Credit: www.muzeum.bytom.pl

1. Masz nr 1
Gdzie
Bywać
Muzeum Górnośląskie
w Bytomiu
wrzesień–grudzień 2010
i
n
f
o
r
M
a
t
o
Edward Grzegorz Funke
Portret ze świata
r

2. terminarz kulturalny
3 września 17:00 Wernisaż wystawy Ptaki polskie; wystawę oglądać można do 20.09.
PIĄTEK
4 września 11:30 „Spotkanie z mozaiką”, zajęcia dla dzieci (świetlica, gmach główny). Wstęp wolny,
SOBOTA prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127.
11 września 11:00 i 13:00 Ginące zawody – czy dziś można jeszcze spotkać płatnerza?, Europejskie Dni
SOBOTA wstęp wolny, zapisy pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127 Dziedzictwa Kulturowego
10:00 Spotkanie Śląskiego Towarzystwa Entomologicznego Międzynarodowa
18 września 11:30–16:00 malowanie piaskiem (świetlica, gmach główny) Noc
SOBOTA 16:00–22:00 wykłady, telekonferencja, zajęcia plastyczne z Księżycem
22 września 15:30–17:00 Sztuka starożytnej Grecji i Rzymu. Wykłady z historii sztuki – A. Bartków,
ŚRODA wstęp wolny (świetlica, budynek główny).
23 września 13:00 Wernisaż wystawy Portret ze świata; wystawę oglądać można do 31.10.
CZWARTEK
24 września 9:30 i 10:30 Opowieści instrumentów - koncert dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych,
PIĄTEK wstęp wolny, zapisy grup zorganizowanych pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127.
25 września 11:30 Opowieści instrumentów - koncert dla dzieci połączony z warsztatami, wstęp wolny
SOBOTA (świetlica, gmach główny).
2 października 11:30 „Spotkanie z mozaiką”, zajęcia dla dzieci, wstęp wolny, (świetlica, gmach główny),
SOBOTA wcześniejsza rezerwacja telefoniczna pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127.
6 października 15:30–17:00 Sztuka okresu średniowiecza. Wykłady z historii sztuki – A. Bartków,
ŚRODA wstęp wolny (świetlica, budynek główny).
9 października 11:30 Gady świata, zajęcia dla dzieci, wstęp wolny, prosimy o wcześniejszą rezerwację
SOBOTA pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127 (świetlica, gmach główny).
16 października 11:30 Życie w starożytnym Egipcie – świat pozagrobowy, zajęcia plastyczne dla dzieci
SOBOTA prowadzone przez Dorotę i Jacka Kuprasów, wstęp wolny (świetlica, gmach główny).
20 października 15:30–17:00 Między gotykiem a renesansem – malarstwo od XIII-XV w. Wykłady
ŚRODA z historii sztuki prowadzenie A. Bartków, wstęp wolny (świetlica, budynek główny).
22 października 9:30 i 10:30 Sceny dziecięce - koncert dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych,
PIĄTEK wstęp wolny, zapisy grup zorganizowanych pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127.
23 października 11:00 Sceny dziecięce – koncert dla dzieci połączony z warsztatami, wstęp wolny
SOBOTA (sala koncertowa, gmach przy ul. Korfantego 34).
31 października 12:00 G. Faure - Kwartet fortepianowy i J. Zarębski - Kwintet fortepianowy w wykonaniu
NIEDZIELA Kwartetu Akademos i Dagmary Niedzieli (fortepian) - koncert w ramach cyklu
„Alchemicy dźwięków i słów” (sala koncertowa, gmach przy ul. Korfantego 34).

