This is a simple presentation about the kapampangan and bicolano dialect. Enjoy learning!
you can use this presentation if you want or you can message me on my facebook accoun: Arjane Noche De Lunas
5. PANIMULA
Ang Wikang Kapampangan ay isa sa mga walong pangunahing wika
ng Pilipinas. Ito ang pangunahing wika ginagamit sa buong lalawigan
ng Pampanga at Timugang Tarlac, sa timugang bahagi ng
kalagitnaang kapatagan ng Luzon, karamihan nito ay sumasailalim sa
pangkat-etnikong Kapampangan.
Sinasalita rin ang Kapampangan sa hilagang-silangang Bataan, pati
na rin sa mga munisipalidad ng Bulacan, Nueva Ecija, at Zambales na
pumapaligid sa Pampanga. Nakakapag-intindi at nakakapagsalita rin
ng Kapampangan ang mga iilang Aeta sa timugang bahagi ng
Gitnang Luzon.
Ang naturang wika ay tinatawag ding Pampango, Capampan͠gan/
Capampañgan, Pampangueño, at bilang panggalang, Amanung
Sisuan (wikang pinasuso).
6.
7. PAGBILANG
Isa - isa (ginagamit kapag binibigkas ang mga bilang;
ginagamit ang metung para sa pagbilang)
Dalawa - addua
Tatlo - atlu
Apat - apat
Lima - lima
Anim - anam
Pito - pitu
Walo - walu
Siyam - s'yam
Sampu - apulu
8. KULTURA
Kaugalian
Pagmamano – Ito ay madalas ginagawa ng mga nakababata sa kanilang mga
magulang o sa mga nakatatanda sa kanila.
Paggamit ng “po at opo” sa nakatatanda – Ito ay simbolo ng pagrespeto sa mga
nakatatanda.
Sining
Ang mga Kapampangan doon ay kilala sa galing nila sa pagukit ng mga furniture
na gawa sa mga kahoy tulad ng lamesa, pinto, at upuan. Ang mga nagbibidahang
parol naman ay matatagpuan dito sa lungsod ng San Fernando sa lalawigan ng
Pampanga.
Ang mga Kapampangan doon ay kilala sa pagiging malikhain. Gumagawa sila ng
iba’t-ibang hugis, disenyo, at kulay ng mga parol sa mga okasyon tulad ng Pasko.
9. PANINIWALA
Sa Kusina:
Bawal kumanta sa harap ng kalan – May masamang mangyayari sa’yo o
sa iyong pamilya.
Bawal kumanta sa hapag-kainan – Simbolo ng hindi pagrespeto.
Pamahiin
Bawal maggupit ng kuko sa gabi – Upang hindi malasin .
“Friday the 13th” – Mag-ingat sa araw na iyon sapagkat may maaaring
mangyari sa iyong masama.
10. AWITING BAYAN
1.
2.
3.
ATIN KU PUNG SINGSING
ARO, KATIMYAS NA NITANG DALAGA
ATSING ROSING
TRADISYON
Sinasabing ang lutuing Kapampangan ang nangunguna at pinakadalisay sa mga
lutuing Pilipino; ang Pampanga ang tinataguriang sentrong kulinari ng Pilipinas.
Ang ilan sa mga pagkaing nagmula sa Pampanga ay ang kare-kare, sisig, at
kilawin.
Dinarayo din ng iba’t ibang tao, pati na sa ibang bansa ang mga pagdiriwang dito
katulad ng mga piyesta at masasayang selebrasyon tulad ng Sisig Festival, Tigtigan
Terakan Queng Dalan, Ligligang Parul, Philippine International Hot Air Balloon
Festival at ang pinakaenggrandeng piyesta rito na Nuestra Señora del Santisimo
Rosario de La Naval de Angeles.
11. Sisig Festival:
Isang pagdiriwang
na nangyayari taon- taon
tuwing buwan ng
Disyembre sa Lungsod ng
Angeles sa lalawigan ng
Pampanga, kung saan
kanilang ipinagdiriwang
ang pagiging kilala ng
mga Kapampangan sa
larangan ng pagluluto.
12. Mga salitang Kapampangan
1-2. English: Good morning
Tagalog: Magandang Umaga
Kapampangan: Mayap a abak
Halimbawa: Mayap a abak, koyang. (Magandang umaga,
kuya.)
3-4. English: Good afternoon
Tagalog: Magandang Hapon
Kapampangan: Mayap a ugtu/gatpanapun
Halimbawa:Mayap a ugtu, kaluguran. (Magandang Hapon,
kaibigan.)
5-6. English: Thank you
Tagalog: Salamat
Kapampangan: Maraming salamat/salamat
Halimbawa: Dakal a salamat, Ibpa. (Maraming salamat,
Ama)
English: Older Brother
Tagalog: Kuya
Kapampangan: Koya/ Koyang
English: Friend
Tagalog: Kaibigan
Kapampangan: Kaluguran.
