Update Vlaamse bodemwetgeving

1. Understanding Today
Improving Tomorrow
Het nieuwe bodemdecreet,
bodem in beweging
30 november 2015

2. Programma
- Wijziging bodemdecreet
- Impact Vlarem trein 2013
- Webtools ‘Hulp bij overdracht’ – ‘Risico-inrichtingen
tool’
- Wijziging Vlarebo
- Voorontwerp van decreet

3. Wijziging bodemdecreet
- Publicatie B.S. 04/09/2014
- Van kracht 01/01/2015
(excl. delen van project-MER integratie)

4. Onteigening van gronden
- Bodemdecreet van 27 oktober 2006: overeenkomstig art. 120 en 121 moet de
onteigenende overheid voorafgaand aan de onteigening van een risicogrond op
eigen kosten een OBO en desgevallend een BBO uitvoeren.
- De regeling is dermate ingeburgerd bij de onteigenende overheden dat het niet
langer noodzakelijk is om de voorafgaandelijke uitvoering van bodemonderzoeken
bij onteigening van risicogronden verder uitdrukkelijk als decretale verplichting op
te leggen  de onteigening van gronden wordt niet langer als een overdracht van
grond beschouwd, responsabilisering van de onteigenende overheid
- MAAR: onteigening brengt een (weliswaar gedwongen) eigendomsoverdracht
onder levenden met zich  dit zou betekenen dat de onteigende persoon de
bodemonderzoeken op eigen kosten zou moeten uitvoeren  de onteigening van
grond wordt ook uitgesloten van het toepassingsgebied van het begrip
‘overdracht van gronden’
- zelfstandige saneringsplicht voor onteigenende overheid – impact op
onteigeningsvergoeding (niet indien saneringsplichtige exploitant <> eigenaar)

5. Overdracht van gronden
- melding van overdracht wordt opgeheven
- zelfstandige saneringsplicht (uitvoering BBO) – specifieke aanmaning verdwijnt
- versnelde overdrachtsprocedure: melding aan OVAM hoeft niet meer gezamenlijk
en second opinion door tweede eBSD in opdracht van verwerver niet langer
noodzakelijk
- mogelijkheid tot verplichting van vroegere eigenaar tot uitvoering van OBO,… bij
miskenning van de bijzondere overdrachtsverplichtingen voor de overdracht van
risico-gronden

6. Bodemattesten
- Bodemdecreet van 27 oktober 2006:
- Geen uitdrukkelijk decretale afleveringstermijn voor vrijwillige aanvragen van een bodemattest
- In art. 101 (overdracht) en art. 199 (onteigening) is de termijn voor het afleveren van een
bodemattest verschillend naargelang de aanvraag betrekking heeft op een risico-grond (zestig
dagen) of een niet-risicogrond (30 dagen)
- Wijzigingen
- Veralgemeende termijnregeling (vrijwillig en verplicht)
- Behandelingstermijn afhankelijk gemaakt van het feit of de grond al dan niet opgenomen is in het
Grondeninformatieregister (14 of 60 dagen)  in zekere mate een inkorting van de
maximumtermijn

7. Opdeling /vrijstelling saneringsplicht
- voorwaarde m.b.t. risico-inrichting op terrein sinds 1 januari 1993 vervalt voor vrijstelling van
eigenaar voor nieuwe bodemverontreiniging  mogelijkheid tot vrijstelling van de
saneringsplichtige eigenaars is verruimd
- mogelijkheid tot vrijstelling van saneringsplicht voor deel van verontreiniging
(zowel in ruimte als in tijd)
- voorbeeld
- periode 1960-1985: exploitant 1 = eigenaar 1
- periode 1985-2009: exploitant 2 = eigenaar 2
- periode 2009-heden: exploitant 3 / eigenaar 2
- elke exploitant veroorzaakt verontreiniging
- huidige regelgeving: exploitant 3 kan geen vrijstelling saneringsplicht bekomen
- zowel voor nieuwe, historische en gemengde bodemverontreiniging – alle aanleidinggevende feiten
(éénmalig, periodiek, overdracht, sluiting,...) - onteigening
- complexiteit stijgt, onbillijkheid daalt
- samenwerking saneringsplichtigen  vermengde bodemverontreiniging

