Tòa án.
Từ phân tích trên, có thể định nghĩa: “Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương
mại bằng Tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp tại cơ quan xét xử nhân danh
quyền lực nhà nước, được tiến hành theo trình tự, thủ tục luật định và bản án hay
quyết định bằng tòa án về vụ tranh chấp có thể được nhà nước cưỡng chế thi hành nếu
có yêu cầu.”
1.2. Lý luận pháp luật về giải quyết tranh chấp thương mại bằng tòa án
1.2.1. Khái niệm pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại
bằng tòa án
Pháp luật là hệ thống những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do Nhà
nước ban hành hoặc thừa nhận và đảm bảo thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống
trị và là nhân tố điều chỉnh các quan hệ xã hội phát triển phù hợp với lợi ích của giai
cấp mình.4
Nói đến pháp luật là nói đến tính quy phạm phổ biến. Tức là nói đến tính khuôn
mẫu, mực thước, mô hình xử sự có tính phổ biến chung. Trong xã hội không chỉ pháp
luật có thuộc tính quy phạm. Đạo đức, tập quán, tín điều tôn giáo, các điều lệ của các
4
Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật, nxb Tư pháp

12
tổ chức chính trị – xã hội và đoàn thể quần chúng (như điều lệ của tổ chức Đoàn thanh
niên cộng sản Hồ Chí Minh) đều có tính quy phạm. Cũng như pháp luật, tất cả các quy
phạm trên đều là khuôn mẫu, quy tắc xử sự của con người. Nhưng khác với đạo đức,
tập quán, tín điều tôn giáo và điều lệ, tính quy phạm của pháp luật mang tính phổ biến.
Đây chính là dấu hiệu để phân biệt pháp luật và các loại quy phạm nói trên. Thuộc tính
quy phạm phổ biến của pháp luật thể hiện ở chỗ:
+ Là khuôn mẫu chung cho nhiều người.
+ Được áp dụng nhiều lần trong không gian và thời gian rộng lớn.
Sở dĩ pháp luật có tính bắt buộc chung vì pháp luật do Nhà nước ban hành và
đảm bảo thực hiện thống nhất. Tính bắt buộc chung thể hiện ở chỗ:
+ Việc tuân theo các quy tắc pháp luật không phụ thuộc vào ý thức chủ quan của
mỗi người. Bất kỳ ai dù có địa vị, tài sản, chính kiến, chức vụ như thế nào cũng phải
tuân theo các quy tắc pháp luật.
+ Nếu ai đó không tuân theo các quy tắc pháp luật thì tùy theo mức độ vi phạm
mà Nhà nước áp dụng các biện pháp tác động phù hợp để đảm bảo thực hiện đúng các
quy tắc đó.
+ Tính quyền lực Nhà nước là yếu tố không thể thiếu, bảo đảm cho pháp luật
được tôn trọng và thực hiện.
Thứ hai, do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận;
Ngoài việc ban hành Nhà nước còn có thể thừa nhận những tập quán trong xã hội
bằng cách pháp điển hóa, ghi nhận trong luật thành văn.
Thứ ba, đảm bảo thực hiện bằng quyền lực nhà nước;
Pháp luật được nhà nước bảo đảm thực hiện bằng nhiều biện pháp, trong đó các
biện pháp cưỡng chế nhà nước rất nghiêm khắc như phạt tiền, phạt tù có thời hạn, tù
chung thân … Với sự bảo đảm của nhà nước đã làm cho pháp luật luôn được các tổ
chức và cá nhân tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh, có hiệu quả trong đời sống xã
hội.
Thứ tư, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị và là nhân tố điều chỉnh các quan hệ
xã hội phát triển phù hợp với lợi ích của giai cấp mình.

13
Cũng giống như bản chất của nhà nước, bản chất của pháp luật thể hiện trước hết
ở tính giai cấp. Tính giai cấp của pháp luật phản ánh ý chí nhà nước của giai cấp thống
trị trong xã hội, nội dung ý chí đó được quy định bởi điều kiện sinh hoạt vật chất của
giai cấp thống trị. Ý chí của giai cấp thống trị được cụ thể hóa trong các văn bản pháp
luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành.
Từ những phân tích trên, có thể đi đến cách hiểu về khái niệm “pháp luật giải
quyết tranh chấp tại Tòa án” là hệ thống pháp luật:
Từ khái niệm về pháp luật ta có thể hiểu, pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại bằng tòa án là hệ thống pháp luật về tố tụng và nội dung mang tính
chất bắt buộc chung được nhà nước thừa nhận và bảo đảm thực hiện, thể hiên ý chí của
tòa án để điều chỉnh các quan hệ tranh chấp trong kinh doanh thương mại tại tòa án.
Hệ thống pháp luật về tố tụng chủ yếu là pháp luật về tố tụng dân sự, tổ chức và hoạt
động của Tòa án nhân dân; Hệ thống pháp luật về nội dung bao gồm pháp luật về
Thương mại, pháp luật về dân sự và các Luật chuyên ngành khác. Trong đó pháp luật
giải quyết tranh chấp tại Tòa án thường mang các đặc điểm của pháp luật nói chung,
cụ thể là: Pháp luật về giải quyết tranh chấp mang tính quy phạm phổ biến, do nhà
nước ban hành hoặc thừa nhận, được đảm bảo thực hiện bằng quyền lực nhà nước, thể
hiện ý chí của giai cấp thống trị và là nhân tố điều chỉnh các quan hệ xã hội phát triển
phù hợp với lợi ích của giai cấp mình.5
1.2.2. Quy định của pháp luật về nguyên tắc áp dụng pháp luật điều chỉnh
với tranh chấp thương mại
Các tranh chấp trong lĩnh vực thương mại vô cùng đa dạng và phức tạp, liên quan
đến nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế, đặc biệt là trong quá trình nước ta đang
có nhiều bước chuyển mình mạnh mẽ và mở rộng giao thương, buôn bán trên mọi mặt
cả ở trong và ngoài nước.
Theo đó, với mỗi loại hình đặc thù sẽ vừa được điều chỉnh bởi pháp luật chung –
BLDS 2015, vừa được điều chỉnh bởi các Luật chuyên ngành như Luật thương mại
năm 2005, Luật đầu tư năm 2014, Luật kinh doanh bảo hiểm sửa đổi năm 2010, Luật
5
Nguồn: https://hocluat.vn/nguon-goc-ban-chat-va-vai-tro-cua-phap-luat/; truy cập 22/9/2020

