2. •
*Zogu Ahmet *(1895-1961), mbret i Shqiperise. Rridhte nga nje familje e
njohur e Matit dhe hyri ne moshe te re ne jeten politike te vendit. Pati
funksione te ndryshme ne qeverine qe nxori Kongresi i Lushnjes, ne fillim si
minister i Brendshem, pastaj si minister i Luftes e, me 1922, u emerua
kryeminister i vendit. Me 1924 qeveria tij u permbys nga opozita e mbledhur
rrotull priftit e shkrimtarit F. Noli. Do te rikthehet ne fuqi rreth gjashte
muaj me vone, gje qe do te cilesohet si triumf i legalitetit. Atentatet,
pabesite reciproke, merite e familjeve te medha, mungesa e stabilitetit dhe
rivalitetet e ashpra e shtyne te mendonte, sikunder kishte ndodhur me
Bonapartin ne kohen e tij, se sakralizimi i pushtetit do rriste autoritetin
e do ta bente me te larget per lakmite e te tjereve. Drejt ketij vendimi do
ta kete shtyre edhe nje realitet tjeter i natyres gjeopolitike: Ne perendim
ai kishte nje nga mbreterite me te shkelqyera te kohes, ate te Savojes, ne
juge vendi tij kufizohej nga nje monarki tjeter, Greqia, ne veri po ashtu
gjendej Jugosllavia, por edhe ne lindje kurorat bullgare e rumune
mbreteronin prej qindra vjetesh. Ne keto kushte, me krijimin e monarkise se
fundit ballkanike, monarkise shqiptare, dukej se i jepej fund nje
gjendjeje "anormale".
3. • Ne vitin 1928 AZ do te shpallet mbret dhe do te
qendroje ne fronin e Shqiperise me emrin Zogu i I-re deri ne prill te vitit
1939, kur vendi do te pushtohet nga trupat e Italise fashiste. Zogu ne
politike do te bente ate qe ben cdo kryetar shtetit qe njeh mire dobesine,
prapambetjen, e mbi te gjitha nevojat e medha te nje populli qe nuk kishte
nxjerre ende nje klase politike qe te dinte te formulonte nevojat e tij. Si
nje monark i ri e dinamik, ai se pari pajisi vendin me nje Ligj Kushtetues,
me Kod Civil, Penal e Tregtar, qe edhe sot cilesohen nga me interesantet e
kohes. Por vendi nuk kishte nje borgjezi te vertete qe te financonte nje
industri per te qene. E duke mos patur ate industri e as nje bujqesi qe te
meritonte te quhej e tille, atij, mbretit, detyrimisht qe do ti mungonin
parate per te vene ne jete projektet e tij. Dhe sic behej shume kohe para
tij e sic behet edhe sot, shume kohe pas tij, ai kerkoi borxhe e per kete
trokiti te fqinja me e pasur, te mbreteria italiane. Eshte nje kohe kur vete
italianet nuk e dinin se cfare u kishte rezervuar e nesermja, por heperhe
kane mendimin se ajo de te jete e shkelqyer.
4. • Largimi nga vendi
• Më 7 prill 1939 duke mos pranuar kushtet e
pushtimit fashist, largohet nga Shqipëria. Më 8
Prill 1939 vendoset në Greqi dhe fillon jetën në
mërgim. Duke iu trembur një reagimi negativ nga
ana e qeverisë italiane autoritetet greke
informuan menjëherë Romën se mbreti dhe suita
e tij prej 113 vetësh nuk do të lejoheshin që të
organizonin kurrfarë veprimtarie politike në Greqi.
Hapi tjetër ishte ushtrimi i një presioni të
vazhdueshëm ndaj mbretit që ky i fundit të
largohej nga Greqia. Gjithashtu fillon organizimin
e rezistencës së armatosur. Më 3
Maj 1939 mbërrin në Turqi, ku pritet nga autoritet
më të larta të vendit dhe nga shqiptarët. Më 30
Qershor 1939 niset për në Evropë. Më 2
Maj 1939 familja mbretërore e shoqëruar nga tetë
vetë mbërriti në Turqi, ku qëndrimi i saj ishte më i
këndshëm. Në Stamboll mbreti gjeti shumë
përkrahës të tij me të cilet pati mundësi të takohej
pasi turqit u ruheshin më pak italianëve sesa
grekët.
5. • Për shkak të fjalëve që u përhapen në lidhje me ngjitjen sërish në fron, e kjo
mund të bëhej e mundur vetëm me ndihmën e një Fuqie të Madhe, shumë
shpejt ai u largua dhe nga Turqia dhe i hodhi sytë drejt Britanisë. Ai e
informoi ambasadorin n'Ankara për dëshirën e tij m'u vendos në Londër.
Pergjigja i erdhi në mes të qershorit pasi mbreti u zotua se nuk do të
perfshihej n'asnjë aktivitet politik. Me qëllim që të shmangte një udhëtim
pranë kufinjve t'Italisë ose përmes Gjermanisë, Zogu dhe suita e tij u
detyruan të ndermarrin një udhëtim të gjatë përmes Europës Lindore e
Qendrore, i cili perfshiu etapa ndalesash në Rumani, Poloni, Lituani,
Finlandë e Suedi. Më 2 Korrik 1939, mbërrin në Rumani ku pritet nga Mbreti
Karol i Rumanisë. Më 15 Gusht 1939, mbërrin në Paris, ku vendoset dhe
merr me qera një shtëpi. Këtu vihet në kontakt me autoritet më të larta të
Francës duke u kërkuar atyre leje për t'ushtruar njëfarë aktiviteti politik. Kjo
kërkesë iu refuzua megjithatë ai qëndroi në Francë deri në prag të pushtimit
të saj nga gjermanët. Më 22 Qershor 1941, mbërrin në Mbretërinë e
Bashkuar. Vendoset dhe fillon aktivitetin e tij në Londër. Fillimisht qëndron
në Hotelin Ritz dhe më vonë merr me qira një shtëpi në Parmoor. Qëndron
në Mbretërinë e Bashkuar deri në përfundim të luftës. Më 18 Mars 1946,
vendoset në Egjipt mbasi merr një ftesë nga Mbreti Faruk i Egjiptit.
• Në pasluftë, më 29 Gusht 1955, mbërrin në Francë dhe vendoset në fillim
në Paris. Më vonë në Kanë ku dhe ndërron jetë, në spitalin “Foch”, më 8
Prill 1961.