1. หลักสูตรพัฒนาสัมพันธ์การบริหารทรัพยากรเพื่อการปองกันประเทศ (พสท.) รุ่นที่ 5
้
การกระจายรายได้
ในระบบเศรษฐกิจไทย
(Income Distribution
in the Thai Economy)
ดร. ศุพฤฒิ ถาวรยุตการต์
ิ
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

2. เค้าโครงการบรรยาย
ความหมายและความสาคัญการกระจายรายได้
 การกระจายรายได้
 โครงสร้างเชิงสถาบันของการจัดสรรทรัพยากรในระบบเศรษฐกิจและการกระจายรายได้
 Lorenz Curve, Gini Coefficient/Index และเส้นความยากจน (poverty line)
ลักษณะของการกระจายรายได้ของระบบเศรษฐกิจไทย
 หลักฐานจาก Lorenz Curve และ Gini Coefficient/Index
 สถานการณ์ความยากจน
 ความไม่สมพันธ์กนระหว่างความเจริญเติบโตของระบบเศรษฐกิจกับการกระจายรายได้
ั ั
แนวทางในการแก้ไขปั ญหาการกระจายรายได้ของไทย
 การปรับโครงสร้างเชิงสถาบัน: การบังคับใช้กฎหมาย และการเก็บภาษี
 การปรับเปลี่ยนแนวคิดในการพัฒนาเศรษฐกิจ

3. การกระจายรายได้ (income distribution)
 การกระจายของทรัพยากรที่มีอยูและที่ผลิตได้ไปสู่สมาชิกในสังคม
่
 ระบบเศรษฐกิจทั้งหมดที่มอยูกระจายไปยังประชากรอย่างไร
ี ่
 ทรัพยากรที่มอยูท้งหมด โดยปกติวดด้วย ผลผลิตมวลรวม
ี ่ ั ั
ภายในประเทศ หรือ GDP (Gross Domestic Product)
 ในขณะที่ประชากร คือจานวนคนในประเทศ
 การวัด “สัดส่วน” หรือ Share ของทรัพยากรต่อคนที่มีอยู่ มักจะใช้ GDP
per capita หรือผลผลิตมวลรวมภายในประเทศต่อหัว
 ปั ญหาสาคัญที่ เกิ ดขึ้น คือ เราเอาใจใส่กบตัวเลขสองตัวนี้ มากเกิ นไป
ั
 ยิ่ งเยอะยิ่ งดี เพราะแสดงว่าเรามีทรัพยากรมากขึ้น
 มันเป็ นการหารต่อหัวแบบนี้ จริงหรือไม่ ทุกๆ คนได้เท่ากันจริงหรือไม่

4. ผลผลิตมวลรวมภายในประเทศของไทย ค.ศ. 1960-2008
ที่มา: World Bank 2008

5. ผลผลิตมวลรวมภายในประเทศต่อหัวประชากรของไทย ค.ศ. 1960-2008
ที่มา: World Bank 2008

6. โครงสร้างเชิงสถาบันในการจัดสรรทรัพยากร
ที่มา: เกริกเกียรติ พิพฒนเสรีธรรม (2553)
ั

7. การวัดการกระจายรายได้
(measurement of income distribution)
 การใช้ GDP per capita หรือผลผลิตมวลรวมภายในประเทศต่อหัว ไม่
แสดงให้เห็นถึงว่า ใครในระบบเศรษฐกิจมีสิทธิเหนื อทรัพยากรจริงๆ
 Lorenz Curve เป็ นการแสดงถึงการกระจายรายได้ โดยนาเอาสัดส่วนของ
ประชากรที่ยากจนที่สุดว่ามีสดส่วน GDP เท่าใด และวาดกราฟแบบ
ั
สะสมไปเรื่อยๆ จนถึงสัดส่วนของประชากรที่รวยที่สุดว่ามีสดส่วน GDP
ั
ที่เขาเป็ นเจ้าของเท่าใด
 Gini Coefficient/Index เป็ นการวัดการกระจายรายได้อีกแบบหนึ่ ง อาศัย
Lorenz Curve ในการคานวณ
 เส้นความยากจน (poverty line) คือรายได้ข้นตาที่เพียงพอต่อการ
ั ่
ดารงชีวิตให้ได้มาตรฐานระดับหนึ่ งในประเทศหนึ่ ง

8. Lorenz Curve

9. การคานวณ Gini Coefficient
Gini Coefficient G = A/(A+B)

10. สถานการณ์ของการกระจายรายได้

11. รูปแบบของการกระจายรายได้ของประเทศต่างๆ วัดตาม Gini Index
ที่มา: CIA-World Factbook 2009

