Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Nh n tình m l nh 1 www.hobieuchanh.com

Nh n tình m l nh
Bi u Chánh

I TH NH T

Hu nh Tú Phan m i c t m t nhà l u, g n châu thành B c Liêu c a ngó ra l i
Sóc Tr ng. Nhà c t kinh dinh ki u v xinh p, n n cao c a r ng t ng ch c, thang
lài, t h ng u có làm c a s ng ánh sáng l t vào nhà. Hai t ng u lót g ch
bông ng lau chùi cho s ch, nóc l p ngói móc lòm, c a s s n d u xám láng
bóng.
Tr c có d n m t cái sân r ng l n, chánh gi a ã xây hòn non trên h n c,
trên nh ông ti u lum khum gánh c i, d i khe ng ông thong th ng i câu, bên kia
th ng m c c i trâu n, bên n chú cày i ra ru ng.
ngoài i vô kh i c a ng r i t ra hai ng vô nhà. D c theo hai ng y
ã tr ng bông th , bông vàng xen bông tr ng, lá l n lá xanh, hai bên l i ng
n hai cái b n, tính tr ng cây coi cho p. Phía sau có c t m t cái nhà dài tám
n, r i chia ra ch xây b p, ch ch a , ch xe h i, ch xe ng a, còn d m y
n dành cho gia inh .
Kho ng t c t nhà n y th t là r ng l n, không còn b tr ng, nhi u ch ch a
th y tr ng cây gì. Tuy v y mà m t t ã ban b ng ph ng, có l ch ng ch nhà d n
nhà m i s tr ng m n, ng cam, ho c tr ng cau t chu i chi ây ch ch ng
không.
Phía tr c d c theo mé l , ã xây t ng r i rào song s t, còn ba phía kia xây tr
ch c m rào cây. Ng i i ng, h i ngang qua th y nhà m i nguy nga th ng
hay ngh lu n, k khen nhà c t úng ki u, ng i ti c xung quanh nhà ch a tr ng
cây, k chê nhà c t xa châu thành, ng i l i nói mu n khoe c a nên c t nhà t t h n
thiên h .
Tú phan c t nhà v a xong ng lo óng t , mua bàn, t gi ng, s m gh
ng n l tân gia, thình lình hay tin quan trên xét công làm h i ng a h t g n hai
khóa và m i k nhà n c phóng trái u s n lòng em b c cho vay nhi u, nên
th ng ch c Huy n Hàm, ng r ràng trong h ng xã.
Ch phú ã c nay thêm ch quý n a, ng i i ph n nhi u h c nh
y thì to i chí ph nguy n. Tú Phan là ng i trong b c th ng dân xu t thân, nh
n h i may m n c giàu, nay c ng nh v n h i may m n c sang n a, th m
ngh có ti n mà không có ch c thì c ng không oai, t rày mình có ti n mà l i có ch c,
giàu sang g m , s m c ã c r i ch ng lo chi n a. Tú Phan l t t s m s a
n d p nhà m i cho xong, nh chi u chúa nh t 20 janvier1 thi t ti c l n làm l
tân gia v i tân quan luôn m t b a. H ng thi p g i i r i, t bà con cho n ng i
quen bi t, ai ai c ng u nao n c lo s m l v t ng i khánh h .

1 tháng giêng


Ngày vui ã n, s p t c ng v a xong. S m mai chúa nh t, s p tá n,
n vài m i ng i, chia nhau t p b c thang trèo lên m y c a treo c , t p óng n c
gi ng dây cùng ngoài sân ng treo èn.
Hu nh Tú Phan, v a tròn n m m i hai, m t dài trán r ng, râu vu t ngo ng
lên hai bên mép, tóc ít l i m b c hoa râm, chân i giày thêu c m, mình m c áo
qu n l a tr ng, m t mang ki ng g ng vàng, mi ng ng m ót mã não2 , ra ng tr c
sân coi tá n treo èn bu c c . C a ng s t s n màu lòm, mà l i còn bi u c m
tàu a vòng nguy t, r i k t bông coi cho r c r thêm. Trong nhà bàn c m gh mây,
cái nào c ng m i tinh, mà còn bi u lau chùi, ng nhìn cho th y m t. Trên m i bàn
u m t bình bông, bông thi t c m xen bông gi nên m i thoáng ngó qua không
bi t bông nào là bông làm, bông nào là bông tr ng. D a m y g c c t u có m t
ch u ki ng, ch n y bùm s m3, ch kia càng th ng4, bên n y cau lá vàng,
bên kia inh l ng tr ng. M y c a s
5
u treo màn thêu bông gi y ngang d c.
Trong bu ng, v Tú Phan là oàn Th Xuân, tu i v a 45, n c da tr ng; g ng
t tròn, u tóc b i th u, móng tay chu c m i vi t, tay eo cà rá; c v n dây
chuy n, ng ng i trên ván n tr u mà nói chuy n v i m y ng i àn bà d i Cái
Cùng lên cung h . Con gái Tú Phan là Hu nh Phi Ph ng, tay ôm hai t m màn thêu,
trên l u l n t ng n c thang i xu ng. Cô tu i m i 17, n c da tr ng , u tóc en
huy n, hàm r ng tr ng u nh h t b u, ngón tay dài trông nh da gi y, mình m c
áo lãnh màu bông ph n, qu n l a Bom Bay6 m i tinh, chân i giày thêu c m, bông
tay cà rá dây chuy n u nh n h t xoàn lóng lánh. Cô xu ng h t thang r i m i nói
im :
„Con ã k t hai t m màn r i ây má. a cho ba ng bi u h treo hé“. Th
Xuân ngó hai t m màn r i g t u. M y ng i àn bà ng nói chuy n, ai c ng
day l i ngó Phi Ph ng r i nói v i Th Xuân: ”Cô hai nay l n d ! Bà c ng g n làm sui
i“.
Phi Ph ng nghe nói m c c nên ôm hai t m màn l t t i ra ngoài tr c, Th
Xuân tay x a thu c, m t ngó ra c a s mà áp: “Ôi! H mu n làm sui thi u gì! Có hai
ba ch g m ghé, mà ba nó nói còn nh nên ch a ch u g . Tôi có m t mình nó nên
ng l m. Ba nó nói c c ch ng ã tôi ph i cho nó i h c trên Sài Gòn m y n m
nay. X a rày tôi nói l m m i ch u lên mà em nó v ó a“.
d i b p p7 Tri u Châu lãnh d n ti c t p xe , t p nhóm l a. Nói chuy n
xí xô xí xào, còn s p gia inh n u c Vi t Nam ãi khách àn bà, a x t th t, al t
rau ch n r n chàng ràng nh nhóm ch .

2 ót: ng u, mã não: lo i á ng c quý (ambre). ng hút thu c u b ng mã não
3 lo i cây ki ng có lá b ng u ngón tay, trái ng t, thích ng c t t a
4 c n th ng, càn th ng, c n l ng, c n th n: lo i ki ng t ng t nh cây bùm s m nh ng có gai, c n
th ng và bùm s m là hai lo i ki ng tthích ng cho c t t a
5 lo i cây thu c h nh n sâm, th ng tr ng làm ki ng.
6 Thành ph c a n , n i ti ng v l a t t
7 m t nhóm ng i


Phi Ph ng a hai t m màn cho cha r i cha con ng coi tá n treo hai bên
a bu ng. Màn treo v a r i thì có m t th y, ch c ch ng 19, 20 tu i g ng m t sáng
, t ng i khoan thai, mình m c qu n tr ng, áo n en, c th t cà v t màu tím; u
i nón tr ng, chân mang giày vàng, ngoài c a ngõ th ng th ng i vô nhà. Phi
Ph ng dòm th y, mi ng chúm chím c i r i nói v i cha:
„Anh ký Linh n kìa ba. Cha ch b a nay nh di n áo qu n coi p d “.
Tú Phan dòm ra th y Phan Duy Linh, con c a ng i b n thân thi t v i mình h i
tr c, ng làm ký l c trong H ng S B c Liêu r i c ng c i, ch Duy Linh b c
vô nhà mà h i:
- a nay chúa nh t cháu ngh h ?
- b a nay cháu ngh , nên l t t n cung h bác và giúp ãi khách h u
bác.
- ! c a! S p nh nhà ây nó kh l m, v y cháu ch i ng coi s p
t dùm cho bác.
- Cô hai v hôm nào?
Phi Ph ng nghe h i t i mình thì tay v n gh , m t li c Duy Linh áp:
- Em v hôm th ba.
- m rày tôi không hay, ch tôi dè có cô v thì tôi ra th m cô.
- Em mu n sai b y tr cho anh hay, song em nghe ba em nói có m i anh n
nên không dám làm r n anh.
Duy Linh em nón móc trên u nai g n c a s , Phi Ph ng i l n l i bàn c n
gi a nhà, th y trong bình c m ba bông hu l n x n v i bông v i, bèn thò tay kéo
nhánh bông hu vô l m i mà h i, m t ngó theo Duy Linh. Lúc y Tú Phan m c
ngoài c a, Duy Linh c t nón r i day l i th y Phi Ph ng ngó mình li n h i:
- Cô h c n m nay ã thi b ng c p s h c r i hay ch a?
- Ch a, em còn ng i l p nhì, qua sang n m em i thi m i ng. Mà ba v i má
em tính b t nhà, không cho i h c n a, th nên em không trông mong b ng c p r i.
- Bác Huy n tính nh v y c ng ph i. Con nhà nghèo nàn ph i h c thi l y cho
c b ng s h c ng i d y h c ki m l ng n. Cô là con nhà giau sang, h c
bi t vi c i v i ng i ta v y thôi, c n gì ph i có b ng c p.
- Con ng i i giàu nghèo m y h i. N u em h c l d nh v y, r i sau em
nghèo bi t làm ngh gì nuôi mi ng?
- Làm sao nghèo c. Cô khéo lo vi n vông quá.
- Húy, cu c i d i i không ng ng; ai dám ch c giàu ba h cho c anh.
Tú Phan ngoài c a b c vô, nghe con nói nh v y c i nói v i Duy Linh:
”Quan ph g i i h m t t m bi n t t quá. B y tr ng khiêng vô nhà kìa“. Duy
Linh v i Phi Ph ng ngó ra c a th y hai ng i khiêng vô m t t m bi n s n son ch
thi p vàng coi l ng l y l m. Vô t i nhà r i hai ng i khiêng m i d ng t m bi n d a
cánh c a r i móc túi l y a cho Tú Phan m t phong th . Tú Phan xé th coi s qua
i d y khiêng t m bi n treo trên c a gi a ngó vô nhà. Ch ng treo r i, ai n y ng
ng nh m, Phi Ph ng m i h i cha:
- n ch l n vi t ngay gi a nói gì ba?
- n ch ó là:”ph c l c trùng lai“


- “ph c l c trùng lai” ngh a là gì?
- Ngh a là ph c l c n m t l t, ý quan Ph mu n nói ba có ph c c t
c nhà m i mà l i c ch c Huy n Hàm n a.
- Ch Vi t Nam k quá, có 4 ch mà c t ngh a ra dài d , còn hai hàng ch
nh m i bên ó nói gi ng gì v y ba?
- Bên n y „hu nh ph i nh n huynh vinh th ng hàm tri huy n chi khánh” còn
bên kia “ c Liêu nh t h ng Tri Ph Tr n Bá Thi n cung h ”.
Duy Linh nghe Tú Phan c d t l i li n h i:
- Quan Ph m ng tân quan mà sao không m ng tân gia luôn m t l t v y
bác há?
Tú Phan c i áp r ng:
- , cái ó c ng k ; trong thi p m i n tân gia v i tân quan mà không bi t t i
sao quan Ph quên. Hay ng cho ngh a tân quan tr ng h n tân gia nên ng tân
quan mà thôi.
Tú Phan nói ch a d t l i thì l i th y h khiêng v m t b tranh c n v i m t c p
c bình l n và a m t phong th n a. Tú Phan xé th coi r i c i mà nói v i m y
ng i kia:
- y em v nói qua cám n ông Bá h nhé!
Tú Phan day l i nói v i Duy Linh r ng:
- n y c a Bá h Siêu d i Trà Nho.
Duy Linh d b tranh ra xem, n ôm c p l c bình lên trên bàn. Tú Phan
y gia inh treo b tranh c n trên vách r i ng ng m v i Duy Linh, còn Phi Ph ng
vô trong bu ng.
Tú Phan m i nói v i Duy Linh:
- Ông Ph Thi n v i Bá h Siêu mu n làm sui v i bác nên hai ông i h t t
quá?
Duy Linh nghe nói thì cúi m t xu ng t m t h i m i nói:
- Bác có m t mình cô hai, ông nào mu n làm sui thì m t ông thôi, ch hai ông
u mu n làm sui h t sao c.
- th y bác giàu l i ch có m t a con nên h ch n r n; n u bác ành ch
nào mà g m t ch ch con âu có g cho h t c. Mà hai nhà n y bác coi ch a v a
con m t, quan Ph sang tr ng sánh v i bác x ng sui gia l m, nh ng ng t ông kh c
c quá nên s con h t c; th ng con ng h c không b ng ai h t. Còn Bá h Siêu
giàu l n, song ông quê mùa thô t c; th ng con ông l i d t c không bi t chi c . Ch c
bác không th làm sui v i ông c.
- Cô hai c ng ã tr ng tu i r i, mà cô l i h c c ng khá b i v y bác có g ch
nào cháu t ng c ng nên d ý c .
- Ch sao! Con gái i nay g bán nh l p tr c sao c, hu ng chi nó có
c, thu nay ã t p quen theo tánh v n minh. H bác ch n l a xong r i, bác ph i
i d nó l i r i m i nh n l i v i ng i ta ch . T i hai ch n y bác không ng b ng
nên bác ch a nói v i nó … À hôm tr c bác i Sài Gòn v bác g p cha con ông h i
ng Lâm Yên Trà Kha. Cháu bi t th ng con ông h i ng Lâm Yên không?
- Th a bi t.


