1. Learning Community
มากขึ้ น ตามไปด ว ย ป จ เจกบุ ค คลได รั บ
ชุมชนแหงการเรียนรู : วิถีสูการพัฒนา ผลกระทบจากปญหาสังคมอยางหลีกเลี่ยง
การศึกษาที่ยงยืน
ั่ ไม ไ ด ความรู ความสามารถของป จ เจก
(Learning Community : A Mean to Sustainable
บุ ค คลที่ มี อ ยู ไม เ พี ย งพอที่ จ ะจั ด การกั บ
Educational Development)
สุนทรี คนเที่ยง ปญหาที่เกิดขึ้นได ความรวมมือของบุคคล
รหัส 4762504 สาขาวิชาหลักสูตรและการสอน จึงเปนทางออกที่ดีในการเผชิญกับสภาพ
สั ง คมที่ ซั บ ซ อ น เมื่ อ บุ ค คลร ว มมื อ กั น จะ
มหาสมุ ท รเกิ ด ขึ้ น จากหยดน้ํ า เล็ ก ๆ กอใหเกิดพลังในการแกปญหา และพัฒนา
จากทองฟา แหลงน้ําบนดิน แหลงน้ําใตดินมา สังคมได การเรีย นรูที่เ หมาะสมกั บสภาพ
รวมกันกอใหเกิดพลังและชีวิตมากมายเหลือ สังคมปจจุบันจึงเปนการเรียนรูรวมกันของ 1
คณานับ พลังและชีวิตดังกลาวมีคุณประโยชน บุคคล
อยางมากกับโลก เปรียบไดกับการรวมตัวกัน • วิวัฒนาการการศึกษากอนสูที่มาของ
ของบุคคล สามารถกอใหเกิดพลังอันยิ่งใหญ ชุมชนแหงการเรียนรู
ในการพัฒนาสรรพสิ่งได ความรวมมือ การ ห า ก ม อ ง ย อ น ก ลั บ ไ ป ถึ ง
รวมพลั ง ดั ง กล า วยั ง ก อ ให เ กิ ด การเรี ย นรู ที่ วิวัฒนาการทางการศึกษาจนถึงยุคปจจุบัน
ตอเนื่องและยั่งยืนดวยเชนกัน จะเห็ น ว า วิ วั ฒ นาการดั ง กล า วมี ผ ลต อ
การเรียนรู ของบุคคลมักจะสังเกตได มุ ม มองที่ เ ปลี่ ย นไปเกี่ ย วกั บ การเรี ย นรู
จากการเปลี่ยนแปลงจากสิ่งที่บุคคลมีอยูเดิม Toffler (1980 แปลและเรียบเรียงโดย รจิต
ซึ่ ง อาจเป น การเปลี่ ย นพฤติ ก รรม ความเชื่ อ ลักษณ แสงอุไร และคณะ ,2533, หนา
ความคิด ทัศนคติ ฯลฯ การเรียนทําใหบุคคล 20) ไดแบงของการศึกษาไว 3 ยุค คือ
แสดงออกไดเปน 3 รูปแบบ คือ 1) จดจําและ 1) คลื่นอารยธรรมยุคแรก
นําไปปรับแก (remind & remediate) 2)รับรู (First Wave Civilization) : เปนยุค
และสรางสิ่งใหม (receive & reconstruct) 3) การศึ ก ษาในสั ง คมเกษตรกรรม วิ ถี ชี วิ ต
วิจัยและ สะทอนคิด (research & reflect) ของคนในสังคมในยุคนี้เปน ไปอยางเรีย บ
(Spohere,2000, pp.4-5) เดิมทีการเรียนรูถูก ง า ย การดํ า รงชี วิ ต ขึ้ น อยู กั บ ธรรมชาติ
มองว า เป น เรื่ อ งของป จ เจกบุ ค คล บุ ค คล การศึ ก ษาเป น การถ า ยทอดองค ค วามรู ที่
สามารถพัฒ นาตนโดยการรั บ ความรูจ ากผู รู บรรพบุ รุ ษ ได บั น ทึ ก ไว โอกาสทางการ
หรือ แหลง ความรูตา ง ๆ การพัฒ นาดัง กลา ว ศึกษาเปนของบุคคลที่มีฐานะทางเศรษฐกิจ
กอใหเกิดประโยชนตอบุคคลนั้น ๆ เทานั้น แต ดี ยุ ค นี้ ครู คื อ ผู มี บ ทบาทสํ า คั ญ ในการ
ป จ จุ บั น สั ง คมขยายตั ว ขึ้ น ความซั บ ซ อ นใน สอน เปนผูรู และผูมีความสามารถในการ
Curriculum & Instruction คมมีมากขึ้น ปญหาสังคมมีมากและซับซอน
สัง ถายทอดความรูใหกับผูเรียน สวนผูเรียน

