1. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE ÖĞRETEN VE
ÖĞRENEN ROLLERİ
DANIŞMAN : DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU
KAAN ALİ ERTAŞ
18310121043
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRTEMENLİĞİ

2. ÖĞRETEN ROLLERİ
Khan(2004) yaptığı çalışmayla açık ve uzaktan öğrenmede roller ve görevleri belirlemiştir.
Bu roller şunlardır; İdari yönetici, Proje yöneticisi, Danışman, İçerik/Konu uzmanı, Öğretim
tasarımcısı, Ara yüz tasarımcısı, Telif hakları koordinatörü, Değerlendirme uzmanı, Eğitim
yönetim sistemi uzmanı, Programcı, Editör, Grafik tasarımcısı, Multimedia(çoklu ortam) uzmanı,
Fotoğrafçı/videocu, Öğrenme nesneleri uzmanı, Sistem yöneticisi, Sunucu/veritabanı uzmanı,
Eğitmen, Teknik destek uzmanı, İdari hizmetler ve Pazarlamacı. Günümüze bakıldığında,
teknolojide meydana gelen gelişmelerin açık ve uzaktan öğrenmeye de yeni boyutlar
kazandırdığı görülmektedir.
Bu bilgi ışığında yakın tarihte yapılan araştırmalarda, gelişen teknolojilerin ve internetin
gelişiminin etkisiyle ortaya çıkan çevrimiçi öğrenmenin önemi ve artan bu önemle birlikte açık ve
uzaktan öğrenmede görev alan öğretmenlerin yeni rollerine rastlanabilir (Kocaoğlu ve Altuntaş,
2011).

3. 1. “ Açık ve uzaktan öğretimde öğretenin pedagojik, teknik, sosyal, yönetimsel, tasarımsal, ve
öğretici rolleri bulunmaktadır.
2. Öğretene pedagojik açıdan öğretim ortamının tasarlanmasından öğrenenin güdülenmesini
sağlamaya kadar farklı görevler düşmektedir.
3. Öğreten kullanılan teknolojinin teknik yönlerinden de sorumludur.
4. Öğrencilere teknik destek sunmaktan ürettiği materyalleri etkin bir şekilde kullanmaya kadar
çeşitli görevler üstlenir.
5. Açık ve uzaktan öğretim ortamları aynı zamanda sosyal ortamlardır. Öğretenin bu ortamda
sosyal roller üstlenmesi de beklenmektedir.

4. Bu roller şunlardır;
Geri dönüt verme, teşhis uzmanı ve yönlendirici, teknik destek ve yeterlilik, yönlendirici, sosyal
yardımcı, ortam tasarımcısı, ders yöneticisi, öğrenme yöneticisi, etkileşim yöneticisi, pedagojik
uzman, grafik tasarımcısı, değerlendirme uzmanı.
Açık ve uzaktan öğretimde öğretenlerin edindiği yeni roller alan yazında geniş bir perspektifte
yer almaktadır.
Öğreten öğrencilere uygun ve zamanlı geri dönüt verir. Geri Dönüt Verme
(Tagg ve Dickerson 1995; Smith,2005) 5 Teşhis Uzmanı ve Yönlendirici (Moderatör) (Solomon,
1996)

6. Öğrenenlere teknik konuda yardımcı olur ve teknik olarak uzaktan eğitim sistemini kullanır.
1. Teknik Destek ve Yeterlilik (Aydın, 2005; Ofra, 2002; Zhixian, 2012)
2. Yönlendirici (Ofra, 2002) Çevrimdışı tartışmalara öğrencinin katılmasını sağlamak için cesaret ve
motivasyonlarının artırılmasına yardımcı olurlar.
3. Öğrencilerin birbirleriyle etkileşim kurmalarını sağlamak ve çevrimiçi öğrenme ortamının bir
parçası olmaları için yardımcı olur.
4. Sosyal Yardımcı (Ofra, 2002) 7 Ortam Tasarımcısı (Egan ve Akdere, 2005; Varvel, 2007) Bilişim
teknolojileri tabanlı uzaktan öğretim sisteminde öğrenme ortamı tasarlar.
5. Öğrenenlere öğrenmelerinde yardımcı olur ve öğrenmeyi yönetir. Öğrenme Yöneticisi (Tam, 2000 )
8 Ders Yöneticisi (Egan ve Akdere, 2005; Varvel, 2007)
6. Çevrimiçi öğrenme ortamlarını kontrol eder. Grafik Tasarımcı (Abdul, 2004) Çevrimiçi öğrenme
ortamları için çoklu medya öğeleri tasarlar.