- nó tên gì v y?
- Th a tên Lâm Th Thi p.
- Ông h i ng x u ng i mà ông có th ng con ng quá há? Ông nói nó i
Tây h c m y n m nay ã u Tú Tài, không bi t có thi t nh v y không?
- Th a, nó u tú tài thi t.
- Sao cháu bi t?
- Hôm tháng tr c cháu có c nh t trình cháu có th y nói vi c y.
- , n u v y quý l m. Chà chà! Ông h i ng n y có ph c quá há? Trông
ng mu n làm sui v i bác hay sao mà b a g p bác, ng h i th m tu i con n . R nh
th ng ó bác ành b ng l m a.
- Cháu nghe nói Lâm Yên b thua quá nên trong nhà nghèo r i.
- ! Ng i ta giàu có nát v c ng còn b tre ch , l nào mà t i h i.
- y ng i bài b c ch ng ch c ch n gì âu. H nóng m i trong m t sòng thì
ng h t nhà.
- Ph i, cháu s nh v y c ng ph i. Mình làm sui v i m y ng i bài b c ví
nh h thua thì th nhà h c ng ch ng c n gì n mình, s là s th ng r nó gi ng
tánh cha nó r i nó ánh bài b c n a m i kh cho mình a.
Tú Phan nói d t l i r i ng ngó Duy Linh r i c g c u8. Phi Ph ng trong
bu ng b c ra th a ba:
- m d n r i v y m i ba vô n ng cho anh ký nh n v i.
Tú Phan d t Duy Linh vô nhà sau n c m. Duy Linh b c vô t i c a bu ng; li n
ch p tay xá Th Xuân v i m y ng i khách àn bà. Th Xuân g t u r i h i Duy
Linh:
- Cháu l i h i nào?
- cháu t i h i s m.
- y mà có hay âu!
- , nãy gi cháu ngoài v i bác trai.
- Cháu còn c n ph ch bác ghé h i ó, hay là ã d n i ch khác?
- Th a, cháu còn ó.
t ng i khách àn bà m i h i Th Xuân:
- Th y n y là ai mà kêu b ng cháu?
Th Xuân c i áp:
- Kh d hôn! M y ch quên r i hay sao? Nó là con chú H ng Chánh Hi n anh
em ng h ng v i nhà tôi, h i tr c làm ru ng v i nhau d i Cái Cùng ó.
- y hay sao? Tr i i! H i ó còn nh , bây gi nó l n lên coi l h n. T khi
hai v ch ng ông H ng m t r i nó có v d i n a âu mà bi t. Bây gi cháu làm
vi c gì âu v y cháu?
Duy Linh nghe h i li n áp r ng:
- Th a, cháu làm ký l c ngoài S Th ng Chánh
- Cháu n l ng bao nhiêu m t tháng?
- Th a, 30 ng.

8 g t u nhi u l n t ý ng thu n


- Cháu có ki m chác ti n ngoài c hay không?
Duy Linh nghe h i t i câu ó thì m c c nên cúi m t xu ng t r i nói nho nh :
- Th a, không.
Tú Phan m i m i m y bà ng i chung ng nói chuy n chung cho vui. Tú Phan
i Duy Linh ng i trên u bàn, còn m y bà v i Phi Ph ng ng i dài hai bên. n c m
i Tú Phan d t Duy Linh lên l u coi cách d n d p.
Trên l u còn r c r h n t ng d i n a. Ki ng dài theo lan can ngoài tr c.
Chi u ng ch i mát m vô cùng. Trên c a gi a có treo m t khuôn bi n l n, hai
ch „Hu nh Ph “, i ngoài ng ai c ng th y, gi a nhà treo 20 ng n èn, bình
u, bong bóng, tòng tu i toàn b ng pha lê. Hai bên vách lót hai b ván gõ d y h n
9

t gang, gi a m t bàn c n m t tròn, c t ti n l n hai tay ôm không giáp. Phía
trong hai bên l p hai bàn th , gh ch m, l to , tranh s n th y màu t i, hình bá huê
a d ng. Phía sau dóng hai bu ng, m i bu ng u có hai c a s , l i gi ng ng,
mùng l i, t á ty, m ru t gà . Duy Linh xem v t nào c ng tr m tr , i n âu
10

ng khen ng i. Tú Phan nghe Duy Linh khen thì khoái chí, nên d t i coi cùng h t,
i t ngoài c a t i trong bu ng. Coi h t r i Tú Phan ra ng i ngoài gh gi a vu t râu
i Duy Linh:
- Bác c t nhà nh v y, cháu có nghe ai chê không?
- Trong x n y có cái nhà nào b ng nhà bác âu mà h dám chê.
- Bác c t nhà r i, tính l i t n g n b n muôn ng, còn ti n mua cu c t bác
không k a.
- Nhà bác c t s thi t, mà u t n ti n nhi u quá.
- Ôi! Bác không có con trai, giành ti n làm gì. Ru ng bác ã nhi u r i mua
a làm gì n a. Tuy c t nhà t n hao nhi u, mà h ru ng bác trúng u, bác thâu huê
i ch ng m t mùa thì , có h i chi mà s . H i bác tính c t nhà, bác gái cháu theo
n nh n hoài. May mà bác làm b ng nên bây gi m i có cái nhà x ng áng, ch
ph i bác nghe l i bác gái cháu thì bây gi làm Huy n hàm mà cái nhà c d i
Cái Cùng khó coi quá.
- Bác thi t có ph c l m, nên bây gi m i c nh v y.
- , ó c ng là cái m ng, a cháu. H i bác 28 tu i, con v tr c c a bác sanh
tâm, bác bu n r u b nó i xu ng ây, trong l ng bác có b y tám ch c ng, ch
nhi u nhõi gì âu. Mà bác xu ng ây c ng nh ông già cháu, ch bác sanh tr ng
Ch L n, bác có quen l n v i ai d i n y âu. Hai v ch ng chú làm n Ch L n
không m y khá nên m i d t nhau xu ng tr c d i n y m n ru ng làm. Cách ít
tháng chú v Ch L n th m bà con, chú th y gia o c a bác l n x n chú r bác i
i chú. Bác xu ng u v i chú r i m n ru ng làm. Cách vài n m bác có d ít
tr m, r i c i bác gái cháu bây gi ó, l n l n l p bác mua ru ng thu c, l p bác kh n
t hoang, v ch ng bác c chí g ng công nên m i làm giàu c.
- Bác nói t i s m ng, thi t ph i. C ng m t th i i làm ru ng v i nhau, mà
bây gi bác giàu sang còn ông thân cháu bu n r u n vong m ng.

9 dãy chu i, girlande, guirlande
10 n m nhún có lò so.


- i s m ng ch bi t làm sao bây gi ! H i ó hai anh em ng kh n t mà
khai phá. Ông già cháu kh n cho t i 400 m u, chú khai phá g n xong r i b ng i ta
tranh, chú i ki n m y n m m t ti n mà t c ng m t luôn, v ch ng chú s u não
n n i b mình ch ph i mà chú giành c 400 m u t ó thì bây gi chú c ng
giàu l n. t ó t t quá, n m nay h cho m n n 4 gi m t công.
Tú Phan v i Duy Linh ng nói chuy n b ng nghe t ng d i có ti ng ng i
lao xao r i Phi Ph ng l i lên nói: „Th a ba, có th y Cai v i h ng ch c d i Cái
Cùng lên, nên má bi u lên m i ba xu ng nói chuy n v i khách“. Tú Phan nghe nói
t t mang giày xu ng thang. Phi Ph ng v i Duy Linh c ng i xu ng theo m t
t.
Tú Phan xu ng l u v a ra t i c a bu ng, ngó th y th y Cai t ng Tr ng v i
n m i ông h ng ch c mi t Cái Cùng thì m ng r chào h i l ng x ng. Tú Phan
i Cai t ng Tr ng ng i t i gh gi a, còn m i h ng ch c ng i m y bàn hai bên.
Duy Linh xu ng sau c ng b c ra chào h i, r i kêu gia inh bi u em tr u thu c và
c ra ãi khách. Th y Cai u ng n c r i m i ngó h ng ch c và g c g t u,
ng ch c h i ý, r i s p trà r u lên trên bàn, l i có m t t m hoành tròng t ,
ch thêu vàng, m t ôi li n c ng ch thêu v i hai n i pháo. Th y cai li c th y h ng
ch c d n r i th y m i ng d y ch p tay nói v i Tú Phan: ”Th a ông, tôi v i h ng
ch c hay tin ông c t nhà m i ã hoàn thành r i mà ông l i c vinh th ng hàm Tri
Huy n anh em tôi m ng quá. Hôm nay, ông làm l tân quan, anh em tôi d i
ru ng ch ng có v t chi quý, áng em làm l v t cung h ông, v y t m ít ch c
chai r u, m t t m hoành, m t ôi li n và ít n i pháo n làm l m ng ông v i bà
huy n phú quý vinh hoa trùng trùng phúc l c.
Tú Phan c ng ch p tay áp: „Th y v i h ng ch c có lòng t ng n tôi n
ng r u ch i v i tôi c ng r i, c n gì ph i em l v t“. Có m t ông h ng ch c
râu dài b c hoa râm th a: „B m quan huy n, theo phong t c c a mình thì ph i có
ym i l “. Tú Phan c i r i bi u gia inh em t m hoành và ôi li n em treo
lên trên vách, còn pháo v i r u em vô trong bu ng.
Tú Phan d t h ng ch c v i th y Cai i coi nhà m i. Lên trên l u th y Cai
Tr ng th y hai bên d n hai bàn th còn chánh gi a tr ng th y m i nói r ng:
„N u ông mua thêm m t cái t áo ông ch n y ch c p l m“.
Tú Phan áp r ng: ”Tôi mu n bi u em cái t s t lên ó, ng t bà nó c n hoài,
nên tôi ph i b tr ng. Tôi tính thôi r i ám n y r i tôi s m n th óng m t cái
trang th ông Quan 11
. Có m t ông h ng ch c th a r ng: „B m ông, ông tính
nh v y thì ph i l m. Chánh gi a th ông Quan , hai bên th ông bà trúng cách
bi t ch ng nào“. Duy Linh ng trong nghe m y l i t c c i nôn ru t, song s th t
nên l y tay b m mi ng không dám c i. M t ông h ng ch c khác l i nói: „ óng
trang c ng c, b ng không tr ng nh v y coi c ng p“. Duy Linh l i càng t c
i h n n a, song c ng không dám c i. D t i coi cùng trong ngoài r i, Tú Phan
i xu ng d y gia inh em r u -nhác12 rót m i th y Cai v i h ng ch c u ng.

11 Quan công hay Quan Vân Tr ng trong nhóm Ðào viên k t ngh a L u Quan Tr ng th i l p Hán
12 (Cognac), r u m nh.


ng h gõ 3 gi Tú Phan th y th y cai ang nói chuy n v i Duy Linh, m i cáo l i
ng thay áo b t kh n, b i vì ã g n chi u r i nên ph i s a so n ti p khách. Cách
t h i Tú Phan tr ra, mình m c m t cái áo t xanh, bông thêu b ng ch b c, lót
lãnh màu h ng, trong l i m c áo tr ng dài, bâu i c ng mà l i cài ch t, nên c day
qua day l i coi không c thong th , qu n nhi u b c th o m i may ch a m c l n
nào, mà b i t i không i nên có m y l n ngang coi không c th ng th n. Gi y bót
chinh vàng c ng còn m i ch a mang l n nào, nên i trên g ch bông mu n tr t l i
kêu ti ng trèo tr o. Kh n en b t th t khéo, song vì l p nhi u quá nên ch n v n m t
ng trên u coi không c thanh bai l m.
Tú Phan l i ng i ngang v i th y Cai r i l y m t u thu c c m vào ng u
hút. H ng ch c th y n m c àng hoàng thì trong ý kính ph c l m nên c ngó Tú
Phan hoài. Trong nhà ch khách nói chuy n, còn ngoài sân khách Tri u Châu d n 5
cái bàn tròn l n m i cái u ph v i , r i s p gh mây vòng xung quanh. L i 4 gi
i nghe có ti ng xe h i ng ng ngay c a ngõ, Tú Phan dòm ra th y th y h i ng
Lâm Yên ang m c a xe leo xu ng v i con trai th y là Lâm Th Hi p, r i ng nói
chuy n v i th ng coi máy xe h i. Th y Cai Tr ng không bi t là ai, m i h i Tú Phan
ng:
- Ai ó, coi b khi c ng xa nh tôi hay sao nên m i t i s m d v y?
- Anh H i ng Yên d i Trà Kha.
Duy Linh nghe nói tên H i ng Yên l t t b c ra c a mà dòm. H i ng
Yên b t kh n en, áo sa-ten lót màu tr ng di t m c qu n Châu xá tr ng, i giày bót
13

chinh en, i tr c còn Th Hi p m c b Tây n xám, m ng, trong áo lá c ng n
xám, ng c lòi áo lót m hôi tr ng có thêu bông nho nh , bâu áo c ng mà l i láng
ng i, c th t n en. u i nón r m chân mang giày su- ê14 lòi v l a màu tím
th ng th ng i theo sau.
Hai cha con ông h i ng Yên v a b c t i thang tr c c a thì Tú Phan ch y ra
ti p r c vô nhà, r i m i chung m t bàn v i th y Cai, Th Hi p v a mu n ng i thì
i ng Yên lay láy ch m t bàn tr ng bên kia, ý mu n bi u con qua bên ó mà
ng i, Tú Phan th y v y m i nói r ng:
- ông tú ng ng i bên n y v i mình mà. Ng i, ng i ó ông tú.
Lâm Yên áp r ng:
- Nó là con cháu âu dám n th .
- Không h i gì mà. Tuy còn nh tu i, song c ng là m t ông tú tài ch , ng i ó
ông tú, ng i mà.
- Không nên âu, con qua bàn bên kia ng i ch i con.
Thu Hi p nghe l i cha bi u nh v y li n i qua bàn bên tay m t. Tú Phan b t
c d ph i kêu Duy Linh c y ng i nói chuy n ch i v i Th Hi p cho vui.
Th ng coi máy xe h i c a Lâm Yên l n l n b ng vô. Ai c ng ngó coi l v t
khinh tr ng th nào, thì th y có 4 t m tranh thêu, tròng b ng t vàng v i m t b ly