14
các tổ chức tín dụng năm 2010, Luật kinh doanh bất động sản năm 2014…Trong quá
trình giải quyết các tranh chấp về thương mại, do có nhiều Luật cùng điều chỉnh về
một vấn đề vì vậy dễ dẫn đến tình trạng chồng chéo và thiếu tính nhất quán giữa các
Luật điều chỉnh. Để giải quyết vấn đề này, pháp luật đã đề ra nguyên tắc để áp dụng
pháp luật trong những trường hợp này. Cụ thể như sau:
Một là, các luật chuyên ngành điều chỉnh các quan hệ dân sự trong lĩnh vực cụ
thể không được trái với nguyên tắc cơ bản của BLDS. Trường hợp luật khác có liên
quan không quy định hoặc có quy định nhưng trái với quy định của BLDS thì phải áp
dụng các quy định của BLDS (Theo quy định tại Điều 4 BLDS năm 2015).
Hai là, các hoạt động trong lĩnh vực thương mại phải tuân theo Luật thương mại;
các hoạt động thương mại đặc thù được quy định trong các luật chuyên ngành thì áp
dụng quy định của luật đó; các hoạt động thương mại không được quy định trong Luật
thương mại và trong các luật chuyên ngành thì áp dụng quy định của BLDS (theo quy
định tại Điều 4 Luật thương mại năm 2005).
Ba là, trong trường hợp các luật chuyên ngành có quy định khác nhau về cùng
một lĩnh vực thì áp dụng theo quy định của Luật có mối liên hệ gắn bó trực tiếp với
quan hệ đó.Ví dụ:Luật các tổ chức tín dụng năm 2010, tại khoản 2 Điều 10 có quy
định:“Trường hợp có quy định khác nhau giữa Luật này và các luật khác có liên quan
về thành lập, tổ chức, hoạt động, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể tổ chức tín
dụng…thì áp dụng theo quy định của Luật này”. Hay tại Luật đầu tư năm 2014, khoản
2 Điều 4 quy định:“ Trường hợp có quy định khác nhau giữa Luật này và luật khác về
ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện,
trình tự, thủ tục đầu tư thì thực hiện theo quy định của Luật này...”6
Bốn là, trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
thành viên có quy định khác với quy định của Luật trong nước về cùng một vấn đề thì
áp dụng theo quy định của điều ước quốc tế đó. Ví dụ:BLDS năm 2015, khoản 4 Điều
4 quy định:“Trường hợp có sự khác nhau giữa quy định của Bộ luật này và điều ước
quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên về cùng một vấn đề thì
áp dụng quy định của điều ước quốc tế.”
6
Khoản 2 Điều 4, Luật đầu tư năm 2014,

15
Năm là, áp dụng tập quán đối với trường hợp các bên không có thỏa thuận và
pháp luật cũng không có quy định cụ thể nhưng việc áp dụng không được trái với
nguyên tắc cơ bản của pháp luật (theo quy định tại Khoản 2 Điều 5 BLDS năm 2015).
Đối với trường hợp các bên viện dẫn các tập quán khác nhau thì tập quán có giá trị áp
dụng là tập quán được thừa nhận tại nơi phát sinh vụ việc đó.7
Việc áp dụng pháp luật tương tự phải tuân thủ các điều kiện sau: quan hệ đang
tranh chấp thuộc lĩnh vực luật dân sự điều chỉnh; trong pháp luật dân sự chưa có quy
phạm trực tiếp điều chỉnh; với các quy phạm và chế định hiện có không thể giải quyết
được tranh chấp đó; có tập quán được cộng đồng thừa nhận như chuẩn mực ứng xử
trong các trường hợp đó; hiện có các quy phạm (chế định) khác trong luật dân sự điều
chỉnh các quan hệ tương tự (gần giống các quan hệ cần điều chỉnh).
Sáu là, áp dụng tương tự pháp luật đối với các quan hệ phát sinh thuộc phạm vi
điều chỉnh của pháp luật dân sự mà các bên không có thỏa thuận, pháp luật không có
quy định và không có tập quán được áp dụng. Khi áp dụng tương tự pháp luật, Tòa án
phải làm rõ tính chất pháp lý của vụ việc dân sự, xác định rõ ràng trong hệ thống pháp
luật hiện hành không có quy phạm pháp luật nào điều chỉnh quan hệ đó cũng như các
quan hệ dân sự tương tự .8
Bảy là, trong trường hợp không thể áp dụng tương tự pháp luật thì áp dụng các
nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, án lệ, lẽ công bằng9
. Đây là một trong những
điểm mới nổi bật mang tính đột phát của BLDS năm 2015, điều này đã thể hiện rõ tinh
thần cải cách tư pháp theo Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02 tháng 6 năm 2005 của
Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và Hiến pháp năm 2013.
7
Khoản 1, Điều 45 BLTTDS năm 2015
8
Khoản 2 Điều 45 BLTTDS năm 2015
9
Khoản 2 điều 6 BLDS năm 2015).