3. terminarz kulturalny
3 listopada 15:30–17:00 Barok w Polsce i Europie. Sztuka rokoka. Wykłady z historii sztuki – A. Bartków,
ŚRODA wstęp wolny (świetlica, gmach główny).
5 listopada 16:00 Spotkanie Górnośląskiego Koła Ornitologicznego, wstęp wolny,
PIĄTEK (świetlica, gmach główny).
6 listopada 11:30 „Spotkanie z mozaiką”, zajęcia dla dzieci (świetlica, gmach główny). Wstęp wolny,
sobota prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127.
17 listopada 12:00 Wernisaż wystawy Z dziejów techniki wojskowej XX wieku; wystawę oglądać
ŚRODA można do końca roku.
17 listopada 15:30–17:00 Odkrycia archeologiczne w Italii i kolejna fascynacja kulturą starożytną
ŚRODA – klasycyzm. Wykłady z historii sztuki – A. Bartków, wstęp wolny (świetlica, gmach główny).
20 listopada 11:30 Życie w starożytnym Egipcie – życie codzienne i łodzie egipskie ze słomy, zajęcia dla
SOBOTA dzieci prowadzone przez Dorotę i Jacka Kuprasów (świetlica, gmach główny). Wstęp wolny.
20 listopada 10:00 Spotkanie Śląskiego Towarzystwa Entomologicznego (świetlica, gmach główny).
SOBOTA
27 listopada 11:30 „Sobotnie spotkanie z wiedzą”, zajęcia dla dzieci, wstęp wolny, prosimy
SOBOTA o wcześniejszą rezerwację pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127 (świetlica, gmach główny).
28 listopada 12:00 Tria fortepianowe Chopina i Schumanna w wykonaniu BMF Trio - koncert
niedziela z cyklu „Alchemicy dźwięków i słów” (sala koncertowa, gmach przy ul. Korfantego 34).
1 grudnia 15:30–17:00 Akademizm w malarstwie i rzeźbie. Historycyzm i eklektyzm w architekturze.
ŚRODA Wykłady z historii sztuki – A. Bartków, wstęp wolny (świetlica, gmach główny).
3 grudnia 16:00 Spotkanie Górnośląskiego Koła Ornitologicznego, wstęp wolny,
PIĄTEK (świetlica, gmach główny).
4 grudnia 11:30 „Spotkanie z mozaiką”, zajęcia dla dzieci (świetlica, gmach główny). Wstęp wolny,
SOBOTA prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127.
5 grudnia 12:00 Koncert muzyki fińskiej w ramach IX Festiwalu Muzyki Nowej IX Festiwal
NIEDZIELA (sala koncertowa, gmach przy ul. Korfantego 34). Muzyki Nowej
11 grudnia 11:30 „Sobotnie spotkanie z wiedzą”, zajęcia dla dzieci, wstęp wolny, prosimy o wcześniejszą
SOBOTA rezerwację pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127 (świetlica, gmach główny).
12 grudnia 12:00 Koncert muzyki skandynawskiej w ramach IX Festiwalu Muzyki IX Festiwal
NIEDZIELA Nowej (sala koncertowa, gmach przy ul. Korfantego 34). Muzyki Nowej
15 grudnia 15:30–17:00 Romantyzm. Wykłady z historii sztuki – Agnieszka Bartków, wstęp wolny
ŚRODA (świetlica, gmach główny).
16 grudnia 13:00 Wernisaż wystawy Święci - atrybuty i symbole; wystawę oglądać można
CZWARTEK do 15 lutego 2010 roku.

4. wystawy czasowe
PTAKI POLSKIE Znaleźć tu można ptaki drapież-
Uchwycić parę cietrzewi w czasie godów, dzięcioła ne, wróblowate, ptactwo wodne,
karmiącego młode w dziupli czy diabelskie spojrzenie czaple, rybitwy oraz inne gatunki
krogulca to nie lada sztuka. Fotografia przyrody, to naj- przedstawione w ich naturalnym
częściej fotografia chwili i detalu. środowisku. Warto zauważyć, że
wiele z prezentowanych zdjęć jest
wyjątkowych i jedynych w swoim
rodzaju, gdyż wymagają od foto-
grafa długotrwałych przygotowań
w oczekiwaniu na ten właściwy mo-
Wystawa Ptaki polskie organizowa- ment. Konsekwencją tych działań
na jest przez Polskie Stowarzysze- i zaangażowania jest wystawa, która
nie Fotograficzne „NIKONA” oraz dla odbiorcy jest ucztą dla zmysłów,
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu a równocześnie świadczy o wyjątko-
w dniach 3–20 września 2010. Auto- wej wrażliwości fotografików.
rzy prezentowanych fotografii to je-
denastu członków Stowarzyszenia.
Równocześnie są oni czołowymi fo-
tografikami i pasjonatami fotografii
przyrody - cierpliwymi, konsekwen-
tnymi, zakochanymi w świecie przy-
rody. Widać to na prezentowanych
fotografiach wielkoformatowych.
Znakomite, a często unikatowe uję-
cia ukazują wiele gatunków ptaków,
w tym także mało znanych.
Autorzy zdjęć: Piotr Chara, Tomasz Grześkowiak, Henryk Janowski, Michał Jastrzęb-
ski, Andrzej Jeziorowski, Jacek Kardasiewicz, Sławomir Krajniewski, Tomasz Krupienko,
Tomasz Olechno, Paweł Pawlak, Waldemar Woźniak.