13 Satin
14 (soulier), giày hay dép


u c v i b u b ng b c, còn ly thì trong xi vàng coi thi t là p. Lâm Yên trình l
t r i ng i u ng n c v i ông Cai t ng Tr ng và ch nhà“.
Bên n y Duy Linh ng i c m khách v i Th Hi p, nên ph i ki m chuy n mà nói;
i m ra h i i h c bên Tây ã v h i nào, còn tính tr qua h c n a hay thôi. Duy
Linh h i câu nào thì Th Hi p tr l i theo câu y; nh ng Duy Linh xem ý Th Hi p
không vui nói chuy n, c ngó ngoài sân, ch không thèm ngó mình, thì anh ta không
dám h i n a nên ng i l ng thinh mà xem áo t t c a Th Hi p mà thôi.
n l n khách t u t i thêm, k em r u, ng i em hoành15, k em pháo,
ng i em li n n mà cung h . G n 6 gi quan Ph Tr n Bá Thiên m i n v i th y
Cai t ng s t i, ba b n nh viên h i ng a h t, và m y th y thông ngôn ký l c.
Quan Ph l i có d t con trai c a ngài là Tr n Bá Kính theo n a. Tú Phan và m y
ng i khách t i tr c v a th y quan Ph xu ng xe l t t ng d y ra c a ón r c.
Quan Ph m c áo t thêu bông b c, eo m ay m t d ph giáp ng c, tay c m ba
ton16 mi ng ng m xì gà coi oai nghi l m li t. Còn Bá Kính u b t kh n en, mình
c áo sa-ten lót, chân i giày vàng m i, v a i vô v a c i coi b h n h l m.
Quan Ph b c vô ai n y u ch p tay xá dài sát r t. Ngài i ngay l i bàn gi a mà
ng i cái gh l n trong, m t gh có lót n m bông còn sau l ng c ng có g i
thêu mà d a. Ngài dòm th y th y Cai d t ra ng i m y bàn hai bên có m t mình
ngài ng i bàn gi a, còn m y th y h i ng v i m y th y thông ký t n l c, k ng i
ng i ng, k trong nhà, ng i ra ngoài sân, ngài m i kêu th y cai và ông Phán
c qua bàn gi a mà ng i v i ngài. Tú Phan v i Duy Linh ch n r n, i m i khách
ng i, r i h i gia inh em r u khai v ra mà ãi.
Quan ph ng ng i u ng r u, b ng th y m t xã tr ng Cái Cùng ngài kêu
mà nói:
- Xã, sao m y không lo thâu thu mà óng cho kho cho t t s , l i bê tr d
y? Quan Chánh L n bi u tao vi t trác qu làng, m y c trác hay ch a?
Xã Ch n nghe quan Ph kêu l t t ch y l i ch p tay xá, ch ng nghe quan Ph
nói t i chuy n quan Chánh qu làng thì m t bi n s c và nói:
- m quan l n, xin quan l n th ng dùm làng chúng tôi.
- Th ng n i gì? Tháng n y mà s c thu còn thi u cho t i 2 ngàn ng!
- m quan l n, làng tôi còn thi u thu nhi u là vì m y ông n ch xa h
không ch u em b c n mà óng! Làng chúng tôi có phúc b m ba b n l n xin quan
n Chánh thâu dùm mà h c ng tr tr , ch ph i chúng tôi dám bê tr âu.
- ng là còn thi u có m t s c thu ó mà hay sao? Thu inh, thu thoàn17,
c nào c ng còn thi u h t th y ch .
- m quan l n, làng tôi có thi u thu inh là t i có m y ch c dân ào (tr n)
nên thâu không c.
- Thì thâu tr c i, ai bi u tr làm chi cho chúng nó ào?
- m quan l n…….

15 b c hành, tranh
16 g y
17 thuy n


- Thôi, thôi ng b m chi n a.
Xã Ch n xá quan Ph r i i l i bàn ng i coi b x n l n và bu n b c l m. Quan
Ph không thèm ngó Xã Ch n c b ng ly r u mà u ng, r i day qua nói v i th y
Cai s t i:
- Hôm th n m quan Chánh i v i tôi xu ng H ng H i ngài th y ng xá
ch s ngài khen làng ta. N y, sao mà th y không coi mà bi u làng tr ng bông tr c
nhà h i, b t tr ng cho c m c coi x u quá v y?
Th y Cai th a r ng:
- m quan l n, hôm tr c tôi có bi u làng m t l n r i mà h lôi thôi nên
ch a ch u làm. B m, mai tôi xu ng tôi bi u n a.
- ! Bi u h làm i. N u h còn lôi thôi, th y phúc b m cho tôi ng tôi nói
i quan Chánh ph t cho h bi t ch ng.
Quan Ph v a nói d t l i bá h Siêu b c vô nhà. Tú Phan b c l i chào h i.
Bá h Siêu ch p tay xá quan Ph , quan Ph l t t ng d y b t tay. Bá h Siêu b
ng s n m tay quan Ph th t l ; mà ngài ã a tay n u mình không ch u n m tay
thì càng l i h n n a, nên a h t hai tay ra n m tay quan Ph còn u thì l i g c g c
ba b n cái. Quan Ph ngó ra phía sau bi u:
- y tr trong nhà có a nào ó, bây nh c thêm l i ây m t cái gh cho ông
bá h Siêu ng i chút coi bây.
S p trai d n d rân và nh c gh em l i. Bá H Siêu b c lui ít b c r i th a:
- m quan l n, tôi ng i bàn bên n y c ng c.
Quan Ph nói l n:
- Không ông ng i bên n y nói chuy n ch i mà … Th y cai, th y ng i n i ra
t chút ng tr gh vô cho ông bá h ng i v i.
Bá h Siêu ng i r i trai d n b ng l i m t ly r u ngay tr c m t. Tú Phan
c l i m i bá h u ng r u. Quan ph nói ti p:
- ng i ông bá h , u ng i. Nghe nói m y n m nay ông trúng18 l m ph i
không?
- b m kha khá ch không trúng l m.
- ! Ai chia v i ông mà ông s nói d u.
- m, tôi âu dám nói gi u quan l n.
- Theo nh mùa n y ông góp c ch ng bao nhiêu?
- , ch ng 80 ngàn thùng.
- hông! Hôm tr c tôi nói chuy n v i quan Chánh, ngài h i trong t nh
y ai giàu, tôi có ch ông. B a nào ông có d p n tòa B l i bàn tôi, tôi d t trình
di n v i quan Chánh nghe.
- .
- y tháng nay tôi không có i d i mi t Trà Nho. b a nào r nh tôi i
xu ng d i r i ghé nhà ông ch i.
-

18 trúng mùa, c mùa


Tr i t i l n l n, èn t trong nhà ra t i ngoài sân u t . L i thêm tr ng
m m i m c r i vào c a sáng tr ng. M y th y ng i ngoài sân u ng r u c i gi n
vang r n còn phía ngoài hàng rào ng i ta t l i ng coi chen nhau ch t n c. ã
y còn thêm xe h i, xe ng a, xe kéo u bít h t ng, còn sau b p s p khách Tri u
Châu n u c s a so n d n n ch y t i lui l n x n.
úng 7 gi r u khai v u ng xong r i, ch nhà d y d n c và m i khách nh p
ti c. Hai th y Cai, m y th y H i ng, ông Phán L c, bá h Siêu v i ch nhà u
Ng i chung t i bàn gi a v i quan Ph , còn bao nhiêu khách ng i bàn nào tùy khách,
iv yk trong nhà, ng i ng i ngoài sân không bi t sao mà s p c.
Duy Linh m c ch y i m i khách l ng x ng, ch ng khách ng i xong r i, anh ta
i i ki m m t ch tr ng mà ng i. Ra ngoài sân th y có m t cái bàn có m i th y
nh nh ng i còn tr ng t i 2 ch , anh ta m i l i ó ng i ngó vòng th y Lâm Th
Hi p ng i nghi m nhiên ít hay nói chuy n còn Bá Kính nói c i không d t, nói thì
chao mày vác m c, c i há mi ng v bàn, khi kêu v i ng i ng i xa mà h i, khi thúc
vai ng i không ng i g n mà r y, Duy Linh c ng i coi ch i không nói chi h t
Mãn ti c r i, n lúc trai d n rót r u sam-banh19 ai n y u l ng l ng trông coi
quan Ph ngài chúc m ng cho ông Huy n Hàm nh th nào. Cách m t h i lâu, quan
Ph ng d y tay b ng ly r u m t ngó ông ch nhà nói:
- Quan Huy n, ông ã c t c ngôi nhà t t, mà quan trên còn ban th ng
cho ông ch c Huy n Hàm. Tôi và m y th y thi t m ng vui cho ông l m. V y nên tôi
thay m t cho m y th y d ti c n y v a m ng ông, v a chúc ông Kh ng Ninh Phú
Quý.
Quan Ph ng ng m t chút, m t mày coi tái xanh tay b ng ly r u rung rung,
ng h ng m t ti ng r i nói ti p:
- Tôi xin u ng c n ly r u n y chúc m ng ông.
Quan Ph nói d t l i li n b ng r u u ng c n. Hai th y cai v tay r i m y bàn
khác c ng v tay ôm p.
Lúc quan Ph t l i chúc m ng thì Duy Linh v i m y th y ng i n bàn ngoài
sân ch y vào ng d a theo m y c a nghe. Ch ng v tay r i Duy Linh ngó ch nhà
trân trân, t ng ch nhà s nói ít l i t n quan khách. Nào dè Tú Phan không nói
chi h t, b ng ly sâm-banh u ng h t phân n a, r i day l i ngó dáo dác, th y Duy Linh
bèn kêu mà bi u r ng: ”Ký, cháu bi u b y tr i t pháo i cháu“.
Duy Linh l t b c ra sân hô lên m t ti ng r i h n 10 dây pháo treo ngoài hàng
rào n vang tai, l a nhán t sáng lòa, khói xông tr i mù m t. Ch nhà và quan
khách th y u ra sân ng h ng mát và xem pháo. Th Hi p ch p tay i qua i l i
t lát ngoái u dòm vào nhà m t cái, còn Bá Kính d t m t th y nh nh i d c
theo chái nhà, ra phía sau r i ng ngoài c a s nhón chân ngó vào.
Quan khách t t p ch 5 ng i, ch 3 ng i mà nói chuy n, không ai th y c
ch c a Th Hi p v i Bá Kính, ch m t mình Duy Linh li c th y, mi ng chúm chím
mà lòng l nh ng t nh ng. Duy Linh b i ra xa r i ng ngó vào nhà, b ng th y
trên l u có hai ng i ng núp m y ch u ki ng mà xem pháo.

19 ru u b t n i ti ng c a Pháp vùng Champagne


Bóng tr ng t r ng l i thêm èn tr c sân sáng lòa. Duy Linh th y m t ng i
c áo en, m t ng i m c áo màu bông ph n, bi t ch c ng i m c áo màu bông
ph n y là Phi Ph ng càng t c c i th m, c i mình không t m hoa mà l i g p hoa
còn h mong ngó nguy t mà không th y nguy t.
i m y dây pháo n d t r i, quan ph m i t ch nhà v . Quan khách c ng
n l n lui h t, ch còn mình Duy Linh l i ch i g n 11 gi m i v .

i Th Hai
ng t nhà huy n hàm Tú Phan vào ch B c Liêu dài ch ng 1000 th c. Hai
bên l tr ng cây hàng th ng b ng, nhành giao du, g c tr i tr c trên lá ng a ngang
tr i, D i c m c che kín t. Trong lòng ng á tr i kín cát, r i cán ng
trang .20

êm ã khuya nên trên ng không còn ai i n a, tr ng thi t t mà m y nhà
c theo ng l i kín c a ng h t. Duy Linh ra kh i c a ngõ nhà ông Huy n Hàm
i, th ng th n khoan b c v nhà. i vài ch c b c ngó ngoái l i m t l n, th y vách
ng tr ng toát, nóc l u h ng h ng, tr c c a l u ng n èn sáng tr ng. Sau nhà b p
ng ng i còn náo n c. Bóng tr ng vì nhành áng nên ch m ch t , cây c b gió
ng lên ng n l c qua l c l i. Gi ng ngâm nga nghe ti ng d khóc, bên chân bay p
n21 th y cánh chim qu tr c m t. êm thanh c nh t nh d u ng i d ng phu t c
c ng ph i suy ngh bâng khuâng hu ng chi Duy Linh là ng i h c h i tuy t m
th ng, tu i tác tuy xung u22 song chút nh ã n m mùi tr n cay ng ít nhi u, ã
th y th o gay go, nay g p c nh thanh t nh nh v y, không th nào không c m xúc
c. Anh ta i c m t khúc xa r i l y nón c p nách và móc thuôc ra t hút, tay
ch p sau l ng, m t ngó xu ng t b coi suy ngh l m. Suy vi c chi? Ngh vi c gì?
u không nói ra ng i ta c ng bi t r i.
Ông thân c a Duy Linh là H ng Chánh Hi n v n là ng i ng h ng và là
n thân thi t c a ông Huy n Tú Phan. Ông Tú Phan g p c nh gia ình bi n lo n,
th t chí ngã lòng r i i theo ông Chánh Hi n xu ng d i Cái Cùng, anh em n ng
nhau làm n, nhà g n nhau. H ng Chánh Hi n sanh Duy Linh c vài ba
m k Tú Phan sanh Phi Ph ng. Lúc Duy Linh v i Phi Ph ng còn th u thì ch i
i nhau ra b kinh coi ghe ch y b m; khi d t nhau vô v n chu i xé lá che tr i. i
ch i r i g p m ng sâu rãnh l n Duy Linh vo qu n x n áo cõng Phi Ph ng cho kh i
m chân, mà g p i chín me ngon Duy Linh c ng dành cho Phi Ph ng n m th .
n ch ng hai tr c chín m i tu i Tú Phan v i H ng Chánh Hi n c ng em
i h t chung t i nhà th y giáo K nh trên Bac Liêu ng cho a h c tr ng con