16
1.2.3 Thẩm quyền bằng tòa án trong việc giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương
mại
Bảng 1.1: Thẩm quyền giải quyết bằng tòa án theo cấp10
CẤP TÒA ÁN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
Tòa dân sự TAND
cấp huyện (Giải
quyết sơ thẩm)
Phát sinh trong hoạt động thương mại giữa cá nhân, tổ chức có
đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận theo
Khoản 1 Điều 30 BLTTDS năm 2015.
Tòa kinh tế TAND
cấp tỉnh (Giải quyết
sơ thẩm và phúc
thẩm)
- Sơ thẩm: Tất cả những tranh chấp về thương mại quy định tại
Điều 30 BLTTDS năm 2015 mà không thuộc thẩm quyền giải quyết
của TAND cấp huyệntrừ trường hợp quy định tạikhoản 2,Điều 37 (khi
vụ án có nhiều tình tiết phức tạp; có nhiều đương sự ở trên địa bàn
thuộc các huyện khác nhau và xa nhau; Tòa án cấp huyện chưa có
Thẩm phán để có thể phân công giải quyết hoặc Thẩm phán thuộc
trường hợp phải thay đổi mà không có Thẩm phán nào khác để thay
thế.)
- Phúc thẩm: giải quyết những vụ án thương mại mà bản án,
quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bằng tòa án cấp huyện
bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định.
Tòa kinh tế TAND
cấp cao (Giải quyết
phúc thẩm, giám
đốc thẩm và tái
thẩm)
- Phúc thẩm vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm trong lĩnh
vực thương mại của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ chưa có hiệu lực pháp luật bị
kháng cáo, kháng nghị theo quy định.
- Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực
pháp luật liên quan đến thương mại của TAND tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương, TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và
tương đương thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ bị kháng nghị
theo quy định của luật tố tụng.
TAND tối cao
(Giám đốc thẩm, tái
thẩm)
TAND tối cao giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của
các Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của
luật tố tụng.
10
Nguồn: Luận văn Giải quyết tranh chấp thương mại bằng Tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân quận Hải
An, thành phố Hải Phòng, trang 30.

17
Chương 2: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP KINH
DOANH, THƯƠNG MẠI BẰNG TOÀ ÁN TẠI TAND HUYỆN
THỦ THỪA TỈNH LONG AN
2.1. Tình hình phát sinh tranh chấp kinh doanh, thương mại trên địa bàn huyện
Thủ Thừa, tỉnh Long An
Chức năng xét xử các tranh chấp kinh doanh, thương mại của TAND huyện
Thủ Thừa, tỉnh Long An đã được pháp luật quy định cụ thể. Để đưa ra những quyết
định đúng đắn, những phán quyết đúng pháp luật, khi xét xử Thẩm phán và Hội thẩm
nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Với vai trò là trung tâm cải cách trong
tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế và cải cách tư pháp ở nước ta, thì việc nâng cao hiệu
quả của TAND huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An là điều mang tính tất yếu. Trong thực
tiễn hoạt động, có nhiều nhân tố tác động đến hoạt động xét xử của TAND huyện Thủ
Thừa, tỉnh Long An và tình trạng xét xử không công bằng vẫn còn tồn tại. Chính vì
thế, cần có những biện pháp nhằm khắc phục những hạn chế trong hoạt động xét xử,
giải quyết các tranh chấp, làm giảm tối đa oan sai, đem lại sự công bằng cho các chủ
thể kinh doanh và cho xã hội. Những phán quyết trong quá trình hoạt động của TAND
huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An chịu ảnh hưởng của cả các yếu tố tích cực và không
tích cực.
Trong những năm qua, nhiều Nghị quyết của Đảng đã được quán triệt thành các
kế hoạch hành động thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc cải cách tư
pháp. Những vấn đề căn bản có tính chất chiến lược cho phép các Tòa kinh tế có thể
xem xét, đánh giá và xây dựng kế họach chiến lược đáp ứng nhu cầu giải quyết các
tranh chấp trong điều kiện hội nhập như hiện nay.
Các văn bản pháp luật được ban hành khá đầy đủ, tương đối phù hợp với thực
tiễn làm cơ sở cho Tòa án xét xử các vụ án kinh doanh thương mại. Sau khi các văn
bản luật được ban hành, cơ quan có thẩm quyền đã có những hướng dẫn chi tiết và tập
huấn cho các cán bộ của Tòa nhằm nắm bắt kịp thời và áp dụng thống nhất pháp luật.

18
Hơn nữa, để đạt được hiệu quả trong hoạt động bằng tòa án, không thể không
kể đến sự giúp đỡ của chính quyền địa phương. Họ đã nhận thức đúng đắn vai trò bằng
tòa án trên địa bàn Tỉnh, gắn việc giữ gìn ổn định trong môi trường kinh doanh với
việc phát triển kinh tế. Từ đó, chính quyền địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi nhất
định cho hoạt động bằng tòa án.
Bên cạnh đó, trình độ chuyên môn các cán bộ làm công tác xét xử ngày càng
được chuẩn hóa. Việc bổ nhiệm vào chức danh Thẩm phán ít nhất phải có bằng cử
nhân luật, có kinh nghiệm công tác và có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ. Trong quá
trình bổ nhiệm, đạo đức nghề nghiệp cũng được quan tâm đúng mức để đảm bảo
những người làm công tác pháp luật vừa có chuyên môn, vừa có phẩm chất đạo đức
tốt, như vậy sẽ tạo được lòng tin và sự tôn trọng của mọi người. Và với trình độ dân trí
ngày càng được nâng cao, đòi hỏi các cán bộ của Tòa phải triệt để tuân theo pháp luật,
hạn chế thấp nhất tình trạng oan sai xảy ra.
Tình trạng tham nhũng trong xã hội đã làm cho môi trường xét xử chưa được
trong sạch thực sự. Vẫn còn hiện tượng một số cán bộ sử dụng quyền hạn của Nhà
nước giao để làm công cụ kiếm tiền bất chính, các đương sự vẫn còn tư tưởng trực tiếp
hay thông qua người khác để nhờ vả nhằm được giải quyết tranh chấp nhanh, có lợi
cho mình nhất. Từ đó dẫn đến hiện tượng “chạy án” hay “cò mồi” vẫn còn xảy ra khi
xét xử các vụ án khiến cho cán cân công lý bị thiên lệch hoặc chỉ vì một vài những vụ
tiêu cực cụ thể mà lòng tin của các chủ thể vào luật pháp nói chung, vào Toà án nói
riêng.
Ngoài ra còn có một số yếu tố khác ảnh hưởng đến hoạt động xét xử của Toà án
như: thói quen trong xét xử, thói quen của đương sự; chính sách và chế độ đãi ngộ đối
với người làm công tác xét xử chưa hợp lý; quy định nhiệm kỳ của Thẩm phán chưa
phù hợp; chậm trễ về thời gian giải quyết vụ việc do ngại đưa vấn đề ra công khai; Tòa
án không có khả năng chuyên môn để giải quyết vấn đề rõ ràng, sát đáng.
Sự phát triển kinh tế của tỉnh trong nhiều năm trở lại đây đã có tác động tích
cực đến công tác giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng con đường tòa án.