2. Learning Community
เป น เพี ย งผู รั บ ความรู และปฏิ บั ติ ต ามคํ า สั่ ง ความสามารถในการนํ า ความรู ไ ปใช ใ น
สอนของครู สถานการณ ที่ ห ลากหลายได จุด เน น ของ
2) คลื่ น อารยธรรมยุค ที่ 2 การศึ ก ษาในยุ ค นี้ มิ ไ ด เ ป น เพี ย งการรั บ รู
(Second Wave Civilization) เปนยุคของการ ข อ มู ล และทั ก ษะต า งๆเท า นั้ น แต ใ ห
จัดการศึกษาสําหรับการรองรับการขยายตัว ความสําคัญกับความเขาใจในทฤษฎีที่มา
ของอุ ต สาหกรรม ในยุ ค นี้ ผู บ ริ ห ารมี บ ทบาท ของขอมูลนั้นๆ และเนนการวิจัยเปน ฐาน
เปน“ นาย (boss) ในขณะที่ครูผูสอนเปน (Research- based Approach) โดยถือวา
เสมือน “คนงาน” (workers) นักเรียนเปน การวิจัยเปนวิถีทางในการสรางองคความรู
เหมือน“ วัตถุดิบ” (materials)ที่ถูกครูผูสอน ในยุคแหงขอมูลขาวสารนี้ เกิด
แปรรูปใหเปนไปตามคําสั่งที่ไดรับจากผูบริหาร การเคลื่อนของกระบวนทัศนทางการศึกษา 2
ในการแปรรูป”วัตถุดิบ” (นักเรียน)นั้น ครูผูสอน สูกระบวนทัศนใหม (A Shift to New
จะหนาที่บรรยาย ถามคําถาม ออกคําสั่ง เพื่อ Paradigms in Education) กอนยุคแหง
ผลิ ต นั ก เรี ย นสู เ ส น ทางอาชี พ และการเป น ขอมูลขาวสาร กระบวนทัศนในการจัดการ
พลเมื อ งที่ พึ ง ประสงค ต อ สั ง คม ในยุ ค นี้ สถานศึกษา (Schooling Paradigm) สงผล
คุ ณ ภาพของสถาบั น การศึ ก ษาจะถู ก ตั ด สิ น ให ก ารเรี ย นการสอนมุ ง ค น หาและฝ ก ฝน
ดวยมาตรฐาน (Standards) ความสอดคลอง ผู เ รี ย นให เ ข า สู ร ะบบอุ ต สาหกรรม ต อ มา
ตรงกัน (Synchronization) ความชํานาญ กระบวนทั ศ น ใ นการจั ด การสถานศึ ก ษา
พิเศษ (Specialization) และ การรวมอํานาจสู เคลื่อนไป ผูเรียนเปน individual entity
ศู น ย ก ลางและการยึ ด ถื อ ค า นิ ย มส ว นใหญ การจัดการศึกษาจึงตองมุงเนนการพัฒนา
(Centralization and valued bigness) ในยุค ผูเรียนแบบองครวม ผูเรียนแตละคนไดรับ
นี้ การจั ด การศึ ก ษาจึ ง มุ ง คนสู ก ารผลิ ต ทาง การติ ด อาวุ ธ ทางป ญ ญา และได รั บ การ
อุตสาหกรรมโดย เนนการผลิตที่มีปริมาณมาก ยอมรั บ ว า เป น บุ ค คลที่ ส มบู ร ณ แนวคิ ด
(Mass Production) ทําใหการจัดการศึกษา ดังกลาวนํามาสูความเชื่อที่วา ระบบการจัด
ละเลย การพัฒนากลอมเกลาจิตใจไป การศึ ก ษาสามารถตอบสนองต อ ความ
3) คลื่นอารยธรรมยุคที่ 3 ยุคแหง ตองการจําเปนของผูเรียนแตละคนได
ขอมูลขาวสาร (Third Wave Civilization : เมื่ อ เปรี ย บเที ย บกั บ การจั ด
Information Age) ในยุคนี้กระบวนการในชั้น การศึกษาในยุคนี้กับ การจัดการศึกษาใน
เรียนแบบเดิมไมเพียงพอที่จะสนองตอบการ ยุ ค อุ ต ส า ห ก ร ร ม จ ะ พ บ ว า ใ น ยุ ค
เปลี่ ย นแปลงที่ เ กิ ด ขึ้ น ได การเรี ย นรู ใ น อุ ต สาหกรรม ผู เ รี ย นจะได รั บ การพั ฒ นา
หองเรียนจึงไมไดจําเพาะเพียงใหเกิดความรู ดานความรูความสามารถ ตามหลักสูตรที่
Curriculum & Instruction ยั ง ต อ งพั ฒ นาทั ก ษะการคิ ด วิ เ คราะห แ ละ
แต ระบุ ไ ว อ ย า งชั ด เจน ผู เ รี ย นถู ก กํ า หนดให

3. Learning Community
เ รี ย น รู ใ น สิ่ ง ที่ ผู กํ า ห น ดห ลั ก สู ต ร คิ ด ว า กระบวนทัศน กระบวนทัศน
เกา ใหม
เหมาะสม การแบงแยกผูเรียนใชการวัด ความรู
• ผูเรียน • ผูเรียน
ทางวิ ช าการระดั บ สู ง ซึ่ ง วิ ธี ก ารเช น นี้ นั ก สามารถ สามารถ
การศึกษายุคปจจุบันเห็นวาเปนขอจํากัดทาง ปฏิบัติตาม กําหนดกรอบ
การศึ ก ษาที่ ขี ด กรอบให กั บ ความสํ า เร็ จ ของ คําสั่งได ปญหา
ออกแบบงาน
ผู เ รี ย น หลั ก สู ต รของโรงเรี ย นมี เ ป า หมายที่
วางแผน สราง
การแสดงออกทางไหวพริบระดับสูง (Superior และประเมิน
Intelligence) แนนอนวาหลักสูตรดังกลาวมี ผลงานของ
วิวัฒนาการมาจากความตองการจําเปนในยุค ตนเองได และ
อุตสาหกรรม ความเชื่อเกี่ยวกับลักษณะไหว รวมมือกัน 3
ความ
คนหาวิธีการ
พริบเชนนี้เปนที่ยอมรับกันทั่วไป และผูเรียนใน ตองการตอ
แกปญหาที่

ระบบโรงเรี ย นถู ก จั ด แบ ง เป น กลุ ม โดยใช ผ ล ผลผลิตทาง
การศึกษา แปลกใหม
จากการวัดสติปญญาเปนเกณฑ ( Purkey & (ตอ) • ผูเรียน
Novak, 1984) สามารถบูรณา
การเครื่องมือ
• การเปลี่ ย นแปลงสู ยุ ค ชุ ม ชนแห ง การ • ผูเรียนไดรับ กับกิจกรรมใน
เรียนรู การฝกฝน การทํางาน
ตอไปนี้ เปนการเปรียบเทียบลักษณะการ กิจกรรมที่ อยางไมจํากัด
จัดการสถานศึกษาตามกระบวนทัศนเดิม(ยุค ทักษะการใช ขอบเขต
อุตสาหกรรม) และกระบวนทัศนใหมที่มุงเนน เครื่องมือกับ
กิจกรรมใน
การสรางองคความรู (ยุคขอมูลขาวสาร)
การทํางาน
นอยมาก
กระบวนทัศน กระบวนทัศน • จัดหลักสูตร • จัดหลักสูตร
เกา ใหม
จากสวนยอย ดวยมุมมอง
• ผูเรียนมีทักษะ • ผูเรียน
สูสวนใหญ โดยภาพรวมสู
พื้นฐานในการ สามารถ
เนนการ สวนยอย เนน
อาน เขียนและ จัดการกับ
พัฒนาทักษะ การเกิดความคิด
คํานวณ ความซับซอน
ความ พื้นฐาน รวบยอด(Big
คนหาและใช หลักสูตร
ตองการตอ concepts)
แหลงขอมูล
ผลผลิตทาง
การศึกษา จนกลายเปน
การเรียนรู
ตลอดชีวิต
Curriculum & Instruction