English: Father
Tagalog: Ama
Kapampangan: Tatang/ Ibpa
13. Mga salitang Kapampangan
7. English: Where?
Tagalog Saan?:
Kapampangan: Nukarin?
Halimbawa: Nukarin ya ing Fields Avenue?
8. English:What would you like?
Tagalog: Ano ang gusto mo?
Kapampangan: Nanu ing buri mu?
Halimbawa: Nanu ing buri mu, Rowell? (Ano ang gusto mo , Rowell?)
9-10. English: How much is this?
Tagalog: Magkano ito?
Kapampangan: Magkanu ya ini?
Halimbawa: Magkanu ya ini malan? (Magkano itong damit?)
English: Clothes
Tagalog: Damit
Kapampangan :Malan
14. Mga salitang Kapampangan
11-12. English: How did you get here?
Tagalog: Paano ka nakarating dito?
Kapampangan: Katnamu ka miparas keni?
Halimbawa: Pisan, Katnamu ka miparas keni? (Pinsan, paano ka nakarating
dito?)
13-14. English: How
Tagalog: Paano
Kapampangan: Makananu
Halimbawa: Makananu naging itamung adwa? (Paano naging tayong dalawa?
)
15-16. English: Handsome
Tagalog: Gwapo
Kapampangan: Masanting
Halimbawa: Daniel Padilla, Masanting ka. ( Ang gwapo mo Daniel Padilla.)
English: Cousin
Tagalog: Pinsan
Kapampangan: Pisan
English: You and I
Tagalog: Tayong dalawa
Kapampangan: Itamung adwa
English: You
Tagalog: Ikaw
Kapampangan: Ika
15. Mga salitang Kapampangan
17-18. English:Beautiful
Tagalog: Maganda
Kapampangan: Malagu
Halimbawa: Bb. Escalante, Malagu ka. (Ang
Ganda mo Bb. Escalante.)
19-20. English: Sweet
Tagalog: Matamis
Kapampangan: Mayumu
Halimbawa: Ang paro ay mayumu.
English: You
Tagalog: Ikaw
Kapampangan: Ika
English: Shrimp
Tagalog: Hipon
Kapampangan: Paro
17. PANIMULA
Ang wikang Bikolano ang ginagamit ng mga taong naninirahan sa
mga probinsya na matatagpuan sa tangway ng Bikol at nagsisilbi
bilang Lingua Franca o pangunahing wika ng rehiyon.
Ang Bikol ay binubuo ng mga lalawigan ng Camarines Norte,
Camarines Sur, Albay, Sorsogon, Catanduanes at Masbate.
Ginagamit din nila ang Wikang Bicolano bilang midyum sa
pagtuturo sa paaralan, sa pagpapahayag ng salita ng Diyos sa
simbahan, at sa iba’t iba pang okasyon.
Saang lugar ka man magpunta sa probinsya ng Bikol, mapasyudad,
baryo, bundok o isla man ay wikang Bicolano ang kanilang
ginagamit sa pakikipagkomunikasyon.
18.
19. ORTHOGRAPHIC REPRESENTATION
THE POLICY ADOPTED IN WRITING SPANISH
LOAN WORDS
The c when written in Spanish to convey the sound of [k] as
in ‘kite’ is written /k/ in Bikol.
cuarto KUÁRTO
comedor KOMEDÓR
secreto SEKRÉTO
The c when written in Spanish to convey the sound of [s] as
in ‘self’ is written /s/ in Bikol.
cine SÍNE
bendicion BENDISIÓN
The qu when written in Spanish to convey the sound of [k]
as in ‘kite’ is written /k/ in Bikol.
queso KÉSO
ataque ATÁKE
20. PAGBILANG
Ang paraan ng pagbibilang ng mga Bicolano ay mula sa mga Espanyol na
sumakop sa ating bansa noon.
1-Saro
2-Duwa
3-tulo
4-Upat
5-Lima
6-Anom
7-Pito
8-Walo
9-Siyam
10-Sampulo
11- Once
12- Dose
13- trece
14-Katorse
15- Quince
16- Dies y seis
17- Dies y siete
18- dies y otso
19- dies y nueve
20- Veinte
21. KULTURA
Kilala ang mga ito sa kanilang mga produkto tulad ng pili na
ginagawang suspiros, masapan, pastilyas at peanut brittle.
Ang mga Bikolano ay nakilala sa buong Pilipinas dahil sa
kanilang mga putahe na ginamitan ng gata at pinaanghang
ng maliliit na siling labuyo tulad ng Laing at Bikol Express
kaya naman sila ay nabansagang mga matatapang.
Ang mga Bikolano ay konserbatibo dahil narin sa kanilang
pagiging relihiyoso. Mahilig din sila magdiwang ng mga
piyesta at doon ay sumasayaw at nasisi-kantahan sila.