8. Öğrenci ile öğretmen ve öğrenci ile öğrenci arasındaki etkileşimin oluşmasında rol üstlenir.
1. Etkileşim Yöneticisi (Moore ve Kearsley,2005)
2. Pedagojik Uzman (Moore ve Kearsley,2005)
3. Uzaktan öğretim ortamlarına yönelik ihtiyaç duyulan öğretim teknolojileri geliştirir.
4. Değerlendirme Uzmanı (Goodyear ve arkadaşları, 2000)
5. Uzaktan öğretimi ve öğrenci performansını değerlendirir.

9. Başarılı ve etkili bir uzaktan eğitim sürecinin yürütülmesinde kuşkusuz en önemli paylardan birisi
öğreticilere aittir.
Geleneksel sınıfta da öğrenme ve öğretme sürecinin lideri veya rehberi olan öğretici, uzaktan
eğitim sürecinde de bu rollerini sürdürebilmeli ve hatta bu rollerini dijitalleştirmelidir.
Bu bağlamda uzaktan öğreticinin uzaktan eğitim sürecinde farklı rolü vardır.
Bu roller; teknolojik, yönetimsel, değerlendirici olarak, öğretim tasarlayıcısı, kolaylaştırıcı,
pedagojik ve sosyal rollerdir.
Pedagojik Teknolojik Değerlendirici Yönetimsel Öğretim Tasarlayıcı Kolaylaştırıcı Sosyal.

11. Teknolojik Roller
Uygun Teknoloji Seçimi Yeni teknolojileri araştırabilmeli
•Uzaktan bir derste kullanılan teknolojilerde yetkin olabilmeli
•Uygun teknolojik kaynakları uzaktan eğitimde kullanabilmeli
•Öğrenciler üzerinde farklı teknolojik kaynakların bıraktığı etkilerin farkına varabilmeli Kaynak
Sağlayıcı •Basit ve özgün kaynaklar (doküman, web sayfaları vs.) düzenleyebilmeli
•Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik seçiminde dikkat etmeli (İntihal). Öğretim
Yönetim Sistemi Teknik •ÖYS platformunun yeterliliklerini ve sınırlarını bilmeli

12. •ÖYS’ ye gelişmiş dosya (grafik, ses, video vs.) yükleme (upload) özelliğini kullanabilmeli,
gerektiğinde dosyaları güncelleyebilmeli
•ÖYS platformunda kullanılabilecek kaynakların farkında olabilmeli
•Platformda bulunan ÖYS araçlarını (group, calendar, forum, quiz, wiki, note) ders içi
etkinliklerde kullanabilmeli
•Temel düzeyde teknik sorunları (ses, dosya vb.) çözebilmeli
•Mikrofon, kamera, kulaklık vb. cihazların çalışır durumda olduğunu ders öncesi kontrol etmeli

13. YÖNETİMSEL ROLLER
Kurumsal
•Kurum misyonunu ve ilkelerini bilmeli
•Kurumsal istekler karşısında idari prosedürleri uygulamalı
•İhtiyaç halinde kurumsal destek mekanizmalarını uygulayabilmeli
•Öğrencileri kurumsal sorular karşısında ilgili birimlere yönlendirebilmeli
•Yasal, gizlilik ve etik konuları ve bunların etkileri konusunda bilgi sahibidir. Zaman Yönetimi Ders
Yönetimi
•Ders planlaması yapabilmeli
•Ders etkinliklerini takvimsel olarak ayarlayabilmeli
•Ders içi etkinliklere ayrılacak süreyi belirleyebilmeli