4. Learning Community
กระบวนทัศน กระบวนทัศน กระบวนทัศน กระบวนทัศน
เกา ใหม เกา ใหม
• ยึดหลักสูตรที่ • ใหคุณคาอยาง • เปนผูแสวงหา
• เปนผูคนหา
หลักสูตร กําหนดไวทุก มากกับ คําตอบที่ ลักษณะ
(ตอ) ประการ คําถามของ ถูกตองในการ
สําคัญ/
ผูเรียน ตรวจสอบการ เอกลักษณ
• กิจกรรมใน • กิจกรรมใน เรียนรูของของผูเรียน
ครูผูสอน
หลักสูตรยึด หลักสูตร ผูเรียน เพื่อทําความ
(ตอ)
ตําราเรียนและ มุงเนนขอมูล เขาใจ
แบบฝกเปน ปฐมภูมิและ ความคิดของ
กิกรรมการ สวนใหญ การผสมผสาน ผูเรียน เพือ่
เรียน เนื้อหา กําหนด
4
การสอน (Primary บทเรียน
sources of • การวัดผลการ • การวัดผลการ
data and เรียนรูของ เรียนรูของ
manipulative ผูเรียนแยก ผูเรียนเกียว
่
materials) สวนจากการ โยงสัมพันธกบ ั
• เปรียบเหมือน • เปรียบเหมือน สอน สวนใหญ การสอน และ
กระดานชนวน นักคิด ( วัดดวยการ วัดจากการ
การวัด และ
ที่วางเปลา Thinker) ผู ทดสอบ สังเกตการทํา
ประเมิน ผล
(Blank เผยความรู (Testing) กิจกรรม การ
slates) ที่ ทฤษฎีเกี่ยวกับ แสดงผลงาน
ครูผูสอนเปนผู โลก และแฟม
ผูเรียน
ใสขอมูลตาง สะสมงาน
ลงไป (Portfolio)
• ทํางานที่ ของนักเรียน
มอบหมาย • ทํางานที่ แหลงที่มา : Gabehart, E. Mark (2000).
ลําพัง มอบหมาย จากการเปรียบเทียบขอมูล
เปนกลุม ขางตน ทําใหเห็นวาดวยกระบวนทัศนที่
• เปนผูใหการ • เปนผูประสาน
เคลื่อนไป (Paradigm Shift) สงผลใหการ
สั่ง(Didactic) สัมพันธ
และเปนผู (Interactive) จัดการศึกษาในสถาบันการศึกษาเปลียน ่
กระจาย เปนผูจัด ตามไป โดยสรุปสิ่งที่ปรับเปลี่ยน คือ
ครูผูสอน ความรูสู สภาวะ เปาหมายของการจัดการศึกษา หลักสูตรที่
ผูเรียน แวดลอมให ใชในสถานศึกษา กิจกรรมการเรียนการ
ผูเรียนเกิดการ
เรียนรู
สอน แนวคิดทีมีตอผูเรียน บทบาทของ
่
Curriculum & Instruction

5. Learning Community
ผูเรียน ผูสอน การวัดและประเมินผลการเรียนรู ใหการดําเนินการสงผลใหการจัดการศึกษา
แมแนวคิดตอการจัดการศึกษาจะ มีพลัง แตดูเหมือนวาผลลัพธที่ไดไม
เปลี่ยนไป แตสภาพการเรียนการสอนยังมี กอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทีมีประสิทธิภาพ
่
ลักษณะดังที่ Gabehart (2000) กลาวไวดังนี้ Gabehart ใหเหตุผลวาที่เปนเชนนี้เพราะ
ครูพูดบรรยายเปนสวนใหญในการ การพัฒนาดําเนินการกันอยางแยกสวน ไม
จัดการเรียนการสอน มีความสอดคลองแลกบูรณาการใหเปนไป
การเรียนการสอนยึดตําราเรียนเปนสวน ตามเปาหมายเดียวกัน หรือไมไดทําควบคู
ใหญ กันผลที่ปรากฎจึงทําใหการจัดการศึกษาไม
สภาพทัวไปของหองเรียนไมสงเสริมให
่ ประสบผลสําเร็จเทาที่ควร
เกิดการรวมมือ แตสงเสริมการแยกตัว ในศตวรรษนี้(ศตวรรษที่ 21) เมื่อ 5
ลําพัง และเนนทักษะระดับพื้นฐาน สังคมเปลี่ยนไป ภารกิจสําคัญของนักการ
มากกวาการฝกการใหเหตุผลระดับสูง ศึกษาไมใชเพียงแครับรูถึงการเปลี่ยนแปลง
การจัดการเรียนการสอนยังไมสงเสริม เทานั้น แตยัง ตองกาวออกมาจาก
ใหผูเรียนรูจกคิดเทาที่ควร
ั โครงสรางการจัดการศึกษาที่จํากัด
การจัดการในสถานศึกษาอยูบนฐาน ความคิดตามกระบวนทัศนเดิม มาสูการ
ความเชื่อที่วา ผูเรียนจะตองเรียนในสิงที่
 ่ ปฏิบัติที่ใหอิสระ และการคํานึงถึง
กําหนดแนนอนไวในหลักสูตร สมรรถภาพทีหลากหลายและ พหุปญญา
่
อยางไรก็ตาม Gabehart ไดเสนอแนะไววา ของผูเรียน (Students’ diverse potential
หากจะพัฒนาการจัดการศึกษาใหไดผลดีนั้น and multiple intelligences) การจัดการ
จะตองดําเนินการใน 3 ประการตอไปนี้ควบคู ศึกษาตองหาวิธีการที่เปนระบบในการเพิม ่
กันไป ศักยภาพใหกบผูเรียน เปนการใหอํานาจ
ั
o การเปลี่ยนแปลงที่คํานึงถึงความ (Empower) (นักการศึกษาบางทานใชคํา
สอดคลองกันระหวางการสอนกับ วา “ติดอาวุธทางปญญา) ในการเรียนรูแก
การเรียน ผูเรียน การเปดเผย (Release)องคความรู
o การบูรณาการเทคโนโลยีในการจัด ตางๆ สูผูเรียน หรือการปลดปลอยผูเรียนให
การศึกษา เรียนรูอยางอิสระ พัฒนาการศึกษาบน
o การปรับโครงสรางการจัดการศึกษา พื้นฐานของความรวมมือ (Collaboration)
Gabehart เนนวา แมในอดีตที่ผานมาการ การรับผิดชอบรวมกัน(Shared
พัฒนาการศึกษาจะมีการดําเนินพัฒนาทั้งการ responsibility) คํานึงถึงความยืดหยุน
เรียน การสอน การใชเทคโนโลยี การปรับ (Flexibility) ในการจัดการศึกษาและการ
โครงสรางการบริหารองคกร โดยมีเปาหมายที่
Curriculum & Instruction เรียนรูของผูเรียน และการสงเสริมภาวะ

