SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 24
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Flock
het einde van traditioneel leiderschap




Een verslag van een
inspirerende bijeenkomst
redactie 	                    Jan Karel Felderhof en Frans van Rooij

executive summary 	           Dominique Haijtema

vormgeving     +   opmaak 	   Len ’t Hoen, www.lenshape.nl

fotografie 	                  Kim Balster, www.kbfotografie.nl




right to copy 	               U heeft het recht om deze uitgave te verveelvoudigen, hetzij elektronisch,
                              mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder
                              voorafgaand schriftelijke toestemming van de uitgever. Wij zijn dan wel
                              nieuwsgierig naar uw drijfveer.
Gebundelde ­ervaring
In onze jarenlange persoonlijke ervaringen
als trainer, coach, consultant en mana-
                                                   Inhoud
ger hebben wij vaak te maken gehad met
de invulling van verschillende stijlen van         Editorial	1
leidinggeven. Ongeacht de grootte van de
organisatie, ongeacht de verschillende ach-
                                                   Broedplaats	2
tergronden van de duizenden deelnemers             Intro Flock Leadership	     4
aan onze diverse trainingen, telkens bleek
dat het nemen van eigen verantwoordelijk-          Deelnemers	6
heden voor iedereen kracht gaf en geeft.
Met name de jongere generaties houden              De kans om te spreken en
van deze uitdaging.                                de kunst van het luisteren	 10

Door het bestuderen van die jongere gene-          Executive summary	          12
raties en het invullen van Het Nieuwe Wer-
ken zijn wij op ‘Flock Leadership’ uitgeko-
                                                   Reacties	16
men.                                               Go with the flow	          18
Met dit verslag van een inspirerende bij-          Contactgegevens	21
eenkomst maken wij u deelgenoot van onze
ontdekkingstocht.




Jan Karel Felderhof          Frans van Rooij




                      Het einde van traditioneel leiderschap      1
In september 2012 kwam een sterk geselecteerd
gezelschap in Sint-Oedenrode bij elkaar om over
de veranderingen op het gebied van leiderschap
te praten. Met de naamgeving ‘broedplaats’ leg-
den wij het verband met Flock Leadership: geeft
Flock Leadership antwoorden op allerlei vragen
rondom toekomstig leiderschap?
Kasteel Henkenshage




                                                                                           De uitkijktoren




            -kerk                                              Het gemeentehuis van Sint-Oedenrode
De Knoptoren




   Deze bijeenkomst vond plaats in De Knop­oren-kerk.
                                                 t                      Mocht u door dit verslag
   Het imposante gebouw stamt uit het jaar 1410 en wordt                geïnspireerd raken om
   door velen beschouwd als dé historische bezienswaar-                 een eigen ­ noptoren bij­
                                                                                  K
   digheid van Sint-­ edenrode. De sfeervolle ruimte leent
                      O                                                 eenkomst te ­ rganiseren,
                                                                                     o
   zichzelf in het bijzonder voor huwelijks­ ieringen (zowel
                                            v                           dan helpen wij u graag.
   kerkelijk als burgerlijk), maar ook voor bijeenkomsten.




                       Het einde van traditioneel leiderschap                  3
Flock
Flock Leadership spreekt mensen direct en onbewust aan omdat
het gaat over een organisatievorm die ons ten diepste aanspreekt,
want zij is natuurlijk. Intuïtief herkennen we het direct en snak-
ken we er eigenlijk naar. Hoe meer we er van begrijpen, hoe meer
we in staat zijn om het dagelijks te gebruiken, en de organisatie
dynamiek op te roepen die we steeds meer in het huidige tijdsge-
wricht nodig hebben om onze visie en doelen te realiseren.


De oplossing is terug naar onze na-     het grotere geheel optimaliseren.
tuur. Daarin zitten onze sleutels       In onze positie zijn we niet flexibel
verstopt. Eén van die sleutels is de    meer. Nee we willen onze positie
pikorde.                                koste wat het kost behouden. De
                                        flexibiliteit om wisselend de best ge-
In Flock Leadership is de pikorde na-   schikte de leiding te geven valt daar-
tuurlijk: iedereen doet wat hij het     mee weg. Het volgende voorbeeld
beste kan, en neemt en krijgt daar      illustreert dit.
vanzelfsprekend de verantwoorde-
lijkheid voor. In onze maatschap-       In een R&D organisatie van 400 man was
pij proberen we vaak een positie te     er geen enkele formele positie. Het logisch
veroveren en te gebruiken op on-        gevolg was dat iedereen impliciet wist met
eigenlijke gronden. Ons ego heeft       welke vraag hij naar wie kon gaan. Iedereen
behoefte aan status, geld en macht      had zijn natuurlijke positie en werd daarom
ter compensatie van onze onzeker-       gewaardeerd. Totdat ze dachten dat het for-
heid dat we mogen zijn wie we zijn.     maliseren van deze positie voor veel helder-
Onze positie geeft ons een fake soort   heid zou zorgen. Vanaf dat moment begon de
eigenwaarde. In het gebruiken van       naijver en de potenzagerij.
onze positie speelt ons ego op de
voorgrond of op de achtergrond een      In Flock Leadership hebben we onze
grote rol. Dat betekent in ons gedrag   natuurlijke eigenwaarde en hoeven
dat we meer selfcentered zijn, dan      we geen positie te claimen ter com-
dat we onze rol als onderdeel van       pensatie van ons gekwetst Zelf.




    4        Flock Leadership
‘Er is geen sterkere
             kracht in de wereld
                dan een idee waar
             de tijd klaar voor is’
                                         Victor Hugo




Het einde van traditioneel leiderschap    5
Deel­nemers
  De volgende personen hebben aan deze bijeenkomst deelgenomen:




                                                                                Peter Aben
                    Na rechtenopleiding in Nijmegen
                achtereen­ olgens werkzaam geweest
                          v
                                                                                via relatie naar inhoud;
                     bij Ministerie van Binnenlandse                            zeggen wat je doet en
                   Zaken, Politieregio Brabant-Noord                            doen wat je zegt.
                 (P&O), Catharina-Ziekenhuis (HRM)
                en thans werkzaam als directeur/be-
               stuurder van de Stichting Huisartsen-
                                posten West-Brabant.




                                                       Oprichter en eigenaar van Impetus en beho-
                                                       rend tot ‘the source’ van Flock Leadership. Als
                                                       bedrijfskundig ingenieur heeft hij in het ver-
                                                       leden strategische en adviesfuncties bekleed
                                                       voor o.a. Philips, Van Dien & Co, Broers & Part-
                                                       ners en TNO. Heeft een passie voor mensen,
                                                       organisatie-aansturing en ondernemerschap.
Jan Karel Felderhof                                    Maakt organisaties zelfsturend door mogelijk-
                                                       heden van mensen te verruimen.




        Communicatie en marketing
         p
         ­ rofessional, people mana-
       ger, strateeg, ondernemer en                    Mark Hoogewerf
  v
  ­ isionair; manager International
  Communication Services bij Océ.




                   6        Flock Leadership
Ad de Jong
                                                             Zijn onderzoek richt zich onder
   Ad de Jong is universitair hoofd-                         meer op de rol van Lead Founders en
   docent marketing aan de School                            Sales Managers bij het ontwerpen,
  of Industrial Engineering van de                           ontwikkelen en op de markt bren-
     Technische Universiteit Eind-                           gen van succesvolle nieuwe produc-
   hoven. Hij is redactielid van het                         ten. Hij heeft artikelen gepubliceerd
 speciale editie Sales & Innovatie voor                      in internationale wetenschappelijke
 het wetenschappelijke tijdschrift                           tijdschriften, zoals Management
  de Journal of Innovation Management.                       Science en Journal of Marketing.




                                                             Programma manager Rabo-
                                                             bank Unplugged: het transfor-
                                                             matieprogramma dat is opge-
Pieter Ketting                                               zet om Het Nieuwe Werken te
                                                             introduceren bij de Rabobank.