20 b ng ph ng
21 lên cao xu ng th p theo nh p cánh: bay không gi i
22 th u


gái, a h c tr ng con trai. N m Duy Linh úng 15 tu i thi u vào tr ng l n nên
hai a m i cách nhau, trai th ng b c lên M Tho, gái lui chân v quê quán. Trót
n m i n m b u b n há ch ng yêu, ch ng m n, ch ng t ng nhau sao? ã bi t
cách vài n m sau Duy Linh g p vi c nhà b i r i, m cha c i h c, s nghi p u tàn,
ph i b h c tr v lo tính, còn Phi Ph ng ph i lên Sài Gòn vào n h c ng nên hai
tr ít g p nhau, nh ng tình dan díu v n còn m m nh x a. Tuy nay l n lên ng
ng i n nói u ph i kiêng dè, song trong s kiêng dè y c ng không phai cv
dan díu thu x a.
Duy Linh th ng tr ng Phi Ph ng nh óa hao th m v a m i n , s m a sa
ng táp nh y xu ng màu, th ng kính Phi Ph ng nh c c ng c quý ã c
trao d i, s b i óng bùn pha m t lì n c c. Hôm nay, Duy Linh g p c Phi
Ph ng lòng m ng ch a th a, k nghe Tú Phan k nh ng chuy n nhi u n i g m ghé
mu n k t tóc se t , làm Duy Linh ch ng h ng s ng m t l nh lùng, b i v y khi v
t mình có th nào suy ngh vi c chi khác h n là vi c y c.
Tr ng thanh gió mát mà Duy Linh nh t i Phi Ph ng có ch ng m hôi r nh hai
bên màng tang t d m, l t t thúc b c v nhà, không dám ngh u ngh n m t
mình ngoài ng v ng. Anh ta l m l i i vô t i Châu Thành, ti ng giày khua d i
á nghe l p b p, chó ng tr c c a nhà d a ng gi t mình ra ng s a om
sòm. Anh ta c ngó xu ng t mà i, không thèm k n. Lúc i ngang qua tru ng
c g p m t ng i àn bà chân i giày thêu, mình m c áo l a tr ng, u choàng
kh n tr ng, th y Duy Linh m t ch m ch ngó, mi ng chúm chím c i mà i. Duy
Linh không l u tâm, c ngay ng i ri t.
Qua kh i c u, t i m t dãy ph bên tay m t Duy Linh ghé vô c n u th y trong
nhà èn còn chong trên bàn gi a. Duy Linh m i gõ c a kêu r ng: ”C a! C , d y m
a“. Nghe trong nhà có ti ng „D “ r i k c a m có m t a trai ch ng 15, 16 tu i
tay n m cánh c a, m t leo nheo, ng nép m t bên cho Duy Linh vào mà mi ng
th a: ”Th y m i v “, ti ng nghe nh a23 l m. Duy Linh không tr l i, i th ng l i k
mà móc nón r i thay áo c i giày.
Th ng C ng s r m t bên ó ng coi th y nó sai khi n vi c chi ch ng.
Duy Linh thay r i i th ng ra nhà sau r a m t; l i nói v i th ng C : ”Thôi m y
óng c a r i i ng i“. Th ng C vâng l i ra óng c a, ch ng tr vô nó g p Duy
Linh r i th a: ”Th a th y, tôi có n u n c trà nóng trên k ó. Th y có khát u ng
vài chén r i s ngh “. Duy Linh áp r ng: ” , ó m c tao. M y i ng i, ng
sáng d y s m i ch “.
Th ng C i ng , còn Duy Linh lau m t tr ra ngoài tr c xách bình n c trà
trên k rót m t tách. Trà nóng u ng không c, b i v y Duy Linh b ng tách mà
i cho ngu i m t ngó cùng nhà, th y bàn g , m t h t xoài phía tr c bàn tuy
nh mà lau chùi s ch tr n không có chút b n, th y b n cái gh mây xung quanh,
gh tuy c mà m t còn b ng, chân còn ch c, th y b ván gõ m ng d a vách quét
ng s ch, l i thêm có m t cái g i cho mình n m, th y bàn th phía trong, bàn
cao mà l l i nh nên coi không t ng x ng. Duy Linh tách n c xu ng, i l i rút

23 kéo dài dài ngáy ng


t cây nhang kê vào èn t r i c m trên bàn th . Anh tr l i b ng tách n c em
trên bàn h t xoài r i kéo gh ng i ch ng tay ngó hai bên vách cây, ngó bên n y
th y gi y nh t trình dán theo vách ã c r i nên i màu vàng khè day bên kia nghe
ti ng ngáy khò khò, y là ng i lân c n ng ngon gi c p. Tách n c ngu i,
Duy Linh u ng xong m i v n èn cho th p ng n r i i l i b ván n m. Anh ta n m
ng a, m t nh m lim dim, tay gác ngang trán và ngh th m: ”Con Phi Ph ng n m nay
ã 17 tu i r i ch ng y có ch ng thì v a, ch còn i n ch ng nào n a? Con gái
nh cái hoa, lúc ng n ng i ta yêu ch lúc tàn ng i ta ai thèm chu ng? Lâm
Th Hi p h c gi i, p trai ng ng i t ch nh, v n nói nho nhã Phi Ph ng mà c
t ng i nh th làm ch ng coi m i x ng áng. Mà ông Tú Tài n y coi tánh n t
ch c kiêu ng o, ã v y ông h i ng Yên bài b c quá l n, s ch ng kh i h t nhà. Phi
Ph ng thu nay n sung s ng, hay nói hay c i n u nhà ch ng nghèo và ông
ch ng nghiêm kh c ch c Phi Ph ng không vui c. Còn Tr n Bá K nh là con quan,
trong nhà tôi t b m th a, ra ngoài t ng làng kiêng n . Phi Ph ng c m t ng i
ch ng nh th , ngh c ng nên m ng. Cha ch ! Mà quan ph ngài kh c b c quá, ý
mu n làm giàu cho l n mà không c c trí nh c công, còn c u con h c h i d dang, b
tích l t kh t, ngày sau quan ph h t th i, r i cha con t b chúng khi, con ch ng kh i
ng i ghét. Không c, Phi Ph ng không nên vào nhà y. Còn bá h Siêu, i! Cái
th ng cha ó k làm gì? Giàu l n thi t, coi b cà khù quá; còn th ng con là Ba Qu n
n m c nh du côn, giàu thì giàu ch , ai ch u ch ng nh v y? Phi Ph ng nghèo l m
hay sao mà ham ti n ng nó?
Duy Linh ngh t i ó t c gi n n m không c, nên l m c m ng i d y v n
thu c t hút. Gà l i xóm ti p nhau gáy nghe vang tai, cách xa l i nghe có ti ng chó
a v ng v ng. Anh ta ng i hút thu c mà nói th m: ”Không c, ba ch ó tôi coi
không c ch nào h t. b a nào tôi g p Phi Ph ng tôi bi u ng thèm ng thì
bác Huy n g sao c?”
Duy Linh t t èn r i i vào trong bu n tính ng ng sáng i làm vi c, ch ng
dè vô n m c thao th c hoài, h nh m m t th y Phi Ph ng ng ngay tr c m t, h
nh t i Th Hi p, Bá K nh và Ba Qu n thì n i gi n d ng nh k thù. êm y Duy
Linh thao th c n 4 gi sáng, mòn m i quá m i ng c. M y b a sau, n u anh ta
i làm vi c thì thôi, ch h v nhà nh vi c Phi Ph ng s có ch ng, mà nh r i thì
c r c, n không ngon, ng không an. M t êm n canh khuya v ng v , Duy Linh
m trong bu ng nghe ti ng ng h nh ngoài bàn th kêu tích t c, anh ta nh
Phi Ph ng r i n c m t ch y m ìa, ngh th m r ng n u mình c chung v i
Phi Ph ng m t nhà mà Phi Ph ng ng có ch ng, th t ch ng còn gì vui v h n n a.
i m t êm khác Duy Linh c ng n m nh Phi Ph ng r i ngh : Ch chi bác
Huy n g Phi Ph ng cho mình, ch c v ch ng n v i nhau hòa thu n l m. Ng t
mình nghèo nàn côi cút, h c ít mà c a không có. Bác Huy n ã giàu mà bây gi l i
thêm sang, i nào bác ch u g cho mình, g cho Tú Tài ng i nghiêm nhi m, làm
màu th n thánh, g cho con quan b vúc v c nh Bát H i24 tái sanh, g cho nhà giàu
trí h con n m c nh àng m.

24 Bát Gi i, ng i theo Tam T ng i th nh kinh trong Tây Du Ký


Tuy nói thì nói v y, ch thu nay v ch ng bác th ng mình nh con trong
nhà, h i ch a c t nhà m i v trên n y v ch ng d i Cái Cùng bác gái i ch l n
nào c ng ghé th m mình, ch ph i là bác ph mình sao? Mà ngày nay bác c giàu
ó c ng nh cha m mình d n ng giúp bác m i c v y? N u bác g Phi Ph ng
cho mình c ng c, ch có chi nh c âu. Mà Phi Ph ng ng mình hay không? Có
lý nào nó không ng? Anh em g n nhau h n 10 n m tr ng mình th ng yêu nó, nó
trìu m n mình, nay n u bác g ch c nó m ng l m. Cha ch ! N u mình c i Phi
Ph ng c ng thèm làm vi c n a làm chi, l ng m t tháng ôi ba ch c ng
áng bao nhiêu, mình xin i xu ng d i Cái Cùng coi ru ng ng làm giàu thêm
cho bác n a. Mà có i thì i m t mình, ch em Phi Ph ng theo mu i mòng c n nó
c kh t i nghi p nó nhà cho sung s ng, n a tháng ho c là m t tháng mình
th m nó m t l n c ng c, v ch ng là ngh a tr m n m, xa c ng v y mà g n
ng v y, ch ph i g n m i th ng nhau sao“. Duy Linh ngh t i ó m t mày h n
, d ng nh Tú Phan ã ch u g Phi Ph ng cho anh ta r i nh v y.
Ngày gi th m thoát, m i chúa nh t ó r i k n chúa nh t n a. S m mai
Duy Linh th c d y ng i trên gh hút thu c, ngó ra ngoài ng th y thiên h i ch
p dìu, nào àn bà b ng r có a con nh n m v t áo ch y theo, nào con gái gánh
a, tay trái ánh òn xa coi d u ho c. M t tr i t a sáng, d i m y h t s ng trên
ng n c l p loáng xanh. Gió b c th i h i ph t vào mình lành l nh. Duy Linh nh
n t i T t r i nên tính ph i mua h ng cam quýt, quét d n bàn th ng cúng qu y
ông bà cha m . Mà r i anh ta l i ngh b a nay m i 22, ch ng 28, 29 i mua c ng
ch ng mu n gì, nhà có m t t mi n là mua cúng thôi, ch c n gì mua nhi u nên
ph i lo tr c.
y gi r i th ng C i ch v . Duy Linh nh l i b a chúa nh t tr c l i gi
y mình ng thay áo i qu n i cung h bác Huy n. Anh ta nh t i vi c ó l i
nh t i Phi Ph ng. Mà nh t i Phi Ph ng thì trong lòng th c m c khó ch u, nên b ra
tr c c a, ng ngó ngoài ng m t h i r i l i tr vào nhà i t i i lui, ng i không
yên mà n m c ng không ti n. Cách m t h i anh ta thay áo mang giày, tính i th m
ông Huy n Hàm Tú Phan ng l p th dò lòng Phi Ph ng coi trong ba ch ng
m ghé trao t cô ành ch nào hay là cô chê luôn c ba, không ng ch nào h t.
t tr i ã lên t i mái nhà, ngoài ng k l i ng i qua l i càng ông h n
a. Duy Linh th ng th ng mà i, ai dòm th y c ng t ng ng i vô s ngao vu, ch
không dè Duy Linh mang m i tình riêng n ng tr u trong lòng. nhà không c
nên ph i ra i, mà i ây m t r i m t may, n u may thì to i chí vui lòng, còn n u r i
thì ng m cay nu t ng. Duy Linh ra kh i châu thành th y nóc nhà l u c a Tú Phan
ng d i lòm trong lòng khoan khoái nên x m x m i ri t. Bên tay m t nông phu
ang g t lúa xa xa, k b t trùm kh n, k i nón lá, ng i m c áo, k tr n, k khum
ng, ng i ngóc c . Bên tay trái m y nhà lá ng d n d p n T t, ch tr ng bông
vàng tr c c a, ch phát c s ch s sau hè. Khúc n y s p con nít tóc ch p ph t
ph i, a tru ng dông d ng ng xúm nhau ch i d i g c cây. Tr c kia ch àn
bà tay xách gói, tay b ng em i ng xái25. C nh thú d ng y n u m t ng i th

25 h ng hái


khéo v , ho c m t ông làm thi hay trông th y thì c c m xúc r i ch c s có m t
c tranh th y m c26, ho c m t bài thi ng ngôn ch ch ng không. Ng t Duy Linh
không ph i là th v , c ng kh ng ph i là thi nhân, l i b m t ni m riêng châm chích
trong lòng, b i v y anh ta ch th y có cái nóc l u c a thành ph ch không th y c nh
nào n a h t.
Duy Linh b c vô sân b ng khoan khoái m ng, song r ng c h i h p nh y, khi
nhà trí tính l ng x ng nhi u chuy n ch ng n ây lòng b i r i không bi t n làm
chi. Anh ta b c lên thang r i vào c a gi a, th y nhà tr c v ng teo không có ai h t.
Anh ta nón trên bàn, v a ngó vô c a bu ng th y Phi Ph ng trong gi màn ngó
ra r i nói r ng:
- a anh Ký!
Duy Linh mi ng c i, chân ph ng ph ng i l i, Phi Ph ng mình m c áo nhi u
màu h t gà, qu n hàng Bom-Bay tr ng, chân mang dép tr ng có k t bông màu
ng, c ng gi màn b c ra v a c i v a nói:
- Anh ng i trên gh ó anh Ký. Ng i ó ch i.
Phi Ph ng l i day m t vô bu ng kêu gia d ch bi u lên l u l y thu c em xu ng
cho Duy Linh hút. Duy Linh kéo gh ng i. Phi Ph ng c ng ng i t i b ván d a
a s g n ó r i nói:
- Thu c hút ó anh Ký. H m nay sao anh không ra ch i?
- Ngày th ng tôi m c làm vi c nên i ch i âu có c.
- , ph i a, tôi quên n a ch ! Mà anh làm vi c ban ngày ch ban êm làm
vi c gì? Sao chi u làm vi c r i, anh không i th ng ra ngoài n y n c m ch i, chín
i gi r i v ng ?
- Ngày th ng i ch i sao c?
- Trong ch ra ây mà xa xôi gì?
- Bác i âu v ng v y cô hai?
- Ba v i má tôi i kh i h t.
- , i h i nào?
- Ba tôi i Sài Gòn hôm qua, còn má tôi i xu ng ru ng h i khuya.
Duy Linh tr c khi ra i tính n ây l p th dò th lòng Phi Ph ng coi trong
ba ch ng g m ghé k t duyên v i cô ó, v y cô ành ch nào. Nay vô nhà r i, l i
nghe nói v ch ng ông Huy n Hàm i kh i h t y là m t d p r t may m n cho anh ta
giáp m t v i Phi Ph ng, th mà trong lòng b ng , ngoài m t s ng sùng, không còn
tính h i han chi h t. Duy Linh ng i l ng thinh m t h i lâu r i h i:
- Bác Huy n i Sài Gòn ch i hay là có chuy n chi?
- Hôm qua th y H i ng Lâm Yên em xe h i l i r i r ba tôi i Sài Gòn
ch i v i th y và ng i con th y. nhà không vi c chi nên ba tôi i ch i.
- m nay th y H i ng Lâm Yên ra ây th ng l m hay sao?
- Hôm ãi ti c r i cho t i b a nay th y có ghé ây hai ba l n, l n nào th y
ng d t ng i con th y theo h t. Anh có bi t ng i con th y không?
- Bi t.