8. Zijsprong: cofinanciering
- sinds 01/09/2013: mogelijkheid tot aanvraag van subsidie voor de sanering van
historische bodemverontreiniging, zowel voor particulieren, ondernemingen als
openbare besturen
- subsidiepercentage: 35 of 50% , naargelang de aanvrager al dan niet een
onderneming is
- max. 200.000 € over een periode van 3 jaar
- principe ‘vervuiler betaalt’: eigenaars die de historische verontreiniging minder
dan 30 jaar geleden hebben veroorzaakt komen niet in aanmerking, wegens
potentieel saneringsaansprakelijk
MAAR OOK HIER OPDELING VAN VERONTREINIGING MOGELIJK (< of > 30 jaar)
- overige voorwaarden blijven onverminderd van toepassing
http://www.ovam.be/cofinanciering

9. Vermengde bodemverontreiniging
- definitie
- bodemverontreiniging waarvoor verschillende personen als saneringsplichtige
werden aangewezen en waarbij niet exact kan worden bepaald voor welk deel
van de bodemverontreiniging elke plichtige saneringsplichtig is
- Vermenging van bodemverontreiniging afkomstig van verschillende verontreinigingskernen
- Eén verontreinigingskern waarvoor verschillende saneringsplichtigen bestaan (bv. exploitant is
saneringsplichtig voor het deel van de bodemverontreiniging die tot stand gekomen is sinds hij
exploitant is op het terrein, de eigenaar is saneringsplichtig voor het deel van de
bodemverontreiniging die tot stand gekomen is voor de huidige exploitant op het terrein
aanwezig was)
- of waarbij dat wel kan worden bepaald, maar het niet mogelijk is om door het
gebruik van het BATNEEC-principe, voor elk deel van de bodemverontreiniging
een afzonderlijk beschrijvend bodemonderzoek of een afzonderlijke
bodemsanering uit te voeren
- Bv. op een voormalige stortplaats die is verkaveld en intussen meerdere eigenaars heeft, is elke
eigenaar saneringsplichtig voor de verontreiniging die voorkomt op zijn perceel. Het zou niet
efficiënt zijn dat elke eigenaar zijn perceel onafhankelijk van de andere percelen zou saneren.
Een gezamenlijke aanpak van de bodemverontreiniging is hier meer aangewezen.

10. Vermengde bodemverontreiniging
- zowel voor nieuwe, historische als gemengde
(water)bodemverontreiniging
- vaststelling van verdeelsleutel voor (pre)financiering – evaluatie per fase -
criteria
- de historiek en de aard van de veroorzakendeactiviteiten
- de bodemgesteldheid
- de fysische en chemische eigenschappen van de verontreinigende stoffen
- huidig verspreidingspatroon van de verontreiniging
- gezamenlijk / voortouw door één der saneringsplichtigen / voortouw door
OVAM
- beroepsmogelijkheid tegen vaststelling door OVAM
- vermengde bodemverontreiniging
- verdeelsleutel

11. Site-onderzoek
- definitie
- bodemonderzoek dat uitgevoerd wordt op een site om de
bodemverontreiniging of potentiële bodemverontreiniging afkomstig van de
bodemverontreinigende activiteit waarvoor de site is vastgesteld in kaart te
brengen en om de ernst ervan vast te stellen
- het site-onderzoek voldoet aan de doelstellingen van een oriënterend en
beschrijvend bodemonderzoek voor de bodemverontreinigende activiteit
waarvoor de site is vastgesteld