Jaap van Loon is afgestudeerd als bedrijfskundige
aan de Technische Universiteit van Eindhoven.
Hij heeft vrijwel zijn hele werkzame leven leiding
gegeven. De laatste acht jaar gaf hij leiding aan
twee fusies, een overname en bedrijfsverhuizing
als algemeen directeur van uitgeverij Thieme-
Meulenhoff in Amersfoort. Daarvoor was hij in
dezelfde functie verantwoordelijk voor een fusie
bij Wolters-Noordhoff in Groningen en Houten.                                  Jaap van Loon
Daarvoor weer was hij als directeur degene die
ISW en IBW op één locatie in Houten samenvoegde tot het opleidingsinstituut ISBW. Hij heeft in
de 35 jaar dat hij werkzaam was veel reorganisaties en afslankingen gedaan. Ook is hij langdurig
voorzitter geweest van de brancheorganisatie van educatieve uitgevers. Leiderschap is voor hem het
inspirerend vermogen om mensen gemotiveerd een gezamenlijk doel te laten realiseren dat hoger
is dan dat van hen zelf.




                                 Het einde van traditioneel leiderschap          7
Deel­nemers


                    Giel Pastoor


                                                            Als Beweegstrateeg eindverant-
                                                            woordelijk voor het Parktheater
                                                            in Eindhoven.




Ambitieuze mensen via een professioneel
netwerk helpen in het realiseren van hun
droom is zijn drijfveer en passie. Oprich-                                  Frans van Rooij
ter en eigenaar van Performance Consul-
ting, ­ erformance Coaching en Perfor-
      P
mance ­ ollege. Behorend tot ‘the source’
        C
van Flock leadership. Auteur en uitgever
van marketing boeken.




                                             Loods; houd rekening met eb en vloed, met on-
                                             voorspelbare stromingen en ­ alkuilen; oud Unile-
                                                                        v
Pier Winsemius                               verman, voor KLM verantwoordelijk geweest voor
                                             passage VS, directiefuncties in Foodbedrijven,
                                             e
                                             ­igen bedrijven gehad en verkocht, consultant
                                             new business.




                8        Flock Leadership
Brengt de ideeën achter Flock Leadership in de praktijk.
                                        Wordt daardoor gevoed door zijn ervaringen als ondernemer
                                        en oprichter van bedrijven. Heeft 15 jaar gebouwd aan BSO,
                                        het bedrijf van Eckart Wintzen (celdeling). Zat in het wereld-
                                        wijde leadershipteam van een typisch Amerikaans geleid be-
                                        drijf. Dat gaf voldoende inzicht om als mede-initiatiefnemer
                                        The Vision Web (waaruit o.a. Finext is ontstaan) op te zetten.
                                        Nu nog parttime betrokken bij Finext. Verder met passie druk
Fokke Wijnstra
                                        doende anderen tot gezond organiseren te bewegen.




Dr. ing. Arnold Roozendaal is
Certified Management Consul-
tant en werkt als senior consul-
tant en onderzoeker. Hij is na
een managementcarrière in on-
der andere de bakkerijwereld op
latere leeftijd gepromoveerd op
onderzoek naar Contextueel Lei-                                           Arnold Roozendaal
derschap en heeft gewerkt aan
leiderschapsontwikkeling in een drietal verschillende contexten (bedrijfsleven, Nederlandse Politie
en de zorgsector) en daarbij gekeken naar resultaten en effect. Hij past zijn ideeën als consultant en
onderzoeker ook toe in andere sectoren, waaronder het onderwijs (www.contextueel­ eiderschap.
                                                                                          l
nl). Op dit moment verdiept hij zich in spiritualiteit en religie en doorloopt daartoe het ingroeitra-
ject om uiteindelijk geassocieerd te worden aan de eerste orde van de Karmel. Leiderschap betekent
voor hem een gezonde balans tussen effectiviteit, authenticiteit en spiritualiteit.




                             Het einde van traditioneel leiderschap                 9
De kans om te spreken en
de kunst van het luisteren
  Tijdens deze bijeenkomst is de talking stick toegepast.




            Talking sticks worden onder andere
                   gebruikt in de zogeheten
            talking circle, een traditionele
                  manier voor inheemse
            volkeren in Noord-Amerika
                  om problemen op te
               lossen. Het is een zeer
                efficiënte manier om
             hindernissen uit de weg
                te ruimen en mensen
             toe te staan om zich met
                     volledige vrijheid
                        uit te drukken.
                   Om deze reden wordt
                        het meer en meer
                               populair in de
                                  hedendaagse
                                    maatschappij.




       10       Flock Leadership
D
                    e talking stick is een houten
                    stok van ongeveer 30 centime-
                    ter lang, verfraaid met symbo-
             lische aspecten uit de natuur die van
               betekenis zijn voor de eigenaar. De
                dieren die in de decoratie van de
                 talking stick worden gebruikt zijn
                  zeer symbolisch.

                    De decoratie kan bestaan uit
                    veren, afbeeldingen, leder,
                     p
                     ­arels, bont, been, schelpen
                     en meer. Deze ornamenten
                     hebben ook betekenis. De kleu-
                     ren en de soorten van veren en
                     huid symboliseerden ook zaken
                    die betrekking hadden op de ei-
                    genaar. Zo was de talking stick
                   dus een heel persoonlijk item.
                  Geen talking stick was hetzelfde
                 omdat het materiaal dat werd ge-
                bruikt en de decoratie specifiek toe-
               gespitst waren op de eigenaar van de
             talking stick.

           Degene die de talking stick vasthoudt,
        heeft de heilige kracht van het woord bin-
      nen zijn handbereik. Slechts hij mag spreken
   terwijl hij de stok vasthoudt; de andere raads­
leden moeten stil blijven.




    Het einde van traditioneel leiderschap              11
Executive
­summary
Het einde van traditioneel leiderschap:
doorbreken van de mythe van beheersbaarheid

              Leiders leiden en volgers volgen? Niet altijd.
              O
              ­ nderzoekers van zwermen vogels toonden aan
              dat bepaalde kleinere groepen volgers, mits goed
              geplaatst en gecoördineerd, de richting van de hele
              zwerm van honderden vogels kunnen veranderen
              en beïnvloeden. ‘Er is een fascinerend evenwicht
              tussen democratie en hiërarchie in de zwermen’,
              zegt een ­ nderzoeker.
                       o




         12     Flock Leadership
M
                             eest kenmerkend aan            Dat zou niet passen bij de nieuwe
                             een zwerm: die heeft           filosofie’, aldus Ketting. ‘Het was
                             geen bepaalde leider, ie-      spannend. Want als er iets gedoe
                 dereen kan een leider zijn (mits ie-       oplevert, dan zijn het wel werkplek-
                 mand hem volgt). De natuur kent            ken. We maakten een ronde langs
                 een beter evenwicht en ordening,           de directeuren en transformatiema-
                 waar wij een voorbeeld aan kunnen          nagers om ze over de procedure te
                 nemen. Het is organisch in plaats          informeren.
                 van mechanisch en instrumenteel.
                 Macht als zichzelf organiserend
                 principe, waarbij je positie afhanke-
                 lijk is van je bijdrage. Meer ruimte
                 om zaken op natuurlijke wijze te la-
                 ten ontstaan. De context waarin lei-
                 dinggevenden werken is sterk ver-
                 anderd. Wanneer wordt een bedrijf
                 een zwerm? Daar is samenhang en
                 context voor nodig.

