1. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE
ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN
ROLLERİ
Kazım Enes AKKUŞ
Matematik öğretmenliği
Danışman DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU

2. Öğreten Roller
• 1-Berge’nin çevrim içi öğretim modelleri
• 2-Guasch ve Arkadaşlarının çevrimiçi öğreten rolleri
• 3-Abdulla’nın tanımlamış olduğu çevrimiçi öğreten
rolleri
• 4-Goodyear ve Arkadaşlarının Tanımladığı
çevrimiçi rolleri

3. 1-Berge’nin çevrim içi öğretim
modelleri
• Pedagojik Roller
• Sosyal Roller
• Teknik roller
• Yönetimsel roller

4. Pedagojil Roller
•Öğrencilerin demografik özelliklerine uygun iletişim
kurmalı (ırk,cinsiyet vb. ayrımları desteklememeli )
•Öğrencilere ulaşabilmek için mümkün olan tüm iletişim
kanallarını (e-posta, mesaj vb.) kullanmalı
•Eşzamanlı iletişim araçlarını da (Skype vs.) etkili
kullanabilmeli
•İşbirlikçi, aktif ve yansıtıcı öğrenmeyi desteklemeli
•Öğrenci merkezli öğrenme etkinliklerini kullanabilmeli
•Konu alanı bilgisini güncel tutar. (Öğrenmeye açıklık)
•Kişisel ve mesleki gelişimini organize edebilmeli

5. Sosyal Roller
•Ders içerisinde topluluk duygusu geliştirmeye
yardımcı olmalı
•Öğrenciler arası etkileşimi artırıcı etkinlikler
(işbirliği, grup çalışmaları vs.) düzenlemeli
•Kültürel farklılıkları minimize ederek ve ders içi
insani ilişkileri güçlendirmeli
•Oluşabilecek ders içi çatışmaları dostça
çözebilmeli
•Öğrencileri destekleyici mesajlar gönderebilmeli

6. Teknik Roller
•ÖYS platformunun yeterliliklerini ve sınırlarını bilmeli
•ÖYS’ ye gelişmiş dosya (grafik, ses, video vs.) yükleme (upload)
özelliğini kullanabilmeli, gerektiğinde dosyaları güncelleyebilmeli
•ÖYS platformunda kullanılabilecek kaynakların farkında
olabilmeli
•Temel düzeyde teknik sorunları (ses, dosya vb.) çözebilmeli
•Mikrofon, kamera, kulaklık vb. cihazların çalışır durumda
olduğunu ders öncesi kontrol etmeli
•Yeni teknolojileri araştırabilmeli
•Uzaktan bir derste kullanılan teknolojilerde yetkin olabilmeli
•Uygun teknolojik kaynakları uzaktan eğitimde kullanabilmeli
•Öğrenciler üzerinde farklı teknolojik kaynakların bıraktığı
etkilerin farkına varabilmeli
•Basit ve özgün kaynaklar (doküman, web sayfaları vs.)
düzenleyebilmeli

7. Sosyal Roller
•Ders içerisinde topluluk duygusu geliştirmeye yardımcı
olmalı
•Öğrenciler arası etkileşimi artırıcı etkinlikler (işbirliği,
grup çalışmaları vs.) düzenlemeli
•Kültürel farklılıkları minimize ederek ve ders içi insani
ilişkileri güçlendirmeli
•Oluşabilecek ders içi çatışmaları dostça çözebilmeli
•Öğrencileri destekleyici mesajlar gönderebilmeli

8. Yönetimsel Roller
•Ders planlaması yapabilmeli
•Ders etkinliklerini takvimsel olarak ayarlayabilmeli
•Ders içi etkinliklere ayrılacak süreyi belirleyebilmeli
•Değerlendirme zamanlamasını belirleyebilmeli
•Haftalık gerçekleştirilecek aktivitelerin zaman aralığını
belirlemeli
•Derse katılan öğrencilere ders ile ilgili kuralları hatırlatmalı
•Ders içinde dersle ilgisiz ifade veya soruları önleyebilmeli
•Etik kuralları ders içerisinde uygulayabilmeli
•Kurum misyonunu ve ilkelerini bilmeli
•Kurumsal istekler karşısında idari prosedürleri uygulamalı
•İhtiyaç halinde kurumsal destek mekanizmalarını
uygulayabilmeli
•Öğrencileri kurumsal sorular karşısında ilgili birimlere
yönlendirebilmeli
•Yasal, gizlilik ve etik konuları ve bunların etkileri konusunda bilgi
sahibidir.