26 M c Tàu hòa v i n c, m t b môn c a h i h a


- Nghe nói hôm ãi ti c c ng có ng i ó n a mà, ph i không anh Ký?
- Ph i.
- nói ng i ó thi u Tú Tài bên Tây r i, bi t ph i thi t hay không?
- Thi t ch !
- À, anh Ký, anh có hay hai ba ch c y mai i nói tôi hay không?
- Hay.
- Ai nói cho anh hay?
- Bác Huy n nói b a h m.
- Nói hôm nào?
- Hôm b a s a so n r i chiêu ãi ti c ó.
- Ba tôi nói v i anh làm sao âu, anh thu t l i nghe th coi.
- Bác nói quan Ph , th y H i ng Lâm Yên, v i Bá h Siêu, ba ng i u
m nghé làm sui v i bác.
- Hôm t i th t má tôi c ng có nói v i tôi nh v y. Con quan ph là c u Bá
nh tôi bi t, con th y h i ng Lâm Yên tôi c ng ngó th y, còn con ông Bá h Siêu
tôi ch a bi t. Anh bi t ng i ó hôn?
- Bi t, ng i ó i ch hoài.
- Ng i ó ra th nào, h c tr ng nào v y anh?
- Con nhà giàu, mà không có h c h i chi h t.
- Húy! Cha ch ! Có ch ng mà d t c ai ch u cho c.
Duy Linh nghe Phi Ph ng nói nh v y c i r i áp:
- Ng i ta d t nh ng ng i ta có ti n nhi u. i n y h có ti n nhi u thì d i
ng hóa ra khôn, còn nghèo sát khô d u khôn c ng hóa ra d i, mi n giàu cho l n
thôi c n gì hay ch ?
- Anh nói nghe k quá! Giàu mà d t c h khinh b l m ch .
- khinh lén sau l ng, ch tr c m t ai dám khinh? V y ch cô không th y
hôm ãi ti c ó sao.
- Th y gi ng gì?
- Bá h Siêu d t c, mà ông v a b c vô nhà quan Ph l t t b c d y n m
tay chào h i r i m i ng i chung m t bàn ó sao.
Phi Ph ng t c c i, Duy Linh th y v y c ng c i theo r i Duy Linh m i ti p
i:
- Cô chê con ông bá h Siêu còn hai ng i kia cô ành ng i nào?
- i ba v i má tôi li u th nào li u l y, ch tôi có bi t âu mà nói.
- Ph i, ph n con gái h vi c v ch ng ph i cho cha m nh. Song cô là
ng i có h c, cô c ng ph i suy sét mà l a ch n, ch n u cô phú cho cha m , r i cha
nh không v a ý cô r i cô mang kh tr n i ch c là cô n n n l m. Ví nh bác
Huy n bi u, cô l a ch n ng i nào âu cô nói nghe th ch i.
Phi Ph ng cúi m t xu ng, tay c y móng c n, Duy Linh trong lòng bâng khuâng,
ngó Phi Ph ng h i ri t, túng quá Phi Ph ng m i nói: ”Tôi coi trong ba ng i ó, duy
ch có con th y h i ng Lâm Yên c h n h t“.


Ph n con gái h ai h i t i vi c v ch ng t nhiên m c c , Phi Ph ng tuy là có
c ch Tây nên không nhút nhác nh con gái th ng, l i yêu m n Duy Linh c ng
nh anh ru t, song cô c ng b ng không mu n bày t thi t tình.
i Duy Linh h i hoài, c c ch ng ã cô ph i phát bi u cái thi t tình c a cô ra.
Ch ng dè Duy Linh nghe cô nói c p m t chói lòa, m hôi nh gi t, bao nhiêu lòng
c u tan rã nh s ng b n ng khói lên tr i, b i v y ng i trân trân, mu n
khóc mà khóc không c, mu n c i mà c i c ng không kham. Anh l y làm khó
ch u r i b ra ngoài. Phi Ph ng th y Duy Linh ng d y mà i thì ngó theo, song
không hi u chi h t. Duy Linh ngó ngoài ng m t h i không khóc mà hai con m t
t r t. Anh l t t l y kh n lau n c m t r i tr vô nhà. Phi Ph ng th y Duy Linh
bèn nói:
- Anh n c m ch i anh Ký.
- Không c. Tôi th m m t chút thôi. Tôi m c v ng i qua V nh Tr ch có
vi c. Duy Linh ngh t i ó gi t l ch a chan au lòng òi n, không dám gi n,
không dám phi n ai chi h t, ch phi n mình nghèo, h c d , b i v y mà thua sút
ng i ch chi mình giàu l n nh Bá H Siêu quy n to nh quan Ph Thi n, h c gi i
i p trai nh Lâm Th Thi p, mình tài, trí, s c, l c, mà làm cho Phi
Ph ng c sang giàu vinh hi n, c sung s ng tr n i, mà Phi Ph ng chê mình
k t duyên cùng ng i khác mình gi n m i áng. Mà bây gi mình làm sao cho tr
nên giàu, tr nên sang, cái th làm ký l c m i tháng c 30 ng b c l ng r i tiêu
xài h t 28 ng làm sao mà giàu sang cho c? ã bi t cha m mình có l i cho
mình 12 m u ru ng, huê l i c a mình m i n m có 350 thùng lúa, cò c a ng i ta k
n 50.000 thùng, n u mình sánh v i ng i ta s c c a mình nh con mu i còn s c
ng i ta nh con voi mình sánh sao cho k p.
Duy Linh h t bu n r i tính, h t tính r i gi n, h t gi n r i lo, b i v y n m tr n
tr hoài cho n g n 4 gi khuya m i ng . Ngày Nguyên án ã n g n Duy Linh
y th ng C d n d p nhà c a lau chùi bàn th , r i m y êm sau anh ta m i i mua
ml ng cúng cha m ông bà trong lúc xuân nh t. Duy Linh th t trí nên nh t
nh ba ngày T t óng c a nhà, không vi ng th m ai h t. Chi u mùng m t, Duy
Linh nghe ti ng pháo n vang rân, ch th y ng i i h n h ngoài ng, dòm
trong nhà hiu qu nh m t t m t th y, ngh thân ph n nghèo hèn thua ng i sút b n,
anh ta l i càng bu n h n n a.Tuy bu n song anh ta ngh r ng thiên h ch ng có ai có
tình ngh a chi v i mình, d u v y n u mình không chúc m ng n m m i h c ng
không trách mình c. Chí nh ông Huy n Tú Phan là b n chí thân c a cha mình
thu tr c l i ãi mình r t tr ng, m y n m nay mình xa nên ngày T t mình không
vi ng thì ông dung ch , ch n m nay ông v ông , n u mình không n m ng tu i
ch c ông trách.

Duy Linh ngh nh v y nên lúc ch ng v ng t i m i thay i áo qu n r i lên ch
n xe kéo ra m ng tu i Tú Phan. Tú Phan th y Duy Linh n m ng r h t s c,
i gia d ch l y r u ra ãi r i l i khoe: “B a hôm bác i sài Gòn bác m n ông
Phán Kim mua dùm cho bác m t chi c xe h i t t quá. Cháu ra tr m t chút ch cháu


ra s m có xe nhà cho cháu coi. Có cô Phán L c ra th m r i bác gái v i cô hai l y
xe a v ng m con nó vô ch th m bà Ph v i m y bà tr ng 27.
Duy Linh i m ng tu i Tú Phan mà trong b ng l i s g p Phi Ph ng, ch ng
nghe Phi Ph ng không có nhà m ng th m nên nói chuy n l i là m t lát r i cáo t
mà v , Tú Phan mu n cho Duy Linh th y xe h i m i c a mình nên c m hoài, bi u
ch i r i s cho xe a v song Duy Linh không ch u , túng th ph i cho Duy
Linh v .
i nh ng ng i l n tu i, tánh tình hòa h n b i v y g p c n th t v ng
th ng hay d n lòng b qua, còn m y ng i thanh niên, tánh khí nóng n y, b i v y
g p b c gay go, ho c sai ch ao c bâng khuâng s u não êm ngày, có k ngã
lòng r i i tu, ho c th t chí t t . Duy Linh tu i v a ôi m i tuy cha m khu t s m,
tuy thân ph n lao ao, nh ng thu nay ch a b c th khúc ng i gay go, ch a
quen n m nh n tình mùi cay ng, nay m i v a th t v ng l y làm khó ch u nên n m
u d u hoài.
Trong m y ngày T t anh ta ã không i ch i mà ch ng h t T t r i anh ta c ng
nhà r t o n o.
t bu i chi u th b y, anh ta bu n quá n m nhà không c nên b n mát
lên ch , tính ki m ch gi i khuây. i v a t i ch may g p th y ký Hòa c ng i ch i,
hai ng i d t nhau th ng th ng i dài theo m y ti m mà coi hàng hóa. i t i nhà
hàng chú T ng, hai th y th y trong t ki ng tr ng hàng hóa r c r , m i b c vào r i
i ng ngay cái t ng cá mòi h p th xem, Ký Hòa ch m t h p mà nói:
- Th ó ngon h n h t.
Duy Linh cãi l nói th ó không t t, r i ch m t h p khác khen quý. Hai th y
ng cãi v i nhau, b ng âu Bá K nh b c vô nghe cãi l i xen vô mà cãi. Bá K nh
chê hai th y nói b y c hai r i ch m t th cá khác mà nói th ó m i thi t ngon h n
t. Duy Linh không ch u thua c theo cãi hoài. Bá K nh nói r ng:
- thu nh chí l n ta ã n th cá mòi, ta l i không bi t th nào ngon
hay sao? Chú m y nghèo m t, ti n âu mà có n t i cá mòi h p nên bi t th nào
ngon th nào d .
Duy Linh ã có b ng ghét Bá K nh nh c m mình nh v y nên gi n run, d n
không c, nên x c l i b p tai Bá K nh. Bá K nh không ch u nh n nên nh y t i thoi
Duy Linh l i, may nh Ký Hòa v i chú T ng ra can, ch không còn ánh l n v i
nhau n a.
Bá K nh v thu t l i cho quan Ph nghe. Quan Ph n i gi n r i bi u con làm
n em n cò th a, sang b a sau ông cò òi Duy Linh và Bá K nh, g n h i u
uôi r i d y Duy Linh ph i xin l i Bá K nh, b ng không thì ông cò phúc b m xin tòa
ph t. Duy Linh y u th nên ph i xin l i k thua, ã b Bá K nh nh c m tr c, mà
còn ph i xin l i Bá K nh n a b i v y v nhà t c t i ng không c.
Duy Linh n m êm ngh l i vì t i mình nghèo nên ng i ta không yêu th ng
mình mà c ng t i mình nghèo hèn nên ng i ta hi p áp, n u mình mu n cho k
yêu ng i tr ng mình thì ph i giàu sang m i c. Mà làm sao giàu sang cho c

27
Trong ó


bây gi ? Làm v êc quan nh mình bây gi bi t ch ng nào m i giàu? Mà n u mình
xin thôi, r i tr xu ng Cái Cùng lo cày c y 12 m u t c a cha m l i d u mình có
ch u c c cho l m i n a thì b t quá n ho c d d mà thôi, ch c ng không giàu
ng h c. Có l mình ra buôn bán h a may n m m i n m mình m i giàu l n
c ch ng. Ng t buôn bán bây gi không có v n thì làm sao khai ti m cho c,
u mình c y bác Huy n Hàm giúp s c có l bác s n lòng, mà thà là mình ch t ph c
i cho r i, ch Phi Ph ng nó ã không ngh t i mình, l nào mình l i còn c u l y t i
cha m nó giúp ?
i Duy Linh lao tâm th t chí, nên l , l ng ng, i làm vi c mà không c
n vi c làm. B a n g n cu i tháng ông Phán Tàu giao cho Duy Linh m t cu n s
bán mu i bi u c ng ri t ng ông l y s mà ông phúc b m cho quan trên. Duy Linh
lòng khô héo trí l ng l , b i v y c ng xong a s cho ông Phán Tàu g i i r i ch ng
ông Thán dò l i thì tr t h n 5 ngàn t mu i.
Ông Thán n i gi n r y Duy Linh m t h i r i l i còn vào méc v i ông ch , làm
cho ông ch ph t Duy Linh h t n a tháng l ng.
Duy Linh n i lòng ã u t c, i ã b hi p áp, nay làm vi c l i còn b qu
ph t n a nên n h t ngon n m h t ng , c lo m u ki m k ng làm cho tr nên
giàu sang, ch c r ng mình tr nên giàu sang t nhiên thiên h yêu th ng, kính
tr ng h t qu trách. Anh ta tính tr n n a tháng r i nh t nh th c28 ru ng l y b c
ng làm v n mua bán.
t b a chúa nh t Duy Linh i xu ng Cái Cùng nói v i H ng C Mai mà
th c ru ng. Vì 12 m u ru ng c a Duy Linh t t t mà l i còn h t l m, b i v y Duy
Linh xin th c 1500 mà H ng C Mai l i nài bi u 2000 ng, th m tính r ng Duy
Linh th c quá m c t nhiên bán luôn ch ch ng bao gi chu c l i. Duy Linh không
hi u ý riêng c a H ng C Mai, nên c ng ch u th c 2000 l i có b ng m ng th m,
ngh r ng h có v n thêm nhi u ch ng nào thì mình mua bán d h n ch ng y.
ong C Mai h n tu n sau Duy Linh xu ng làm t r i ng s ch ng b c29, Duy
Linh v nhà lo tính bán c r i xin thôi làm vi c ng lên Sài Gòn buôn bán. n
i th t , Duy Linh ng n m tính coi bây gi ph i bán v t gì b ng nghe ti ng xe
i u tr c c a nhà có m t gia d ch c a Tú Phan b c vô th a r ng ông Huy n
Hàm m i Duy Linh ra nhà cho ông nói chuy n chi. Duy Linh mu n ki m c khi u
, ng c tên gia d ch ã th y mình n m không, l i s n có xe h i r c n a, không th
nào cáo t c, nên ph i thay r i lên xe i t ng có vi c chi quan h , ch ng dè
Duy Linh v a b c vô nhà Tú Phan h i:
- Bác nghe cháu tính bán ru ng cho H ng C Mai v y ch có thi t nh v y
hay không?
Duy Linh ng ch ng h ng m t h i, th m ngh n u mình nói th t c ng không
ích gì, nên h i l i:
Th a, ai nói v i bác r ng cháu bán ru ng?