                 Voorbeeld financieel dienst­
                 verlener Finext (Fokke Wijnstra)
                 Werken al jaren als zwerm, kudde.
                 Er zijn geen bazen. De medewerkers
                 zijn mede-eigenaar van de organisa-
                 tie. Iedereen kan een project leiden.      Ons advies luidde dat ze het beste
                 Het gaat om eigen verantwoorde-            konden overleggen met de collega’s
                 lijkheid. Een machtswellusteling is        van andere disciplines met wie ze
                 nog geen leider. Waarom is er nog          wilden samenwerken, zodat ze ge-
                 steeds zoveel behoefte aan grip en         zamenlijk op verdiepingen konden
                 controle? Pas als je durft los te laten,   inschrijven. Vervolgens hebben
                 kan iets gedijen en ontstaan.              we een internetapplicatie geopend
                                                            waarop ze hun plek konden reser-
                 Praktijkvoorbeeld Rabobank                 veren. Ook konden ze zien waar
                 ­(Pieter Ketting)                          anderen wilden zitten, zoals in een
                 Begin 2012 verhuisden 20 afdelingen        vliegtuig. Vooraf dacht ik: iedereen
                 (3.300 medewerkers) naar nieuw-            kiest voor de bovenste verdiepingen.
                 bouw de ‘Verrekijker’ in Utrecht.          Maar dat gebeurde niet. Afdelingen
                 De manier waarop de afdelingen de          gingen in gesprek en sloten deals.
“Als het licht   werkplekken indeelden is illustre-         De economen en de juristen wilden
                 rend voor de transformatie van de          de sfeer van rust en vertrouwelijk-
uit gaat moet    bank. ‘Vroeger stuurde ik een nota         heid behouden. Ook de marketeers

je elkaar wel    met een voorstel over de nieuwe in-
                 deling naar de directeuren die gin-
                                                            van verschillende afdelingen kozen
                                                            verdiepingen bij elkaar. ICT besloot
in het don-      gen verhuizen. Daar krijg je reactie
                 op. Je past je voorstel aan. En bij ver-
                                                            dicht bij de klant te zitten, dus in
                                                            elk segment een ICT-club, zodat
ker kunnen       sie 87 zie je de eerste variant terug-     business en ICT elkaar makkelijk
                 komen. Nu hebben we de afdelin-            kunnen opzoeken. Na drie weken
­vinden.”        gen zelf hun plek laten bepalen. Wie       keek ik in de applicatie en stonden
                 zijn wij om dat voor hen te bepalen?       alle etages op groen.’




                     Het einde van traditioneel leiderschap                 13
Kenmerken van Flock Leadership
volgens de deelnemers:
■■   creëren, faciliteren van vakmanschap           ■■   (je kunt niet dingen uitbesteden die
■■   ritselruimte is cruciaal (op je eigen manier        tot de ziel van de onderneming of
     dingen kunnen doen), anders energie­                het welbevinden van de medewerker
     verlies                                             behoren) organisatiecultuur waarbij
■■   als leider zelf onderdeel zijn van de flock,        zingeving van het geheel overeenkomt
     dan bepaalt de groep wel of je de leider            met zingeving individu, cultuur
     bent                                                belangrijker dan structuren, systemen en
■■   we zijn allemaal leiders                            processen
■■   flock leadership is een middel om              ■■   verbondenheid (in plaats van
     paradigma’s te doorbreken                           afgescheiden van elkaar, zijn ook
■■   stel medewerkers of managers de vraag:              allemaal hetzelfde)
     zou jezelf op deze manier behandeld            ■■   kompas, richtingsgevoel hebben
     willen worden?                                 ■■   lange termijn doelen, belangen van
■■   van perspectief leren wisselen                      alle stakeholders (niet focus op
■■   invloed in plaats van macht                         aandeelhouders)
■■   wanneer wel regels volgen en wanneer           ■■   voor innovatie/verbetering is het soms
     ondeugend zijn?                                     nodig om natuurlijke balans te verstoren
■■   gelijkwaardigheid                              ■■   initiatief nemen
■■   doorbreken van de mythe van                    ■■   knopen doorhakken
     beheersbaarheid                                ■■   kijken vanuit verschillende disciplines
■■   het DELLE principe toepassen (Durch            ■■   leven in plaats van overleven
     Einfach Liegen Lassen Erledigen, door het      ■■   dialogen (ook met jezelf, wat is je
     te laten liggen lost het soms vanzelf op)           bijdrage? waar word je echt gelukkig
■■   respect voor ieders inbreng, verkenning             van?)
     van verschillen                                ■■   het is dynamisch, veranderlijk (en dat is
■■   geen centrale controlerende structuur               niet erg)
■■   continue cocreatie                             ■■   stap terugdoen als leider (niet
■■   vertrouwen en loslaten                              gemakkelijk), of beter: een stap opzij
■■   dichtbij elkaar voor stabiliteit zorgen,            maken
     maar tevens de horizon verkennen en ver        ■■   medewerkers laten stralen, de ruimte
     vooruit kijken                                      geven, elkaar iets gunnen, maar ook van
■■   het gaat niet om core business, maar om             een dwarsligger afscheid nemen
     de core cultuur




         14         Flock Leadership
Praktijkvoorbeelden
Flock ­Leadership
Buurtzorg Nederland, uit een                  oproepen en inzicht krijgen in pres-
i
­ nterview met oprichter Jos de Blok          taties. Ik had niet verwacht dat de eigen
“Ik zag allerlei negatieve trends in de       verantwoordelijkheid en het zelfsturend ver-
thuiszorg en dacht “zo kan het niet           mogen van de teams zo ver zou reiken. Zo zie
langer”. Naar mijn idee zaten we              ik nu spontaan vakgroepen ontstaan over
in de (thuis)zorg teveel op een dood          teams heen. Collega’s spreken elkaar
spoor. De kosten gaan alsmaar omhoog en       via internet en ontmoeten elkaar
de kwaliteit omlaag, daarbij daalt de moti-   fysiek om lastige situaties of vakge-
vatie en tevredenheid van zowel cliënt als    relateerde zaken uit te wisselen. Dit
medewerker. Vervolgens heb ik naar            komt allemaal van onderaf.”
een aanpak gezocht om deze trends
te doorbreken en de situatie voor alle        Wat houdt ons tegen?
partijen te verbeteren. Ik ben hierbij        Geld, status, vermeende macht,
vooral de dialoog aangegaan met de            angst, overlevingsmodus met oude
mensen uit de praktijk.                       reflexen.
Professionals bedanken mij nu zelfs
dat ze “eindelijk weer eens hun vak           Voorbeeld Parktheater ­Eindhoven:
kunnen uitoefenen” en dat ze zoveel           ‘Gelukkig’ al een crisis in 2007 waar-
vertrouwen hebben gekregen om                 door ze gedwongen waren op zoek te
dit te mogen doen. Zij komen veel-            gaan naar creatieve oplossingen ipv
al uit grote bureaucratische zorgin-          meer subsidies aanvragen. Mooie
stellingen waar het soms maanden              dingen maken waardoor mensen je
kon duren voordat je antwoord had             vanzelf willen steunen.
op een vraag. Wij geven binnen 24             Medewerkers hebben hun functie
uur reactie, ze snappen soms niet             opnieuw gedefinieerd. Een hore-
hoe we dit voor elkaar krijgen met            camedewerker is bijvoorbeeld nu
maar 22 man ‘centraal’ personeel te-          de gastvrijheidgoeroe, een ander
genover 3300 medewerkers binnen               noemt zich klantenknuffelaar of
de teams.                                     beweegstrateeg. Geen manage-                   ‘We zijn
Daarbij is het concept niet nieuw.            mentteam meer of management-
Ik ben sterk overtuigd van de kracht van      vergaderingen. Die leverden toch               niet perfect,
sterke sociale structuren. Mensen die         nauwelijks iets op. Er worden ook
elkaar vertrouwen en graag met el-            geen kaarten meer afgescheurd bij
                                                                                             totdat je
kaar samenwerken zijn in staat om
iets moois neer te zetten. Daarbij
                                              evenementen omdat er anders on-
                                              nodig rijen ontstonden. Terug naar
                                                                                             verliefd
worden zij maximaal gefaciliteerd             de basis, gezond verstand. Ver-                wordt op
door het gebruik van ICT voor ken-            trouwen en ruimte. Fouten maken
nisuitwisseling, het plaatsen van             mag.                                           ons’.