12. Site-onderzoeken
- de bevoegdheid van de OVAM en de Vl. Reg. om een verzameling van
(potentieel) verontreinigde gronden als site te kwalificeren, blijft
behouden – vooral ingezet voor verontreinigde woonzones
- vrijwel alle ambtshalve uitgevoerd  vaststelling van site van rechtswege
tot gevolg dat OVAM site-onderzoek uitvoert, maar ook mogelijkheid voor
andere partijen, bv. potentieel aansprakelijke
- ‘OBBO’ beperkt tot de verontreinigende activiteit waarvoor de site is
vastgesteld, bv. verkaveling op stortplaats  niet iedere mazouttank
dient te worden onderzocht
- vrijstelling van onderzoeks- en saneringsplicht mogelijk voor grond die
deel uitmaakt van site, tenzij andere bodembedreigende activiteiten dan
diegene waarvoor site is vastgesteld

13. Varia
- bijkomende doelstelling bodemdecreet
- het duurzame gebruik van uitgegraven bodem wordt aangemoedigd zodat de uitgegraven bodem
maximaal wordt ingezet als alternatief voor primaire oppervlaktedelfstoffen
- mogelijkheid tot risicobeheer wordt opgeheven
- bestaande risicobeheerplannen worden als gefaseerd BSP beschouwd waardoor
- deze aanpak nu ook mogelijk is voor nieuwe verontreiniging
- Impact op FZ (nog enkel voor uitvoering gefaseerd BSP)
- evaluatie afzonderlijke behandelbaarheid van delen van gemengde
verontreiniging wordt opgeheven
- evaluatietermijn (periodiek) OBO: 60 dagen incl. vastlegging aard verontreiniging
en al dan niet overschrijding van het saneringscriterium
- bevoegdheid voor Vlaamse Regering om te bepalen welke niet-risicogronden in
gemeentelijke inventaris moeten worden opgenomen (bv. leerlooierijen,
gasfabrieken, loodwitfabrieken,… < ARAB (11 feb. 1946))  programmatorische
aanpak van OVAM

14. Varia
- Opheffing bodemonderzoeksplicht bij vereffening van een vennootschap met een
risicogrond  eigendomsoverdracht onder levenden
- OVAM kan aanmanen tot uitvoeren van OBO buiten kader van verplichte
onderzoeksmomenten
- bv. risico-inrichting zonder periodieke onderzoeksplicht en zonder intentie tot overdracht, maar
gelegen nabij drinkwatergebied
- Nieuwe bodemverontreiniging = zelfstandige saneringsplicht. Als sanerings-
plichtige te lang in gebreke dan mogelijkheid voor OVAM tot aanmaning, tevens
beroepsmogelijkheid voor saneringsplichtige
- Historische bodemverontreiniging = op voorstel van OVAM aanwijzing door
Vlaamse Regering van prioritair te saneren gronden  betekening beslissing
Vlaamse Regering aan eigenaar en gebruiker door Vlaamse minister, bevoegd voor
Omgeving  aanmaning saneringsplichtige persoon door OVAM, incl. indienings-
termijnen BBO en BSP

15. Varia
- Eindverklaring bodemsanering  niet alleen meer aan opdrachtgever voor de
sanering en de saneringsplichtige persoon, maar ook aan eigenaars, gebruikers en
exploitanten voor zover bekend
- Toepassingsgebied schadegeval  uiterste termijn voor het behandelen van de
bodemverontreiniging is 180 dagen te rekenen vanaf de dag na ontvangst door de
plichtige van de beslissing van de bevoegde overheid over de vaststelling van het
schadegeval en de behandeling van de bodemverontreiniging (180 dagen
voorheen gekoppeld aan de melding van het schadegeval of de vaststelling van
het schadegeval door de overheid)

16. Programma
- Wijziging bodemdecreet
- Impact Vlarem trein 2013
- Webtools ‘Hulp bij overdracht’ – ‘Risico-inrichtingen
tool’
- Wijziging Vlarebo
- Voorontwerp van decreet