9. 2-Guasch ve Arkadaşlarının çevrimiçi
öğreten rolleri
• Tasarım ve Planlayıcı Roller
• Sosyal Roller
• Öğretici Bilgi Verici Roller
• Teknolojik Roller
• Yönetimsel Roller (sayfa 8’de mevcut)

10. Tasarım ve Planlayıcı Roller
•Dersin öğrenme hedeflerini tanımlar ve hedeflere uygun
öğretim faaliyetleri geliştirmeli
•Ders öncesi, ders esnası ve ders sonrası görevleri belirlemeli
•Beklenen sorumlulukları, ödevleri ve değerlendirme
ölçütlerini içeren izlence paylaşmalı
•Var olan teknolojik imkânları göz önünde bulundurarak,
minimum müdahale gerektiren etkili bir ders tasarımı
yapabilmeli
•Ders hedeflerine yönelik materyal ve etkileşim ortamı
belirlemeli
•Basit ve özgün materyaller (doküman, web sayfaları vs.)
düzenleyebilmeli
•Materyalleri öğrencilerin bireysel farklılıklarını esas alarak
hazırlayabilmeli
•Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik
seçiminde dikkat etmeli (İntihal)
•Bireysel ders çalışmayı da kolaylaştırıcı materyaller
geliştirmeli

11. Öğretici Bilgi Verici Roller
• Öğretmen öğrencilerine öğretim materyallerini posta
yoluyla gönderir ve öğrencilerinin konu kendilerinin
kavramasını bekler. Aynı zamanda bilgisayarlı ve karma
modellerde öğretmen tarafından CD ve DVD ile
gönderilen ve internet sayfasında yer alan ders notlarına
göre öğrenciler kendi planlarını oluşturmalı ve
çalışmalıdır.

12. Sosyal Roller
(sayfa 7’de mevcut)
• Bu rolde öğretenden, Berge’nin sosyal rollerinde
olduğu gibi, öğrencilerle sosyal iletişime girip
sosyal öğrenim ortamı oluşturulması
beklenmektedir. Gusach ve arkadaşları daha
rahat hiisetmeleri ve ifade etmleri için önemli
olduğunu belirtmektedir.

13. Teknolojik Roller
• Teknik ya da teknolojik roller, açık ve uzaktan
öğretim ortamlarında öğreten rollerini
tanımlayan tüm araştırmacılar tarafından
vurgulanan ve öneminden bahsedilern bir
roldür. Bu rolde öğretenden beklenen kullanmış
olduğu açık ve uzaktan öğretim ortamındaki
teknolojileri rahatlıkla kullanabilmesi ve
öğrencielre destek olabilmesidir.

14. Yönetimsel Roller
• Bu rolde öğretenden beklenen sürecin ilk
aşamasında yapmış olduğu planlamaları iyi bir
şekilde yöneterek açık ve uzaktan öğretim
faaliyetlerini gerçekleştirmesi, öğrenme
hedeflerini gerçekleştirmesi, sanal sınıfları
kontrol etmesi ve öğrencilerin güdülenmesini
üst düzeyde tutmasıdır. Özetle sanal öğrenme
ortamındaki sürecin kontolü eline alması ve
süreci yönemtesi beklenmediktedir.

15. Abdulla’nın Tanımlamış Olduğu
Çevrimiçi Öğreten Rolleri
• Abdula rolleri 4 başlık altında toplamış: (1)
Zihinsel Roller, (2) Sosyal Roller, (3) Yönetimsel
Roller, (4)Teknik Roller. Abdula bu
sınıflandırmada Berge’nin sınıflandırmasından
etkiler görünmektedir. Bergeden farklı olarak
öğreten ke ndini sürekli geliştirip pedagojik
rolde yeterlilik ve becerilerini güncel
tutmasından bahseder

16. Goodyear ve Arkadaşlarının Tanımladığı
Çevrimiçi Roller
• Goodyear ve arkadaşları 2000 yılında uzaktan
öğretim ortamlarındaki çevrimiçi öğreten
rollerini bir çalıştayda ulaşılan sonuçlara göre
belirleyerek 2001 yılındaki yayımlamışlar ve
öğretenin sahip olması gereken 8 rol
belirlemişler.