19
Số lượng các tranh chấp kinh doanh, thương mại ở huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An
những năm gần đây không ngừng ra tăng.
Bảng 2.1. Tình hình thụ lý và giải quyết các tranh chấp kinh doanh thương mại
của ngành Tòa án trên địa bàn huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An11
Năm 2016 2017 2018 2019
Số vụ án thụ lý 15 20 357 40
2.2. Thực tiễn về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ
thực tiễn tại TAND huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An
2.2.1. Thực tiễn về nội dung, nguyên tắc giải quyết tranh chấp kinh doanh thương
mại bằng tòa án
Tranh chấp kinh doanh thương mại là hệ quả tất yếu của hoạt động kinh doanh
thương mại, trên thực tiễn, nội dung về tranh chấp thường diễn ra đó là những tranh
chấp về nguyên tắc áp dụng pháp luật, chủ thể, luật áp dụng, điều kiện khởi kiện, thẩm
quyền của tòa án, thời hiệu khởi kiện.
Khoản 1 Điều 30 BLTTDS năm 2015 quy định hai dấu hiệu về chủ thể trong
quan hệ kinh doanh, thương mại như các bên chủ thể phải là cá nhân, tổ chức có đăng
ký kinh doanh với nhau và các bên đều nhằm mục đích lợi nhuận đã làm xuất hiện một
số vướng mắc như sau: 12
Thứ nhất, việc quy định chủ thể phải có đăng ký kinh doanh với nhau đã loại
trừ đi các đơn vị hành chính sự nghiệp của nhà nước. Đây là các chủ thể có tư cách
pháp nhân và có nhiều quan hệ được thiết lập giữa chủ thể kinh doanh với loại chủ thể
này. Chẳng hạn như việc ký kết các hợp đồng về mua bán trang thiết bị với số lượng
lớn, hay hợp đồng xây dựng trụ sở. Mặt khác, theo quy định của pháp luật cá nhân,
pháp nhân, tổ chức được coi là có đăng ký kinh doanh khi được cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền cấp giấy đăng ký kinh doanh. Trên thực tế sẽ xảy ra các trường hợp như:
11
Báo cáo tổng kết công tác Tòa án nhân dân huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An
12
Khoản 1 Điều 30 BLTTDS năm 2015

20
Trường hợp khi ký kết hợp đồng cả hai bên đều có mục đích lợi nhuận nhưng
một hoặc hai bên chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, khi tranh chấp
cả hai bên đều đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc trường hợp cả
hai bên đều có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhưng một hoặc cả hai bên đều
kinh doanh ngoài phạm vi đăng ký kinh doanh và đều có mục đích lợi nhuận và trường
hợp cả hai bên đều có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhưng một hoặc hai bên
ký kết hợp đồng không nhằm mục đích lợi nhuận.
Đồng thời việc quy định dấu hiệu chủ thể các bên đều là cá nhân, tổ chức có
đăng ký kinh doanh đều nhằm mục đích lợi nhuận đã mâu thuẫn với các quy định
trong văn bản pháp luật được ban hành sau đó, cụ thể: Khoản 3 Điều 1 Luật Thương
mại 2005 quy định về phạm vi điều chỉnh như sau: “Hoạt động không vì mục đích sinh
lời của một bên trong giao dịch với thương nhân thực hiện trên lãnh thổ nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong trường hợp bên thực hiện không nhằm mục đích
sinh lời lựa chọn áp dụng luật này”13
. Hay tại Điều 7 quy định về nghĩa vụ đăng ký
kinh doanh của thương nhân: “Thương nhân có nghĩa vụ đăng ký kinh doanh theo quy
đinh của pháp luật. Trường hợp chưa đăng ký kinh doanh, thương nhân vẫn phải chịu
trách nhiệm về mọi hoạt động của mình theo quy định của luật này và quy định khác
của pháp luật”.
Như vậy, quan hệ giữa các bên chủ thể được điều chỉnh bởi Luật Thương mại
nhưng khi có tranh chấp lại căn cứ vào khoản 1 Điều 30 BLTTDS và được xác định là
tranh chấp về dân sự quy định tại khoản 4 Điều 35 BLTTDS.
Mặt khác, BLTTDS chỉ quy định điều chỉnh các tranh chấp phát sinh giữa công
ty với thành viên công ty hoặc giữa các thành viên công ty với nhau. Do đó các tranh
chấp giữa xã viên hợp tác xã với hợp tác xã, giữa các xã viên với nhau phát sinh trong
quá trình thành lập, hoạt động, giải thể, tổ chức lại hợp tác xã,... sẽ không thuộc thẩm
quyền giải quyết bằng tòa án. Rõ ràng cơ cấu tổ chức cũng như hoạt động của công
ty khác với cách thức tổ chức, hoạt động của hợp tác xã. Hợp tác xã và công ty được
tổ chức hoạt động theo hai văn bản khác nhau đó là Luật Hợp tác xã và Luật Doanh
13
Khoản 3 Điều 1 Luật Thương mại 2005