28 (chu c, ch n y sai: ã không ti n mà chu c ru ng n a thì làm sao có v n, ây ph i có ngh a là
m hay c , vì trong câu sau ã có ch chu c. Red.)
29 giao ti n m t


- d i Cái Cùng h lên h nói.
Có l H ng C Mai mu n mua nên bày chuy n nh v y, ch cháu âu có bán.
, h nói mà bác không tin, nên bác m i kêu cháu h i cho ch c, có l nào cháu
bán ru ng mà không báo cho bác hay. Mà cháu có c n dùng ti n làm vi c chi nói v i
bác giúp cho, c n gì ph i bán. Còn nh bán ru ng ó giáp ranh v i ru ng bác, thà
cháu bán cho bác còn có ngh a h n ch bán cho h u ng l m.
Duy Linh nghe Tú Phan nói m y l i trong lòng n n n, mu n t thi t v i Tú
Phan, r i h i vi c H ng C Mai, th c cho Tú Phan song anh ta ngh r ng n u nói
thi t s Tú Phan ng n tr ho c h i ph ng t i khó t chân tình c, nên nói d i luôn:
t chuy n xin bác ng tin. Cháu có c n dùng ti n làm vi c chi âu mà
ph i bán ru ng.
Duy Linh v nhà n m tính r ng ph i làm cho mau, n u trì hoãn s b i l , nên
chúa nh t sau xu ng Cái Cùng làm t thì d n H ng c Mai v i ba H ng ch c
ng th ph i kín mi ng dùm ng cho ai bi t, l y hai ngàn d ng b c r i tr v B c
Liêu, sang b a sau làm n xin thôi vi c li n. Ông ch d t d t không ch u cho thôi,
ông Phán Tàu có a cháu không có v êc làm, ã m y tháng nay mu n em nó vào
th ng chánh, song không có d p, nay th y Duy Linh xin thôi lòng l y làm c ý,
i v y ngoài làm m t nhân ngh a theo an i Duy Linh, mà vô trong l i k v ch v i
ông ch nói r ng Duy Linh bi ng nhác, b i v y ông ch m i nh n l i Duy Linh
thôi vi c.
Trai v a m i l n lên, h có b c ngàn trong l ng hay t c, Duy Linh không
gi ng ng i th ng, b i v y có b c r i l i càng lo tính n ng không c. Anh ta
em bàn th g i ký Hòa còn c trong nhà bán h t, r i tr ph cho ch ; th ng C
là con m côi mu n tr n ngh a t trung, nên quy t theo giúp Duy Linh, ch
không ch u v x . Duy Linh s p t vi c nhà, thâu x p hành lý xong r i, bèn nh
sáng b a sau xu ng tàu ra Sóc Tr ng r i lên Sài Gòn. T th y em c u nhà
ký Hòa. Chi u b a y anh ta bu n l m nên ra nhà Tú Phan , tính th y m t Phi Ph ng
t l n chót r i v nh bi t. Duy Linh b c vô v ch ng Tú Phan ra m ng, còn Phi
Ph ng ni m n l m. Trong nhà d n c m v a r i, v ch ng Tú Phan m i Duy Linh
vào n c m cho nó vui. Duy Linh th y Phi Ph ng ru t au nh c t, m t t c quáng
gà30 b i v y bi u n c m thì i, sang ng i n không nói chuy n nh m y l n tr c
a. n c m r i, bà Huy n Hàm m c i xu ng nhà b p, còn ông Huy n l i i lên
u, cho Phi Ph ng ng i ó nói chuy n v i Duy Linh. Duy Linh bu n b c l i ái
ng i quá, nên ng d y b i ra tr c sân. Tr ng m i m c, chi u tr i m t góc
lòm, gió th i lao rao, lay ng m y nhành lúc l c. Duy Linh ng ng suy ngh
vi c riêng c a mình, b ng nghe sau l ng có ti ng giày i nhè nh , l t t day l i th y
Phi Ph ng v a i t i v a h i nho nh :
Anh có vi c chi, mà coi b anh bu n d v y anh Ký? H i nh anh có vi c chi
vui, ho c có vi c gì bu n, anh c ng có u nói cho em bi t. Sao bây gi anh bu n mà
anh không nói cho em hay?

30 m t ch ng b nh m t, h t i là không th y ng


Gi ng nói ã thanh tao, mà l i l pha bi th m làm Duy Linh c m xúc nên ngh n
ngào, không bi t sao tr l i ch a n c m t r i day m t qua ch khác áp:
- Tôi có bu n v vi c chi âu.
Duy Linh nói có m y ti ng b ng nghe Tú Phan trong nhà kêu:
- Ký a, cháu vô coi chi c cà rá bác m i mua ây.
Phi Ph ng nghe ti ng cha nên day gót tr vô nhà, Duy Linh ng n ng lén l y
kh n lau n c m t r i c ng vô theo.
Duy Linh ch i t i chín gi t i r i cáo t ôm p vi c riêng trong lòng, không t
cho ai bi t h t. Ra v a kh i c a n c m t tuôn d m d , i m t khúc ng suy ngh
t h i, ban d u nh t i m y l i Phi Ph ng h i khi nãy au n không ch u c,
nên mu n tr l i t th t cho Tú Phan nghe ho c may ra Tú Phan có ni m tình c
ngh a x a c m l i g Phi Ph ng cho mình hay t riêng cho m t mình Phi Ph ng
bi t ho c may Phi Ph ng có c m ngh a ng tình r i trao t k t tóc v i mình không
thèm ng n i nào khác. B i tình n ng au lòng riêng l , nên ngh nh v y, nh ng
yêu th ng nhau ph i bi t tôn tr ng nhau. Duy Linh th ng Phi Ph ng ch ng ph i
vì s c nh ai, ho c yêu vì ti n nh ai, yêu là vì g n g i nhau ã m i m y n m
tr ng, th ng là b i tâm tánh u gi ng nhau c ng nh ru t th t. B i cái tình cao
th ng nh v y, nên v a tính tr l i t thi t n i ni m, l i ngh r ng ví nh Phi
Ph ng c m ngh a ng tình ch u k t hôn v i mình, mà v i cái thân ph n nghèo nàn
và tài hèn m n n y có làm cho Phi Ph ng vui v sang tr ng tr n i ch ng? Duy
Linh l c u, day l i ngó nóc nhà l u c a Tú Phan m t h i, r i lau n c m t i v
nhà c a ký Hòa.
Sáng hôm sau, Duy Linh v i th ng C g i xu ng tàu i Sài Gòn, ký Hòa
xu ng tàu a, ch ng tàu s a so n ch y Duy Linh d n: ”Anh cho tôi g i th t i
nhà anh trong ít ngày, ch ng nào tôi có ch yên r i tôi s cho th ng C v nhà ch
lên. Xin anh ng phi n c ng ng nói cho ai bi t tôi lên Sài Gòn nghe“. Ký Hòa g t
u r i tàu m dây, súp lê ch y tu t.
31

Duy Linh ng trên boong32 tàu ngó l i ch , t m lòng chua xót, nét m t dàu
dàu, sóng kh a hai bên b ghe xu ng nhàu l n th y mà th ng, ch n v t qu t m m
p ti ng ng i nói chuy n nghe càng o não. Tàu ch y m t lát ch ng còn th y nhà
a chi h t, bên n y là lá d a lóng sóng gió th i ng n cúi xu ng r i ngóc lên bên kia
ng ru ng minh mông, tr i nhu m m t ch xanh ch . Duy Linh trông th y r ng
ng gi t l .
Ly h ng gi b c au lòng
Tình ngao ngán t i, ph n long ong bu n
Xót vì m ng manh cánh chu n

31 soufler=th i gió nh th t ông b c a th rèn: ây là th i còi tàu.
32 (Pont): sàn nóc tàu


I TH BA
Th ng nghe thiên h h d y nhau r ng: „Ng i chân chánh thì áng yêu, còn
gi d i thì áng ghét“. Ch ng hi u vì c nào h ã d y nh v y, mà i thói gi
i ngày càng tràn lan kh p c quan dân, còn u chân chánh coi ngày càng tiêu
t h t. Cha d y con, y là vì s con d t thiên h c i, nên c n m n ó thôi. Con
th ng cha, y là s th t hi u thiên h khinh nên c c ch ng ã ph i làm màu cung
kính. Ch ng yêu v , y là vì ti n b c, v kính ch ng y b i th th n, b n bè thân
nhau, vì có ý mu n nh nhau, k m t xóm giúp nhau, y là l u tâm trông ng i tr .
Lòng ng i gi d i n n i ng i n y mu n nói chuy n v i ng i khác, khi m i m
mi ng ph i nói tr c: ”Tôi nói thi t v i anh“, nh ng c ng ch a t nh ng l i nói ra
ó là nh ng l i nói thi t.
Quan Ph Tr n Bá Thi n c y mai t i c u Tú Phan g Phi Ph ng cho Bá K nh,
tuy quan Ph th y ông Huy n Hàm v i bà Huy n Hàm là ng i hi n c mu n k t
ngh a sui gia, nh ng k th t quan Ph th y Tú Phan có m t a con gái mà nhà t t
ru ng nhi u, nên tính k làm giàu cho con kh i m t nh c. H i ng Lâm Yên mu n
làm sui v i Tú Phan, tuy nói r ng th y Phi Ph ng n t na m th m mà th ng,
nh ng k thi t gia th suy i, tính em b ng c p tú tài c a con ng ph c h i s
n. Bá H Siêu c ng v y mu n làm sui v i Tú Phan là ý mu n cho con sau n y c
ng hai cái gia tài, mà ngoài môi r n ràng d ng nh tr ng ng i h n tr ng c a.
Tú Phan là ng i ã có nghèo tr c r i ngày nay m i c giàu, v n xu t thân
hèn h , may g p th i mà c ng nh ti n, nên m i c vinh hi n, nh ng ông ít hay
suy th thái nhân tình, b i v y không hi u th u l i nói ngoài môi không gi ng vi c
tính trong b ng, ông th y quan Ph quy n cao ch c l n thì p ý, ông th y Th
Hi p p trai h c gi i ông r t ng lòng, mà th y bá h Siêu là nh t phú ông trong
nh ông c ng không mu n ph . Ra giêng r i, mai m i n hoài mà Tú Phan c nói
ng th ng th ng r i s tính; ch ng ph i là Tú Phan chê h t ba ch mà d t d t, y
là t i ba ch u x ng áng nên không bi t g ch nào.
ch ng Tú Phan bàn tính nhau hoài n 3, 4 tháng c ng ch a nh t nh. Còn
ba ch làm sui trông i bao lâu c ng không m i trí.
a n Tú Phan i xu ng d i Cái Cùng ng th m ru ng. Bà Huy n Hàm
nhà th a lúc canh khuya v ng v , l i thêm gi t m a r rít quanh th m bà m i t nh
lòng con coi trong ba ch ý nó ành ch nào. Bà h i ba Qu n thì nó tr môi, h i Bá
nh thì Phi Ph ng l c u còn h i t i Th Hi p thì làm thinh mà nét m t l i có v
c c . Bà Huy n bi t ý con nên không h i n a. Ch ng Tú Phan v bà t l i, Tú
Phan ng i m t h i suy ngh mà nói r ng: „Tôi c ng mu n g nó ch ó, ch s quan
Ph ngài h n“.
c qua u tháng 5 v ch ng Tú Phan c ng ch a xác nh vi c hôn nh n cho
con. B a n Tú Phan i xu ng ru ng, khi tr v g p m t ám m a to l n gi a
ng. V n nhà Tú Phan c m m o n m mê man, trán nóng h m, chân l nh ng t.
Bà Huy n Hàm lo s nên r c th y ch y thu c l ng x ng. Th y thu c Phùng ch n
ch r i nói r ng: „Ông Huy n c m n ng nh ng ch ng có chi áng s th y h t


vài thang ông s tr i d y n c m. Bà Huy n nghe nói v y có b ng m ng. Thi t qu
ông Hàm u ng hai thang thu c r i t nh táo, b t nóng, ng i d y nói chuy n c, l i
bi t ói òi n cháo nào dè u ng thang th ba b nh tr n ng, l i nóng mê s ng không
bi t chi h t. Bà Huy n v i Phi Ph ng lo s nên v a t ng sáng sai gia d ch em xe h i
i r c ông th y thu c.
Ông th y thu c u b t kh n nhi u en m c áo xuy n dài, chân i giày hàm
ch, m t eo ki ng tr ng, râu le the không m y s i, u b c hoa râm, xe t i c a b c
xu ng th ng th ng i vô nhà, d ng nh i ch i ch không ph i i c u ng i b nh
ng. Vô nhà r i ông ng i t i gh gi a l y thu c lá v n hút, ch ng th y Bà Huy n ra
chào, ông m i h i h n ãi:
- Th a bà, nghe b y tr nó nói quan Huy n mê s ng n a hay sao?
Bà Huy n áp:
- Th a ph i, không bi t t i sao u ng thang thu c êm nay nóng vùi, n m mê
man không bi t chi h t. V y xin th y hút thu c r i lên l u tu n m ch l i ng h t
thang khác th coi.
Ông th y g c g t u, song c ng ng i hút thu c nh th ng không l t t chi
t, bà Huy n th y v y b vô bu ng, cách m t h i lâu sai Phi Ph ng ra m i ông ra
coi m ch m t l n n a, ch ng y ông m i ch u ng d y theo Phi Ph ng ch không
ông c ng còn ng i ó hoài, làm cho ng i ta t ng âu ông ng i c bàn t t gh
êm nên ông không ành b ch . Coi m ch r i ông th y tr xu ng c ng ng i ch ó
mà nói:
- Tôi ã nói ông ã c m n ng, tuy v y mà không h i gì, xin bà v i cô hai
ng lo, th ng th ng tôi tr . Tôi có g p nhi u ng i b nh n ng h n n a, mà tôi
u s ng nh ch i, b nh c a quan Huy n có chi khó l m âu mà s .
Bà Huy n h i gia d ch em xe ra a ông th y thu c v r i i l y thu c luôn
t th . U ng thang th t vô t ng là nh c, ch ng dè b nh c ng nh c , ông
Huy n Hàm c ng n m mê man hoài. Ðêm y bà Huy n x n b n m t bên ch ng,
không dám ng , còn Phi Ph ng c ng ng i t i gh d a trên gi ng, m t mày bu n
nghi n c p m t t d m. Canh khuya gió th i ngoài sân nghe vùn v t, ng n èn
trên án ch p nhoáng, khi t r ng khi l m . Phi Ph ng b c ra ngoài r i m c a s
sau ngó xu ng b p, gia d ch u ng h t, trên tr i mây gi ng mù m t, không th y
t ngôi sao l i lúc ch p, lúc g m làm cho ng i bu n l i càng thêm t i. Phi Ph ng
khép c a s tr vào phòng, v a b c t i c a, b ng nghe ti ng con chim kêu trên nóc
nhà làm cho cô gi t mình, ng ngó m r i m con nhìn nhau s ng s t.
Phi Ph ng mu n ki m chuy n nói cho quên ph c cái m ch ng lành v a m i
nghe ó nên th a m :
- Thôi, m i ngh m t chút i, con ng i ây v i ba.
Bà Huy n l c u áp:
- má th c, con i ngh vài gi r i th c d y thay cho má i ngh .
Phi Ph ng vâng l i r i tr v phòng mình ngang ó. Cô ta th y cha b nh n ng
lo s quá nên n m gát tay qua trán thao th c tr n tr c hoài. Cô lo g n r i tính xa vi c
y ch a xong k qua lo vi c n . Cô ng o n o thì b ng nh t i Duy Linh, cô m i
ngh r ng h i nh h có vi c chi bu n mình nói cho Duy Linh thì Duy Linh lo cho


