How to study history. So that it can help us in present and future decision making process.

1. રીવોલ્યુશન ઇન લાઇફ
“ચાલો ઇતિહાસ ને સમજીએ”
1Revolution In Life

2. ઇતિહાસ અને
સમજણ
2Revolution In Life

3. દરેક વ્યક્તિ આખા સમાજ નો
એક સભ્ય છે.
3Revolution In Life

4. માનવ સમાજ સાથે સાથે િેની આજુ બાજુ ના
પરરવેશ
પશુ,પક્ષી,વૃક્ષ,નદી,િળાવ,માટી,પહાડ,ખનીજ,પથ્થર
વગેરે િમામ ભૌતિક રસાયણિક વસ્તુઓ સાથે પિ
રદવસ રાિ જોડાયેલો જ રહે છે.
4Revolution In Life

5. માટે આપિે આ બધી વસ્તુઓ
તવષે જાિવુું જોઈએ
5Revolution In Life

6. જેથી આપિે સરળ અને સુતવધા યુતિ
જીવન જીવી શકીએ
6Revolution In Life

7. આ વસ્તુઓ ને સમજવા િેઓનો
ઇતિહાસ જિાવો જોઈએ
7Revolution In Life

8. પાઠયપુસ્િકો અને અભ્યાસક્રમ એિો
જ્ઞાન પ્રાપ્તિનુું સાધન માત્ર છે સાધ્ય
નહહ
8Revolution In Life

9. માટે સ્થાતનક સમાજ પહેરવેશ ભૂગોળ
પારુંપાહરક જ્ઞાન-તવજ્ઞાન આપણે
ભણવા જોઈએ
9Revolution In Life

10. કારણકે આપણે તયાું જ રહી િેજ વસ્તુઓના
ઉપયોગથી જીવન ચલાવવાનુું છે..
10Revolution In Life

11. આજે જે ઇતિહાસ ભણાવાય છે િે બનેલી
ઘટનાઓનો
લેખાું-જોખાું માત્ર જ છે.
11Revolution In Life

12. ઇતિહાસ
શુું છે?
12Revolution In Life

13. ઇતિહાસનુું
શુું
પ્રયોજન છે?
13Revolution In Life

14. ઇતિહાસને અમારી આજ
સાથે
શુું સુંબુંધ છે?
14Revolution In Life

15. પરીવિતન એ સૃષ્ટટનો
શાશ્વિ તનયમ છે.
15Revolution In Life

16. સારી સૃષ્ટટમાું દરેક ક્ષણે દરેક
સ્સ્થતિમાું બદલાવ થિો જ રહે છે.
16Revolution In Life

17. આપિો, આપિા પરરવારનો, આપિા ગામનો,
જ ુંગલનો, ટેતનોલૉજી અને િેના સાધનો વગેરે
બધાનો ઇતિહાસ હોય છે.
17Revolution In Life

18. સૃષ્ટટના પરીવિતનમાું િેની
સ્વાભાતવક ગતિ અને હદશા બે મુખ્ય
બાબિો છે.
18Revolution In Life

19. સત્તામાું થયેલ પરીવિતન, કોઈ આંદોલન અથવા કોઈ
આક્રમણ કે આવી ઘટના ગતિ અને હદશામાું મોટુું પરીવિતન
લાવે છે.
19Revolution In Life

20. હાલનો ભણાવા માું આવિો
ઈતિહાસ પણ આ રીિે સમજી
શકાય.
20Revolution In Life

21. આપણે ઇતિહાસમાું મોટા
બદલાવને
જ જોઈએ છીએ.
િેની મૂળભૂિ બાબિો ને જોઈએ
િો આજની આપણી સ્સ્થતિ આવી
કેમ છે િેનો ખ્યાલ આવી શકે છે.
21Revolution In Life