22. PANINIWALA
1.
2.
3.
Paru-parung lumilipad da loob ng bahay - Pagbisita ng mga kaluluwa ng
pumanaw na kamag anak
Bawal dumiretso sa bahay kapag galing sa patay
AWITING BAYAN
SARUNG BANGGI (Isang Gabi) -Potenciano V. Gregorio Sr.
ISIPON MO SANA - Juan Deloro
BABAENG TAGA-BICOL -This song was collected from Catanduanes
by Lilia Realubit.
23. TRADISYON
Peñafrancia Festival
Pinagdiriwang tuwing ikatlong
sabado ng Setyembre taon-
taon sa lalawigan ng NAGA
Bikol.
Ito ay pinakamalaking pyesta ng
Marian sa buong bansa.
Tinagurian din itong isa sa mga
nangungunang festival ng
pinagsamang relihiyon, kultura
at tradisyon sa siyam na araw
ng pagdiriwang.
24. Mga salitang Bikolano
1-2. English: Good morning
Tagalog: Magandang umaga
Bikolano: Marhay na aga
Halimbawa: Marhay na aga, tugang na lalaki.( Magandang umaga,kuya).
3. English: My name is
Tagalog: Ang pangalan ko ay
Bikolano: An ngaran ko
Halimbawa: Arjane an ngaran ko.( Arjane ang pangalan ko).
4. English: Please speak slowly
Tagalog: Pakiusap bagalan mo ang pagsasalita
Bikolano: Pakiluway-luwayan man tabi an pagtaram mo
Halimbawa: Allen,Pakiluway-luwayan man tabi an pagtaram mo.
English: Brother
Tagalog: Kuya
Bikolano: Tugang na lalaki.
25. Mga salitang Bikolano
5. English: I’m glad to meet you
Tagalog: Masaya akong makita ka
Bikolano: Kaogmahan kong makabisto ka
Halimbawa: Kaogmahan kong makabisto ka, Kaibigan.
6. English: Get out of here
Tagalog: Umalis ka dito
Bikolano: Humali ka didi
Halimbawa: Karina, Humali ka didi! (Karina,Umalis ka dito!)
7. English: I’m sorry
Tagalog: Patawadin mo ako
Bikolano: Patawarun mo ako
Halimbawa: Patawarun mo ako, Ina.( Patawadin mo ako, Ina)
26. Mga salitang Bikolano
8. English: What is this?
Tagalog: Ano ito?
Bikolano: Ano ini?
Halimbawa: Ama, Ano ini?( Ama, ano ito?l
9. English: Where are you?
Tagalog: Asan ka?
Bikolano: Hain ka?
Halimbawa: Hain ka Beberly?( Asan ka Beberly?)
10. English: When will you leave?
Tagalog: Kailan ka aalis?
Bikolano: Sano ka mahali?
Halimbawa: Sano ka mahali Lola?( Kelan ka aalis Lola)
27. Mga salitang Bikolano
11. English: You're Beautiful
Tagalog: Ang Ganda Mo
Bikolano: Kagayon Mo
Halimbawa: Kagayon Mo Binibining Escalante.
12. English: Where do you study?
Tagalog: Saan ka nagaaral?
Bikolano: Diin ka nagiiskwela?
Halimbawa: Bea, Diin ka nagiiskwela?( Bea, saan ka nag-aaral?)
13. English: I love you
Tagalog: Mahal Kita
Bikolano: Inmomootan ta ka
Halimbawa: Panginoon Inmomootan ta ka. (Panginoon mahal kita.)
28. Mga salitang Bikolano
14. English: How much is this?
Tagalog: Magkano ito
Bikolano: Gurano ini?
Halimbawa: Ale, Gurano ini? (Magkano ito, Ale?)
15. English: I’m tired
Tagalog: Pagod na ako
Bikolano: Pagal na ako
Halimbawa: Ayoko na, Pagal na ako. ( Ayoko na pagod na ako.)
16. English: What is your name?
Tagalog: Anong pangalan mo?
Bikolano: Anong pangaran mo?
Halimbawa: Bata, anong pangaran mo?( Bata, anong pangalan mo?)
29. Mga salitang Bikolano
17-18. English: Where are you going?
Tagalog: Saan ka pupunta?
Bikolano: Masain ka?
Halimbawa: Masain ka tugang na babayi? (Saan ka pupunta Ate?)
19. English: Where is the nearest restroom?
Tagalog: Saan ang pinakamalapit na banyo?
Bikolano: Hain ang pinakaharaning banyo?
Halimbawa: Mister, Hain ang pinakaharaning banyo?( Mister, saan ang pinakamalapit na
banyo?)
20. English: Thank you
Tagalog: Salamat
Bikolano: Dios mabalos
Halimbawa: Dios mabalos at ligtas kami.(Salamat at ligtas kami.)
English: Sister
Tagalog: Ate
Bikolano: Tugang na babayi