5. wystawy czasowe
Portret ze świata
EDWARD GRZEGORZ FUNKE
Wydaje się, że to nic trudnego zrobić
dobre zdjęcie w egzotycznych krajach.
A jednak fotografia podróżnicza wymaga
specyficznego wyciszenia i pomysłu na
Wystawa jest plonem wielu podróży Edwar- czym warto się skupić.
da Grzegorza Funke z ostatnich dziecięciu
lat. Obejmowały one wszystkie kontynen-
ty, za wyjątkiem Antarktydy. Na ekspozycję
składa się 60 dużych fotografii, wybranych
spośród kilku tysięcy zdjęć. Ideą jest by naj-
lepiej ukazać różnorodność etniczną i kul-
turową mieszkańców naszej planety. Służy
temu przedstawienie ich indywidualnych
i zbiorowych wizerunków-portretów. Są
to reporterskie portrety ludzi - nie zawsze
pięknych, ale zawsze prawdziwych.
Wystawa miała swoją premierę w roku bie-
żącym w Warszawie, a oprócz tego gościła
już m.in.w Gliwicach, Bydgoszczy, Kaliszu
i Koszalinie. Od 23 września do 31 paździer-
nika można ją oglądać w Muzeum Górno-
śląskim w Bytomiu. Wernisaż wystawy
odbędzie się 23 września o godzinie 13:00.
Zapraszamy!
Autor, Edward Grzegorz Funke, fotografią zajmuje się od ponad czterdziestu lat. Jest rzeczywistym
członkiem Fotoklubu RP i wiceprezesem Bałtyckiego Towarzystwa Fotograficznego. To doktor nauk
technicznych, absolwent Politechniki Gdańskiej i mieszkaniec Koszalina. Uczestniczył w kilkudzie-
sięciu wystawach i konkursach fotograficznych - krajowych i zagranicznych. Razem z małżonką Kry-
styną, od kilku lat realizują własny projekt fotograficzny - Portret Świata. Pod taką nazwą prowadzą
też Autorską Galerię Fotografii.

6. wystawy czasowe
Z dziejów techniki wojskowej XX w.
Znany już w starożytnych Chinach
proch w Europie został upowszech-
niony ok. XIII w. Broń strzelecka to
jednak późniejszy wynalazek.
Wystawa jest autorską inicjatywą Działu Historii Muzeum Górno-
śląskiego w Bytomiu. To pierwsze tego typu spojrzenie na temat,
a pomysł spotkał się z przychylnością w środowiskach związanych
z militariami.
Ekspozycja poświęcona jest rozwojowi broni strzeleckiej, szcze-
gólnie pistoletom maszynowym i karabinom szturmowym. Ta-
kie sprofilowanie daje możliwość nietypowego ujęcia tematu
i zwrócenia uwagi na konkretne zagadnienia. Eksponaty obej-
mować będą głównie okres międzywojenny i II wojny światowej,
a dodatkowo też powojenny. Prezentowana broń jest różnorod-
na: polska, niemiecka, radziecka, amerykańska, angielska, czeska
i inna. Wszystko szczegółowo opisane. Wystawa kierowana jest
do tych, którzy interesują się szeroko rozumianą techniką wojsko-
wą, szczególnie z ukierunkowaniem na uzbrojenie pojedynczego
żołnierza. Jest to temat interesujący zwłaszcza dla różnych grup
rekonstrukcyjnych.
Organizacja ekspozycji jest możliwa dzięki współpracy z różnymi muzeami, w oparciu o eksponaty
własne i wypożyczenia. Otwarcie odbędzie się 17 listopada 2010 roku o godz. 12:00. Wystawę
można oglądać do końca 2010 roku. Zapraszamy.

7. wystawy czasowe
Święci
- atrybuty i symbole
Jak odróżnić św. Franciszka od św. Wojciecha,
a św. Klarę od św. Barbary? Warto znać sym-
bole i atrybuty poszczególnych świętych oraz
mieć świadomość ich roli.
Wystawa pomyślana została jako rodzaj przewod-
nika czy klucza, za pomocą którego zwiedzający
będzie mógł uzyskać podstawowe informacje na
temat wybranych świętych spotykanych każdego
dnia w kościołach i kapliczkach. Często te figu-
ry i rzeźby wydają się być prawie identycznymi,
a jedyną możliwością rozpoznania danej postaci
jest znajomość detali ubioru, przedmiotu towa-
rzyszącego lub elementu związanego z jej życiem
i działalnością (w tym godła czy symbolu).
Ekspozycja stanowi też pretekst do pokazania
kolekcji religijnego, ludowego malarstwa i rzeźby
z przełomu XIX i XX w. To jedne z najciekawszych
i najcenniejszych eksponatów w Dziale Etnografii
Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
Wystawę oglądać można od 16.12.2010 do 15.02.2011. Na jej
otwarcie zapraszamy 16 grudnia o godzinie 13:00 do gmachu
głównego muzeum, sala B.