                                   Het einde van traditioneel leiderschap                      15
Reacties
                       “Bijzonder leuke en inspirerende sessie. Het con-
                       cept van Flock Leadership is intrinsiek, natuurlijk
                       en menselijk. Succes en innovatie zijn gebaat bij
                       bewust omgaan met de dynamiek in leiden/volgen,
                       structuur/zwerm, context/toekomst. En af en toe
                       is ontwrichting nodig. Zo vermijden we ‘snellere
   Mark Hoogewerf      paarden’ en reiken we verder dan de aarde.”



                       “De gedachtewisseling over Flock Leadership heeft
                       me opnieuw bewust gemaakt van de aandacht die
                       het topmanagement moet hebben voor de cultuur
                       en de samenhang van de organisatie. Als mensen
                       intensief en op eenzelfde golflengte met elkaar
                       communiceren is een belangrijke voorwaarde ge-
   Jaap van Loon       schapen voor de ordelijke dynamiek van Flocking.”



                       “De stok als aanjager was een leuke originele
                       m
                       ­ anier om het gesprek op gang te brengen en het
                       Flock Leadership concept te ervaren. Het uitwisse-
                       len van leiderschapservaringen en dit koppelen aan
                       het concept Flock Leadership was voor mij verder
                       een leerzame en blikverbredende ervaring.”
   Ad de Jong


                       “Alles begint met luisteren. Het was een bijzondere
                       bijeenkomst, waarbij we vooral op een respectvolle
                       wijze naar elkaar geluisterd hebben en signalen
                       hebben opgepakt. Een echte ontmoeting vanuit het
                       perspectief en in een setting van het ‘ont-moeten’.
                       Een ontmoeting gefundeerd op de erkenning van de
   Arnold Roozendaal   verschillen, maar met als wenkend perspectief een
                       gemeenschappelijk resultaat. In de zwerm: grow
                       with the flow, op weg naar een synthese van een
                       hogere orde.”




      16        Flock Leadership
“Flock Leadership, leiderschap in de zwerm.
                        Dat was precies wat deze avond gebeurde.
                        P
                        ­ rachtig om te zien, te ervaren en in mee te
                        ­z­wermen en leiden.”



Fokke Wijnstra


                        “Openstaand voor elkaar, bevragend en verrijkend
                        de reis ­ amen die avond ondernemen naar het ‘zijn’
                                s
                        van ieders perspectief van leiderschap.”




Pieter Ketting


                        “Het was een bijzondere en waardevolle bijeen-
                        komst. Als je je kunt verbinden, weet je wat je moet
                        weten.”




Pier Winsemius


                        “Kort en goed. Voor mij was het een boeiende
                        bijeenkomst, waarbij alle deelnemers hun eigen
                        ‘
                        ­ authentieke’ inbreng hebben en naar elkaar luis-
                        teren. Dat maakt dat het reflecteert aan je leider-
                        schapsstijl en je nieuwe inspirerende inzichten
                        biedt. De ‘flock’ kan in bepaalde situaties het lei-
Peter Aben              dinggeven gemakkelijker en ‘natuurlijker’ maken.”



                        “Een bijzondere bijeenkomst, met boeiende men-
                        sen op een fraaie locatie. Heeft een hoop gedachten
                        op stoom gebracht, zonder nu exact te weten wat
                        flockleadership nu eigenlijk is. Maar dat niet-weten
                        en aftasten was nu juist zo interessant.”

Giel Pastoor




                 Het einde van traditioneel leiderschap            17
Go with the flow
          De organisatie Flock Leadership helpt mensen en organi-
          saties graag om terug te gaan naar hun bron en natuurlijk
          gedrag, en hoe zij zich kunnen ontwikkelen en organi-
          seren om hun resources optimaal tot hun recht te laten
          k
          ­ omen waardoor zij beter en onderscheidend presteren.

          Om dat te realiseren kunnen we een natuurlijke weg bewandelen
          waarbij de klant kan kiezen welke mix van assessments, klank-
          bording, workshops, academie en organisatie programma hem
          stapsgewijs naar zijn doel brengt.

          De eerste stap is een intake, al dan niet op basis van het assess-
          ment dat hij op de website kan maken.

          Reacties naar aanleiding van een gemaakte scan:
          “Dit is een heel goede analyse zoals jullie die voor onze organisatie
          gemaakt hebben.”
          Ir. AH Buddingh, coaching en interim management.

          “De Flock scan zag er goed uit. Leuk om op deze manier een in-
          kijk te krijgen in de organisatie en de waarden erachter. Ik vind
          het zeer verrassend en erg uitgebreid op basis van de ingevulde
          ­vragenlijsten.”
           Sander Janssen, Marketeer Rabobank Maashorst.

          Als u het leuk vindt, om wat voor reden dan ook, een groep men-
          sen uit uw omgeving te inspireren en vanuit zichzelf te verenigen,
          organiseren en begeleiden we graag voor u uw eigen Knoptoren
                                                                  ­
          bijeenkomst.

          Dit kunt u combineren met het laten maken van een eigen glossy,
          als u uw leiderschapsboodschap snel breder wil verspreiden.




     18   Flock Leadership
Het einde van traditioneel leiderschap   19
Notities
Contactgegevens

Flock Leadership – the source
Bieslook 13
5491 KE SINT – OEDENRODE
Tel. 0413 – 490361

www.flockleadership.com
Flock leadership
Flock betekent zwerm,        Leadership betekent leider-   Flock Leadership houdt in
kudde. Flock betekent        schap, leiderschapscapa-      dat ieder in de flock beur-
ook bijeenkomsten, zich      citeiten. Leiderschap is de   telings navigeert en volgt.
verzamelen. Een flock        positie van leider hebben,    Er is sprake van gelijk-
beweegt schijnbaar als       of is de eigenschap de lei-   waardigheid en respect
één groep. Het voortbe-      ding te nemen. Een lei-       voor ieders specifieke in-
wegen in een flock heeft     der navigeert: bepaalt de     breng. Gezamenlijke in-
als voordeel dat de groep    juiste koers en houdt deze    teracties zorgen voor een
minder kwetsbaar is voor     aan.                          totaal intelligent gedrag:
aanvallen. Een flock heeft                                 een flockintelligentie.
kracht.

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Magazine flock leadership

servant leadership digiartikel nvp
servant leadership digiartikel nvpservant leadership digiartikel nvp
servant leadership digiartikel nvpRPComp
 
Jaarverslag sociale-innovatie-2014 def
Jaarverslag sociale-innovatie-2014 defJaarverslag sociale-innovatie-2014 def
Jaarverslag sociale-innovatie-2014 defSietse Rauwerdink
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1FransRutten
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1u24u2
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1FransRutten
 
Dialogue magazinejaargang1
Dialogue magazinejaargang1Dialogue magazinejaargang1
Dialogue magazinejaargang1StefKuik
 
Resources Dialogue Magazine december 2011
Resources Dialogue Magazine december 2011Resources Dialogue Magazine december 2011
Resources Dialogue Magazine december 2011rwgrave
 
De slimme organisatie - 8 november 2013
De slimme organisatie - 8 november 2013De slimme organisatie - 8 november 2013
De slimme organisatie - 8 november 2013Hans Janssen
 
Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10
Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10
Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10Proven Partners
 
Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014
Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014
Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014Hans Janssen
 
Enno Aerts curriculum vitae 2013
Enno Aerts curriculum vitae 2013Enno Aerts curriculum vitae 2013
Enno Aerts curriculum vitae 2013AertsInterim
 
Kansen zien kansen benutten okw woerden
Kansen zien kansen benutten okw woerdenKansen zien kansen benutten okw woerden
Kansen zien kansen benutten okw woerdenPiet van Vugt
 
Verslag bijeenkomst op weg naar een klant en ledengerichte organisatie
Verslag bijeenkomst op weg naar een klant  en ledengerichte organisatieVerslag bijeenkomst op weg naar een klant  en ledengerichte organisatie
Verslag bijeenkomst op weg naar een klant en ledengerichte organisatieRijnconsult
 