22. આજ ની આપિી પરરક્સ્થતિ આગળ
આવેલા બદલાવ ના કારિે જ છે.
22Revolution In Life

23. મનુટય શરીર, વૃક્ષ-પાુંદડા, પશુ-પક્ષીના
શરીર, હવા, પાણી, માટી વગેરે બધામાું
બદલાવ થિો જ રહે છે.
23Revolution In Life

24. આ ઉપરાુંિ વાિાવરણ,
આપણી મનની સ્સ્થતિ,
આપણી આતથિક સ્સ્થતિ,
આપણા સુંબુંધો,
આપણી પસુંદ નાપસુંદ બધામાું પણ બદલાવ થિો જ રહે છે.
24Revolution In Life

25. કેટલાક બદલાવોનો આભાસ આપણ ને થોડા
સમય પછી થિો હોય છે િે બાબિ પણ ધ્યાનમાું
રાખવી જોઈએ
25Revolution In Life

26. આ બદલાવ જડ વસ્તુઓમાું પણ થાય છે.
જેવીકે પતથર,
સુરજની ગરમી, પહાડ, હવા, પાણી વગેરેમાું
26Revolution In Life

27. આવા બદલાવોના કારણે જ આપણે
આજની આ પહરસ્સ્થતિ એ પહોંચ્યા
છીએ.
27Revolution In Life

28. માટે આપણી આજની
સ્સ્થતિનો સુંબુંધ ઇતિહાસથી
છે.
ઇતિહાસ આજ ની ક્સ્થતિ
28Revolution In Life

29. અને આપિા વિતમાનનો સુંબુંધ આપિાું
ભતવષ્યથી છે.
માટે ભતવષ્યના આયોજન માટે ઇતિહાસ
અને વિતમાન બુંનેને ધ્યાનમાું રાખી
શકાય.
29Revolution In Life

30. માટે દરેક વ્યસ્તિ એ
પોિાને સમજવો જોઈએ.
30Revolution In Life

31. આપણે જે કાુંઇ પણ તવચારીએ
છીએ આપણી જે કઈ પણ
પસુંદ ના પસુંદ છે. આપણી જે
કાુંઇ પણ સારી ખોટી આદિો
છે. આ બધુ જ આપણા
ઇતિહાસ સાથે જોડાયેલુ છે.
31Revolution In Life

32. 32Revolution In Life

33. આપિે જે ખાઈ પીને મોટા
થઈએ છીએ િેનાથી જ
આપિી પસુંદ નાપસુંદ બને
છે.
જો કોઈ નવો સ્વાદ આવે િો
આપિને પસુંદ નથી આવિો.
33Revolution In Life

34. એવી રીિે આપના શરીરની આજની અવસ્થા
આપના ઇતિહાસથી જ છે
34Revolution In Life

35. જે લોકો એ બાળપિ અને જવાનીમાું સારો અને
પૌષ્ષ્ટક ખોરાક ખાધો છે િથા શારીરક શ્રમ અને
વ્યાયામ કયો હોય છે. િેઓના શરીર મજબૂિ અને
ખડિલ દેખાય છે. અને જે લોકો એ પહેલા સ્વાસ્થ અને
શરીર ઉપર ધ્યાન નથી આપયુું િેઓનુું શરીર કમજોર
દેખાય છે.
35Revolution In Life

36. 36Revolution In Life

37. આપણુું આજનુું ખાવા પીવાનુું, પહેરવાનુું
અને વ્યવહાર.
37Revolution In Life

38. આપિી ખેિી કરવાની વૃક્ષ
લગાવવાની રીિ
38Revolution In Life

39. મકાન બનાવવાની કપડાું પહેરવાની
રીિ.
39Revolution In Life

40. ટ્રેતટર, હળ, ઘુંટી, ટીવી, ગાડી, ફોન, તવમાન
વગેર સાધનો
40Revolution In Life

41. આપિી ઉઠવા બેસવાની અને અતિતથ
સત્કારની રીિ.
41Revolution In Life

42. ઉપરની બધી રીિો અને સાધનોમાું અનેક
વખિ ભૂિકાળમાું કેટલાય કારણોથી
બદલાવ આવ્યા છે. જો િે સમજવુ હોય િો
ઇતિહાસ આપણને મદદ કરી શકે છે.
42Revolution In Life