8. wystawy czasowe
Galeria Sztuki Współczesnej.
Pokaz 4
Wśród różnych form artystycznej wypowiedzi znajduje się malar-
stwo, rzeźba, obiekty, instalacje, fotografie, wideo i film oraz rysu-
nek. Multimedialny Pokaz 4 obejmuje wszystkie z wymienionych.
Zebrane w poszczególnych sekwencjach prace obrazują szeroko
rozumiany nurt sztuki feministycznej (sektor na lewo w gmachu
głównym – Jadwiga Sawicka, Zuzanna Janin, Anna Ostoya), akcento-
wanie koncepcji sztuki rozumianej jako autoportret artysty, a także
zagadnienia związane z problematyką tożsamości (Anna Baumgart,
Zofia Kulik, Jerzy Lewczyński), odniesienia do historii sztuki (Józef
Robakowski, Dominik Lejman, Włodzimierz Jan Zakrzewski) oraz
znaki umowne (Dominiik Lejman, Igor Przybylski, Włodzimierz Jan
Zakrzewski, Anna Baumgart).
Szczególną uwagę warto zwrócić na prace:
- Józefa Robakowskiego Arnolvideofini 1434–1992 z cyklu „Kino własne
– video opowiadania” (1992). Film wideo. Buduje on wizualny dyskurs
będący konfrontacją dwóch artystycznych epok na podstawie „cytatów”
z Ołtarza Gandawskiego i obrazu Portret Arnolfinich Jana i Huberta van
Eycków. Dzieło ulega podwójnej interpretacji; towarzyszący obrazowi
filmowemu monolog autorski uzupełnia poznawczy charakter realizacji
o elementy osobiste – hołdu złożonego przez przedstawiciela dwudzie-
stowiecznej awangardy dla nowatorskiej sztuki braci van Eycków.
- Anny Baumgart Mur, z cyklu „Hypothesis of the Stolen Image/ Hipote-
za skradzionego obrazu” (2008). Instalacja rzeźbiarska, Inspiracją było
tutaj prasowe zdjęcie Reuters/Fotum wykonane 21 sierpnia 1961 roku
i przedstawiające uciekinierów z Berlina Wschodniego w dniu, kiedy
stolica Niemiec została podzielona murem.
Wystawę można oglądać do końca 2010 roku. Zapraszamy!

9. wystawy czasowe
Tajemnice placu Grunwaldzkiego
Tajemnica intryguje już z samego zało-
żenia. A jeśli dodatkowo dotyczy bliskiej
nam okolicy, to jej wartość wzrasta. Warto
ją odkryć.
Wystawa ta wpisuje się w cykl „Bytom znany i nieznany”.
Przygotowana przez Dział Archeologii Muzeum Górnoślą-
skiego ekspozycja prezentuje historię jednego z najstar-
szych bytomskich placów, który od dawna fascynował hi-
storyków i archeologów. To właśnie tutaj przed wiekami
stał zamek piastowski, a kilka stuleci później synagoga.
W pierwszej sali, poświęconej historii badań archeolo-
gicznych prowadzonych na placu, zaprezentowano zabytki
odkryte podczas trwania badań – naczynia gliniane, przed-
mioty metalowe oraz wyroby ze skóry i drewna. Jest tu tak-
że przedstawiona historia zamku bytomskiego, który stał
niegdyś w północno-wschodniej pierzei placu. Całość do-
pełnia makieta zabudowy średniowiecznego Bytomia.
Plac Grunwaldzki zmieniał się na przestrzeni wieków. Moż-
na to stwierdzić oglądając przedwojenne pocztówki i foto-
grafie placu, które zostały pokazane w pozostałych salach.
Tutaj też możemy zapoznać się z historią bytomskich Ży-
dów oraz podziwiać piękno synagogi, zaprezentowanej na
dużej fotografii. Wystawa przybliża te skomplikowane dzie-
je i można ją oglądać do końca 2010 roku w gmachu przy
ul. Korfantego 34.

10. wystawy czasowe
Obszar Warowny „Śląsk”
Wystawę można oglądać do końca 2010 roku w gmachu przy ul. Korfantego 34.
Zapraszamy!
Po polskiej stronie Śląska znajdowało się niegdyś
potężne pasmo warowne, broniące podstawo-
wego rejonu przemysłowego II RP przed agresją
III Rzeszy. Dzisiaj jest to zabytek polskiej myśli
fortyfikacyjnej okresu międzywojennego.
Encyklopedie definiują Obszar Warowny „Śląsk” jako ufortyfikowaną pozycję obronną osłaniającą Górno-
śląski Okręg Przemysłowy wchodzący w skład państwa polskiego po podziałach dokonanych po powsta-
niach i plebiscycie. Rozbudowa i umacnianie pozycji tego obszaru trwały do momentu wybuchu wojny.
Wówczas Obszar Warowny „Śląsk” składał się z 9 silnych punktów oporu przygotowanych do obrony okręż-
nej: Nowa Wieś, Tąpkowice, Bobrowniki, Wzgórze 305 – Dąbrówka Wielka, Łagiewniki, Godula, Wzgórze
319 – na zachód od Nowego Bytomia, Szyb Artura – rejon Kochłowic oraz Wzgórze 304 – na południe od
Radoszów. Wśród schronów, jakie zostały wybudowane na poszczególnych pozycjach, w zasadzie nie ma
dwóch jednakowych. Wybuch wojny spowodował przerwanie prac fortyfikacyjnych. Na wystawie w Mu-
zeum Górnośląskim w Bytomiu można zobaczyć makiety schronów, dioramy z punktów oporu Łagiewniki
i Bobrowniki, mundury, uzbrojenie i wyposażenie żołnierzy polskich oraz pamiątki po nich – zdjęcia i doku-
menty. Atrakcją są elementy wyposażenia schronów bojowych, m.in. różne typy lawet do karabinów ma-
szynowych. Szczególnymi eksponatami są pamiątki autentycznych żołnierzy Wojska Polskiego biorących
udział w działaniach wojennych w 1939 roku na terenie dawnego województwa śląskiego.