Magazine (3) TriamFloat: Ondernemerschap
Magazine (3) TriamFloat: OndernemerschapMagazine (3) TriamFloat: Ondernemerschap
Magazine (3) TriamFloat: Ondernemerschapslangerak
 

Ähnlich wie Magazine flock leadership (20)

servant leadership digiartikel nvp
servant leadership digiartikel nvpservant leadership digiartikel nvp
servant leadership digiartikel nvp
 
Jaarverslag sociale-innovatie-2014 def
Jaarverslag sociale-innovatie-2014 defJaarverslag sociale-innovatie-2014 def
Jaarverslag sociale-innovatie-2014 def
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1
 
Dialogue magazinejaargang1
Dialogue magazinejaargang1Dialogue magazinejaargang1
Dialogue magazinejaargang1
 
Resources Dialogue Magazine december 2011
Resources Dialogue Magazine december 2011Resources Dialogue Magazine december 2011
Resources Dialogue Magazine december 2011
 
Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1Dialogue Magazine Jaargang1
Dialogue Magazine Jaargang1
 
De slimme organisatie - 8 november 2013
De slimme organisatie - 8 november 2013De slimme organisatie - 8 november 2013
De slimme organisatie - 8 november 2013
 
Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10
Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10
Uitnodiging paradoxale sessie 15 06-10
 
Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014
Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014
Psychologie van het overtuigen - 24 september 2014
 
Enno Aerts curriculum vitae 2013
Enno Aerts curriculum vitae 2013Enno Aerts curriculum vitae 2013
Enno Aerts curriculum vitae 2013
 
Vandamme ei 2 coachend leiderschap 2016
Vandamme ei 2 coachend leiderschap 2016Vandamme ei 2 coachend leiderschap 2016
Vandamme ei 2 coachend leiderschap 2016
 
Competentie cv - Inez Endert
Competentie cv - Inez EndertCompetentie cv - Inez Endert
Competentie cv - Inez Endert
 
Rudy Vandamme De ondernemende coach
Rudy Vandamme De ondernemende coachRudy Vandamme De ondernemende coach
Rudy Vandamme De ondernemende coach
 
Visual CV
Visual CVVisual CV
Visual CV
 
Kansen zien kansen benutten okw woerden
Kansen zien kansen benutten okw woerdenKansen zien kansen benutten okw woerden
Kansen zien kansen benutten okw woerden
 
Verslag bijeenkomst op weg naar een klant en ledengerichte organisatie
Verslag bijeenkomst op weg naar een klant  en ledengerichte organisatieVerslag bijeenkomst op weg naar een klant  en ledengerichte organisatie
Verslag bijeenkomst op weg naar een klant en ledengerichte organisatie
 
Magazine (3) TriamFloat: Ondernemerschap
Magazine (3) TriamFloat: OndernemerschapMagazine (3) TriamFloat: Ondernemerschap
Magazine (3) TriamFloat: Ondernemerschap
 

Mehr von Karen de Vries

Onderwijs webinar event
Onderwijs webinar eventOnderwijs webinar event
Onderwijs webinar eventKaren de Vries
 
Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85
Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85
Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85Karen de Vries
 
Een heldenreis door Argolida deel 2
Een heldenreis door Argolida deel 2Een heldenreis door Argolida deel 2
Een heldenreis door Argolida deel 2Karen de Vries
 
Heldenreis door Argolida
Heldenreis door ArgolidaHeldenreis door Argolida
Heldenreis door ArgolidaKaren de Vries
 
Lychnari Artikel Epidavros
Lychnari Artikel EpidavrosLychnari Artikel Epidavros
Lychnari Artikel EpidavrosKaren de Vries
 
Artikel over netwerken in Pluswoman
Artikel over netwerken in PluswomanArtikel over netwerken in Pluswoman
Artikel over netwerken in PluswomanKaren de Vries
 

Mehr von Karen de Vries (8)

2013 wens
2013 wens2013 wens
2013 wens
 
Onderwijs webinar event
Onderwijs webinar eventOnderwijs webinar event
Onderwijs webinar event
 
Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85
Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85
Geef Je Organisatie Toekomst Word De Held P84 En 85
 
Talking Sticks
Talking SticksTalking Sticks
Talking Sticks
 
Een heldenreis door Argolida deel 2
Een heldenreis door Argolida deel 2Een heldenreis door Argolida deel 2
Een heldenreis door Argolida deel 2
 
Heldenreis door Argolida
Heldenreis door ArgolidaHeldenreis door Argolida
Heldenreis door Argolida
 
Lychnari Artikel Epidavros
Lychnari Artikel EpidavrosLychnari Artikel Epidavros
Lychnari Artikel Epidavros
 
Artikel over netwerken in Pluswoman
Artikel over netwerken in PluswomanArtikel over netwerken in Pluswoman
Artikel over netwerken in Pluswoman
 