21
nghiệp. Vì hợp tác xã và công ty đều là những chủ thể hoạt động kinh doanh, chỉ vì
hoạt động của hai chủ thể này được điều chỉnh bởi các văn bản khác nhau mà có sự
phân biệt như vậy là không công bằng. Do vậy, để hoàn thiện pháp luật trong vấn đề
này, pháp luật TTDS cần có quy định cụ thể về thẩm quyền giải quyết các tranh chấp
của xã viên với hợp tác xã, giữa xã viên hợp tác xã với nhau một cách cụ thể.
Thứ hai, tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ trong kinh doanh thương mại:
Cùng với tầm quan trọng ngày càng tăng của sở hữu trí tuệ, các tranh chấp về
quyền sở hữu trí tuệ cũng xảy ra ngày càng nhiều hơn. Tranh chấp sở hữu trí tuệ là một
loại tranh chấp đặc thù xuất phát từ tính chất vô hình của các đối tượng sở hữu trí tuệ;
hơn nữa đây lại là loại tranh chấp còn tương đối mới mẻ. Thực tế cũng chỉ ra rằng,
việc giải quyết các tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ gặp rất nhiều khó khăn. Trong
nhiều nguyên nhân dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết loại tranh
chấp này, cơ sở pháp lý chưa hoàn thiện cũng là nguyên nhân cơ bản. Theo quy định
chỉ những tranh chấp về quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và chuyển giao công
nghệ mà các bên tranh chấp đều có mục đích lợi nhuận thì đó mới là tranh chấp kinh
doanh, thương mại thuộc thẩm quyền dân sự theo loại việc bằng tòa án. Như chúng ta
đã biết việc xác định mục đích lợi nhuận là việc rất khó khăn. Bởi trên thực tế không
phải lúc nào cũng có sự phân định rạch ròi giữa mục đích lợi nhuận với mục đích sinh
hoạt, mà đôi khi hai mục đích này đi kèm với nhau. Mặt khác, trong khoản 4 Điều 6
Nghị quyết 03/2012/NQ-HĐTP cũng chưa hướng dẫn về vấn đề khi nào được coi là
“đều có mục đích lợi nhuận”. BLTTDS chỉ quy định một cách chung chung rằng
những tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ giữa cá nhân, tổ
chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận chỉ hướng dẫn là không cần phải có đăng
ký kinh doanh. Điều này rất khó để có thể phân định thẩm quyền với các tranh chấp về
sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ thuộc thẩm quyền bằng tòa án khi giải quyết loại
việc về tranh chấp kinh doanh, thương mại với các tranh chấp về sở hữu trí tuệ, chuyển
giao công nghệ thuộc thẩm quyền tranh chấp dân sự. Dù có đưa ra các tiêu chí phân
định một cách chặt chẽ đến đâu đi nữa thì cũng có những kẽ hở, và vì vậy sẽ còn tồn
tại những nhầm lẫn. Chẳng hạn như việc phân định tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ,

22
chuyển giao công nghệ, đâu là tranh chấp dân sự quy định tại khoản 4 Điều 35, đâu là
tranh chấp kinh doanh thương mại quy định tại khoản 2 Điều 30 phải dựa vào mục
đích lợi nhuận là điều khó xác định như đã nêu ở trên. Chính việc không phân định rõ
ràng này có thể dẫn đến các nhầm lẫn về thẩm quyền, và qua nhiều lần xét xử mà
không thể giải quyết dứt điểm, gây lãng phí về thời gian và tiền của cho các bên tranh
chấp và của cơ quan tố tụng. Mặt khác, cũng tạo ra những tranh chấp không phải tranh
chấp dân sự cũng không phải tranh chấp kinh doanh thương mại, khi đó các tranh chấp
này có thuộc thẩm quyền giải quyết bằng tòa án hay không?
Thứ ba, tranh chấp về hợp đồng tín dụng:
Doanh nghiệp đầu tư để sản xuất kinh doanh cần rất nhiều vốn, tài chính, chính
vì vậy không ít tranh chấp phát sinh từ hợp đồng tín dụng. Tranh chấp về hợp đồng tín
dụng thường phát sinh giữa một bên là tổ chức tín dụng và một bên là các doanh
nghiệp, loại tranh chấp này thường tranh chấp về cách tính lãi, nợ gốc, thời điểm trả
nợ. Tòa án nhân dân huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An đã giải quyết không ít các vụ việc
về tranh chấp hợp đồng tín dụng. Việc giải quyết tranh chấp đối với các hợp đồng tín
dụng cần xem xét kỹ các chứng cứ, hợp đồng, quá trình vay nợ, nhận thế chấp xem có
khâu nào sai trong quy trình thực hiện không. Hầu hết các tài sản thế chấp thường có
giá trị lớn, giá trị hợp đồng vay cũng có giá trị lớn. Các doanh nghiệp cũng như cá
nhân đi vay thường không có khả năng trả nợ.
2.2.2. Thực tiễn giải quyết tranh chấp về thẩm quyền xét xử
Việc đầu tiên khi thụ lý vụ việc đó là xác định xem vụ việc đó có thuộc thẩm
quyền giải quyết bằng tòa án không? Nếu có, thì phải xác định TAND cấp huyện
(quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh) có thẩm quyền giải quyết đối với những
loại vụ việc nào và TAND cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) có thẩm
quyền giải quyết đối với những loại vụ việc nào. Theo Điều 35 và Điều 37 BLTTDA
năm 2015, quy định rất rõ thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện và TAND cấp
tỉnh. Tuy nhiên vẫn có Tòa án xác định sai thẩm quyền giải quyết.
Theo quy định của BLTTDS năm 2015, Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ
việc tranh chấp kinh doanh thương mại theo lãnh thổ là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm

23
việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức.
Các đương sự có quyền thỏa thuận bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú làm việc là
nơi cư trú của nguyên đơn. Đối với tranh chấp bất động sản sẽ do Tòa án nơi có tranh
chấp bất động sản giải quyết. Trên thực tiễn vấn đề này có những vướng mắc về
trường hợp lưa chọn tòa án, có trường hợp các bên thỏa thuận lựa chọn TAND cấp
tỉnh để giải quyết nhưng trường hợp này lại thuộc thẩm quyền của TAND cấp huyện.
2.2.3. Thực tiễn về áp dụng pháp luật trong vụ án kinh doanh thương mại
Thứ nhất, về thời hiệu khởi kiện, trong một số trường hợp, pháp luật quy định
thời hạn khiếu nại về mặt nào đó có ý nghĩa như thời hiệu khởi kiện mà khi vi phạm,
chủ thể sẽ mất các quyền theo quy định của luật. Do đó, đối với các quy định về thời
hiệu cần phải quy định rõ ràng trách nhiệm pháp lý mà các chủ thể phải thực hiện
nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình khi bị xâm phạm. Thời hiệu khởi
kiện đối với các tranh chấp phát sinh từ quan hệ thương mại được xác định theo thứ tự:
Luật chuyên ngành; Luật thương mại. Như vậy, trước hết phải xác định theo luật
chuyên ngành của từng lĩnh vực. Trường hợp không có luật chuyên ngành thì áp dụng
thời hiệu theo quy định của Luật thương mại 2005. Theo đó “Thời hiệu khởi kiện đối
với các tranh chấp thương mại là 02 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị
xâm phạm. Riêng những tranh chấp thương mại phát sinh từ dịch vụ Logictics thì thời
hiệu khởi kiện là 09 tháng kể từ ngày giao hàng”. Theo quy định của Luật thương mại
thì cách xác định thời hiệu khởi kiện đối với các loại tranh chấp thương mại có nguyên
tắc cơ bản giống với BLDS 2015. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay cho thấy hầu như thời
hiệu khởi kiện quy định trên không được áp dụng mà chủ yếu áp dụng thời hiệu khởi
kiện quy định trong các luật chuyên ngành điều chỉnh hoạt động thương mại trong các
lĩnh vực cụ thể, như trường hợp yêu cầu hủy quyết định của Đại hội cổ đông được xác
định tại Luật doanh nghiệp năm 2014 về Hợp đồng bảo hiểm thì tùy từng loại hợp
đồng, thời hiệu được xác định theo Luật kinh doanh bảo hiểm, Luật thương mại, Luật
dân sự 2015 và một số trường hợp khác như trong lĩnh vực hoạt động hàng hải, về hợp
đồng vận chuyển hàng không..., dẫn đến việc áp dụng pháp luật trong việc xác định
thời hiệu giữa các tòa án, giữa các Thẩm phán chưa mang tính thống nhất.

24
Thứ hai, không đưa người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng
Việc đưa đầy đủ người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vào tham gia tố tụng có
ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết đúng vụ án kinh doanh, thương mại. Việc đưa
thiếu người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vào tham gia tố tụng, là một trong những
lỗi Tòa án cấp sơ thẩm thường mắc phải khi giải quyết các vụ án dân sự. Dẫn đến việc
Tòa án cấp phúc thẩm phải xử hủy bản án sơ thẩm, chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án cấp
sơ thẩm giải quyết lại vụ án.
Khoản 4 Điều 68 BLTTDS năm 2015 đã quy định: Người có quyền lợi, nghĩa
vụ liên quan trong vụ án dân sự là người tuy không khởi kiện, không bị kiện, nhưng
việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ được
tự mình đề nghị hoặc các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận đưa họ
vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Trường hợp
việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của một người nào
đó mà không có ai đề nghị đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền
lợi nghĩa vụ liên quan thì Tòa án phải đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người
có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Thứ ba, còn vi phạm về thời gian chuẩn bị xét xử.
Vi phạm về thời gian chuẩn bị xét xử là một khuyết điểm còn tồn tại trong quá
trình giải quyết các tranh chấp KD - TM trên địa bàn huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An.
Đối với các tranh chấp KD - TM, thời gian chuẩn bị xét xử sở thẩm Bộ luật tố tụng
dân sự 2015 đều được quy định là 02 tháng và được gia hạn 01 lần 01 tháng. Tuy
nhiên, trên thực tế trong một số vụ án, thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm mà TAND
huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An đã thụ lý nằm trong khoảng 04, 05 tháng và cá biệt có
vụ lên tới gần 09 tháng.
Cụ thể, trong bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 01/2013/KDTM - ST
giữa công ty cổ phần V và công ty Hòa Phát, quyết định thụ lý vụ án được đưa ra ngày
29/02/2015, tuy nhiên đến ngày 22/11/2015 TAND huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An
mới có quyết định đưa vụ án ra xét xử, như vậy thời gian chuẩn bị xét xử đối với tranh
chấp này là gần 09 tháng. Tương tự, thời gian chuẩn bị xét xử trong tranh chấp giữa

25
nguyên đơn là công ty cổ phần Đ và bị đơn là công ty cổ phần X cũng kéo dài tương
tự, thời gian bắt đầu chuẩn bị xét xử được tính từ ngày thụ lý vụ án: ngày 27 tháng 5
năm 2016 theo quyết định thụ lý vụ án số 06/2016/TLST-KDTM về tranh chấp hợp
đồng kinh tế và kết thúc vào ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử ngày 02 tháng 03
năm 2017 theo quyết định đưa vụ án ra xét xử số: 02/2017/QĐXX-KDTM.
Thứ sáu, còn tình trạng xét xử thiếu căn cứ pháp luật
Trong bản án sơ thẩm số 01/2017/KDTM-ST ngày 14/01/2017 về tranh chấp
kinh doanh thương mại giữa công ty V và công ty HP, tại phần tính lãi suất chậm
thanh toán, tòa án nhân dân huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An đã căn cứ vào điều 306
Luật thương mại 2005 để tính lãi suất chậm thanh toán kể từ ngày 04/5/2016 đến ngày
16/6/2017 theo công thức: “số tiền lãi chậm trả = nợ gốc x 24%/365 ngày x 985 ngày”
là thiếu căn cứ.
Theo điều 306 Luật thương mại năm 2005: “Trường hợp bên vi phạm hợp đồng
chậm thanh toán tiền hàng hay chậm thanh toán thù lao dịch vụ và các chi phí hợp lý
khác thì bên bị vi phạm hợp đồng có quyền yêu cầu trả tiền lãi trên số tiền chậm trả đó
theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán tương ứng
với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định
khác.” Lãi suất 24% mà Tòa án tính tiền lãi suất chậm trả là thiếu căn cứ pháp luật.
Theo quy định tại điều 306 Luật thương mại 2005, Tòa án phải áp dụng lãi suất nợ quá
hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán.
Thứ bảy, còn tình trạng xét xử ngoài phạm vi yêu cầu của nguyên đơn
Về nguyên tắc, Tòa án chỉ xét xử trong phạm vi đơn khởi kiện của đương sự, tuy
nhiên trên thực tế cũng có những trường hợp Thẩm phán đã căn cứ vào tình hình thực
tế của đối tượng tranh chấp mà ra những pháp quyết nằm ngoài phạm vi đơn khởi kiện
của nguyên đơn.
Thứ tám vẫn còn một số vụ án trong đó việc kiểm tra, giám sát của Viện kiểm sát
vẫn chưa được thực hiện một cách nghiêm minh.
Hiện nay, còn tồn tại những sai phạm của Tòa án trong quá trình xét xử chưa
được Kiểm sát viên ghi nhận trong bản án. Chẳng hạn, trong bản án kinh doanh