11. dzieje się
Wykłady
z historii sztuki
Historię sztuki można zdawać na ma-
turze, ale można się nią też intereso-
wać zawodowo czy hobbystycznie. Bez
względu na to jaki jest nasz stosunek
Proponowany cykl wykładów otwartych skierowany do zagadnienia, to warto stale posze-
jest do młodzieży i dorosłych zainteresowanych histo- rzać tu swoją wiedzę.
rią sztuki. Dobór tematów jest szczególnie interesują-
cy dla osób chcących zdawać historię sztuki jako jeden
z przedmiotów maturalnych oraz zainteresowanych
studiami w tym kierunku. Mile widziani są jednak
wszyscy sympatycy sztuki oraz osoby chcące posze-
rzyć swoją wiedzę.
Całościowy program obejmuje najważniejsze zagad-
nienia w sztuce od starożytności do współczesnego
życia artystycznego. Uwzględniono zarówno sztukę
powszechną, jak i sztukę polską, a ich wzajemny sto-
sunek jest zrównoważony.
Do końca 2010 r. przewidziane są tematy dotyczące
starożytności, średniowiecza, renesansu, baroku,
oświecenia, historycyzmu i eklektyzmu w architek-
turze oraz romantyzmu. Zajęcia, połączone z luźną
dyskusją nad poszczególnymi zagadnieniami, pro-
wadzi pani Agnieszka Bartków – historyk sztuki.

12. dzieje się
Europejskie Dni Dziedzictwa
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu w ramach Europejskich Dni Dzie-
dzictwa zaprasza 11 września na warsztaty Ginące zawody – czy dziś
można jeszcze spotkać płatnerza? O godzinie 11:00 i 13:00 odbędą
się dwie edycje warsztatów. Chętnych prosimy o wcześniejsze zapisy
pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127 (każda z dwóch grup może liczyć
maksymalnie 20 osób). Wstęp jest wolny. Przy okazji uczestnictwa
w warsztatach zachęcamy do odwiedzenia wystawy Z życia ludu ślą-
skiego XIX i XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem części traktują-
cej o targach i jarmarkach, gdzie także przybliżona jest specyfika nie-
których ginących zawodów (powroźnictwo, kowalstwo, bednarstwo,
plecionkarstwo, garncarstwo). Zaprezentowane są tu oryginalne, naj-
bardziej typowe wyroby poszczególnych gałęzi rzemiosł. Na szczególną
uwagę zasługują wyroby koronkarskie - koronki koniakowskie, także
eksponowane na wystawie. Europejskie Dni Dziedzictwa to wspólna
inicjatywa Rady Europy i Unii Europejskiej. Ma na celu promowanie
zabytków, regionalnego dziedzictwa, szeroko pojętą edukację histo-
ryczną i kulturalną oraz podkreślenie wspólnych korzeni kultury euro-
pejskiej. Odbywa się jednocześnie w 49 krajach Europy. W tym roku
hasło przewodnie brzmi: Od pomysłu do przemysłu.
Kongres Kultury Śląska
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu 23 września zaprasza na godzinę 13:00
na wernisaż wystawy Portret ze świata – imprezę towarzyszącą Kongresowi
Kultury Śląska. Uczestników tego przedsięwzięcia z pewnością zainteresuje
też Galeria Sztuki Współczesnej Pokaz 4 oraz wystawy Z życia ludu śląskie-
go XIX i XX wieku i Przyroda Górnego Śląska. Lasy. Wody i mokradła. Kon-
gres Kultury Śląska ma cztery podstawowe cele: poznawczy (wielość kultur
i podmiotów działających w tym sektorze), integracyjny (mieszkańców wo-
jewództwa, środowisk kultury, biznesu), wizerunkowy (kultura, jej sukcesy
i znaczenie), zdefiniowanie najważniejszych działań niezbędnych do realiza-
cji Strategii rozwoju kultury w województwie śląskim na lata 2006–2020.