6. Learning Community
ผูนํา (Leadership) ใหผูเรียน (Whitaker, Senge(1990,p.4) กลาววา ในการพัฒนา
1993 cited by Shantz and Glenn, 2003 องคกรตางๆ ตองอาศัยความรวมมือ การ
p.208) จัดการบริหารองคกรที่กาหนดนโยบายจาก
ํ
กระบวนทัศนทางการศึกษาในยุคแหง ระดับสูงสูผูปฏิบัติระดับลางไมสามารถนํา
ขอมูลขาวสารนี้ เปนแนวทางใหการพัฒนา องคกรสูความสําเร็จได สิ่งทีจําเปนอยางยิง
่ ่
บุคคลมีความสามารถในดาน การมองโลกให ในการพัฒนาองคกร คือ ความรวมมือกัน
กวางขึ้น การมองทางเลือกในอนาคต ทักษะ ของทุกฝาย เปนการพัฒนาที่ทาใหเกิดการ
ํ
การตัดสินใจ และการเปนพลเมืองที่ เรียนรู เพื่อพัฒนาบุคคลอยางเต็มตาม
กระตือรือรนและรับผิดชอบ( Wideen,1993, ศักยภาพ และตอเนื่องตลอดชีวิต ซึ่งจะ
p 35 ) เมื่อการศึกษามีเปาหมายในการพัฒนา นําไปสูการพัฒนาที่ยงยืน
ั่ 6
บุคคลเปนดังกลาว Wideen มองวา สิงทีจะ่ ่ ดังนันการจัดการศึกษาที่จะนํา
้
ปรากฏตามมาอีก คือ ลักษณะที่จะทําให สังคมใหเกิดการพัฒนาที่ยงยืน นาจะมี
ั่
บุคคลมี แรงจูงใจ (Motivation) มี จุดเริ่มตนจากการจัดการศึกษาในระบบ
ความสามารถในการคาดการณและเตรียมรับ สถาบันการศึกษา นับวาเปนองคกรที่
การเปลี่ยนแปลง (Anticipation of change) รับผิดชอบโดยตรงตอภารกิจการพัฒนาการ
สามารถคิดแบบมีวิจารณญาณ (Critical เรียนรู Newberry (1994 cited by Shantz
thinking) รูกลั่นกรองคานิยมที่พงประสงค
ึ and Glenn, 2003 p.208) ระบุลักษณะ
(Values clarification) มีทักษะในการตัดสินใจ ขององคกรที่มประสิทธิภาพ ไววา กระบวน
ี
การตัดสินใจ (Decision making) ความคิด ทัศนของการจัดการในสถานศึกษาควรหลุด
สรางสรรค (Creativity) สิ่งเหลานีกอใหเกิด
้ ออกจากแนวคิดเดิม ที่มงผลสัมฤทธิ์
ุ
ความเปนอยูที่ดีขึ้น (A Better world) ความ
 ทางการเรียนโดยยึดคะแนนสูงสุดจากการ
เปนพลเมืองทีดี (Citizenship and
่ ทดสอบเพียงอยางเดียว ไปสูการให
stewardship) ความสําคัญกับ บุคคล กลุมคนที่มีความ
มุมมองที่ Wideen เปนภาพสะทอนให เปนผูนาในการมีสวนรวม (Participative
ํ
เห็นถึงกระบวนทัศนของการศึกษาที่เคลื่อนไป leadership) มีรูปแบบการทํางานที่
จากกระบวนทัศนเดิมในยุคอุตสาหกรรม การ สรางสรรค (Innovative work style) และ
จัดการศึกษาที่มีเปาหมายดังที่กลาวไปขางตน กรอบความคิดในการคนหาผลที่เกิดจาก
ทําใหบุคคลสามารถดํารงชีวิตอยูในสังคมที่มี การแสดงออกถึงความสามารถของบุคคล
ความซับซอนและปญหาอุปสรรคเพิ่มขึ้น แต อยางสูงสุด Newberry คาดหวังวาจุดเนน
ความสามารถและทักษะของปจเจกบุคคลไม ดังกลาว จะทําใหการจัดการศึกษาเปด
Curriculum & Instruction ยงพอ ตอสภาพสังคมในยุคนี้
เพี กวาง (Open) กวางขวาง (Inclusive)