43. જેવી રીિે અલગ અલગ વ્યસ્તિની
ઈચ્છાઓ,વ્યવહાર,મજબૂિી, કમજોરીઑ વગેરે
હોય છે. િેવી રીિે આખા સમાજના લોકોમાું પણ
હોય છે.
43Revolution In Life

44. જેમ કે એક સમાજ ના લોકો ને એક જ પ્રકારનુું
ખાવાપીવાનુું હોય, ખાસ પ્રકારના મકાનો હોય, ખાસ
પ્રકારનો વ્યવસાય હોય, ભાષા, સ્વાસ્થનુું ધ્યાન રાખવાની
રીિ, નાચ-ગાન મનોરુંજનની એક જ પ્રકારની રીિ હોય.
44Revolution In Life

45. જે બીજા સમાજથી અલગ હોય િેને જ
આપણે સુંસ્કૃતિ કહીએ છીએ.
45Revolution In Life

46. જો આ સમજવુું હોય િો છેલ્લા ૨૦ થી
૨૫ વષતમાું લગ્ન વગેરેના આયોજનોમાું
આવેલા પરીવિતનને જોઈ શકાય.
46Revolution In Life

47. આપિે જોઈએ છીએ કે ઘિા લોકોને
ખાવાનુું બનાવવુું, ખેિી કરવી, રોગોપચાર
વગેરે સારુું આવડે છે.
47Revolution In Life

48. આ બધુું એમને પ ૂવતજો પાસેથી પરુંપરાથી
મળ્ુું હોય એ છે.
અને એમાું પણ બદલાવ થિાું રહે છે.
48Revolution In Life

49. આપણા પૂવતજો આબધુું પ્રયોગોથી શીખ્યા હશે એમને
કેટલાય પ્રયોગો કયાત હશે જેમા કેટલાક સફળ અને
અસફળ રહ્યા હશે આમ કરી અહી સુધી પહોચ્યા હશે.
આ બધાની સમજિ ઇતિહાસથી મળી શકે.
49Revolution In Life

50. જે ક્ષેત્રમાું પ્રયોગો ઓછા થાય છે.
તયાું બદલાવની ગતિ ધીમી હોય અને જયાું પ્રયોગો વધારે
થાય છે.
તયાું બદલાવ જડપી હોય છે.
જેમ કે હાલ ખેિી અને સ્વાસ્થમાું પ્રયોગો ઓછા થાય છે
આ પણ ઇતિહાસથી સમજી શકાય.
50Revolution In Life

51. આનાથી તસદ્ધ થાય છે કે આજે આપિે
જયાું છીએ ત્યાું એકદમ નથી પહોંચ્યા પિ
બદલાવની એક પ્રરિયાથી પહોંચ્યા છીએ.
51Revolution In Life

52. જેવી રીિે ભારિમાું ભણેલા લોકો અંગ્રેજી ભાષા
અંગ્રેજી કપડાું વગેરે ને પ્રતિટઠાની નજરે જુએ છે
અને આકષાતય છે મોટાભાગના આપણા સમાજની
આજ સ્સ્થતિ છે.
52Revolution In Life

53. આને સમજવા ઇતિહાસ આપની મદદ કરશે.
53Revolution In Life

54. .
લગભગ ૨૦૦ વષત અંગ્રેજોએ આપિી
ઉપર રાજ કયુું એવીજ રીિે જયાું
ફ્રાન્સીસીઓ એ રાજ કયુું અને જયાું
સ્પેતનતશઓ એ રાજ કયુું ત્યાું ફ્રાન્સીસી
અને સ્પેતનશ ભાષા આ રીિે બોલાય
છે જેમ આપિે અંગ્રેજી બોલીએ છીએ.
54Revolution In Life