13. dzieje się
Sobota w muzeum
W soboty Muzeum Górnośląskie w Bytomiu przy-
gotowało szereg atrakcji dla dzieci i młodzieży
w świetlicy muzealnej przy ul. Jana III Sobieskiego 2.
Przyjdź i zobacz co Cię czeka!
I sobota miesiąca to „Spotkanie z Mozaiką” – o godz.
11:30 dzieci, pod opieką rodziców czy dziadków mogą
skorzystać z Pracowni Aktywności Twórczej. Tutaj przy-
gotować można i zabrać do domu własne dzieło sztuki
– mozaikę. Wstęp jest wolny, ale w przypadku two-
rzenia własnej mozaiki koszt potrzebnych materiałów
wynosi 5 zł. Prosimy o wcześniejszą rezerwację telefo-
niczną pod nr tel. 32/ 281-82-94, w. 127. Podobne za-
jęcia, sprofilowane pod grupy wiekowe, w poniedziałki
proponujemy grupom zorganizowanym. Też konieczna
rezerwacja.
II sobota miesiąca to „Sobotnie spotkania z wiedzą”
– całoroczny cykl zajęć dla dzieci prowadzony przez
poszczególne działy Muzeum Górnośląskiego (Archeo-
logię, Etnografię, Historię, Przyrodę, Sztukę). Godzina:
11:00-16:00, wstęp wolny.
III sobota miesiąca to „Warsztaty plastyczne” prowadzone
przez Dorotę i Jacka Kuprasów. To nietypowy sposób wpro-
wadzenia dzieci i młodzieży w tematykę muzeum. Dzięki
tym warsztatom muzeum staje się bliższe i od najmłodszych
lat „oswajane”. Godzina: 11:30, wstęp wolny.
IV sobota miesiąca to warsztaty muzyczne z cyklu edu-
kacyjnych koncertów dla dzieci „To jest taki dom zaklęty,
w którym grają instrumenty”. To cykl koncertów dla dzieci
o nowatorskiej formule, stanowiących połączenie muzyki
kameralnej, poezji dla dzieci, oraz warsztatów twórczych
i zabaw muzycznych. Godzina: 11:30, wstęp wolny. Projekt
współfinansowany przez Śląskie Towarzystwo Muzyczne.

14. dzieje się
Koncerty
W ramach cyklu „Alchemicy dźwięków i słów” Muzeum
Górnośląskie w Bytomiu oraz Śląskie Towarzystwo Mu-
zyczne zapraszają na koncerty kameralne w wykonaniu
Kwartetu Akademos oraz goszczących solistów. W 2010
roku prezentowana jest twórczość i osobowości arty- Muzyka łagodzi obyczaje, a muzyka
styczne Fryderyka Chopina oraz jego rówieśnika - Rober- poważna dodatkowo uwrażliwia.
ta Schumanna w 200. rocznicę urodzin. Zapraszamy.
Chopin - będący dziś ikoną polskiej muzyki - jest jedy-
nym bezsprzecznie rozpoznawalnym w świecie polskim
kompozytorem. Dlatego też głównym celem projektu
jest ukazanie poprzez twórczość Chopina jego wpływu
na Schumanna i na innych wybitnych twórców tamtych
czasów. Wybór Schumanna jest podyktowany nie tylko W ramach IX Festiwalu Muzyki Nowej
tym, iż jako rówieśnik Chopina również obchodzi w tym w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu odbę-
roku 200. rocznicę urodzin, ale przede wszystkim fak- dą się dwa koncerty – 5. i 12. grudnia. Każ-
tem, iż jego działalność na polu publicystyki i krytyki mu- dy cykl koncertów, organizowany w ramach
zycznej, którą uprawiał na łamach swojego pisma „Neue poszczególnych edycji festiwalu, koncentru-
Zeitschrift fur Musik” pełniła ważną rolę promocyjną je się na nieco odmiennych zagadnieniach
i kulturotwórczą oraz stała się dla kolejnych pokoleń dotyczących nowych zjawisk w muzyce,
źródłem wiedzy i kluczem do zrozumienia genezy wielu w tym m.in. wykorzystania multimediów,
zjawisk artystycznych i związków między twórcami tam- technologii informatycznych i interneto-
tej epoki. Terminy koncertów: 31 października, 28 listo- wych w kreowaniu muzyki naszych czasów.
pada. Wstęp na koncerty: 10 zł. Wstęp na koncerty: 10 zł.

15. dzieje się
Międzynarodowa
Noc
Kolejna Międzynarodowa Noc z Księżycem będzie miała miejsce z Księżycem
18 września br. Impreza ta ma sympatyków na całym świecie.
Z tej okazji Muzeum Górnośląskie w Bytomiu przygotowało sze-
reg atrakcji, a wśród nich: krótką prezentację poświęconą księ-
życowi, wykłady tematyczne dotyczące interpretacji księżyca
w kontakście kulturowym, artystycznym i przyrodniczym (quiz
dla dzieci dotyczący wpływu księżyca na zachowania zwierząt).
Tego wieczoru dzieci wraz z rodzicami będą mogły wziąć udział
w warsztatach plastycznych, podczas których za pomocą różnych
technik przedstawią księżyc. Zostanie również udostępnione sta-
nowisko komputerowe z możliwością zapoznania się z różnymi
programami związanymi z księżycem. Dla wytrwałych proponu-
jemy wieczorną obserwację księżyca przez teleskop.
Od godz. 11:30 do 16:00 na pod-
świetlanym stole do malowania pia-
skiem rodzic wraz z dzieckiem może 11:30–16:00 malowanie
stworzyć kosmiczny krajobraz – naj- piaskiem
lepsze prace wezmą udział w kon- 16:00–22:00 wykłady,
kursie rozstrzygniętym wieczorem. telekonferencja,
Wówczas proponujemy również te- zajęcia plastyczne.
lekonferencję z astronomem.
Informacje na www.muzeum.bytom.pl
Zapisy na zajęcia plastyczne i bliższe
informacje: 32/ 281 82 94 wew. 127.

