KPSS BENLİK GELİŞİMİ DERS SUNUMU

1. Benlik Gelişimi
1. İnsancıl – Hümanist Kurama Göre Benlik
2. Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi
3. Rogers ve Benlik Kuramı
4. Benlik Gelişimi

2. 1. İnsancıl – Hümanist Kurama Göre Benlik
• Birey doğuştan kendini gerçekleştirme potansiyeline sahiptir.
• Psikanalizin insanın doğasına bakışına karşı çıkılmaktadır.
• İnsan merkezdedir ve bilinçli seçimler yapar.
• İnsan davranışlarının temelinde gereksinimleri karşılamaya yönelik
güdüler yer alır.
• Birey özgürlüğüne önem verilir.
• Bireysel farklılıklar ve ihtiyaçlar önemlidir. Bu nedenle öğrenci
merkezli eğitim (Terapötik Öğrenme) gereklidir.

3. 2. Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi
• Maslow, insan güdüleri ile ilgilenmiştir.
• Güdülere belli bir sıra, dizi ve basamak halinde ele almıştır.
• Bu basamaklar hiyerarşik bir yapı halinde ilerler. Bir basamakta yer
alan ihtiyaç giderilmeden diğer basamağa geçilemez.
• İnsan davranışlarını güdüleyen, onun ihtiyaçlarıdır.

4. 2. Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi

5. 2. Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Kendini Gerçekleştiren İnsanın Özellikleri
• Kendilerini, başkalarını ve doğayı olduğu gibi kabul ederler.
• Kuvvetli ve zayıf yönleriyle kendilerini ve başka insanların farklı duygu ve
düşüncelerini hoşgörü ile karşılayıp oldukları gibi kabul ederler.
• Gerçeği olduğu gibi algılayıp, içinde bulundukları ortama kolay uyum
sağlarlar.
• Eksik ve hatalardan aşırı düzeyde rahatsız olmazlar.
• Daha derin ilişki kurabilirler. Kendilerine güveni tam olan bu insanlar
herkese karşı sevgi ve saygı duyarlar.
• Yaşamdan büyük zevk alırlar. Yapılacak işler onlar için birer “oyun” gibidir.
• Özerk bir yapıları vardır; çevrelerinden bağımsızdırlar. Düşünce ve
davranışlarında özgürdürler: neyin doğru neyin yanlış olduğuna kendi
özerk değerler sistemine uygun olarak karar verirler.
• Demokratik bir kişilik yapısına sahiptirler. Herkesten bir şeyler
öğrenebileceklerine inanırlar.

6. 2. Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Kendini Gerçekleştiren İnsanın Özellikleri
• Doğal, içlerinden geldiği gibi davranırlar; yapmacık davranma
gereği hissetmezler.
• Amaçlar ve araçlar arasında uygun ayırımı yapabilirler.
• Yalnız kalabilme gücüne sahiptirler.
• Güçlü bir mizah anlayışına sahiptirler. Ancak, yaptıkları espriler
başkalarını küçültücü değildir.

7. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
• Terapötik öğrenme kuramına göre bireylerin ilgi, yetenek ve
özelliklerine göre, özgür bir ortamda eğitilmesi gerekmektedir.
• Bireyi sadece dışarıdan değerlendirmek yeterli değildir. Bireyin iç
dünyasının çözümlenmesi ön planda tutulmaktadır.
• İnsan doğası iyidir. İnsan doğuştan kendi gerçekleştirme ve iyi
yönelme eğilimi taşır.
• İnsan gelişme ve kendini gerçekleştirme gizil gücüne sahiptir.
• Birey, kendi değerleri ile içinde yaşadığı toplumun değerleri ve
istekleri arasındaki farklılıkları algılayıp sağlıklı uyum davranışları
geliştirerek OLUMLU BENLİK kazanır.
• İnsan görevlerini yerine getirerek toplumsal uyum sağlar.
• Bireylere uygun fırsatlar verildiğinde kendilerini gerçekleştirirler.
• Birey, organizma, fenomenolojik alan ve ben olmak üzere 3 temel
öğeye göre ele alınır.

8. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
Benlik Gelişimi
• Benlik Gelişimi, bireyin kendini algılaması, farklılıklarını algılaması
ve değerini hissetme sürecidir.
• Benlik gelişimi, «kendini gerçekleştiren birey» sonucuna erişmeye
yöneliktir.
• Benlik, bireyin kendini bilmesi; özelliklerini, ilgi ve yeteneklerini,
değerlerini ve yükümlülüklerini, güçlü ve zayıf yönlerini bilmesidir.
• İdeal Benlik, bireyin olmak istediklerine ilişkin düşünceleridir.
Bireyin sahip olmak istediği benlik durumudur.
• Benlik tasarımları güçlü olan bireylerin özsaygıları yüksek olur.
• Fenomenal alan, bireyin kendini ve dış dünyayı kendine özgü bir
şekilde algılamasını sağlayan «Öznel Yaşam Alanı» dır.
• Benlik kavramı başlıca 4 boyutta ele alanır;
- Zihinsel Benlik - Sosyal Benlik
- Duygusal Benlik - Bedensel Benlik

9. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
Benlik Gelişimi
• Benlik bilinci ve kimliğinin gelişmesinde aileler bireye «koşulsuz
kabul ve sevgi» ile yaklaşmalıdırlar.
• Bireyi yargılamadan, suçlamadan empatik anlayış içerisinde
çocuğun öznel dünyasının anlaşılması önemlidir.
• Bireyin kendini değerli ve güvende hissedebileceği ortamlar
oluşturulmalıdır.

10. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
Benlik Yapısını Oluşturan Kavramlar
• Gerçek Benlik; bireyin belli bir zaman ve durum içinde gerçekten
var olan ve gerçekçi olarak kabul ettiği benliğidir.
• İdeal Benlik; bireyin olmak yada erişmek istediği, özlem ve
beklentilerinin ürünü olan benliktir.
• Bireyler var olan gerçek benliklerinin üzerinden, olmak istedikleri,
umut ettikleri benlik tipine beklenti ve özlem duyarlar. Bu durum
kendini gerçekleştirme, gelişme sürecinde olan birey için doğal
sayılabilecek bir istektir.
• Sağlıklı bireylerde gerçek benlik ile ideal benlik arasında kararlı bir
uzaklık vardır. Uzaklığın gereğinden çok olması gerçeklikten
uzaklaşma belirtisi olarak görülür. Uzaklığın fazla olması bireyin
kendine olan saygısını ve özgüvenini ortadan kaldırır.
• İdeal benliğin hiç olmaması, bireyin gelişme çaba ve isteğinin
duraklaması, gerileme anlamına gelir.

11. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
Benlik Yapısını Oluşturan Kavramlar
• Sağlıklı benlik gelişimi gerçek benlik ile ideal benliğin kesiştiği bir
alan içinde gelişir.
• Ayna benlik; bireyin toplumsal boyutuyla ilişkili kavramdır. Bireyin
kendini başkalarının etkileri yada uyarımları aracılığı ile
değerlendirmesidir. Birey başkalarının aracılığı ile kendini, benliğini
daha iyi tanır ve kendine yönelik İÇ GÖRÜ geliştirir.
• Benlik Tasarımı; bireyin kendi benliğine ilişkin algı ve
değerlendirmelerinin ürünü olan kavramdır. Bireyin öznel yanıdır.
Kendini değerlendirme, algılama ve yorumlama biçimidir. Beden
imgesi bu olgunun temel bir boyutunu oluşturur.
• Kişide olumlu yada olumsuz benlik tasarımının gelişimi, dışsal
uyarımlarının niceliği ve niteliği ile yakından ilişkilidir.
• Benlik değeri, onayı ve sevgisi olan bireyler, insan ilişkilerinde,
geleceğe ilişkin güdülenmelerinde, umut ve beklentilerinden içsel
dinamizm kazanırlar.

12. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
Benlik Yapısını Oluşturan Kavramlar
• Şişirilmiş Benlik; gerçekçi olmayan, abartılı iç ve dış uyarıcıların
etkisi ile gelişir.
• Koruyucu ve mükemmeliyetçi ailelerde gözlenir.
• Şişirilmiş benliğe sahip olan bireyler, yaşamlarında hem gerçekçi
olmayan ilişkiler içinde kendilerini tüketebilir, acı çekebilir hem de
üstünlük ve yetkeci tutumları ile başkalarına hak etmedikleri
davranışlar gösterebilirler.
TUTUM, İSTİDAT, İLGİ ve YETENEK
• Tutum; bireyin psikolojik bir obje ile ilgili duygu, düşünce ve
davranışlarından oluşan eğilimdir.
• İstidat; bireyde gizil bir güç olarak var olan, ancak ortaya çıkmamış
özellikler bütünlüğüdür.
• İlgi; bireyin bir uğraş olarak kabul ettiği, çabasını ve zamanını
vermekten hoşnutluk duyduğu alan ve etkinliklere ilişkin eğilim,
hoşlanım yada sevgi duygusudur.

13. 3. Rogers ve Benlik Kuramı
Benlik Yapısını Oluşturan Kavramlar
TUTUM, İSTİDAT, İLGİ ve YETENEK
• İlgi ve yetenekler, kişiliği oluşturan temel göstergeler olarak kabul
edilirler.
• İlgi ve yetenekler, bireylerin yaşam biçimlerinin belirlenmesinde,
seçme, üretme ve belirli bir alanda başarılı olma ve öz kimlik
edinme, kişiliklerini geliştirmede etkili olan, kişiliğin taşıyıcı
birimleri olarak kabul edilir.