t. Nay vi c bu n c a mình l n quá mà Duy Linh không có m t, ngh thi t r i
không bi t ch ng nào. Không bi t bây gi nh âu! H nói nh b con quan Ph
khinh b r i l i b ông Phán Tàu hi p áp nh t c chí nên m i b x mà i. H l i nói
hôm tháng ba nh sai th ng v ch th nh ng nh d n nó, nên nó không ch u
nói nh x nào. Có t i gì mà ph i s d nh v y? Mà ví d u nh có gi n h nên
nh không mu n cho bi t ch , còn nhà mình nh gi n h n u chi sao lúc nh i,
nh không cho hay, r i m y tháng ch ng có th t chi c a nh? Hay mình có làm
u chi ch ng ph i nh gi n luôn t i mình? Ph i r i, ch c nh phi n cha m mình
giàu có mà không giúp cho nh làm n, nh nghèo nàn nên m i b k khinh b ,
ng i hi p áp. B y quá, m y n m nay mình không ngh t i vi c ó. Ch chi mình
nói v i cha m mình ho c giúp v n cho nh làm n buôn bán, ho c giao ru ng cho
nh cai qu n ch c nh có i âu làm chi. Mà n u nh g n lúc n y ch c h n nh
giúp ích cho nhà mình bi t ch ng nào.
Phi Ph ng v a suy ngh t i ó, b ng nghe ti ng m nói nh bên kia r i l i nghe
ti ng giày, nên l t t ng i d y ch y qua, th y m ng b ng n c cho cha u ng.
Phi Ph ng l y tay r trán cha r i h i: „Ba b t không ba? Tú Phan g t u r i n m
xu ng p m n l i. Phi Ph ng không ch u i ng n a, c ng i ó v i m cho t i
sáng.
Nh ng ng i quen bi t nghe nói ông Huy n Hàm au c ng u n th m
vi ng nh t là quan Ph Thi n v i h i ng Yên n th m ngày m t. Quan Ph nói
i bà Huy n Hàm cho ngài r c th y thu c Tây ra cho coi m ch r i tr b nh cho
ông Huy n, b i vì ngài s th y thu c Vi t Nam không thông m ch l c, r i ph m
thu c r i g không ra. Bà Huy n không b ng lòng nên áp: „B m quan l n, ông th y
thu c Vi t Nam n y gi i l m, ng tr thêm ít b a n a coi“. Quan Ph mu n cãi
nh ng ngh mình mu n c u thân không nên trái ý bà ch nhà; b i v y ngài l ng
thinh, không c r c th y thu c Tây n a. H i ng Yên n th m l i ch th y ba
n d i Cái H u và th y H ng S Phi bên Phú L c nói r ng hai ng i y có
danh và h i bà Huy n n u bà b ng lòng th y s cho xe r c. Bà Huy n c ng không
ch u c theo u ng thu c c a th y Phùng mà thôi.
Ch ng ph i thu c c a th y Phùng thi t hay, hay là b nh c a ông Huy n không
ph i là b nh n ng, mà au trót m i b a r i, ông Huy n th ng th ng b t l n, mi ng
hôi c m nên ch a n ng song ã h t nóng l nh nên tr i d y r i i trong nhà nh
th ng. Quan Ph Thi n, h i ng Lâm Yên, và bá h Siêu nghe nói ông Huy n b nh
gi m áp t i th m n a. Duy bá h Siêu th y ông Huy n ch a thi t m nh nên không
dám nói vi c hôn nh n, còn hai ng i kia lanh l i nh c khéo ông Huy n. Ông Huy n
ng ch a nh t nh, nên ông ph i th a cái b nh c a ông mà khuyên hai ng i kia
hoãn hoãn, i ch ng ông thi t m nh h n hay.
Con ng i làm vi c nhi u coi ch n chánh l m, nh ng k trung s o trá vô cùng.
Có l ông tr i th y v y nên d i ng i ch i, nên có nhi u khi ng vui l i khi n cho
ng i ta bu n, v a m ng l i khi n cho s . Ông Huy n Hàm b nh gi m c nhà u
ng, nào dè ông ra vô c có n m b y b a r i ng n m l i, l n n y coi b nh n ng
n l n tr c n a. Ông th y Phùng h t thu c, nh ng u ng thu c c ng nh không,


nh ch ng gi m chút nào, l i ông Huy n h th y m t v con ông l c u hoài r i
ng r ng n c m t, làm cho v con lo s không bi t ch ng nào.
t êm n b nh ng n ng quá, ng bi t không th s ng c n a, nên ng
kêu v con l i ng m t bên r i ng g ng g ng mà tr i: „Ông tr i bi u tôi ph i
theo ông theo bà thì ph i ch u... V y n u tôi ch ng may nh m m t r i thì m nó ng
có bu n l m, ph i làm khuây kh a mà coi sóc vi c nhà, nh t là ph i lo cho con, k o
sau nó c c kh t i nghi p“. Ông Huy n m i nói m y l i m t quá nói không c
a, nên ng ph i ngh m t h i r i m i nói ti p: „Tôi ã tính g con Phi Ph ng cho
Th Hi p, ch ng dè tr i khi n tôi ch t không k p th y con có ch ng. V y h tôi ch t
i m nó c g cho Th Hi p ch ng c n ph i i mãn tang, b i trì hoãn s quan
Ph ngài oán, r i kh cho m nó. Song ph i i chôn c t tôi r i m i nói chuy n ó,
ch không nên nói tr c. N u quan Ph có trách c th a cho tôi, nói r ng tôi tr i
nh v y nên không dám cãi. Th Hi p tôi coi nó x ng v i con mình l m, b i v y th
nào m nó c ng ph i g cho Th Hi p, ch ng có g cho ng i khác. Thôi hai m
con i ngh i. cho tôi ngh m t chút“.
Bà Huy n v i Phi Ph ng n c m t ch y d m d , m n m tay con khóc r m r t,
không nói chi c h t. n 5 gi sáng ông Huy n Hàm m t quá, bà Huy n ph i
choàng tay qua c ông ng i d c d c, còn Phi Ph ng ng qu t. Cách ch ng bao
lâu ông Huy n Hàm t t th trên tay bà, m con than khóc om sòm, tôi t trong nhà
u ch y vô, a nào xem th y c ng u r i l y.
Bà Huy n Hàm lo ám tang cho ch ng th t là tr ng th . Bà xin phép quan tài
trong nhà 8 b a ng cho th xu ng Cái Cùng p n n bông, xây kim t nh r i c
tang ch ng trong t c a mình. Bà sai ng i nhà i Sài Gòn mua c v lo cho
ám tang ch ng thua ám nào h t. Hai v ch ng quan Ph ra th s luôn luôn, c ng
nh ám tang c a ng i trong thân. Th y h i ng Lâm Yên c ng d t con lên coi sóc
dùm, duy có Bá h Siêu n th m r i v lo c bàn i phúng u. Bà Huy n th y v
ch ng quan Ph oái t ng làm cho ám tang r t r ràng, bà ái ng i vô cùng, nên bà
không dám nói n l i di chúc. Ch ng t ng táng xong ít ngày r i bà s m i quan
Ph v i th y h i ng n m t l t ng bà thu t di ngôn c a quan Huy n cho rõ
ràng, kh i mích lòng. Bà tính nh v y là bà th t tình, song bà s c ng ch ng kh i
quan Ph phi n trách nên do d hoài.
i có nhi u v n h i l lùng có khi vi c ã nên th y tr c r i l i hóa ra h ,
vi c qu y ã bày ra t t ng mà ai c ng cho là ph i. Mà vi c qu y thiên h cho là
ph i, y là t i b ng ng i ta dua b ch ng lu n làm gì, chí vi c g n mà hóa nên h ,
ngh thi t không bi t làm sao mà li u tr c. Phi Ph ng là gái dung nhan tu n tú, l i
thêm phú quý phi phong n u cha m tính g ch ng có l nào l i g p ch ng không
ng áng? Khi n chi có Th Hi p là trai h c gi i, khôi ngô, r i l i thêm có Bá K nh
là con nhà quy n quý n a làm cho v ch ng Tú Phan do d không bi t g cho ng i
nào. B a Tú Phan t t h i, ông có tr i g Phi Ph ng cho Th Hi p, l i ng i ch t n
lòng nào dám trái, m i t u ã bu t Phi Ph ng v i Th Hi p r i, còn ai b t n a
c. R i khi n Tú Phan tuy th ng con, song c ng tr ng thân mình, mu n cho con
có ch ng x ng tài, l i mu n cho ám tang mình c tr ng th , nên d n v ph i g


con cho Th Hi p, nh ng l i bi u i chôn c t xong r i thì hãy nói, làm cho quan
Ph có d p ra n, r i bà Huy n Hàm khó mà m mi ng.
Bà Huy n Hàm i n ám cúng tu n 21 ngày, bà m i m i v ch ng quan
Ph v i h i ng Lâm Yên n. Bà d n c m ãi khách xong r i d chuy n ch ng di
ngôn ph i g Phi Ph ng cho Th Hi p nói l i cho khách nghe. H i ng Lâm Yên
nghe nói m ng th m, nên ng i nghiêm c n còn mi ng chum chím mà nói r ng:
33

- i quan Huy n còn sanh ti n tôi có xin làm sui, nay d u ch ng may quan
Huy n m t r i, tôi ch ng dám quên l i. V y bà tính th nào tôi c ng xin vâng, ch tôi
âu dám cãi!
Quan Ph ng i d a trên gh gi a, m t gi n coi tái xanh, không thèm nói chi
t. Bà Ph ng i trên ván n tr u, tay m t x a thu c s ng, a b cà rá h t xoàn ra
chi u màu xanh , bà t ng h ng nói:
- Bà Huy n nói ch i hay sao, ch có l nào ông Hu ên tr i nh v y, mà h m
nay không nghe ai nói h t. L y cái lý ra mà nói, v ch ng tôi c y mai n tr c, v y
bà ph i làm sui v i ch ng tôi m i ph i ch . Hay là bà chê v ch ng tôi không x ng
áng nên bà t chuy n g ch khác cho d ?
Bà Huy n Hàm là ng i ít nói, nghe m y l i gay g t bà khó ch u không bi t nói
sao c. Cách m t h i bà m i áp:
- m bà l n, tôi âu dám chê quan l n v i bà l n. Tôi s ph n tôi nh nhoi
không dám làm sui v i bà l n ch , n u bà l n th ng tôi i n bi t ch ng nào.
Ng t ông Huy n ng tr i nh v y n u tôi cãi l i thì t i l i l m.
Bà Huy n v a nói d t l i bà Ph mu n áp, b ng nghe có ti ng xe h i ng ng
ngoài ngõ, r i l i th y có m t ng i trai b c xu ng xe, b c vô c a ngõ x m x m i
ri t vào nhà, tay l i c m cái kh n ch m hai con m t. Ai th y ng i l c ng u ngó.
ng i trai y tr c ch ng 24 ho c 25 tu i, n c da tr ng, g ng m t tròn, u cúp
tóc34, l i b t kh n tang, mình m c áo xuy n en, b n qu n b tr ng mà s lai, chân i
ôi giày Tây en, gió th i bay ng qu n th y lòi ôi v tr ng. Ng i y b c vô c a,
th y h i ng Lâm Yên ng i ó bèn ch p tay xá r i h i:
- m ông, không bi t nhà n y c a ông Huy n Hàm Hu nh Tú Phan hay
ch ng?
Lâm Yên nghe bà Huy n Hàm thu t l i Tú Phan tr i ph i g Phi Ph ng cho con
a mình trong b ng vui m ng không xi t k ; n ch ng bà Ph nói gay có ý l ng
tay nghe coi bà Huy n i áp nh th nào, l i ng tính th m trong b ng ng
ch ng nào bà Ph nói ng t i mình có s n l i áp l i.
i ng lo li u nên có ng i l b c vô h i nh v y, không vui mà tr l i;
song không l ng i ta h i mà làm thinh, nên li c ngó ng i trai y r i áp:
- Ph i, nhà ông Huy n Hàm là nhà n y, th y âu xa hay sao mà h i v y?
Ng i trai g t u áp:
- Th a ph i, tôi xa, trên Ch L n.