16. edukacja
Konkurs
Obraz a słowo Lekcje muzealne
Konkurs Obraz a słowo, czyli literacki Lekcje muzealne organizowane są na wszyst-
opis dzieła malarskiego z kategorią ob- kich wystawach stałych oraz części wystaw
cojęzyczną to autorski projekt pracow- czasowych Muzeum Górnośląskiego. To nie-
ników Działu Edukacyjnego Muzeum konwencjonalny sposób poznawania ekspona-
Górnośląskiego w Bytomiu. Tegoroczna tów oraz zaznajamiania się z tematyką muze-
edycja będzie już siódmą i skierowana alną. Oferta przygotowana przez muzeum jest
jest – jak zwykle – do gimnazjalistów przystosowana do różnych grup wiekowych.
i licealistów. W tym roku w centrum za- Edukatorzy zainteresują zarówno trzylatków,
interesowania znajdzie się obraz Jacka jak i młodzież szkolną, a nawet osoby doro-
Malczewskiego Po żniwie. Prace moż- słe. Przykładowe tematy lekcji muzealnych to:
na nadsyłać do 12.02.2011 r. Chętnych Opis obrazu z ćwiczeniami literackimi, Smok
do udziału w konkursie zachęcamy do Wawelski – inscenizacja do obrazu Saturnina
zapoznania się z regulaminem dostęp- Świerzyńskiego Widok Wawelu, czyli wszyst-
nym na stronie internetowej www.mu- ko o tematach malarskich, Zabawy i wróżby
zeum.bytom.pl. w wigilię św. Andrzeja, Zwyczaje zimowe na
Górnym Śląsku, Historia lasów na Górnym Ślą-
sku, Lasy, wody i mokradła – środowiska przy-
rodnicze Górnego Śląska.
Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami ofer-
ty w specjalnie przygotowanym PDFie, czyli Prostej
drodze do fascynacji. Chętnych do udziału w lekcji
prosimy o wcześniejsze rezerwowanie dogodnego
terminu w Dziale Edukacyjnym osobiście lub tele-
fonicznie (32) 2818294. Opłata za przeprowadzenie
lekcji to 20 zł od grupy plus 4 zł od ucznia za wstęp
na wystawę. Po zajęciach uczniowie mogą zwiedzić
pozostałe wystawy.

17. wystawy stałe
Galeria
Malarstwa
Polskiego
Ekspozycja obejmuje zespół obrazów od początku XIX w. do końca lat czterdziestych XX w.
Pokazuje najcenniejsze i najciekawsze obrazy znajdujące się w bytomskiej kolekcji, sukcesyw-
nie tworzonej od 1945 r. Uwagę zwracają portrety późnego klasycyzmu i związanego ze sztu-
ką biedermeieru „realizmu mieszczańskiego” (K. Wojniakowski, K. Szchweikart, A. Rejchan)
oraz znaczące przykłady nurtu romantycznego i jego kontynuacji w malarstwie polskim XIX w.
(P. Michałowski, A. Grottger). Ponadto poziomem artystycznym wyróżnia się kolekcja malar-
stwa realistycznego drugiej połowy XIX w., w której dominują pejzaże, malarstwo rodzajowe,
portrety i tematyka historyczno-rodzajowa (J. Szermentowski, J. Chełmoński, M. Gottlieb,
W. Gerson, J. Brandt, A. Gierymski, H. Siemiradzki). Prace, reprezentujące główne tendencje
obecne w sztuce przełomu XIX i XX w., obejmują nurt symbolistyczny (J. Malczewski, St. Wy-
spiański, W. Ślewiński, L. Wyczółkowski) i wczesnoekspresjonistyczny (K. Krzyżanowski, F. Rusz-
czyc, G. Gwozdecki, W. Weiss, W. Wojtkiewicz). Ciekawie i bogato prezentowany jest również
zbiór malarstwa okresu dwudziestolecia międzywojennego, w tym między innymi prace formi-
stów (J. Hrynkowski, L. Dołżycki, T. Czyżewski, Z. Pronaszko), członków „Rytmu” (W. Borowski,
R. Malczewski, F. Sz. Kowarski), czy nowatorskie malarstwo „Grupy Krakowskiej” (M. Jarema,
L. Lewicki, B. Stawiński). Lata powojenne - do okresu obowiązywania socrealizmu w sztuce
polskiej - reprezentują na wystawie m.in. prace T. Kantora, E. Rosenstein, J. Skarżyńskiego.