7. Learning Community
บังเกิดผลกับผูเรียนทุกรูปแบบ (ทังแบบ
้ ของครูผูสอนในระดับชั้นเดียวกันใน
traditional และ non-traditional) โรงเรียนหนึ่ง ๆ การดําเนินงานของ
ดังที่กลาวไปขางตนในขอเสนอแนะ คณะกรรมการโรงเรียน บุคลากรใน
ของ Gabehart เกียว การดําเนินการที่ตองทํา
่ ภาควิชาที่จัดการเรียนการสอน
พรอมกันใน ดานความสอดคลองกันระหวาง ระดับอุดมศึกษา องคกรวิชาชีพ
การสอน กับการเรียน การบูรณาการ ระดับชาติ หรือแมแตคณะครูทุกคนใน
เทคโนโลยีในการจัดการศึกษา และ การปรับ โรงเรียน โดยมักจะเรียกหรืออางวา การ
โครงสรางการจัดการศึกษา หรืออาจกลาวได รวมตัวดังกลาว เปนชุมชนแหงการเรียนรู
อีกนัยหนึงวาเปนการปฏิรูปการศึกษาทังระบบ
่ ้ ซึ่งดูเหมือนวา คําวา “ชุมชนแหงการ
นั้น คําถามที่เกิดขึ้นตอมาจากขอเสนอแนะนี้ เรียนรู”จะถูกใชมากมาย เมื่อเปนเชนนี้
 7
ก็คือ กิจกรรม ในการฝกบุคลากรเพื่อสงเสริม ความหมายของ ชุมชนแหงการเรียนรู ดู
การปรับโครงสรางการจัดการเรียนการสอน จะยังคลุมเครือ ซึ่งอาจสงผลให เปาหมาย
ควรมีลักษณะเชนไร และ จะบูรณาการ ในการพัฒนาการเรียนรูไมชดเจนไปดวย
ั
เทคโนโลยีสหลักสูตร ไดอยางไร แนวทางหนึง
ู ่ DuFour (2004, p. 26 ) พยายามที่จะทํา
ที่พอจะสรุปไดจาก ขอเสนอ -แนะ และมุมมอง ใหความหมายของคําวา “ชุมชนแหงการ
ที่ไดกลาวไปขางตน ก็คือ ความรวมมือ และ เรียนรู” ใหมีความชัดเจนยิงขึ้น DuFour
 ่
การรวมพลัง วิถีทางหนึ่งที่จะทําใหพลังและ ใหคําจํากัดความ “ชุมชนแหงการเรียนรู” 
ความรวมมือ บังเกิดผล คือ การสรางชุมชน วาเปน การรวมตัวของบุคลากร
แหงการเรียนรู (Creation of learning โดยเฉพาะบุคลากรวิชาชีพ ที่มีเปาหมาย
Community) ที่ชัดเจนในการรวมตัวกัน เพือปฏิบัติ
่
• ความหมายของชุมชนแหงการเรียนรู ภารกิจหรือทํากิจกรรมตาง ๆ จนเปนสวน
ในชวงเวลาทีผานมามีสถานศึกษาที่จัด
่ หนึงของวัฒนธรรมโรงเรียน (School
่
การศึกษาในระบบหลายแหง เริ่มไดรับการ Culture)
พัฒนาองคกรใหเปนชุมชนแหงการเรียนรู สวน Astuto and Others
ของบุคลากรวิชาชีพ (Professional (1993,p.5) ใหความหมายของ“ชุมชนแหง
Learning Community) สถานศึกษาหลาย การเรียนรู” ในสถานศึกษา ไววา เปนความ

แหงพยายามกาวเขาสูการเปลี่ยนแปลงทีมา ่ รวมมือกันของผูบริหารและครูผูสอนในการ
พรอมกับกระบวนทัศนทางการศึกษาที่ แสวงหา และเรียนรูรวมกัน และลงมือ
เปลี่ยนไป ความพยายามดังกลาวปรากฏให ปฏิบัติกิจกรรม เพื่อเปาหมายในการเพิ่ม
เห็นในรูปแบบตางๆ เชน การรวมตัวกันของ ประสิทธิภาพ ใหกับวิชาชีพ และเปาหมาย
Curriculum & Instructionบุคลากรในสถานศึกษา การทํางานรวมกัน สูงสุดคือ ผลประโยชนที่จะเกิดกับผูเรียน

8. Learning Community
นักการศึกษาไทยก็ไดให สมาชิกทุกคน มีระบบสื่อสารที่ดีระหวาง
ความหมายของชุมชนแหงการเรียนรูไวเชนกัน สมาชิก โดยการรวมตัวกันทําอยาง
นาตยา ปลนธนานนท (2547, หนา 4 ) กลาว
ั กระตือรือรนและตอเนื่อง โดยสมาชิกใน
วา “ชุมชนแหงการเรียนรู” หมายถึงกลุมคนที่
 ชุมชนเกิดแรงจูงใจจากภายใน (Intrinsic
มีความสนใจรวมกัน เรียนรูแลกเปลี่ยนกัน จน Motivation) ในการรวมกิจกรรม เพราะ
เปนแรงกระตุนใหเกิดความรูสึกในเรื่องความ
 ไดรบอิสระในการคิด ทํางาน และ
ั
เปนเจาของในกลุม (sense of membership) สรางสรรคสิ่งใหมๆ ตามความตองการที่
ผลที่เกิดขึ้นตอมา คือ การปฏิบัติกิจกรรม หรือ แทจริงของตนเองและองคกร
ภารกิจรวมกันที่เรียกวาเปน Communities of • ลักษณะสําคัญของชุมชนแหงการ
Practice เรียนรู 8
สวน Padavil ( 2004, p.10) กลาววา จากของสรุปขางตน สิ่งที่ตอง
ในชุมชนแหงการเรียนรูนั้น ครูผูสอน นักเรียน
 คํานึงถึงและใหความสําคัญในการพัฒนา
บุคลากรสนับสนุนฝายตาง ๆ ผูปกครอง “ชุมชนแหงการเรียนรู” คือลักษณะของ
ผูบริหาร และบุคคลอื่น ๆ ทีเ่ กี่ยวของใน “ชุมชนแหงการเรียนรู” Padavil (2004, p.
โรงเรียนถือเปนสมาชิกของชุมชนหนึงที่มี ่ 12) ไดใหลักษณะหลักของชุมชนแหงการ
จุดหมายเดียวกัน คือ “การเรียนรู”  เรียนรูไว 4 ประการ คือ
นอกจากนี้ Senge (1990,p.3) ยังให 1) ความรูสึกเปนเจาของในชุมชน (A
ความหมายของ “ชุมชนแหงการเรียนรู” ไววา  Sense of Belonging to the
เปนองคกรที่กลุมบุคคลแสดงความสามารถใน Community)
การสรางสรรคงานที่บงเกิดผลที่เปนที่ตองการ
ั 2) การทํางานรวมกันและการเรียนรู
อยางแทจริงของบุคลากร และขององคกร โดย รวมกันในกลุม
สมาชิกมีอิสระในการคิด การทํางาน และการ 3) การมีสวนรวมของบุคลากรทุกคนใน
สรางสรรคงานอยางเต็มที่ องคกร โดยใชสิ่งแวดลอมทีมีกิจกรรม
่
จากแนวคิดขางตนพอจะสรุป เปนหลัก และ
ความหมายของ “ชุมชนแหงการเรียนรู” วา  4) สมาชิกทุกคนในกลุมคือ ผูเรียน