55. આના ઉપરથી કહી શકાય અંગ્રેજોના રહન સહનથી
આપણે આકષાતયા છીએ જો અંગ્રેજોની જગ્યાએ
બીજા કોઈએ રાજ ક્ુું હોિ અથવા ગુલામના હોિ
િો આપણી હાલની ભાષા અને પહેરવેશ વગેરે
અલગ હોિ.
55Revolution In Life

56. આવી જ રીિે મહાભારિના સમયનો અભ્યાસ કરશો
િો જાણવા મળશે કે બધા રાજયો અલગ અલગ અને
સ્વાયત્ત હિા છિા કુરુ રાજયને કેન્દ્રમાું ગણિાું િો
આજની કેંરીયકૃિ વ્યવસ્થા પણ અલગ કેંરીયકૃિ
વ્યવસ્થા હોઈ શકે છે.
56Revolution In Life

57. આવી જ રીિે ઇતિહાસ એ અિીિને
જોવાનો રષ્ટટકોણ છે.
57Revolution In Life

58. ઇતિહાસ કયા સમયમાું લખાયેલો છે.
િે પિ જોવુું પડે.
ભારિનો અને દુતનયાનો ઇતિહાસ
અંગ્રેજોએ િેઓની રષ્ટટથી લખ્યો છે.
જે આજે આપિે ભિીએ છીએ 58Revolution In Life

59. ઇતિહાસ એક જેવો નથી હોિો
અલગ અલગ હોય છે.
માટે એને બરાબર સમજવા વધારે
દ્રષ્ષ્ટકોિ થી જોવો પડે છે.
પહેલા લોકો પોિાના ઉદ્દેશ અને
રષ્ટટથી ઇતિહાસ લખિા હિા.
59Revolution In Life

60. જેવી રીિે એક જ રસ્િેથી પાઠશાળા એ
આવેલ લોકો એ રસ્િામાું જે જો્ુું અને
અનુભવ્્ુું િે લખી શકાય અને િે સરખાવા
થી જોઈ શકાશે કે અલગ અલગ રષ્ટટથી
લખા્ુું હશે.
60Revolution In Life

61. િેમ છિાું કોઈના તવવરણને
ખોટુું ના કહી શકાય કારણ દરેકે
પોિાની રષ્ટટ અને સમજથી લખ્્ુું છે.
61Revolution In Life

62. જેવી રીિે કોઈ મોટો દુકાળ, ભૂકુંપ,
અતિવૃષ્ટટ, કોઈનુું મૃત્ુ અથવા જન્દ્મ
સમાજ જીવનમાું મોટો બદલાવ લાવી
શકે છે.
62Revolution In Life

63. આપણા ઘરોમાું ભૂિકાળમાું કોઈનુું મૃત્ુ,
જન્દ્મકે કોઈ મોટી બીમારી, કોઈનુું લગ્ન, નવી
નોકરી ધુંધો અથવા કોઈ નવા કામથી અથવા
ભણવા માટે કોઈ સભ્યનુું બહાર જવુું આવી
કોઈ ઘટના આપણા પહરવાર માું મોટો
બદલાવ લાવી શકે છે.
63Revolution In Life

64. ધારો કે લગ્ન કરી ઘરમાું નવુું સભ્ય આવે િો
િેની રહેિી કરિી, ભાષા, બહાર કામ કરવાથી
ત્યાુંની ભાષા, પહેરવેશ, ખાન-પાન વગેરેની
અસર પરરવારમાું થાય છે.
64Revolution In Life

65. ઘરમાું કોઈ નવુું સાધન આવે િો જેમ કે ટીવી,
મોબાઈલ, ગાડી, ટ્રેતટર આવવાથી પરરવારના
જીવન ઉપર મોટી અસર પડે છે. જેવી રીિે પહેલા
ઘરોમાું ટીવી નહોિા િો પરરવારના લોકો વચ્ચે
વાિચીિ વધુ થિી વૃધ્ધો બાળકોને વાિાતઓ દ્વારા
પોિાના અનુભવો સુંભળાવિા ટીવી આવવાથી આ
બુંધ થઈ ગયુું.
65Revolution In Life