12. สัดส่วนของประชากรในประเทศต่างๆ ทีอยูใต้เส้นความยากจน
่ ่
ที่มา: CIA-World Factbook 2009

13. สัดส่วนของประชากรในประเทศต่างๆ ที่มีรายได้ต ่ากว่า $1.25/วัน
ที่มา: CIA-World Factbook 2009

15. Lorenz Curve ของไทย
ที่มา: Taizo Motonishi 2003

16. ลักษณะการกระจายรายได้ของไทย
 มีแนวโน้มจะ “แย่ลง”
 ปี ค.ศ. 2000 Gini Index 43.15
 ปี ค.ศ. 2002 Gini Index 41.98
 ปี ค.ศ. 2006 Gini Index 43
 อยูอนดับ “กลางๆ” ของโลก
่ ั
 ถ้าพิจารณาจากเส้นความยากจน
 สัดส่วนประชากรที่อยูตากว่าเส้นความยากจน
่ ่ มีแนวโน้มลดลง
 ประมาณร้อยละ 15 ในปี ค.ศ. 2002 (ปี ค.ศ. 2000 ร้อยละ 21.9; ปี ค.ศ. 1986 ร้อยละ
45.5)
 ปั จจุบนอยูในช่วงประมาณ ร้อยละ 10
ั ่
 อยูอนดับ
่ ั “ท้ายๆ”

17. Lorenz Curve ของไทย
ที่มา: Taizo Motonishi 2003

18. ประเด็นที่น่าพิจารณาเรืองการกระจายรายได้ของไทย
่
 ทาไมจึงแย่ลง
 สัดส่วนของรายได้น้อย แต่ไม่ยากจน ทาให้แรงกดดันมีตา ยิ่งเหลื่อมล้ามากขึ้ น + ใช้
่
ทรัพยากรธรรมชาติสิ้นเปลือง
 ภาคเกษตร มีสดส่วนประชากรเท่าเดิม ในขณะที่ GDP ภาคเกษตรลดลง
ั
 ราคาพืชผลเกษตร อันเป็ นผลจากนโยบายของรัฐบาล
 นายทุนไทย มีสดส่วนประชากรที่น้อย แต่มสดส่วน GDP ที่สงมาก
ั ี ั ู
 กระจุกตัวในกลุ่มที่จากัด (คนทัวไปจานามสกุลได้)
่
 ผลจากนโยบายของรัฐบาล
 นโยบายของรัฐบาล มีความขัดแย้งในตัว พยายามบรรลุเปาหมายสองอย่างที่ไปด้วยกันไม่ได้
้
 ราคาพืชผล: ช่วยเหลือเกษตรกร vs ช่วยเหลือผูบริโภค
้
 การพัฒนาเศรษฐกิจ: เลือกคนที่พร้อม แล้วทรัพยากรจะกระจายตัวเอง
 ขาดกลไกในการกระจายรายได้ ทั้งที่เป็ นหน้าที่ของรัฐ

19. Lorenz Curve ของไทย
ที่มา: ปราณี ทินกร (2547) อ้างใน เกริกเกียรติ พิพฒนเสรีธรรม (2553)
ั

20. Lorenz Curve ของไทย
ที่มา: เกริกเกียรติ พิพฒนเสรีธรรม (2553)
ั

21. แนวทางในการแก้ไขปั ญหาการกระจายรายได้ของไทย
 การปรับโครงสร้างเชิงสถาบัน
 การบังคับใช้กฎหมาย
 การเป็ นเจ้าของทรัพยากร (เช่น ปฏิรปที่ดิน) และอัตราผลตอบแทน (นโยบายรัฐ+การถูกเอาเปรียบทางอ้อม)
ู
 การเก็บภาษี
 อัตราก้าวหน้า
 ประเภทภาษี: หน้าที่จาเพาะของภาษี ไม่ใช่ “เปา” รายได้
้
 ภาษีสงคม: เก็บให้ถูกที่
ั
 การอนุ รกษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ั
 การปรับเปลี่ยนแนวคิดในการพัฒนาเศรษฐกิจ
 เลิกใช้แนวทางเดิม ทฤษฎีที่ญี่ปุ่นและเกาหลีเคยใช้สาเร็จ
 สนับสนุ นคนที่พร้อม (เงินทุน และความรูความสามารถ) 
้
 พัฒนาคน (จัดสรรทรัพยากรเพื่อการพัฒนาคน)
 กระจายรายได้

22. โครงสร้างเชิงสถาบันในการจัดสรรทรัพยากร
ที่มา: เกริกเกียรติ พิพฒนเสรีธรรม (2553)
ั

23. ที่มา: เกริกเกียรติ พิพฒนเสรีธรรม (2553)
ั

24. Q&A