Magazine flock leadership

  • 1. Flock het einde van traditioneel leiderschap Een verslag van een inspirerende bijeenkomst
  • 2. redactie Jan Karel Felderhof en Frans van Rooij executive summary Dominique Haijtema vormgeving + opmaak Len ’t Hoen, www.lenshape.nl fotografie Kim Balster, www.kbfotografie.nl right to copy U heeft het recht om deze uitgave te verveelvoudigen, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaand schriftelijke toestemming van de uitgever. Wij zijn dan wel nieuwsgierig naar uw drijfveer.
  • 3. Gebundelde ­ervaring In onze jarenlange persoonlijke ervaringen als trainer, coach, consultant en mana- Inhoud ger hebben wij vaak te maken gehad met de invulling van verschillende stijlen van Editorial 1 leidinggeven. Ongeacht de grootte van de organisatie, ongeacht de verschillende ach- Broedplaats 2 tergronden van de duizenden deelnemers Intro Flock Leadership 4 aan onze diverse trainingen, telkens bleek dat het nemen van eigen verantwoordelijk- Deelnemers 6 heden voor iedereen kracht gaf en geeft. Met name de jongere generaties houden De kans om te spreken en van deze uitdaging. de kunst van het luisteren 10 Door het bestuderen van die jongere gene- Executive summary 12 raties en het invullen van Het Nieuwe Wer- ken zijn wij op ‘Flock Leadership’ uitgeko- Reacties 16 men. Go with the flow 18 Met dit verslag van een inspirerende bij- Contactgegevens 21 eenkomst maken wij u deelgenoot van onze ontdekkingstocht. Jan Karel Felderhof Frans van Rooij Het einde van traditioneel leiderschap 1
  • 4. In september 2012 kwam een sterk geselecteerd gezelschap in Sint-Oedenrode bij elkaar om over de veranderingen op het gebied van leiderschap te praten. Met de naamgeving ‘broedplaats’ leg- den wij het verband met Flock Leadership: geeft Flock Leadership antwoorden op allerlei vragen rondom toekomstig leiderschap?
  • 5. Kasteel Henkenshage De uitkijktoren -kerk Het gemeentehuis van Sint-Oedenrode De Knoptoren Deze bijeenkomst vond plaats in De Knop­oren-kerk. t Mocht u door dit verslag Het imposante gebouw stamt uit het jaar 1410 en wordt geïnspireerd raken om door velen beschouwd als dé historische bezienswaar- een eigen ­ noptoren bij­ K digheid van Sint-­ edenrode. De sfeervolle ruimte leent O eenkomst te ­ rganiseren, o zichzelf in het bijzonder voor huwelijks­ ieringen (zowel v dan helpen wij u graag. kerkelijk als burgerlijk), maar ook voor bijeenkomsten. Het einde van traditioneel leiderschap 3
  • 6. Flock Flock Leadership spreekt mensen direct en onbewust aan omdat het gaat over een organisatievorm die ons ten diepste aanspreekt, want zij is natuurlijk. Intuïtief herkennen we het direct en snak- ken we er eigenlijk naar. Hoe meer we er van begrijpen, hoe meer we in staat zijn om het dagelijks te gebruiken, en de organisatie dynamiek op te roepen die we steeds meer in het huidige tijdsge- wricht nodig hebben om onze visie en doelen te realiseren. De oplossing is terug naar onze na- het grotere geheel optimaliseren. tuur. Daarin zitten onze sleutels In onze positie zijn we niet flexibel verstopt. Eén van die sleutels is de meer. Nee we willen onze positie pikorde. koste wat het kost behouden. De flexibiliteit om wisselend de best ge- In Flock Leadership is de pikorde na- schikte de leiding te geven valt daar- tuurlijk: iedereen doet wat hij het mee weg. Het volgende voorbeeld beste kan, en neemt en krijgt daar illustreert dit. vanzelfsprekend de verantwoorde- lijkheid voor. In onze maatschap- In een R&D organisatie van 400 man was pij proberen we vaak een positie te er geen enkele formele positie. Het logisch veroveren en te gebruiken op on- gevolg was dat iedereen impliciet wist met eigenlijke gronden. Ons ego heeft welke vraag hij naar wie kon gaan. Iedereen behoefte aan status, geld en macht had zijn natuurlijke positie en werd daarom ter compensatie van onze onzeker- gewaardeerd. Totdat ze dachten dat het for- heid dat we mogen zijn wie we zijn. maliseren van deze positie voor veel helder- Onze positie geeft ons een fake soort heid zou zorgen. Vanaf dat moment begon de eigenwaarde. In het gebruiken van naijver en de potenzagerij. onze positie speelt ons ego op de voorgrond of op de achtergrond een In Flock Leadership hebben we onze grote rol. Dat betekent in ons gedrag natuurlijke eigenwaarde en hoeven dat we meer selfcentered zijn, dan we geen positie te claimen ter com- dat we onze rol als onderdeel van pensatie van ons gekwetst Zelf. 4 Flock Leadership
  • 7. ‘Er is geen sterkere kracht in de wereld dan een idee waar de tijd klaar voor is’ Victor Hugo Het einde van traditioneel leiderschap 5
  • 8. Deel­nemers De volgende personen hebben aan deze bijeenkomst deelgenomen: Peter Aben Na rechtenopleiding in Nijmegen achtereen­ olgens werkzaam geweest v via relatie naar inhoud; bij Ministerie van Binnenlandse zeggen wat je doet en Zaken, Politieregio Brabant-Noord doen wat je zegt. (P&O), Catharina-Ziekenhuis (HRM) en thans werkzaam als directeur/be- stuurder van de Stichting Huisartsen- posten West-Brabant. Oprichter en eigenaar van Impetus en beho- rend tot ‘the source’ van Flock Leadership. Als bedrijfskundig ingenieur heeft hij in het ver- leden strategische en adviesfuncties bekleed voor o.a. Philips, Van Dien & Co, Broers & Part- ners en TNO. Heeft een passie voor mensen, organisatie-aansturing en ondernemerschap. Jan Karel Felderhof Maakt organisaties zelfsturend door mogelijk- heden van mensen te verruimen. Communicatie en marketing p ­ rofessional, people mana- ger, strateeg, ondernemer en Mark Hoogewerf v ­ isionair; manager International Communication Services bij Océ. 6 Flock Leadership
  • 9. Ad de Jong Zijn onderzoek richt zich onder Ad de Jong is universitair hoofd- meer op de rol van Lead Founders en docent marketing aan de School Sales Managers bij het ontwerpen, of Industrial Engineering van de ontwikkelen en op de markt bren- Technische Universiteit Eind- gen van succesvolle nieuwe produc- hoven. Hij is redactielid van het ten. Hij heeft artikelen gepubliceerd speciale editie Sales & Innovatie voor in internationale wetenschappelijke het wetenschappelijke tijdschrift tijdschriften, zoals Management de Journal of Innovation Management. Science en Journal of Marketing. Programma manager Rabo- bank Unplugged: het transfor- matieprogramma dat is opge- Pieter Ketting zet om Het Nieuwe Werken te introduceren bij de Rabobank. Jaap van Loon is afgestudeerd als bedrijfskundige aan de Technische Universiteit van Eindhoven. Hij heeft vrijwel zijn hele werkzame leven leiding gegeven. De laatste acht jaar gaf hij leiding aan twee fusies, een overname en bedrijfsverhuizing als algemeen directeur van uitgeverij Thieme- Meulenhoff in Amersfoort. Daarvoor was hij in dezelfde functie verantwoordelijk voor een fusie bij Wolters-Noordhoff in Groningen en Houten. Jaap van Loon Daarvoor weer was hij als directeur degene die ISW en IBW op één locatie in Houten samenvoegde tot het opleidingsinstituut ISBW. Hij heeft in de 35 jaar dat hij werkzaam was veel reorganisaties en afslankingen gedaan. Ook is hij langdurig voorzitter geweest van de brancheorganisatie van educatieve uitgevers. Leiderschap is voor hem het inspirerend vermogen om mensen gemotiveerd een gezamenlijk doel te laten realiseren dat hoger is dan dat van hen zelf. Het einde van traditioneel leiderschap 7
  • 10. Deel­nemers Giel Pastoor Als Beweegstrateeg eindverant- woordelijk voor het Parktheater in Eindhoven. Ambitieuze mensen via een professioneel netwerk helpen in het realiseren van hun droom is zijn drijfveer en passie. Oprich- Frans van Rooij ter en eigenaar van Performance Consul- ting, ­ erformance Coaching en Perfor- P mance ­ ollege. Behorend tot ‘the source’ C van Flock leadership. Auteur en uitgever van marketing boeken. Loods; houd rekening met eb en vloed, met on- voorspelbare stromingen en ­ alkuilen; oud Unile- v Pier Winsemius verman, voor KLM verantwoordelijk geweest voor passage VS, directiefuncties in Foodbedrijven, e ­igen bedrijven gehad en verkocht, consultant new business. 8 Flock Leadership