17. Impact met Vlarem trein 2013
- impact CLP verordening – wijziging indelingslijst
- nieuwe rubriek 17
- opslag (alle) gevaarlijke producten (vaste stoffen, vloeistoffen maar ook gassen en aërosolen)
- m.u.v. Seveso rubriek (omvat ook aanwezigheid in (proces)installaties)) – loopt parallel met
Seveso III bepalingen
- indeling op basis van minstens één gevarenpictogram

18. Vlarem trein 2013
- wijziging indelingslijst – kolom 8 “Vlarebo”
- vanaf 1 juni 2015: toevoeging van symbolen A* en B*
- A* is inrichting waarvoor
- bij uitsluitend bovengrondse opslag een OBO verplicht bij overdracht, onteigening, sluiting en
faillissement
- bij ondergrondse opslag of bij combinatie van ondergrondse of bovengrondse opslag een OBO
verplicht bij overdracht, sluiting en faillissement en om de twintig jaar
- B* is inrichting waarvoor
- bij uitsluitend bovengrondse opslag een OBO verplicht bij overdracht, sluiting en faillissement
en om de twintig jaar
- bij ondergrondse opslag of bij combinatie van ondergrondse of bovengrondse opslag een OBO
verplicht bij overdracht, sluiting en faillissement en om de tien jaar

19. Vlarem trein 2013
- wijziging indelingslijst – kolom 8 “Vlarebo”
- A* en B* vnl. in rubrieken 6 en 17
- voor > 50 rubrieken wordt de letter “O” opgeheven
- voor > 10 rubrieken wordt de letter “A” opgeheven
- voor enkele rubrieken wordt de letter “B” vervangen door de letter “A” of
wordt de letter “B” opgeheven
- voor enkele rubrieken wordt de letter “A” vervangen door de letter “B”
- Oeps! Wat met de gemeentelijke inventarissen?

20. Vlarem trein 2013
- betonnering indelingslijst – bijlage 1 Vlarebo
- voor inrichtingen waarvan de exploitatie is aangevat vóór 1 juni 2015 is de
lijst van risico-inrichtingen terug te vinden als bijlage 1 van het VLAREBO – niet
relevant voor GPBV-onderzoeksplicht
- voor inrichtingen waarvan de exploitatie is aangevat na 31 mei 2015 is de lijst
van risico-inrichtingen terug te vinden als bijlage 1 van VLAREM I (kolom 8)
Let op! Het is mogelijk dat door uitbreiding van de activiteiten risico-inrichtingen worden geëxploiteerd met
verschillende opstartdata voor en na 1 juni 2015. In dat geval bepaalt u eveneens de strengste categorie
die geldt voor de risico-inrichtingen voor de onderzoekslocatie. In de praktijk betekent dit dus dat moet
gecontroleerd worden of door nieuwe activiteiten of aanvullende vergunningen vanaf 1 juni 2015 een
strengere VLAREBO-categorie van toepassing is geworden volgens de recente VLAREM-indelingslijst.
Omgekeerd komen de onderzoeksverplichtingen van de bestaande vergunning vóór 1 juni 2015 niet zo
maar te vervallen als de vergunning volledig hernieuwd wordt.

21. Programma
- Wijziging bodemdecreet
- Impact Vlarem trein 2013
- Webtools ‘Hulp bij overdracht’ – ‘Risico-inrichtingen
tool’
- Wijziging Vlarebo
- Voorontwerp van decreet

22. Webtools ‘Hulp bij overdracht’ – ‘Risico-
inrichtingen tool’
- Hulp bij overdracht:
http://www.ovam.be/toepassing-hulp-bij-overdracht
Overdracht deel van een perceel: geen bodemattest voor “prekadastrale
percelen”, wel bodemattest voor deel van een perceel
- Risico-inrichtingen tool:
http://toep.ovam.be/jahia/Jahia/pid/2571

23. Programma
- Wijziging bodemdecreet
- Impact Vlarem trein 2013
- Webtools ‘Hulp bij overdracht’ – ‘Risico-inrichtingen
tool’
- Wijziging Vlarebo
- Voorontwerp van decreet