เปนการรวมตัวของบุคลากรทางการศึกษา ซึง ่ สวน DuFour (2004) ใหความสําคัญ
ไดแก ครูผูสอน ผูบริหาร ผูปกครอง บุคลากร
 กับวัฒนธรรมองคกร หรือ โรงเรียน โดย
ในชุมชนอื่น ๆ และนักเรียน ในการทํากิจกรรม DuFour กลาววา วัฒนธรรมองคกร หรือ
หรือดําเนินการเพื่อเปาหมายของ “การเรียนรู”  โรงเรียน หมายถึง การปฏิบัติภารกิจในองคื
มีวัฒนธรรมองคกรแหงความรวมมือ การ กรที่ทาเปนประจําจนเปนวิถการดําเนินชีวต
ํ ี ิ
Curriculum & Instructionางานเปนทีม คํานึงถึงการมีสวนรวมของ
ทํ ในองคกร นับไดวา วัฒนธรรมองคกร หรือ

9. Learning Community
โรงเรียน เปนการสะทอนใหเห็นถึง การกระทํา จากตัวอยางของวัฒนธรรม
ตามบทบาทหนาที่ และปฏิสมพันธระหวาง
ั โรงเรียนของไทยที่กลาวไปนั้น ภาพที่
บุคลากร ในองคกร ในสถานศึกษา บุคคลที่ ชัดเจนของการปฏิบัติตามคําสั่ง
ตองเกี่ยวของสัมพันธกน และมีบทบาทหนาที่ที่
ั ปฏิบัติงานตามรูปแบบที่เคยปฏิบัติ หากมี
แตกตางกัน บุคลากรในองคกรในทีนี้ขอ ่ สิ่งใหมเขามาจําเปนตองมีตวอยางทีชัดเจน
ั ่
แบงเปน ผูบริหาร ครูผูสอน บุคลากรสนับสนุน ผูบริหารโรงเรียนยังคงเปนผูมีอํานาจในการ

การสอน นักเรียน ผูปกครอง และ ชุมชน สั่งการ และติดตาม กํากับดูแลการทํางาน
บทบาท หนาที่ และปฏิสัมพันธ ของบุคคล ของครูผูสอนและบุคลากรสนับสนุนอื่น ๆ
เหลานี้อาจดูคลายกันในแตละองคกร เชน ใน ครูผูสอน นอกจากจะตองปฏิบัติตามคําสั่ง
สถานศึกษาของไทย ผูบริหาร คือ ผูมีอานาจ มี
ํ ของผูบริหารแลว ยังตองเปนผูรูและ 9
บทบาทในการกําหนดนโยบาย หรือรับ ถายทอดความรู ใหกับนักเรียน นักเรียน
นโยบายจากหนวยงานตนสังกัด แลวสั่งการให เปนผูรับความรูและปฏิบัติตามคําสังสอน
่
ครูผูสอนปฏิบัติตามนโยบาย นอกจาก นี้ ของครู ผูปกครองและชุมชนมีสวนรวมใน
ผูบริหารยังเปนผูตัดสินความดี ความชอบของ การจัดการศึกษานอย ดวยเพราะไมรูถง ึ
บุคคลใตบังคับบัญชาไดอีกดวย สวนครูผสอน ู บทบาทวาควรมีสวนรวมในการจัด
มีหนาที่ปฏิบัติตามนโยบาย และจัดการเรียน การศึกษาไดโดยยกหนาที่การใหการศึกษา
การสอนที่คิดวาเปนไปตามนโยบายที่ผูบริหาร กับลูกหลานของตนเองเปนเรื่องของ
กําหนด เปนผูรูที่มีหนาที่รับผิดชอบ และตัดสิน
 โรงเรียนและครูผูสอนไป
ผลการเรียนของผูเรียน บุคลากรสนับสนุน มี วัฒนธรรมโรงเรียนในประเทศ
บทบาทหนาทีใหการดําเนินการในโรงเรียน
่ ไทยทีกลาวไปขางตนมีชองวางที่เห็นชัดวา
่
เปนไปตามระเบียบ ปฏิบัตตามคําสั่งของ
ิ หางไกลจากวัฒนธรรมโรงเรียนที่จะ
ผูบริหาร หรือครูผูสอนที่คิดวามีตาแหนงที่สูง
ํ กอใหเกิดชุมชนแหงการเรียนรู ตามแนวคิด
กวาตน นักเรียน คือผูที่ตองเชื่อฟง และปฏิบัติ
 ของ DuFour ได ชองวางดังกลาวนี้เปนสิ่งที่
ตามสิ่งที่ครูสั่งสอน ปฏิบัติตามกฎระเบียบที่ ผูรับผิดชอบดานการศึกษาควรตระหนัก
โรงเรียนกําหนด ผูปกครอง คือ ผูที่มีความ ภาระหนาทีทจะเติมเต็มชองวางใหเกิด
่ ี่
ตั้งใจที่จะใหบตรหลานของตนเองไดรูในสิ่งที่
ุ วัฒนธรรมโรงเรียนทีเ่ ปนความรวมมือกัน
กําหนดไวในหลักสูตร มีความคาดหวังวา นั้นตองใชพลังมากมายในทีจะสรางชุมชน
่
ครูผูสอน คือ ผูมีความสามารถ และรับผิดชอบ แหงการเรียนรูใหเกิดขึ้นได

การเรียนรูของนักเรียน สวนชุมชนนั้นมี แนวคิดที่สาคัญเกี่ยวกับวัฒนธรรม
ํ
บทบาทและมีสวนรวมในกิจกรรมของโรงเรียน โรงเรียนที่จะทําการรวมตัวของบุคลากรใน
Curriculum & Instructionอยมาก ในชวงเวลาที่ผานมา
น การปฏิบัติภารกิจหรือกิจกรรมตาง ๆ ของ