14. •Değerlendirme zamanlamasını belirleyebilmeli
•Haftalık gerçekleştirilecek aktivitelerin zaman aralığını belirlemeli
•Derse katılan öğrencilere ders ile ilgili kuralları hatırlatmalı
•Ders içinde dersle ilgisiz ifade veya soruları önleyebilmeli
•Etik kuralları ders içerisinde uygulayabilmeli

15. DEĞERLENDİRİCİ ROLLER
•Uygun değerlendirme kriterleri belirlemeli
•Alternatif ölçme tekniklerini uygulayabilmeli
•Ders içeriğini kapsayıcı ve düşünme becerilerini geliştirici sorular sormalı
•Ödev rehberi hazırlayabilmeli
•Kendisini, programı ve içeriği değerlendirmeli
•Puanlamayı etik kurallara göre yapmalı ve sonuçları kaydetmeli Değerlendirmeye Yönelik Roller

16. ÖĞRETIM TASARLAYICI ROLLER
Ders İçeriği
•Dersin öğrenme hedeflerini tanımlar ve hedeflere uygun öğretim faaliyetleri geliştirmeli
•Ders öncesi, ders esnası ve ders sonrası görevleri belirlemeli
•Beklenen sorumlulukları, ödevleri ve değerlendirme ölçütlerini içeren izlence paylaşmalı
•Uzaklığın etkisini azaltmaya yönelik önlemler (diyalog, tartışma, grup çalışmaları vs.) almalı ve uygun
içerik sağlamalı
•Var olan teknolojik imkânları göz önünde bulundurarak, minimum müdahale gerektiren etkili bir ders
tasarımı yapabilmeli
•Ders hedeflerine yönelik materyal ve etkileşim ortamı belirlemeli •Basit ve özgün materyaller
(doküman, web sayfaları vs.) düzenleyebilmeli •Materyalleri öğrencilerin bireysel farklılıklarını esas
alarak hazırlayabilmeli •Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik seçiminde dikkat etmeli
(İntihal)

17. KOLAYLAŞTIRICI ROLLER
Öğrenmeyi Kolaylaştırma
•Gerçek hayattan örnekler vererek öğrencilerin konuyu anlamasını kolaylaştırmalı
•Öğrencilerin farklı öğrenme biçimlerini desteklemeli
•Katılımcıların ders içeriğiyle ilgili paylaşımda bulunmasını teşvik etmeli (Anlık sorular, fikir
paylaşımları vs.)
•Öğrencilere kılavuzluk (scaffolding) ederek uygun geribildirimler verebilmeli Tartışmayı
Kolaylaştırma
•Demokratik bir tartışma ortamının varlığını korumalı •Tartışma ortamda fikir paylaşımını
destekleyecek dönütler vermeli

18. Pedagojik ROLLER
Kişisel
•Öğretimi eleştirel olarak analiz edebilmeli
•Kişisel inançlarının farkında olarak gerektiğinde değiştirebilmeli
•Çevrimiçi öğrenme ve öğretme işleminin bileşenlerini anlayabilmeli
•Konu alanı bilgisini güncel tutar. (Öğrenmeye açıklık)
•Kişisel ve mesleki gelişimini organize edebilmeli İletişim
•Öğrencilerin demografik özelliklerine uygun iletişim kurmalı (ırk,cinsiyet vb. ayrımları
desteklememeli )
•Öğrencilere ulaşabilmek için mümkün olan tüm iletişim kanallarını (e-posta, mesaj vb.)
kullanmalı