33 trang nghiêm, c n th n
34 (couper), c t, h t tóc


Ng i trai y ng c m t ngó vô trong th y bà Ph v i bà Huy n Hàm ng
ng i trên b ván d a c a s , li n cúi u h i nh Lâm Yên r ng:
- m ông, hai bà ng i ó bà nào là dì Huy n c a tôi âu, xin ông làm n ch
giùm.
Lâm Yên chúm chím c i, ngó vô trong nhà m t cái r i m i day l i h i:
- Th y không bi t hay sao? bà Huy n ng i phía trong m c qu n en áo tr ng
ó.
Ng i trai ó nghe nói li n b c vô; i ngang quan Ph không bi t ai, song cúi
u xá ngài m t cái, r i m i i ngay l i b ván xá hai bà. Bà Huy n Hàm th y ng i
, không bi t là ai nên ng i ngó x ng; bà v a mu n h i thì ng i trai y th a r ng:
- Th a dì, cha tôi au b nh gì mà m t, mà cha tôi m t hôm nào, sao dì không
ánh dây thép cho tôi hay làm cho tôi không th y m t cha tôi nh v y, ngh th t là
c t i quá.
Ng i trai y nói m y l i r i ng khóc r ng lên nghe r t th m thi t.
nhà ai n y u ch ng h ng, mà ng i ch ng h ng nhi u h n h t là bà
Huy n Hàm, b i vì v ch ng n v i nhau trót 22 n m tr i, bi t r ng h i tr c
ch ng mình có ng i v trên Ch L n, nhân vì ng i v y tr c n t, nên ch ng mình
gi n b x i xu ng Cái Cùng làm ru ng r i sau m i g p mình, song không nghe nói
v i ng i v ó có con, mà sao bây gi tên trai n y l i n nói nh v y? Bà Huy n
ng i suy ngh không bi t nói sao c. Quan Ph bà Ph và h i ng Lâm Yên u
chong m t ngó bà, có ý i bà tr l i ng cho bi t ng i trai y là ai.
Cách m t h i ng i trai y m i b t khóc, bà Huy n m i h i r ng:
- Th y là ai âu, thu nay tôi không bi t mà sao th y l i n ây mà chuy n
gì l d v y?
Ng i trai y vòng tay áp:
Th a dì, tôi tên là Hu nh Tú C m, tr ng nam c a cha tôi, dì không bi t m t
mà dì c ng không nghe cha tôi nói n a sao?
Không mà, ng c i tôi ã 22 n m nay, có m t a con gái mà thôi ch ng có
con t con riêng nào âu.
Th a dì, tôi là con dòng chánh, má tôi là L u M L . Sanh tôi r i cha m tôi c n
n v i nhau, cha tôi bu n r u r i m i giao tôi cho ông ngo i và bà ngo i tôi nuôi,
ng r nh chân r nh tay i làm n, v y thu nay cha tôi không nói cho dì bi t hay
sao?
Không. Tôi bi t ng có m t ng i v tr c, nh ng mà ng i v ó không có
con mà.
Th a có ch ! Con là tôi ây.
Bà Huy n ng i ng n ng , li c ngó bà Ph r i ngó quan Ph v i h i ng Lâm
Yên có ý mu n h i coi ph i làm sao mà phân gi i. Bà Ph chúm chím c i r i têm
tr u n, không nói chi h t. Quan Ph thì nh p giày d i g ch, day m t ngó ngoài sân,
c g t u, coi b không mu n can d t i. Còn Lâm Yên ngó Hu nh Tú C m trân
trân ý mu n bà Huy n i ph c i cho r i song không bi t k chi mà bày cho c.
Tú C m l y kh n lau n c m t r i b u b o nói:


- Cha tôi không mu n cho tôi v chung m t nhà, h i tôi còn nh bi u tôi
ph i trên Ch L n ng h c, ch ng tôi khôn l n r i l i bi u tôi tr n làm vi c
ng có xu ng d i n y mu i mòng c c kh . L n nào v Sài Gòn c ng cho ti n, n m
ngoái l i mua t r i c t nhà cho tôi . Ph i tôi dè cha tôi m ng v n nh v y, thì cha
âu con ó, ng ch t s ng th y m t nhau ch tôi có ch u t riêng làm chi âu.
Tú C m nói r i l i khóc r ng lên n a. Bà Huy n ng i l ng thinh, mà s c m t coi
lo l m. Hai v ch ng quan Ph ng d y cáo t ra v . Khi ra t i c a bà Ph day l i
nói v i Bà Hu ên:
- Chuy n b y tr nh ó, bà Huy n ph i li u l i, ch nói nh v y tôi không
nghe a.
Bà Huy n áp r ng:
- Th a bà l n, t i ng tr i nh v y, bây gi tôi cãi l i sao c.
Bà Ph nói vói:
- Không bi t bà li u sao thì li u l y.
Bà Huy n tr vô nhà, khi i ngang qua bàn gi a h i ng Lâm Yên ng d y
th a:
- Th a ch , tôi v i quan Huy n thu nay anh em th ng nhau l m, vì bi t tâm
trí c a nhau nên quan Huy n tr i nh v y. Ch ngh ó mà coi, ph n tôi âu dám
sánh v i quan Ph , vì quan Huy n th ng tôi nên phú thác vi c nhà cho tôi. H i nãy
ch c ng ã th y, v ch ng quan Ph gi n l m. Nh ng ch ng ng i chi h t. Vi c
nhà có chi u t tr c, ch ch u khó kêu tr kêu tôi lên tôi tính cho, không sao âu mà s .
Quan Huy n ã tr i nh v y mà bà Ph h m d a n i gì. Cha ch , có l nào ph i ép
ch v lòng quan Ph mà quên l i tr i c a quan Huy n c hay sao?
Bà Huy n g t u áp:
- Vi c ó r nh rang vài b a tôi s tính. V ch ng quan Ph có gi n thì gi n
ch tôi âu dám cãi l i ch ng tôi.
Lâm Yên nghe nói r t m ng nên cáo t r i c ng lên xe h i ra v .
Bà Huy n v a mu n xây l ng l i mu n tr vô bu ng Tú C m b c t i ón mà
i:
- Th a dì, dì th cha tôi ch nào âu, xin dì cho phép tôi n tr c bàn th
tôi l y cha tôi?
Bà Huy n nghe nói ng kh ng, không bi t sao tr l i nên b l i ván ng i n
tr u không nói chi h t, m t lát li c ngó Tú C m m t cái nh ng s c m t lo l ng l m.
Tú C m th y v y bèn kéo gh ra ng i, r i nói b u b o r ng:
- m mai hôm qua ng i quen Sóc Tr ng i Sài Gòn g p tôi h nói cha tôi
t r i tôi m i hay. Tôi nghe tin ch ng khác nào sét ánh bên tai. Tôi khóc g n h t
c m t, l t t v n u c m cúng r i xé kh n tang b t. Tôi nóng n y quá, t ng là
i m t, dì còn quàng m t ôi tháng nên êm h i hôm tôi m n xe h i i ri t
xu ng ây. Tôi không dè dì chôn g p quá, thi t tôi ngh ch ng nào tôi càng thêm t i
ch ng y.
Tú C m nói t i ó r i khóc t m t c t m t i, Phi Ph ng trong bu ng lén dòm
th y khách v h t nh ng sao l i th y có m t ng i trai l ng i khóc, không hi u
ng i y là ai nên ng d a vào c a bu ng ng lóng tai nghe.


Cách m t h i bà Huy n m i t ng h ng r i nói:
- Th y nói nghe k quá, tôi không bi t sao mà nói v i th y. Tôi bi t ông
Huy n c a tôi h i sanh ti n không có con riêng nào h t. V ch ng v i nhau ã 20
m tr ng l nào ng có con riêng mà tôi không bi t. Th y nói sao ch !
Tú C m áp r ng:
- Th a dì, trong ý dì t ng tôi gi m o n ây ng tranh gia tài hay sao?...
Th a dì, i n y lu t pháp h n hòi, n u ai có quy n h ng gia tài thì m i h ng
c, ch d gì mà gi m o. Tôi là con, có khai sanh, rành r ch tôi âu có gi m o.
Tú C m nói t i ó r i li c ngó bà Huy n, có ý mu n xem coi s c m t bà th nào,
bà Huy n nghe nói có khai sanh rành r , thì bà bi n s c trong trí lo s không bi t Tú
m n ây là tranh gia tài, hay là n có ý khác. Vã l i không bi t Tú C m có
quy n tranh gia tài hay không, nên bà ng i suy ngh m t h i lâu r i bà m i nói:
- Không c, thu nay tôi không bi t th y là ai, bây gi ông Huy n m t r i
th y n nói nh v y tôi tin sao c.
Th a dì, tôi là con xa, nghe cha ch t l t t xin phép dì ng tôi l y cha tôi,
mà dì không cho thi t dì h p quá.
Tôi không bi t mà sao cho th y l y cho c.
Th a dì, r t i là ng i d ng nghe cha tôi ch t n u bái dì còn cho l y
thay, hu ng chi tôi là con trong nhà?
Ph i, h là ng i d ng nh ng tôi bi t h , ch th y tôi không bi t mà l i x ng là
con tôi khó li u quá.
u dì không cho tôi l y cha tôi c ng không dám trách dì. Nh ng xin dì
th ng ph n tôi, ch dì làm nh v y c ng t i nghi p cho ph n tôi l m ch .
u th y thi t là con th y ph i làm sao cho ra thi t l ch th y nói ngang nh
y không c.
Th a dì, tôi c ng bi t xét ph n tôi. D u dì không th ng dì i tôi v ch âu
tôi dám ki n th a dì.
Nh th y th t là con, th y có th ng th y b ng, ch tôi âu có bi t th y là ai
âu mà nhìn th y.
Thôi, dì không cho tôi l y cha thì thôi. Song dì làm ph c ch dùm m c a cha
tôi ng tôi n ó th m m t chút c ng c.
Bà Huy n ng i suy ngh m t h i r i m i áp:
Tôi tang ng d i ru ng; th y bi t âu mà ch cho th y.
Xin dì cho ng i nhà d t tôi i.
Không c. D i Cái Cùng xa l m, ch ph i g n ây hay sao?
u v y ra dì ã không cho tôi l y cha tôi, r i dì c ng không mu n cho tôi bi t
m n a hay sao?
Không ph i là tôi không cho. Tôi không bi t th y là ai, tôi làm sao dám ch m
mã cho th y.
Tú C m x m t coi s c gi n d l m, vùng ng d y nói:
- Thôi, n u mu n bi t r i s bi t. Th a dì tôi v .
Tú C m xá bà Huy n r i b c ra v . Ra t i c a anh ta ng suy ngh r i l i tr
vô nói:


- Th a dì, con em tôi nó có nhà hay không. Xin dì cho tôi th y m t nó m t
chút, k o x a nay nghe cha tôi nói hoài song tôi không c bi t m t nó.
Bà Huy n nói r ng:
- Nó i kh i.
Tú C m m i xá n a r i ra i. Bà Huy n dòm theo cho n ch ng Tú C m lên xe
i ch y i r i bà m i ng i khoanh tay th dài. Phi Ph ng trong bu ng b c ra h i
th m coi ai l m t mà x ng con nh v y, bà Huy n em h t tình hình thu t l i cho
Phi Ph ng nghe. Phi Ph ng ng i suy ngh giây lâu r i m i h i m r ng:
Mà thi t má có nghe ba nói có con riêng hay không?
Không
u không có, ch c th y n y th y gi m o ch gì.
Má c ng nghi l m, nên má không cho th y l y và c ng không ch m .
th y nhà mình giàu, h m o x ng con cháu ng xin ti n ch gì? Má ng
có tin
Con t ng má d i l m sao?
y, mà ng i ó x ng là con c a ba v y má coi g ng m t có gi ng ba chút
nào hay không?
Má coi k l m, ba con m t dài, còn th y n y m t tròn nh v y gi ng n i gì,
chân tóc, cánh tay, chân mày, bàn tay không có ch nào gi ng h t và t ng i gi ng
nói c ng khác n a.
Má nhìn thi t k hay không?
l m ch .
u không gi ng mà x ng con n i gì!
Bà Huy n c i xong trong trí c ng không c yên nên ng d y i vô bu ng
m li n.

I TH T

Tòa b i l i tòa án, i ch ng n a ng, th y bên tay trái có m t cái nhà tr t
m c n, n n xây, nóc c , tr c sân có m y cây gáo l n, sau hè có m t dãy nhà nh ,
hai bên có tr ng m y hàng lan tr bông , ó là dinh c a quan Ph Tr n Bá Thi n.
Tr i v a ng bóng, trong nhà Bá K nh x p tay sau l ng, i qua i l i mi ng
hút gió. Ngoài th m có m t tên lính ng ng i, tr c c a ngõ con chó cò (chó tr ng)
m d i bóng lim; con chó cò th y Bá K nh ng d y ngo c uôi ch y theo m ng,
tên lính l t t ch y ra xá còn Bá K nh mon men ng ra tr c th m mi ng c i
ng n ngo n, m t li c cha m , tuy không h i, song ý mu n bi t coi cha m ra nhà bà
Huy n Hàm, v y ã tính vi c hôn nh n c a mình xong hay ch a.
Quan Ph v nhà l t kh n trên bàn r i i th ng l i gh gi a ng i. Bà Ph i
i b ván lót d a c a s và l y tr u têm và nói:


- Con m m i h c m t làm gi ng sang, gi ng nó nói nghe phát ghét. Nó l i
dám khinh th mình n a ch ! Tôi ã nói v i ông r i a, tôi không thèm làm sui v i
con m nhà Huy n Phan âu.
- Cha ch ! Mình nh v y mà nó dám chê g nó cho quân c b c! Thôi,
ng thèm, thi u gì con nhà giàu sang b ng m i nó, nó t ng mình c u nó hay
sao? N y ông ph i tính sao ng r a h n, ch nó khinh d mình nh v y x u h
m, nói cho ông bi t.
Quan Ph vu t râu nói:
- ó cho tôi mà, tôi làm cho nó bi t s c tôi. B p, ra bi u ây!
Tên lính nghe kêu d rân l t t ch y ra. Quan Ph m i d y:
- Lát n a m y i lên trên nhà khách ho c i ra ngoài ch ki m coi có cái xe
i s G.C208 u âu hay không. Nh m y ki m c m y m i ng i i xe ó tên
là Hu nh Tú C m vô ây cho tao nói chuy n, nh không?
Tên lính d , n xá quan Ph ra i.
i ba gi chi u Tú C m ng ng xe h i ngay c a quan Ph và v i vàng i vô
nhà. Quan Ph ng i trong ngó th y l t t ra c a ti p r c ni m n l m. Quan Ph
i ng i r i h i:
- Sao? Bà Huy n tính d t th y xu ng th m m ông Huy n hay không?
Th a, không.
, sao v y?
Th a, dì tôi không mu n nhìn bi t tôi. R t i là tôi xin l y cha tôi còn không
cho thay, hu ng chi là d t i th m m .
Tình cha con ng i ta, có lý nào bà Huy n l i không ngh n.
Th a, tôi n n n h t s c mà dì tôi không cho tôi l y.
Bà Ph ng ng tr a trong bu ng, nghe nói chuy n gi t mình th c d y i ra,
không k p r a m t nên tóc x hai bên l tai, m t còn s t s . Bà chào Tú C m và kêu
a l y kh n n c em ra cho bà lau m t. Bà vén tóc lên lau, và nói v i Tú
m:
- Bà Huy n ác thi t! Cha ng i ta m t ã không ch u ánh dây thép, ho c
sai ng i i nói cho ng i ta hay, bây gi ng i ta tìm n, l i không ch u cho ng i
ta l y, coi còn ai nh n tâm nh th hay không?
Quan Ph ti p nói:
- Tôi là anh em b n thi t c a ông Huy n. Thu nay ông Huy n có vi c gì c ng
u nh tôi h t th y. Có tôi giúp nên m i c ch c Huy n Hàm ó a. H i tr c
ông Huy n th ng nói v i tôi r ng ng có m t ng i con trai u lòng trên Ch
n. Tôi có khuyên ng em v nhà mà nuôi. ng nói bà Huy n khó l m nên ng
không dám. Thi t bây gi tôi m i bi t b ng c a bà Huy n. Hèn chi ông Huy n
không dám nhìn th y c ng ph i l m mà!
Tú C m ng i ngó quan Ph , b coi ra lo l m. Bà Ph l i nói:
- Tình cha con ng i ta mà v y coi t c quá! Hay là bà Huy n s th y giành
gia tài?
Tú C m ngó bà Ph trân trân, song c ng không tr l i. Quan Ph l i ti p nói:

Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

Similar to Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Similar to Ho bieu chanh nhon tinh am lanh (16)

More from Kelsi Luist

More from Kelsi Luist (9)

Ho bieu chanh nhon tinh am lanh