10. Learning Community
โรงเรียนเปน ชุมชนแหงการเรียนรูที่มี ปรองดองกัน หากไดมีโอกาสทํากิจกรรม
ประสิทธิภาพ นั้น Padavil (2004, p. 10) ยัง รวมกัน คนไทยมีประเพณีในการพึ่งพากัน
มองวา ในสถานศึกษา นักเรียน บุคลากร มาแตโบราณ ไมวาจะเปนการลงแขกเกี่ยว
สนับสนุนฝายตาง ๆ ผูปกครอง ผูบริหาร และ ขาว ประเพณีบุญตาง ๆ ซึ่งก็ดูวาหากมี
บุคลากรอื่น ๆ ที่เกี่ยวของในโรงเรียนถือวาเปน ความตั้งใจและจริงใจที่จะพัฒนาใหเกิด
สมาชิกของชุมชนหนึง ๆ ทีมีจุดหมายเดียวกัน
่ ่ การรวมตัวกันเมื่อรวมมือกัน ความรูสกเปน
ึ
คือ “การเรียนรู” เจาของก็จะเกิดขึ้นไดไมยากนัก
ลักษณะหลักของชุมชนแหงการเรียนรู นอกจากนี้ขอชวนคิดอีกประการ
ที่ Padavil ไดสรุปมาจากแนวคิดของ หนึง ตามลักษณะหลักของชุมชนแหงการ
่
McCatep (1994) และ Wool (1992) นัน ้ เรียนรูตามแนวคิดของ Padavil คือ 10
สอดคลอง กับความคิดของ DuFour ในสวน สมาชิกทุกคนในกลุม คือ “ผูเรียน. เดิม
การเนนวัฒนธรรมโรงเรียน และเติมเต็มไดกับ ความคิดเกี่ยวกับการเรียนและการศึกษา
แนวคิดของ DuFour ในการทํางานรวมกัน จะถูกตีกรอบอยูในสถานศึกษา (ซึ่งอาจ
และการเรียนรูรวมกันในกลุม และ การมอง
  ยังคงมีอยูในความคิดของบางสวนใน
สมาชิกทุกคนในกลุมเปน “ผูเรียน” และ สังคม) เมื่อใดก็ตามที่บุคคลจบการศึกษา
ความรูสึกเปนเจาของในชุมชน แลว ภาระหนาที่ในการเรียนก็จบลง
สิ่งที่ชวนคิดสําหรับสถานศึกษา ความคิดเชนนีหากมีในครูผสอนก็จะ
้ ู
โรงเรียนในประเทศไทยในการพัฒนาชุมชน กอใหเกิดปญหาในการพัฒนาวิชาชีพได
แหงการเรียนรูนั้น คือ จะทําอยางไรใหสมาชิก
 เพราะครูผูสอนหลายคนอาจคิดวาหนาที่
ในสถานศึกษาเกิดความรูสกเปนเจาของใน
ึ “การเรียน” เปนของนักเรียน สวนหนาที่
ชุมชน ดังที่กลาวไปแลววา สภาพของโรงเรียน “การสอน” เปนของครู หากในปจจุบน ั
ในประเทศไทยสวนใหญเปนการรวมอํานาจอยู ครูผูสอนหรือบุคลากรสนับสนุนอืน ๆ มี
่
ที่ผูบริหาร การทํางานตามคําสั่งยอมกอใหเกิด ความคิดเชนนี้ โอกาสของการพัฒนา
ความรูสึกเปนเจาของนอยมาก เชนเดียวกับ โรงเรียนใหเปนชุมชนแหงการเรียนรูก็คงอยู
วัฒนธรรมของการทํางานรวมกันเปนทีม การ อีกไกล ซึ่งก็ตองเปนภารกิจหนักและเปน

เรียนรูรวมกัน จนมีผูกลาวถึงความสามารถใน หลักอีกประการหนึงของผูรบผิดชอบทาง
่ ั
การทํางานเปนทีมของคนไทยวา เปนไปไดยาก การศึกษาตองใหความสําคัญ ในการ
เมื่อเปรียบเทียบกับการทํางานแบบเดี่ยว ๆ ทั้ง ปรับเปลี่ยนความคิดของครูผูสอน แตก็
ที่คนไทยจํานวนมากมีความสามารถจนเปนที่ นับวาจุดเริ่มตนที่ดีเกิดขึนแลวในสังคม
้
ยอมรับในระดับโลก แตอยางไรก็ตามวิถชีวิต ี การศึกษาไทยตั้งแตมีพระราชบัญญัติ
Curriculum & Instruction เดิมของคนไทยจะมีพื้นฐานจากการรักใคร
ดั่ง การศึกษาแหงชาติ พุทธศักราช 2542 ที่

11. Learning Community
ระบุถึงการเรียนรูตลอดชีวิตไว ซึ่งก็เปน • อิสรภาพทางความคิด กระทํา และ
แนวทางหนึ่งที่ทกฝายตองหันมามองและตอง
ุ สรางสรรค (Freedom to think,
ผลักดันใหเกิดการเรียนรูดังกลาวขึ้น work and create)
ในชุมชนแหงการเรียนรูในสถานศึกษา • ความรับผิดชอบที่เกิดจากแรงจูงใจ
มีองคประกอบที่สําคัญอยู 3 ประการ คือ ภายใน (Autonomous
เปาหมายของชุมชนแหงการเรียนรู บุคลากร commitment : from intrinsic
ในชุมชน และวิธีดําเนินการในชุมชน ในสวน motivation)
ของเปาหมายของชุมชนแหงการเรียนรูคือ การ • สภาพความเปนจริงของชุมชนแหง
เรียนรูของบุคลากรในชุมชน ซึ่งกลุมใหญกคอ
 ็ ื การเรียนรู
ผูเรียน แตก็ไมไดหมายความวา ผูเรียนเทานั้น ในชวงเวลาทีความเคลื่อนไหวทาง
่ 11
ที่จะเรียนรูได เพราะ Padavil ก็กลาวไวแลววา การศึกษา และแนวคิดการพัฒนาการ
เปาหมายของการรวมตัวรวมมือกันเปน “การ เรียนรูที่เปลียนไป การใหความสําคัญตอ
่
เรียนรูของทุกคน” องคประกอบดานบุคลากร ความรวมมือกันพัฒนาการเรียนรู ก็ไดมี
ในชุมชนแหงการเรียนรูในสถานศึกษา ไดแก ตัวอยางของการพัฒนาโรงเรียนใหเปน
ครูผูสอน ผูเรียน ผูบริหาร บุคลากรสนับสนุน ชุมชนแหงการเรียนรูและยังเกิดผลที่เปน
ผูปกครอง บุคลากรอื่น ๆ ในชุมชน สวน ดาน การเรียนรูของผูเรียน ในทีนขอยกตัวอยาง
่ ี้
วิธีดําเนินการเปนสิ่งสําคัญทีสุด ซึ่งจะกลาวถึง
่ ความรวมมือที่มีรูปแบบการเปนชุมชนแหง
ในโอกาสตอไป การเรียนรู ที่สอดคลองกับแนวคิดทีกลาว
่
จากแนวคิดทีกลาวมาขางตนขอสรุป
่ มาขางตน ไดแก ผลจากการวิจัยเพื่อพัฒนา
ลักษณะของชุมชนแหงการเรียนรูไว ดังนี้ ชุมชนแหงการเรียนรู ที่มีความหลากหลาย
ชุมชนแหงการเรียนรูควรมี : ของบุคลากร ในรัฐ Texas โดยการจัดใหมี
• ความรวมมือ (Collaboration) ชุมชนแหงการเรียนรูของครู (Teachers
• การสื่อสาร การสนทนา ระบบ Learning Communities : TLCs ) ที่มงการ ุ
เครือขาย(Communication / พัฒนาวิชาชีพ โดยใหมีความรวมมือกัน
Conversation ,Network System) อยางตอเนื่อง มีการทํางานและการ
• การทํางานเปนทีม (Team Working) ปรับปรุงพัฒนาอยางไมหยุดนิ่ง โครงสราง
• การมีสวนรวม (Involvement/
 ของชุมชนแหงการเรียนรูครูผสอนยังคงอยู
ู
Participation) หลังจากการอบรมโดยใชการวิจัยเปนงาน
• การเปนเจาของรวมกัน (Owner เรื่องรูปแบบการสอนทีจัดเพือสนองความ
่ ่
Sharing) หลากหลายของผูเรียน กระบวนการสราง
Curriculum & Instruction ชุมชนแหงการเรียนรูเกิดขึ้นอยางตอเนื่อง