19. •Eşzamanlı iletişim araçlarını da (Skype vs.) etkili kullanabilmeli
•Öğrencilere açık ve anlaşılır bir yol haritası sunabilmeli
•Öğrenci merkezli yaklaşımı ders içinde yansıtmalı
•Öğrenci merkezli öğrenme etkinliklerini kullanabilmeli
•Öğrencilere özdenetim duygusu altında araştırma ortamı sunabilmeli
•Öğrenme türleriyle ilgili bilişsel süreçlerin farkında olmalı
•İşbirlikçi, aktif ve yansıtıcı öğrenmeyi desteklemeli
•Öğrencilerin bilgi ve becerileri nasıl kazandığını bilmeli
•Öğrencilerin yaşam becerileri kazanmalarına yardımcı olmalı Öğrenme-Öğretme Süreci

20. ÖĞRENEN ROLLERİ
Açık ve uzaktan öğrenme ortamları öğretim şekli, bilginin sunuluş şekli, topluluk yapısının
farklılığı, iletişim ve etkileşimin farklılığı ve kullanılan, sürekli güncellenen teknolojiler öğrenenin
rollerini inceleyen birçok araştırmacı onların sahip olması gereken rollere farklı perspektiflerden
bakmışlar ve tanımlamalar yapmışlardır.
Çevrimiçi öğrenenlerin öğrenme stilleri farklılık gösterebilir.
Bu durum tüm çevrimiçi öğrenenler için geçerli olabilecek rollerin tanımlanmasını
zorlaştırmaktadır. (Davidson ve arkadaşları,2006)
Açık ve uzaktan öğrenme ortamlarında öğrenenlerin rolleri ve durumu topluluğun bütünlüğü
açısından önemlidir.
Öğrenenlerin topluluk içindeki aktiviteleri, işbirliği, etkileşimleri topluluğun bir bütün olarak
işlevini yerine getirmesi için önemsenmesi gereken öğelerdir.

21. Çevrimiçi öğretim ortamları
Öğrenenlerin yaşamış oldukları en önemli problemlerden biri sosyal topluluk hissi
oluşturamamalarıdır (Bride ve Beers, 2008).
Bride ve beers bu açıdan bakarak öğrenme grubu üyesi ve kendi kendine öğrenen birey olmak
üzere iki temel öğrenen rolü tanımlamışlardır
Öğrenme Grubu Üyesi: Öğrenenler çevrimiçi ortamlarda yer alan öğrenme faaliyetlerine
katılmalı, öğrenen ve öğretenlerle etkileşim halinde olmalı ve tartışmalarda yer almalı.
Kendi Kendine Öğrenen Birey: Öğrenenler eş zamanlı öğrenme aktiviteleri dışında öğrenme ve
araştırma becerilerine sahip olmalı ve çevrimiçi eş zamansız öğrenme araçlarını etkili bir şekilde
kullanabilmelidir

22. Geleneksel Sınıf Ortamı
Eğitim faaliyetine alışkın olan öğrenenler açık ve uzaktan öğrenme ortamlarında eğitim almaya başlayıp, öğrenme
faaliyetlerine katıldıklarında geleneksel sınıf ortamlarındaki birçok durumun farklı olduğunu ve sahip oldukları
alışkanlıkların büyük kısmının işe yaramadığını görürler.
Geleneksel sınıf ortamında çok başarılı olan öğrenciler çevrimiçi öğrenme ortamlarında başarısız olabilirler
(Colorado ve arkadaşları). Dabbagh (2007) çevrimiçi öğrencilerin sahip olması gereken karakteristikleri şu şekilde
belirtmiştir:
1. Güçlü ve akademik kişisel görüş
2. Çevrimiçi teknolojilerini kullanmada akıcılık
3. Kişilerarası iletişim kurma becerilerini göstermek
4. Etkileşim ve işbirlikçi öğrenmenin değerini anlamak
5. Uzaktan öğrenmeyi içsel olarak kontrol etmek
6. Bireysel öğrenme becerilerini geliştirme
7. Öğrenme topluluğunun parçası olma ihtiyacı sergileme

23. LİNK