66. આના કારણે બાળકોનો સુંબુંધ
મનુટયની જગ્યા એ ટીવી જેવી
તનજીવ વસ્તુઓથી થઈ ગયો
66Revolution In Life

67. જે વાિો પરરવાર ના સ્િર પર લાગુ પડે
છે િે જ વાિો સમાજ અને દેશના સ્િર
પર લાગુ પડે છે.
67Revolution In Life

68. જેવી રીિે નમતદા બુંધ બનવાથી ઘણા લોકોના
જીવન ઉપર અસર થાય છે. કેટલાક પહરવારોને
પોિાનુું ગામ ઘર ખેિર છોડવુું પડે છે. ને કેટલાક ને
પાણી મળવાથી કે વીજળી મળવાથી જીવનમાું
પરીવિતન આવે છે.
68Revolution In Life

69. કાન ૂન અને અતધકારોમાું બદલાવ
આવવાથી પણ વ્યસ્તિ, કુટુુંબ,
સમાજ પ્રભાતવિ થાય છે.
69Revolution In Life

70. ઉદાહરિ િરીકે
જેવી રીિે આજે આપણે જ ુંગલ, વગડાની
દેખભાળ નથી કરિાું અને પહેલા જેવા જ ુંગલ
અને વગડા પણ નથી રહ્યા પહેલા જ ુંગલ ઉપર
આપણો અતધકાર હિો
70Revolution In Life

71. અંગ્રેજોએ એ વખિે આપણો આ અતધકાર છીનવી
લીધો એટલે ધીરે ધીરે લોકો જ ુંગલને બીજાની
(સરકાર)ની સુંપતિ સમજવા લાગ્યા િો િેની દેખરેખ
રાખવી અને જ ુંગલ ઉગાડવાનુું કામ લોકોએ બુંધ
કરી દીધુું.
71Revolution In Life

72. ધીરે ધીરે છીનવાયેલા અતધકારનો
પ્રભાવ મકાનની બનાવટ ઉપર
પડવા લાગયો
72Revolution In Life

73. જ ુંગલ માુંથી લાકડા નહીં મળવાથી પહેલા આપણે
જે લાકડાના મકાનો (જે આપણા વાિાવરણને
અનુકૂળ હિા)માું રહેિા હિા િેની જગ્યાએ
તસમેન્દ્ટના મકાનોમાું રહેવા લાગ્યા.
73Revolution In Life

74. આપણા પહરવારનો ઇતિહાસ
74Revolution In Life

75. દરેક બાળકે પોિાના પરરવાર નો
ઇતિહાસ જિાવો જોઈએ
75Revolution In Life

76. આપિા અને આપની માિા ના પરરવાર ની
3 કે 4 પેઢી ના નામ એમની જન્મ મૃત્યુ ની
તિથી િારીખો યાદ રાખવી
76Revolution In Life

77. આપિો પરરવાર આ ગામ કે શહેર માું
ક્યારથી આવી ને વસ્યો ક્યાથી અને કયા
કારિ થી પરરવાર અરહયાું આવ્યો?
77Revolution In Life

78. આપિા પરરવારની કોઈ વ્યક્તિએ
તશલ્પ,કળા,ન્યાય,સુંસ્કૃતિ,બહાદુરી,પાુંરડત્ય,
ખેિી,ઉદ્યોગ વગેરે ક્ષેત્ર માું જો કોઈ
ઉલ્લેખનીય કાયત કયુું હોય િો િે જાિવુું
78Revolution In Life

79. પરરવાર ના ઇતિહાસ માું બીજા ગામ
અથવા બીજી જગ્યાએ જઇ વસવુું એ
સૌથી મહત્વની ઘટના માનવમાું આવે
છે આવુું થવાથી પરરવાર ના
ખાનપાન,આતથિક ક્સ્થતિ,બોલી
ભાષા,ભિવામાું,કામધુંધામાું,રાજનૈતિક
તવચારમાું,સુંબુંધો માું શુું ફેર ફાર થયા
િે આપિ જાિવુું જોઈએ
79Revolution In Life