12. Learning Community
ครูปฏิบัติการสอนไปพรอม ๆ กับการใชความ อานและวิเคราะห บทความ นําปญหาที่
พยายามในการวิเคราะหความพยายามในการ พบมาถกเพื่อหาทางแกปญหา การประชุม
ปรับปรุงโรงเรียน ตรวจสอบผลสําเร็จประจํา จะจบลงดวยการอวยพรวันเกิดใหสมาชิก
สัปดาห แกปญหาการจัดการเรียนการสอน
 การซื้อบานใหมหรือขาวที่นายินดีตาง ๆ

รวมกัน แลกเปลี่ยนกลวิธีการสอน พิจารณา เวลาที่ใชในการประชุมจะใชประมาณ 2
ผลงานของนักเรียน เรียนรูทจะวิเคราะห
ี่ ชั่วโมง ตัวอยางที่เปนรูปธรรมที่ชัดเจนขึ้น
ความกาวหนาของนักเรียน สรางความสัมพันธ จากชุมชนดังกลาว ไดแก การทํางาน
ในเพื่อนรวมงานในการนิเทศเพื่อพัฒนางาน รวมกันของครูผูสอนภาษาอังกฤษเปน
และเรียนรู ในสิ่งที่ตนและกลุมจําเปนตอง ภาษาที่สองและครูผูสอนวิชาสามัญอืน ๆ ่
เรียนรูเพิมเติม เปาหมายการทํางานรวมกัน
่ เปาหมายคือ การอานออก เขียนไดของ 12
ของชุมชนแหงการเรียนรูของครูผูสอน (ที่มี นักเรียนทุกคน โรงเรียนแหงนี้ไดใหครูทก ุ
ความแตกตางกัน) คือ ความสําเร็จในการสอน คนไดอบรมวิธการจัดการเรียนการสอน
ี
และการเรียนรูของนักเรียน โอกาสที่สมาชิกใน
 แบบเดียวกัน (โดยปกติมักจะใหครูไดรับ
ชุมชนแหงการเรียนรูจะไดรับคือ การรวมมือกัน การอบรมแยกตามวิชาเอก) จากนั้นครูใน
ตรวจสอบการทํางาน ทดลอง นําผลไปใช ทีมจะมีโอกาสนําวิธีการไปใช และมีการ
ประเมินและเปลี่ยนแปลงเพื่อการพัฒนา ดําเนินการสอน วิเคราะหสถานการณทง ั้
ตลอดเวลาและตอเนื่อง ผลงานของนักเรียน ดึงความรวมมือของ
ในชุมชนแหงการเรียนรู ครูมีบทบาทที่ ผูปกครอง ชุมชนและตัวผูเรียนเองเขามา
หลากหลาย อาทิ นักวิจัย นักวิจารณ ผูเรียน เพื่อใหเปนไปตาม
ผูสอน-ครูผูสอน ไดเรียนรูที่จะกําจัดความกลัว
 เปาหมาย บรรยากาศการทํางานเปนไป
และยอมใหครูคนอื่นเขามาสังเกตการสอนของ อยางเขาอกเขาใจและเปนทางบวก พบวา
ตน (อาจใชวิธการนิเทศแบบเพื่อนชวยเพื่อน :
ี ความสําเร็จเกิดขึ้นได นักเรียนเปนไปตาม
peer coaching) เปาหมายที่วางไว ครูก็ไดเกิดการเรียนรู
ในแตละสัปดาหครูที่รวมในชุมชนแหง อยางตอเนื่อง
การเรียนรูมกแลกเปลี่ยนกันถึงความสําเร็จ
ั เครื่องมือทีทําใหเกิดชุมชนแหงการ
่
สูงสุดของสัปดาหนน ๆ โดยจะมีกจกรรมอื่น ๆ
ั้ ิ เรียนรู ในรัฐ Texas อีกประการหนึ่งคือ
ตามมา เชน การวิเคราะหผลงานของนักเรียน รูปแบบการสอนเปนทีม การวางแผนการ
เชน งานเขียนของนักเรียนหรือผลที่ไดจากการ สอนรวมกัน จัดการเรียนการสอนรวมกัน
วัดผลการเรียนรูของผูเรียน บางครั้งอาจมีการ แกไขปญหารวมกัน ประเมินผลและชื่นชม
เสนอรูปแบบการสอนที่ประสบผลสําเร็จให ในความสําเร็จ รับทราบการแกไขปญหาดู
Curriculum & Instruction ่อนครูคนอืน ๆ กิจกรรมอืน ๆ อาจเปนการ
เพื ่ ่ จะเปนการเจาะลึกลงไปถึงตนเหตุของ