26
thương mại sơ thẩm về tranh chấp hợp đồng kinh tế số 02/2017/KDTM – ST ngày
24/02/2017, mặc dù Tòa án đã vi phạm thời hiệu chuẩn bị xét xử nhưng Kiểm sát viên
không nêu trong bản án.
Tuy rằng đây không phải là lỗi thuộc về Tòa án nhưng qua đó ta có thể thấy được
chất lượng giám sát của Viện kiểm sát đôi khi còn chưa được đầy đủ. Có thể ảnh
hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
Thêm vào đó, pháp luật ban hành vẫn còn thiếu đồng bộ và chậm trễ trong việc
ban hành các văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật đối với các Bộ luật quan trọng như
Bộ luật dân sự 2015, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. Pháp luật có nhiều nội dung
chưa được hướng dẫn cụ thể nên việc áp dụng đối với các Thẩm phán
2.3. Đánh giá chung về thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương
mại bằng tòa án từ thực tiễn tại huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An
2.3.1. Kết quả đạt được
Có thể thấy một số kết quả đạt được từ thực tiễn xét xử các vụ án kinh doanh
thương mại như sau:
Thứ nhất, các vụ án tranh chấp kinh doanh thương mại được giải quyết trên địa
bàn huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An ngày càng hiệu quả và tiến bộ. Qua đó, nhiều vụ
tranh chấp trong thương mại phức tạp đã được giải quyết nhanh chóng, triệt để, góp
phần ổn định tình hình chính trị, phát triển kinh tế và đời sống dân sinh. Trong 05 năm
vừa qua, Tòa án nhân dân huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An đã hoàn thành tốt chỉ tiêu
công tác đã đề ra, bên cạnh đó, tòa án đã cố gắng nâng cao chất lượng giải quyết các
vụ án.
Thứ hai, các vụ việc tranh chấp diễn ra hầu hết được xét xử đúng nội dung, thẩm
quyền và thủ tục:
Về nội dung TAND huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An đã thụ lý và giải quyết hàng
trăm vụ án kinh doanh, thương mại. Các vụ tranh chấp xảy ra liên quan đến nhiều mối
quan hệ kinh doanh, thương mại khác nhau như trong mua bán hàng hóa, cung cấp
dịch vụ; các vấn đề liên quan đến tín dụng; kết quả giải quyết các vụ án tranh chấp
kinh doanh thương mại ngày càng tăng cũng cho thấy sự nỗ lực bằng tòa án trong thực

27
thi nhiệm vụ. Theo thống kê cho thấy số lượng vụ án được giải quyết năm sau cao hơn
năm trước. Đây là tín hiệu đáng mừng đối với việc Tòa án quan tâm đến thực thi pháp
luật nhằm bảo vệ quyền công dân trong tự do kinh doanh. Các vụ án tranh chấp về
kinh doanh thương mại vẫn chiếm phần nhỏ hơn trong tổng số vụ án mà Tòa án thụ lý
giải quyết. Tuy nhiên cũng đạt được những thay đổi đáng kể chất lượng xét xử.
Về trình tự thủ tục, được niêm yết công khai đúng luật. Không chỉ có vậy việc
xét xử cũng được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục và nội dung. Hoạt động xét xử
phần lớn diễn ra đúng thời gian quy định, không có án tồn động/.
Thứ ba, các vụ việc tranh chấp diễn ra được xét xử công khai, minh bạch, tạo
điều kiện cho người tham gia tố tụng cũng như những người có quyền và nghĩa vụ liên
quan có thể dễ dàng theo dõi và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế
Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số khó khăn trong việc giải
quyết tranh chấp kinh doanh thương mại như sau:
Thứ nhất, về nội dung, nguyên tắc giải quyết tranh chấp
Nhiều vụ án tranh chấp kinh doanh thương mại có nội dung tranh chấp phức
tạp, khi xét xử đã có xảy ra một số sai sót trong tranh chấp về chủ thể và nội dung đẫn
đến áp dụng pháp luật để giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại chưa chính xác.
Vẫn còn một số vụ án giải quyết tranh chấp sai đối tượng, chủ thể, chủ thể tranh
chấp chưa được xác định đúng, nhiều trường hợp bị bỏ qua những người có quyền và
nghĩa vụ liên quan.
Về thẩm quyền, một số vụ án kinh doanh thương mại vẫn xác định sai thẩm
quyền của tòa án nhân dân cấp tỉnh và tòa án nhân dân cấp huyện.
Về trình tự thủ tục, thời gian tiến hành xét xử đôi khi vẫn còn chậm trễ chưa
diễn ra theo đúng thời gian theo luật định. Một số thủ tục như hòa giải, gửi tống đạt
các giấy tờ chưa chính xác theo thời gian quy định.
Nguyên nhân của hạn chế:
Thứ nhất, BLTTDS năm 2015 vừa mới ra đời và đi vào thực tiễn được khoảng
hơn một năm nhưng cũng tạo cơ sở pháp lý tích cực cho vấn đề xác định thẩm quyền