17. • 1-İçerik Yöneticisi: Konu ile ilgili içeriği
öğrenenlerin rahat anlayabileceği bir şekilde
şekillendirir ve öğrenene sunar.
• 2-Teknoloji Uzmanı: Uzkatan öğretim
ortamında yer alan teknolojileri etkili bir şekilde
kullanır ve kullanılmasına yardımcı olur

18. • 3- Tasarımcı: Öğrenme ortamını ve öğrenme
amaçlarının gerçekleştirilmesi içiç öğretim
faaliyetleri tasarlar.
• 4-Sistem Yöneticisi: Devam eden öğrenme
programı ile ilgili kayıtları takip eder, kayıtları
saklar ve sistemin güvenliğini sağlar

19. • 5-Süreç Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme
aktivitelerin yönetilmesive öğrenenlerin sürece
katılması için desteklenmesini sağlar.
• 6-Danışman: Öğrenenlerle birlikte çalısma ve
bireysel olarak öğrenenlerle etkileşim kurulması,
çevrimiçi öğrenme aktivitelere ve derslere
katılımlarını sağlanması için rehberlik yapar ve
tavsiyelerde bulunur.

20. • 7-Değerlendirme Uzmanı: Öğrenenlerin
faaliyetlerini puanlar, geri bildirim sunar ve
öğrenme çalısmalırını tasdik eder.
• 8-Araştırmacı: Alanı ile ilgili yeni bilgilerin
uzaktan öğretim ortamlarında nasıl etkili bir
şekilde öğreteceğini araştırır ve uygular.

21. Öğrenen Rolleri
• Açık ve uzaktan öğrenme ortamları öğretim
şekli, bilgibin sunuluş şekli, topluluk yapısının
farklılığı, iletişim ve etkileşim farklılığı
öğrenenlerin rollerini de değiştirmektedir.
• Çevrimiçi öğrenenlerin öğrenme stilleri farklılık
göstermektedir.Bu durum tüm çevrimiçi
öğrenenler için geçerli bir rol tanımlaması
zordur

22. • Çevrimiçi öğretim ortamlarında öğrenenlerin
yaşamış oldukları en önemli problemlerden biri
sosyal toplululuk oluşturamamalarıdır. Bride ve
Beers bu açıdan bakarak öğrenme grubu
üyesi ve kendi kendine öğrenen birey
olmak üzere iki temel öğrenen rolü belirlemiştir.

23. • A)Bakarak öğrenme grubu üyesi:
Öğrenenlerin çevrimiçi ortamlarda yer alan
öğrenme faaliyetlerine katılmalı, öğrenen ve
öğretenlerle etkileşim halinde olmalı ve
tartışmalarda yer almalıdır.
• B)Kendi kendine öğrenen birey:
Öğrenenler eş zamanlı öğrenme aktiviteleri
dışında öğrenme ve araştırma becerilerine sahip
olmalı ve çevrimii eş zamansız öğrenme
araçlarını etkili bir şekilde kullanabilmelidir.

24. • Benzer şekilde Dabbagh da sosyal ve bireysel
beceriler üzerinde durmuştur. Öğrenenler sosyal
öğrenme becerilerini geliştirerek öğrenenlerin
kara verme, güven oluşturma, işbirliği çalısması
yapmaları için becerilerini arttırmalıdır.
• Geleneksel sınıf ortamında çok başarılı olan
öğrenciler çevrimiçi öğrenme ortamalrında
başarılı olamayabilirler. Öğrencilerin sahip
olması gereken karakteristikleri şu şekilde
belirtilmiştir

25. • Güçlü bir akademik görüş
• Çevrimiçi öğrenme teknolojilerini kullanmada
akılcılık.
• Kişilerarası iletişim ve iletişim kurma becerilerini
görmek.
• Etkileşim ve işbirlikçi öğrenmenin değerini
anlamak
• Uzaktan öğrenmeyi içsel olarak kontrol etmek
• Bireysel öğrenme becerilerini geliştirmek
• Öğrenme topluluğunun parçası olma ihtiyacı
sergilemek

26. • Scrum be Hong uzaktan öğrenme
ortamlarındaki öğrenen rollerini şu şekilde
tanımlamıştır;
• 1. Öğrenim araçlarına erişen
• 2. Teknolojiyi kullanabilen
• 3. Çalışma şekli ve alışkanlıkları edinebilen
• 4. Amaç ve hedefleri olan
• 5. Kendine özgü yaşam tarzı olan bireydir.