เกิดปฎิกิริยาเคมีเทอม 2

1. การเปลี่ยนแปลงพลังงานและ
การเกิดปฎิกิริยาเคมี

2. การเปลี่ยนแปลงของสาร หมายถึงการที่สารมีสมบัติต่างไปจากเดิม อาจเกิดขึ้นเองตาม
ธรรมชาติหรือเกิดจากการกระทา อย่างใดอย่างหนึ่ง
แบ่งออกเป็น 3 ชนิด คือ
1. การเปลี่ยนสถานะของสาร เช่น น้า แข็งเปลี่ยนมาเป็นของเหลว
2. การละลายของสาร เช่น น้า ตาลละลายในน้า เป็นน้า เชื่อม
3. การเกิดปฏิกิริยาเคมี เช่น เหล็กโดนความรอ้นทา ปฎิกิริยากับอากาศ
ทา ใหเ้กิดสนิม
การเปลี่ยนแปลงของสาร

3. ระบบกับการเปลี่ยนแปลง
ระบบ (System) คือ สิ่งที่อยู่ภายในขอบเขตที่ตอ้งการศึกษา
สิ่งแวดล้อม คือ สิ่งต่างที่อยู่นอกเขตที่ตอ้งการศึกษา ตัวอย่าง เช่นการศึกษา
การละลายของน้า ตาลทรายในน้า

4. การเปลี่ยนแปลงพลังงานของระบบ
การเปลี่ยนแปลงประเภทคายความรอ้นหรือคายพลังงาน
การเปลี่ยนแปลงที่ระบบคายพลังงานใหสิ้่งแวดล้อม เนื่องจากระบบ
มีอุณหภูมิสูงกว่าสิ่งแวดล้อม จึงถ่ายพลังงานจากระบบสู่สิ่งแวดล้อม

5. จากรูป ระบบเป็นอุณหภูมิสูงขึ้นจาก 30 องสาเซลเซียสเป็น 45 องศาเซลเซียส
จึงเกิดการถ่ายเทพลังงานให้กับเทอร์มอมิเตอร์และภาชนะซึ่งเป็นสิ่งแวดล้อม
เพื่อทา ให้อุณหภูมิของระบบลดลงจนอุณหภูมิของระบบเท่ากับอุณหภูมิของ
สิ่งแวดล้อม

6. การเปลี่ย
นแปลงประเภทดูดความรอ้นหรือ
ประเภทดูดพลงังาน
คือ การเปลี่ยนแปลงที่ระบบดูดพลังงานจากสิ่งแวดล้อม
เนื่องจากระบบมีอุณหภูมิต่า กว่า
การหลอมเหลว หมายถึง
การเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร
จากของแข็งเป็นของเหลว

7. การเปลี่ยนแปลงแบบดูดความรอ้นหรือดูดพลังงาน
ระบบมีอุณหภมูิต่า
ดูดความร้อน
สิ่งแวดล้อมมีอุณหภูมิสูง

8. น้ำแข็ง + ควำมร้อน น้ำ
ระบบก่อนกำรเปลี่ยนแปลง ระบบหลังกำรเปลี่ยนแปลง
เทอร์มอมิเตอร์อ่ำนอุณหภูมิ
ได้ 0 °C
เทอร์มอมิเตอร์อ่ำนอุณภูมิได้ 25 °C
น้ำแข็ง (0 °C)
น้ำอุณหภูมิห้อง
น้า แข็ง ซึ่งจะดูดพลังงานจากสิ่งแวดล้อม ทา ใหน้้า แข็งหลอมเหลวเป็นน้า
และมีอุณหภูมิเพิ่มขึ้นจนเท่ากับอุณหภูมิหอ้งโดยมีความสัมพันธ์ระหว่างระบบกับพลังงาน

9. ประเภทของระบบ
แบ่งได้ 2 ประเภท คือ ระบบเปิด และระปิด
1. ระบบเปิด หมายถึง ระบบที่มีการถ่ายเทมวลให้กับสิ่งแวดล้อม
เช่น มวลของสารก่อนปฎิกิริยา ไม่เท่ากับ มวลสารหลังปฎิกิริยา

10. 2. ระบบปิด หมายถึง ระบบที่ไม่มีการถ่ายเทมวลให้กับสิ่งแวดล้อม
มวลสารก่อนทา ปฎิกิริยา เท่ากับ มวลสารหลังทา ปฎิกิริยา

11. ปฎิกิริยาเคมี คือ การเปลี่ยนแปลงที่ทา ให้เกิดสารใหม่ โดยการเกิดจะ
มีองค์ประกอบและสมบัติทางเคมีแตกต่างจากเดิม

12. การดุลสมการ

13. โลหะหรืออโลหะ + O2 ออกไซด์(Oxide)
ธาตุโลหะหรืออโลหะเมื่อสัมผัสกับอากาศหรือเมื่อถูกความร้อนจะทา ปฏิกิริยากับแก๊ส
ออกซิเจนในอากาศไดผ้ลิตภัณฑ์เป็นสารประกอบออกไซต์
C (s) + O2 (g) CO2 (g)
สีของอะลูมิเนียม
Al (s) + O2 (g) Al2O3
4 3 2
วาว ขุ่นมัว