28
xét xử vụ án kinh doanh thương mại của TAND. Bên cạnh đó không thể không kể đến
những thành công tích cực của giai đoạn trước đây khi BLTTDS năm 2015 chưa ra đời
thì trên thực tiễn các chủ thể trong tranh chấp kinh doanh thương mại vẫn quan tâm
nhiều đến các vấn đề về thẩm quyền giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại
bằng tòa án. BLTTDS năm 2015 đã khắc phục được những hạn chế đáng kể của BLDS
năm 2004 trước đây như là các quy định về liệt kê loại hình dịch vụ thương mại (tại
khoản 1 Điều 29 BLTTDS năm 2004).
Thứ hai, ngành Tòa án cũng tăng cường trách nhiệm trong giải quyết các vụ án
kinh doanh thương mại bằng cách tăng cường kiểm soát hoạt động điều tra, nâng cao
số lượng, chất lượng các yêu cầu điều tra, theo đó thu thập đầy đủ chứng cứ trong vụ
án kinh doanh thương mại. Thận trọng chính xác trong việc ra các quyết định, thực
hiện tốt việc xác định thẩm quyền giải quyết bằng tòa án, tạo điều kiện cho luật sư
tham gia vụ án ngay từ khi khởi tố.
Thứ ba, về cơ cấu nhân sự cán bộ tòa án, tuy công tác xây dựng, tuyển chọn,
đào tạo,… đã có nhiều cố gắng nhưng so với những yêu cầu, nhiệm vụ mới, nhất là
trong điều kiện sản xuất kinh doanh phát triển mạnh, kinh tế hội nhập khu vực và thế
giới, nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu; trình độ nghiệp vụ của một bộ phận
Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký tòa chưa được đồng đều. Năng lực quản lý, điều
hành của Chánh án, Phó chánh án còn hạn chế, thiếu nhạy bén, linh hoạt; chưa kịp thời
đề ra các giải pháp để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác; chậm khắc phục
những khuyết điểm, thiếu sót trong chuyên môn nghiệp vụ; nhận thức chưa đầy đủ vai
trò, vị trí và trách nhiệm của chính bản thân cán bộ trong Tòa trong thời kỳ đổi mới.
Công tác kiểm tra, giám sát chưa thực hiện kịp thời để chấn chỉnh, uốn nắn thiếu sót,
khuyết điểm. Ngành Tòa án cần xây dựng lực lượng cán bộ Tòa án nắm vững về
nghiệp vụ, tăng cường kiến thức thực tiễn và có đạo trong sạch vững mạnh trong toàn
ngành, có tài, có đức và thật sự là những cán bộ liêm chính; có biện pháp quản lý đội
ngũ cán bộ từ trung ương đến địa phương, kể cả Hội thẩm nhân dân và Thẩm phán.
Thứ tư, số lượng các vụ tranh chấp kinh doanh, thương mại mà Tòa phải thụ lý
năm sau tăng hơn năm trước, mức độ tranh chấp của các vụ án ngày càng phức tạp.

29
TAND tối cao có tổ chức nhiều đợt hội thảo nhưng rất ít tổ chức tập huấn chuyên sâu
các văn bản quy pham pháp luật và kỹ năng nghiệp vụ cho Thẩm phán, nên cách hiểu
để áp dụng pháp luật còn chưa thống nhất, dẫn đến án được giải quyết bị hủy, bị sửa
do lỗi chủ quan chưa giảm. Ngoài ra, kinh phí thường xuyên được cấp còn hạn chế ảnh
hưởng không nhỏ đến chất lượng công vụ được giao.
Thứ năm, sự thiếu hiểu biết về pháp luật: Thiếu am hiểu pháp luật, nhiều người
chỉ vì quen biết hoặc chút lợi nhuận (do các bên tự thỏa thuận với nhau) hoặc nhẹ dạ
cả tin đã dùng tài sản của mình để bảo đảm cho các doanh nghiệp thế chấp vay vốn tại
các ngân hàng. Và khi các doanh nghiệp này kinh doanh, sản xuất thua lỗ, không có
khả năng trả nợ, dẫn đến nợ đọng quá hạn kéo dài, những tài sản bảo đảm của bên thứ
ba đã bị các ngân hàng xử lý để trả nợ thay cho các doanh nghiệp. Mặc dù là giao dịch
dân sự, trên cơ sở tự nguyện, nhưng hợp đồng thế chấp có liên quan đến bên thứ ba lại
phát sinh rất nhiều vấn đề, dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện. Đã có không ít doanh
nghiệp làm ăn thua lỗ, không có khả năng trả nợ, bị các ngân hàng khởi kiện ra tòa.
Với những khuyết điểm, tồn tại trong hoạt động xét xử cũng như trong công tác
giải quyết các tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án nhân dân huyện Thủ
Thừa, tỉnh Long An mặc dù là những nguyên nhân chủ quan hay khách quan thì vẫn
cần phải khắc phục và tích cực chủ động hơn nữa trong công tác xét xử các vụ án kinh
doanh thương mại. Việc khắc phục những thiếu sót đó là vấn đề cấp bách bởi vì Tòa
án là cơ quan xét xử nằm trong hệ thống cấu trúc cơ quan Nhà nước, nhân danh Nhà
nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, là nơi mà các chủ thể kinh doanh
tin tưởng về sự công bằng trong môi trường kinh doanh.

30
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI
BẰNG TÒA ÁN

Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Long An.doc

Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Long An.doc

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Long An.doc

Ähnlich wie Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Long An.doc (15)

Mehr von Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 😊 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

Mehr von Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 😊 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (20)

Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân Long An.doc