  • 11. Brengt de ideeën achter Flock Leadership in de praktijk. Wordt daardoor gevoed door zijn ervaringen als ondernemer en oprichter van bedrijven. Heeft 15 jaar gebouwd aan BSO, het bedrijf van Eckart Wintzen (celdeling). Zat in het wereld- wijde leadershipteam van een typisch Amerikaans geleid be- drijf. Dat gaf voldoende inzicht om als mede-initiatiefnemer The Vision Web (waaruit o.a. Finext is ontstaan) op te zetten. Nu nog parttime betrokken bij Finext. Verder met passie druk Fokke Wijnstra doende anderen tot gezond organiseren te bewegen. Dr. ing. Arnold Roozendaal is Certified Management Consul- tant en werkt als senior consul- tant en onderzoeker. Hij is na een managementcarrière in on- der andere de bakkerijwereld op latere leeftijd gepromoveerd op onderzoek naar Contextueel Lei- Arnold Roozendaal derschap en heeft gewerkt aan leiderschapsontwikkeling in een drietal verschillende contexten (bedrijfsleven, Nederlandse Politie en de zorgsector) en daarbij gekeken naar resultaten en effect. Hij past zijn ideeën als consultant en onderzoeker ook toe in andere sectoren, waaronder het onderwijs (www.contextueel­ eiderschap. l nl). Op dit moment verdiept hij zich in spiritualiteit en religie en doorloopt daartoe het ingroeitra- ject om uiteindelijk geassocieerd te worden aan de eerste orde van de Karmel. Leiderschap betekent voor hem een gezonde balans tussen effectiviteit, authenticiteit en spiritualiteit. Het einde van traditioneel leiderschap 9
  • 12. De kans om te spreken en de kunst van het luisteren Tijdens deze bijeenkomst is de talking stick toegepast. Talking sticks worden onder andere gebruikt in de zogeheten talking circle, een traditionele manier voor inheemse volkeren in Noord-Amerika om problemen op te lossen. Het is een zeer efficiënte manier om hindernissen uit de weg te ruimen en mensen toe te staan om zich met volledige vrijheid uit te drukken. Om deze reden wordt het meer en meer populair in de hedendaagse maatschappij. 10 Flock Leadership
  • 13. D e talking stick is een houten stok van ongeveer 30 centime- ter lang, verfraaid met symbo- lische aspecten uit de natuur die van betekenis zijn voor de eigenaar. De dieren die in de decoratie van de talking stick worden gebruikt zijn zeer symbolisch. De decoratie kan bestaan uit veren, afbeeldingen, leder, p ­arels, bont, been, schelpen en meer. Deze ornamenten hebben ook betekenis. De kleu- ren en de soorten van veren en huid symboliseerden ook zaken die betrekking hadden op de ei- genaar. Zo was de talking stick dus een heel persoonlijk item. Geen talking stick was hetzelfde omdat het materiaal dat werd ge- bruikt en de decoratie specifiek toe- gespitst waren op de eigenaar van de talking stick. Degene die de talking stick vasthoudt, heeft de heilige kracht van het woord bin- nen zijn handbereik. Slechts hij mag spreken terwijl hij de stok vasthoudt; de andere raads­ leden moeten stil blijven. Het einde van traditioneel leiderschap 11
  • 14. Executive ­summary Het einde van traditioneel leiderschap: doorbreken van de mythe van beheersbaarheid Leiders leiden en volgers volgen? Niet altijd. O ­ nderzoekers van zwermen vogels toonden aan dat bepaalde kleinere groepen volgers, mits goed geplaatst en gecoördineerd, de richting van de hele zwerm van honderden vogels kunnen veranderen en beïnvloeden. ‘Er is een fascinerend evenwicht tussen democratie en hiërarchie in de zwermen’, zegt een ­ nderzoeker. o 12 Flock Leadership
  • 15. M eest kenmerkend aan Dat zou niet passen bij de nieuwe een zwerm: die heeft filosofie’, aldus Ketting. ‘Het was geen bepaalde leider, ie- spannend. Want als er iets gedoe dereen kan een leider zijn (mits ie- oplevert, dan zijn het wel werkplek- mand hem volgt). De natuur kent ken. We maakten een ronde langs een beter evenwicht en ordening, de directeuren en transformatiema- waar wij een voorbeeld aan kunnen nagers om ze over de procedure te nemen. Het is organisch in plaats informeren. van mechanisch en instrumenteel. Macht als zichzelf organiserend principe, waarbij je positie afhanke- lijk is van je bijdrage. Meer ruimte om zaken op natuurlijke wijze te la- ten ontstaan. De context waarin lei- dinggevenden werken is sterk ver- anderd. Wanneer wordt een bedrijf een zwerm? Daar is samenhang en context voor nodig. Voorbeeld financieel dienst­ verlener Finext (Fokke Wijnstra) Werken al jaren als zwerm, kudde. Er zijn geen bazen. De medewerkers zijn mede-eigenaar van de organisa- tie. Iedereen kan een project leiden. Ons advies luidde dat ze het beste Het gaat om eigen verantwoorde- konden overleggen met de collega’s lijkheid. Een machtswellusteling is van andere disciplines met wie ze nog geen leider. Waarom is er nog wilden samenwerken, zodat ze ge- steeds zoveel behoefte aan grip en zamenlijk op verdiepingen konden controle? Pas als je durft los te laten, inschrijven. Vervolgens hebben kan iets gedijen en ontstaan. we een internetapplicatie geopend waarop ze hun plek konden reser- Praktijkvoorbeeld Rabobank veren. Ook konden ze zien waar ­(Pieter Ketting) anderen wilden zitten, zoals in een Begin 2012 verhuisden 20 afdelingen vliegtuig. Vooraf dacht ik: iedereen (3.300 medewerkers) naar nieuw- kiest voor de bovenste verdiepingen. bouw de ‘Verrekijker’ in Utrecht. Maar dat gebeurde niet. Afdelingen De manier waarop de afdelingen de gingen in gesprek en sloten deals. “Als het licht werkplekken indeelden is illustre- De economen en de juristen wilden rend voor de transformatie van de de sfeer van rust en vertrouwelijk- uit gaat moet bank. ‘Vroeger stuurde ik een nota heid behouden. Ook de marketeers je elkaar wel met een voorstel over de nieuwe in- deling naar de directeuren die gin- van verschillende afdelingen kozen verdiepingen bij elkaar. ICT besloot in het don- gen verhuizen. Daar krijg je reactie op. Je past je voorstel aan. En bij ver- dicht bij de klant te zitten, dus in elk segment een ICT-club, zodat ker kunnen sie 87 zie je de eerste variant terug- business en ICT elkaar makkelijk komen. Nu hebben we de afdelin- kunnen opzoeken. Na drie weken ­vinden.” gen zelf hun plek laten bepalen. Wie keek ik in de applicatie en stonden zijn wij om dat voor hen te bepalen? alle etages op groen.’ Het einde van traditioneel leiderschap 13
  • 16. Kenmerken van Flock Leadership volgens de deelnemers: ■■ creëren, faciliteren van vakmanschap ■■ (je kunt niet dingen uitbesteden die ■■ ritselruimte is cruciaal (op je eigen manier tot de ziel van de onderneming of dingen kunnen doen), anders energie­ het welbevinden van de medewerker verlies behoren) organisatiecultuur waarbij ■■ als leider zelf onderdeel zijn van de flock, zingeving van het geheel overeenkomt dan bepaalt de groep wel of je de leider met zingeving individu, cultuur bent belangrijker dan structuren, systemen en ■■ we zijn allemaal leiders processen ■■ flock leadership is een middel om ■■ verbondenheid (in plaats van paradigma’s te doorbreken afgescheiden van elkaar, zijn ook ■■ stel medewerkers of managers de vraag: allemaal hetzelfde) zou jezelf op deze manier behandeld ■■ kompas, richtingsgevoel hebben willen worden? ■■ lange termijn doelen, belangen van ■■ van perspectief leren wisselen alle stakeholders (niet focus op ■■ invloed in plaats van macht aandeelhouders) ■■ wanneer wel regels volgen en wanneer ■■ voor innovatie/verbetering is het soms ondeugend zijn? nodig om natuurlijke balans te verstoren ■■ gelijkwaardigheid ■■ initiatief nemen ■■ doorbreken van de mythe van ■■ knopen doorhakken beheersbaarheid ■■ kijken vanuit verschillende disciplines ■■ het DELLE principe toepassen (Durch ■■ leven in plaats van overleven Einfach Liegen Lassen Erledigen, door het ■■ dialogen (ook met jezelf, wat is je te laten liggen lost het soms vanzelf op) bijdrage? waar word je echt gelukkig ■■ respect voor ieders inbreng, verkenning van?) van verschillen ■■ het is dynamisch, veranderlijk (en dat is ■■ geen centrale controlerende structuur niet erg) ■■ continue cocreatie ■■ stap terugdoen als leider (niet ■■ vertrouwen en loslaten gemakkelijk), of beter: een stap opzij ■■ dichtbij elkaar voor stabiliteit zorgen, maken maar tevens de horizon verkennen en ver ■■ medewerkers laten stralen, de ruimte vooruit kijken geven, elkaar iets gunnen, maar ook van ■■ het gaat niet om core business, maar om een dwarsligger afscheid nemen de core cultuur 14 Flock Leadership