80. પરરવાર નો રોજગાર
પરરવાર માું કોઈ સદસ્યે કોઈ નવો ધુંધો કે નોકરી
શરૂ કરી હોય િો ક્યારે કરી કેમ કરી એનો પરરવાર
ઉપર શુું પ્રભાવ પડયો અને પરરવાર માું શુું
બદલાવો આવ્યા
80Revolution In Life

81. પરરવાર નુું મકાન
પરરવાર નુું વિતમાન મકાન કોને બનાવ્યુું, કેમ બનાવ્યુું,શુું
પરરવારની સુંખ્યા વધી? કે આતથિક બદલાવથી વગેરે જૂના
મકાન નુું શુું થયુું?જૂના મકાન અને નવા મકાન ના નકશા
માું શુું ફરક છે?સુતવધાઓ માું શુું ફરક છે? મકાન બનાવા
ની સામગ્રી માું શુું ફરક છે?
81Revolution In Life

82. નવુું ઘર બનાવા થી પરરવાર ના રહન
સહન માું શુું ફેર પડયો?
82Revolution In Life

83. સમય સાથે પરરવાર ના સભ્યોમાું
પસુંદ નાપસુંદ આવેલ બદલાવ
83Revolution In Life

84. જેવી રીિે આજકાલ જાહેરાિ,પેપર,રફલ્મ,ટીવી
તસરરયલ જોવાથી આપિી પસુંદ નાપસુંદ માું
ફેરફાર થાય છે.
84Revolution In Life

85. પરરવાર માું છેલ્લા 50-60 વષતમાું
કેટલા લોકો નુું જન્મ મરિ થયુું?
85Revolution In Life

86. કોઈના લગ્ન થવાથી નવુું સભ્ય આવ્યુું હોય અથવા કોઈ સભ્ય
બહાર ગયુું હોય િો િેના થી પરરવાર માું શુું નાના મોટા બદલાવ
આવ્યા? જેવાકે બોલી ભાષા માું,કપડાું પહેરવા માું,કામ કાજ ની
પદ્ધિીમાું સૂક્ષ્મ અથવા નાના મોટા બદલવો આવે છે િેનો આપિે
અભ્યાસ કરવો જોઈએ
86Revolution In Life

87. િમારા ઘરમાું કોઈ લગ્ન કરી ને આવ્યુું િો
િમારી માિા ના કામ માું મદદ થાય અને જો
બહેન લગ્ન કરી ને જાય િો પિ માિા ના
ઘરકામ માું વધારો થાય છે.
87Revolution In Life

88. આના ઉપર થી આપિે આપિા સુંબુંધો નો
અભ્યાસ કરી શકાય જેવીરીિે માિા-પુત્ર,ભાઈ-
ભાઈ,ભાઈ-ભાભી વગેરે
88Revolution In Life

89. ઘિા સુંયુતિ પરરવાર એકાુંકી
પરરવાર કેમ બની ગયા?
89Revolution In Life

90. મન મેળ,જગડા,પૈસા,ખચત,નોકરી બજાર ની વધતિ લાલસા
અથવા પરરવારમાું એકબીજા પ્રત્યેની ત્યાગ સમપતિ ની
ભાવના નો અભાવ વગેરે સૂક્ષ્મ કારિો થી પિ સુંયુતિ
પરરવાર એકાુંકી પરરવાર માું પરરવતિિિ પામે છે
90Revolution In Life

91. ઉરોતિ અભ્યાસ થી આપિે વધુ
સુખી જીવન જીવી શકીએ છીએ
91Revolution In Life

92. સુંપકત: અનુંિ શુતલ મો. +91 94262 81770
મેઇલ : rilshukla.anant@gmail.com
Revolution In Life
પ્રોજેકટ:
રીવોલ્યુશન
ઇન
લાઇફ
92

93. આભાર
93Revolution In Life