24. Wijziging Vlarebo
- stand van zaken:
- definitief goedgekeurd, wachten op publicatie B.S.
- voornaamste wijzigingen:
- opheffing uitvoeringsbepalingen risicobeheer
- opheffing meldingen overdracht en onteigening
- verfijning inhoud gemeentelijke inventaris van risicogronden
- vaststelling van de criteria en de procedure voor de verdeelsleutel bij
vermengde bodemverontreiniging (!)
- een aantal verbeteringen mbt regeling overdracht vrijstelling saneringsplicht
en regeling verplichting nieuw OBO

25. Programma
- Wijziging bodemdecreet
- Impact Vlarem trein 2013
- Webtools ‘Hulp bij overdracht’ – ‘Risico-inrichtingen
tool’
- Wijziging Vlarebo
- Voorontwerp van decreet

26. Voorontwerp van decreet
- voornaamste drijfveren:
- het halen van de beleidsdoelstelling om in 2036 de sanering van alle
historische bodemverontreiniging in Vlaanderen te hebben opgestart
- responsabilisering van de bodemsaneringsdeskundigen
- voornaamste wijzigingen:
- de opheffing van de conformverklaring van de bodemonderzoeken
- de verplichting tot opmaak van een oriënterend bodemonderzoek tegen 2025
voor gronden met een mogelijke historische bodemverontreiniging
- de bijstelling van de voorwaarden voor de bodemsaneringsorganisaties
- de bundeling van het beschrijvend bodemonderzoek en het (beperkt)
bodemsaneringsproject in een verslag van onderzoeks- en saneringsproject.

27. Oriënterend bodemonderzoek voor
31 december 2025
- welke gronden en op wiens initiatief/kosten?
- risicogronden waarop een risico-inrichting aangeduid met kenletter ‘O’ wordt
geëxploiteerd met aanvang van de exploitatie vóór 29 oktober 1995
 de exploitant van de risico-inrichting

28. Oriënterend bodemonderzoek voor
31 december 2025
- welke gronden en op wiens initiatief/kosten?
- risicogronden waarop een risico-inrichting werd geëxploiteerd met aanvang
van de exploitatie vóór 29 oktober 1995
 de eigenaar van de risicogrond, tenzij cumulatief voldaan aan de
volgende voorwaarden
• de eigenaar heeft de risico-inrichting niet zelf geëxploiteerd
• de risico-inrichting werd op de grond geëxploiteerd vooraleer hij eigenaar werd
van de grond
• sinds de verwerving heeft de eigenaar de grond enkel aangewend voor particulier
gebruik
• Als de eigenaar het eigendomsrecht op de risicogrond ingevolge vererving heeft
verworven: in hoofde van de erflater is voldaan aan de vrijstellingsvoorwaarden,
vermeld in voorgaande punten
 vrijstelling kan overgaan op verwerver
 tevens vrijstelling van onderzoeksplicht bij overdracht als
sedert vrijstelling geen risico-inrichting

29. Bundeling BBO en (b)BSP
- bevat een onderzoeksdeel (BBO) en een projectdeel ((b)BSP)
- uitspraak door OVAM m.b.t. conformiteit
- projectdeel = BSP
 uiterlijk 90 dagen na ontvangst
- projectdeel = bBSP
 uiterlijk 60 dagen na ontvangst

30. Varia
- Leesbaarheid bodemattest  enkel relevante informatie uit het Gronden-
informatieregister
- Bijkomende mogelijkheid tot aanmaning door OVAM tot uitvoering van
beschrijvend bodemonderzoek voor ernstige historische bodemverontreiniging
- andere persoon dan exploitant, gebruiker, eigenaar
- Termijn voor melding van schadegevallen: “veertien dagen” wordt vervangen door
“dertig dagen”

31. Understanding Today
Improving Tomorrow
We are looking forward …
Kurt Bouckenooghe
Tel +32 9 276 64 34
kurt.bouckenooghe@anteagroup.com
www.anteagroup.com