14. โลหะ + กรด H2 (g)
โลหะที่ใชเ้ป็นเครื่องมือและเครื่องใชเ้ช่น ตะปูเหล็ก มีด จอบ หลังคาสังกะสี เมื่อถูกกรดจะ
เกิดการผุกร่อนไดแ้ก๊สไฮโดรเจน
ชอ้นสังกะสี(Zn)เมื่อจุ่มลงไปในสารละลายกรดไฮโดรคลอริก จะไดส้ารละลายซิงค์
คลอไรด์(ZnCl2 )และแก๊สไฮโดรเจน(H2 )เขียนสมการไดดั้งนี้
Zn (s) + HCL(aq) ZnCl2 (aq)+H2 (g)
Zn (s) + 2 HCL (aq) ZnCl2 (aq)+H2 (g)

15. คาร์บอเนต+กรด H2O ( l) + CO2 (g) เช่น หินปูนหรือหินอ่อน
สารประกอบคาร์บอเนตเมื่อใส่ลงในกรดซัลฟิวริกจะได้แคลเซียมซัลเฟต น้า และ
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
CaCO3 (s) + H2SO4 (aq) CaSO4 (aq) + H2O ( l) + CO2 (g)
แคลเซียมคาร์บอเนต +กรดซัลฟิวริก แคลเซียมซัลเฟต + น้า + คาร์บอนไดออกไซด์

16. ปฏิกิริยาระหว่างกรดกับเบส เมื่
อทา ปฎิกิริยาได้เกลือกบันา้
กรด + เบส เกลือ + น้า
เช่น HCl (aq) + NaOH (aq) NaCl (aq) + H2 O (l)
กรดไฮโดรคลอริก + โซเดียมไฮดรอกไซด์ โซเดียมคลอไรด์+ น้า

17. สารละลายกรดไฮโดรคลอริก(HCl)ทา ปฏิกิริยากับน้า ปูนใส(Ca(OH) 2 )ได้เกลือ
แคลเซียมคลอไรด์(CaCl 2 )และน้า ดังนี้
2 HCl (aq) + (Ca(OH) 2 ) (aq) CaCl 2(s) + 2 H2 O (l)

18. ประโยชน์จากปฎิกิริยาเคมี
1. ปฎิกิริยาการเผาไหม้ของเชื้อเพลิง ใหพ้ลังงานความรอ้น เพื่อใชท้า งานของเครื่องยนต์
ต่างๆ
2. การสันดาปสารอาหารในร่างกายจากกระบวนการหายใจ ใหพ้ลังงานในการทา กิจกรรม
ต่างๆ
3. ปฎิกิริยาเคมีทา ใหเ้กิดหินงอกและหินย้อย ทา ใหเ้ศรษฐกิจของชุมชนดีข้นึ
4. ปฎิกิริยาเคมีในการผลิตสารที่ตอ้งการนา มาใชป้ระโยชน์ เช่น การหมักน้า ตาลและแป้ง
ใหไ้ดแ้อลกฮอล์
5. การปรับปรุงสภาพความเป็นกรดของดิน โดยใชปู้นขาว
6. การลดความเป็นกรดในกระเพาะอาหาร กินยาลดกรดมีส่วนผสมของแมกนีเซียม
ออกไซด์ หรือ เกลือแคลเซียมคาร์บอเนต

19. ผลกระทบที่เกิดจากปฎิกิริยาเคมี
1. เกิดปรากฎการณ์เรือนกระจก เกิดจากแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ คลอโรฟลูออโรคาร์บอน
และมีเทน แก๊สส่วนใหญ่ที่ทา ใหเ้กิดปรากฎการณ์เรือนกระจกคือ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์เกิดจาก
1. โรงงานอุตสาหกรรม
2. การเผาเชื้อเพลิงจากยานพาหนะ
3. การตัดไม้ทา ลายป่า
แนวทางป้องกัน
1. ควบคุมเครื่องยนต์ในยานพาหนะใหดี้
2. ไม่ตัดไม้ทา ลายป่า
3. ปฎิบัตติามกฎเกี่ยวกับเรื่องควบคุมควนัไอเสียจากโรงงาน

20. 2. โอโซนถูกทา ลาย บรรยากาศของโลกรอ้นข้นึ เกิดจากแก๊สคลอโรฟลูออโรคาร์บอน
หรอื CFC ทา ลายทา ใหเ้กิดรูโหว่ของชนั้บรรยากาศ ทา ใหแ้สงอัลตราไวโอเลต ส่องมาก
ยังโลกมากเกิน
3. ฝนกรด เกิดจากน้า ฝนในธรรมชาตเิป็นตัวละลายแก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2)
และแก๊สไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) ในอากาศเกิดเป็นสารละลายกรด
4. อันตรายจากการใชธ้าตุกัมมันตรังสี เกิดจากการรั่วไหลจากกิจกรรมต่างๆ เช่น
โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ทางการแพทย์ ทางอุตสาหกรรม ทางการเกษตร

21. การใช้สารเคมีที่ถูกตอ้งและปลอดภัย
1. ผู้ใชค้วรมีความรูเ้กี่ยวกับสมบัติของสารที่ใช้
2. ก่อนใชส้ารตอ้งอ่านฉลากก่อน
3. ไม่ใชส้ารมากเกินไปและไม่ทิ้งลงในที่สารธารณะ
4. รูจั้กสัญลักษณ์เกี่ยวกับสารที่เป็นอันตราย
5. ถ้ามีผู้กลืนสารพิษประเภทยาฆ่าแลง ใหดื้่มนมสดหรือไข่ขาวเพื่อใหเ้กิดการ
ตกตะกอนของสารพิษแล้วอาเจียน
6. ถ้าถูกสารเคมีใหรี้บล้างน้า สะอาดทันที
7. ไม่ควรกา จัดขยะประเภทพลาสติกโดยการเผา เนื่องจากเกิดควนัที่เป็นพิษ

22. สัญลักษณ์เกี่ยวกับสารที่เป็นอันตราย