  • 17. Praktijkvoorbeelden Flock ­Leadership Buurtzorg Nederland, uit een oproepen en inzicht krijgen in pres- i ­ nterview met oprichter Jos de Blok taties. Ik had niet verwacht dat de eigen “Ik zag allerlei negatieve trends in de verantwoordelijkheid en het zelfsturend ver- thuiszorg en dacht “zo kan het niet mogen van de teams zo ver zou reiken. Zo zie langer”. Naar mijn idee zaten we ik nu spontaan vakgroepen ontstaan over in de (thuis)zorg teveel op een dood teams heen. Collega’s spreken elkaar spoor. De kosten gaan alsmaar omhoog en via internet en ontmoeten elkaar de kwaliteit omlaag, daarbij daalt de moti- fysiek om lastige situaties of vakge- vatie en tevredenheid van zowel cliënt als relateerde zaken uit te wisselen. Dit medewerker. Vervolgens heb ik naar komt allemaal van onderaf.” een aanpak gezocht om deze trends te doorbreken en de situatie voor alle Wat houdt ons tegen? partijen te verbeteren. Ik ben hierbij Geld, status, vermeende macht, vooral de dialoog aangegaan met de angst, overlevingsmodus met oude mensen uit de praktijk. reflexen. Professionals bedanken mij nu zelfs dat ze “eindelijk weer eens hun vak Voorbeeld Parktheater ­Eindhoven: kunnen uitoefenen” en dat ze zoveel ‘Gelukkig’ al een crisis in 2007 waar- vertrouwen hebben gekregen om door ze gedwongen waren op zoek te dit te mogen doen. Zij komen veel- gaan naar creatieve oplossingen ipv al uit grote bureaucratische zorgin- meer subsidies aanvragen. Mooie stellingen waar het soms maanden dingen maken waardoor mensen je kon duren voordat je antwoord had vanzelf willen steunen. op een vraag. Wij geven binnen 24 Medewerkers hebben hun functie uur reactie, ze snappen soms niet opnieuw gedefinieerd. Een hore- hoe we dit voor elkaar krijgen met camedewerker is bijvoorbeeld nu maar 22 man ‘centraal’ personeel te- de gastvrijheidgoeroe, een ander genover 3300 medewerkers binnen noemt zich klantenknuffelaar of de teams. beweegstrateeg. Geen manage- ‘We zijn Daarbij is het concept niet nieuw. mentteam meer of management- Ik ben sterk overtuigd van de kracht van vergaderingen. Die leverden toch niet perfect, sterke sociale structuren. Mensen die nauwelijks iets op. Er worden ook elkaar vertrouwen en graag met el- geen kaarten meer afgescheurd bij totdat je kaar samenwerken zijn in staat om iets moois neer te zetten. Daarbij evenementen omdat er anders on- nodig rijen ontstonden. Terug naar verliefd worden zij maximaal gefaciliteerd de basis, gezond verstand. Ver- wordt op door het gebruik van ICT voor ken- trouwen en ruimte. Fouten maken nisuitwisseling, het plaatsen van mag. ons’. Het einde van traditioneel leiderschap 15
  • 18. Reacties “Bijzonder leuke en inspirerende sessie. Het con- cept van Flock Leadership is intrinsiek, natuurlijk en menselijk. Succes en innovatie zijn gebaat bij bewust omgaan met de dynamiek in leiden/volgen, structuur/zwerm, context/toekomst. En af en toe is ontwrichting nodig. Zo vermijden we ‘snellere Mark Hoogewerf paarden’ en reiken we verder dan de aarde.” “De gedachtewisseling over Flock Leadership heeft me opnieuw bewust gemaakt van de aandacht die het topmanagement moet hebben voor de cultuur en de samenhang van de organisatie. Als mensen intensief en op eenzelfde golflengte met elkaar communiceren is een belangrijke voorwaarde ge- Jaap van Loon schapen voor de ordelijke dynamiek van Flocking.” “De stok als aanjager was een leuke originele m ­ anier om het gesprek op gang te brengen en het Flock Leadership concept te ervaren. Het uitwisse- len van leiderschapservaringen en dit koppelen aan het concept Flock Leadership was voor mij verder een leerzame en blikverbredende ervaring.” Ad de Jong “Alles begint met luisteren. Het was een bijzondere bijeenkomst, waarbij we vooral op een respectvolle wijze naar elkaar geluisterd hebben en signalen hebben opgepakt. Een echte ontmoeting vanuit het perspectief en in een setting van het ‘ont-moeten’. Een ontmoeting gefundeerd op de erkenning van de Arnold Roozendaal verschillen, maar met als wenkend perspectief een gemeenschappelijk resultaat. In de zwerm: grow with the flow, op weg naar een synthese van een hogere orde.” 16 Flock Leadership
  • 19. “Flock Leadership, leiderschap in de zwerm. Dat was precies wat deze avond gebeurde. P ­ rachtig om te zien, te ervaren en in mee te ­z­wermen en leiden.” Fokke Wijnstra “Openstaand voor elkaar, bevragend en verrijkend de reis ­ amen die avond ondernemen naar het ‘zijn’ s van ieders perspectief van leiderschap.” Pieter Ketting “Het was een bijzondere en waardevolle bijeen- komst. Als je je kunt verbinden, weet je wat je moet weten.” Pier Winsemius “Kort en goed. Voor mij was het een boeiende bijeenkomst, waarbij alle deelnemers hun eigen ‘ ­ authentieke’ inbreng hebben en naar elkaar luis- teren. Dat maakt dat het reflecteert aan je leider- schapsstijl en je nieuwe inspirerende inzichten biedt. De ‘flock’ kan in bepaalde situaties het lei- Peter Aben dinggeven gemakkelijker en ‘natuurlijker’ maken.” “Een bijzondere bijeenkomst, met boeiende men- sen op een fraaie locatie. Heeft een hoop gedachten op stoom gebracht, zonder nu exact te weten wat flockleadership nu eigenlijk is. Maar dat niet-weten en aftasten was nu juist zo interessant.” Giel Pastoor Het einde van traditioneel leiderschap 17
  • 20. Go with the flow De organisatie Flock Leadership helpt mensen en organi- saties graag om terug te gaan naar hun bron en natuurlijk gedrag, en hoe zij zich kunnen ontwikkelen en organi- seren om hun resources optimaal tot hun recht te laten k ­ omen waardoor zij beter en onderscheidend presteren. Om dat te realiseren kunnen we een natuurlijke weg bewandelen waarbij de klant kan kiezen welke mix van assessments, klank- bording, workshops, academie en organisatie programma hem stapsgewijs naar zijn doel brengt. De eerste stap is een intake, al dan niet op basis van het assess- ment dat hij op de website kan maken. Reacties naar aanleiding van een gemaakte scan: “Dit is een heel goede analyse zoals jullie die voor onze organisatie gemaakt hebben.” Ir. AH Buddingh, coaching en interim management. “De Flock scan zag er goed uit. Leuk om op deze manier een in- kijk te krijgen in de organisatie en de waarden erachter. Ik vind het zeer verrassend en erg uitgebreid op basis van de ingevulde ­vragenlijsten.” Sander Janssen, Marketeer Rabobank Maashorst. Als u het leuk vindt, om wat voor reden dan ook, een groep men- sen uit uw omgeving te inspireren en vanuit zichzelf te verenigen, organiseren en begeleiden we graag voor u uw eigen Knoptoren ­ bijeenkomst. Dit kunt u combineren met het laten maken van een eigen glossy, als u uw leiderschapsboodschap snel breder wil verspreiden. 18 Flock Leadership
  • 21. Het einde van traditioneel leiderschap 19
  • 23. Contactgegevens Flock Leadership – the source Bieslook 13 5491 KE SINT – OEDENRODE Tel. 0413 – 490361 www.flockleadership.com
  • 24. Flock leadership Flock betekent zwerm, Leadership betekent leider- Flock Leadership houdt in kudde. Flock betekent schap, leiderschapscapa- dat ieder in de flock beur- ook bijeenkomsten, zich citeiten. Leiderschap is de telings navigeert en volgt. verzamelen. Een flock positie van leider hebben, Er is sprake van gelijk- beweegt schijnbaar als of is de eigenschap de lei- waardigheid en respect één groep. Het voortbe- ding te nemen. Een lei- voor ieders specifieke in- wegen in een flock heeft der navigeert: bepaalt de breng. Gezamenlijke in- als voordeel dat de groep juiste koers en houdt deze teracties zorgen voor een minder kwetsbaar is voor aan. totaal intelligent gedrag: aanvallen. Een flock heeft een flockintelligentie. kracht.