18. wystawy stałe
Z życia ludu śląskiego XIX - XX wieku
To ekspozycja etnograficzna prezentującą na-
jistotniejsze dziedziny życia społeczności za-
mieszkałych na wsiach oraz osiedlach przemy-
słowych różnych subregionów Górnego Śląska.
Przygotowana z pomysłem, zwraca szczególną
uwagę na takie wydarzenia rodzinne jak we-
sele, narodziny i początki dorastania dzieci.
Przeplatają się one ze zwyczajami dorocznymi
oraz znaczącymi w kulturze ludu górnośląskie- Poszczególne części ekspozycji prezentują:
go zajęciami gospodarczymi i zawodowymi Wesele na Górnym Śląsku; Wesele na Pogó-
związanymi ze zmianami pór roku. rzu Cieszyńskim; Dziecko; Zwyczaje wiosen-
Specyfikę regionu oraz różnice między kulturą ne; Pierwsze prace wiosenne; Targi, jarmarki
ludową prowincji południowej i północnej po- i odpusty; Polowe i domowe prace jesienne;
kazano na przykładzie najbardziej typowych Zaduszki; Stroje jesienno-zimowe; Andrzej-
subregionów. Zwrócono uwagę na najbardziej ki; Czas wolny od pracy; Górnictwo; Instru-
charakterystyczne dziedziny kultury ludowej menty muzyczne górniczych orkiestr dętych;
jak: stroje weselne i wyposażenie młodych, Święta Barbara; Ludowa rzeźba w drewnie
podstawowe zajęcia , np. pasterstwo w Beski- - postacie patronów; Mikołaje; Tkactwo
dzie Śląskim i praca w górnictwie w północnej i drukowanie tkanin; Hafty i koronki; Wigilia
części Górnego Śląska, zdobnictwo strojów czy w Beskidzie Śląskim; Kolędnicy; Ostatni dzień
niektóre zwyczaje ludowe. roku; Ostatki.
Czy życie codzienne może być ciekawe? Tak, zwłaszcza jeśli mówimy o życiu codziennym na-
szych dziadków i pradziadków. Wówczas temat ten nabiera szczególnego znaczenia.
Zapraszamy!

19. wystawy stałe
Przyroda Górnego Śląska
Nie jest wielkim odkryciem stwierdzenie, że przy-
roda różni się w różnych częściach świata. Często ta
nam najbliższa jest niedoceniana. Warto to zmienić
i ją poznawać.
Lasy to pierwsza część stałej wystawy przyrodniczej. Odwzorowano tu wybrane typy
środowisk leśnych i zadbano, by wycinki przyrody umieszczone za szybą do złudzenia
imitowały te autentyczne. Las liściasty – grąd to między innymi gałęzie rosłego dębu
z codziennym życiem drobnych ptaków. To również przedstawiciele różnych gatun-
ków owadów - walczące ze sobą jelonki rogacze, szerszenie zgryzające drewno do
budowy gniazda i wiele innych.
W dioramach przyściennych umieszczono fazy rozkładu drewna. Jest też część z ele-
mentami piramidy pokarmowej na przykładzie wybranych gatunków zwierząt. Naj-
bardziej okazała jest diorama zimowa z dzikami. Ponad 100-kilogramowy odyniec,
w towarzystwie lochy i dwójki młodych, ryje na leśnej drodze w poszukiwaniu po-
żywienia.
Ważne - eksponaty można dotykać. Tę formę wybrano z myślą m.in. o osobach
z upośledzeniem wzroku. Zwiedzanie umilają dobiegające z głośników trele pta-
ków leśnych czy odgłosy burzy z piorunami. Ekspozycja oddziałuje na wzrok, słuch
i dotyk widza.
Wody i mokradła to druga część wystawy. Przy pomocy dioram przedstawiono
zachodzące w środowiskach związanych z wodą naturalne procesy, których zaob-
serwowanie w przyrodzie jest często bardzo trudne nawet dla specjalisty. Relacje
drapieżca-ofiara czy życie rodzinne zwierząt fascynują, jednak trwają zbyt krótko
lub są ukryte przed okiem człowieka. Do minimum ograniczono tu opisy, a obraz
i dźwięk są głównymi nośnikami informacji.

20. wydawnictwa
Książka, katalog, ulotka, plakat – to tylko niektóre z dostępnych
wydawnictw. Ciągle pojawiają się nowe, ciekawsze, warte uwagi.
Działy merytoryczne, realizując zadania zgodnie z programem Muzeum Górnośląskiego, wyda-
ją szereg publikacji. W większości są one oryginalnymi dziełami o charakterze naukowym i po-
pularnonaukowym. Ukazują się przede wszystkim w postaci wydawnictwa ciągłego jakim jest
„Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”. Jest on podzielony na pięć serii według poszcze-
gólnych dyscyplin naukowych: Archeologia, Etnografia, Historia, Przyroda, Sztuka oraz dwie
serie anglojęzyczne z zakresu entomologii: Annais of the Upper Silesian Museum, Entomology
i Monographs of the Upper Silesian Museum. Wydawnictwa mające charakter jednorazowych
obejmują m.in. materiały z konferencji naukowych oraz katalogi wystaw i katalogi zbiorów. Do
aktualnych wystaw dostępne będą między innymi katalog Pokaz 4 oraz Portret ze świata. Wy-
dawnictwa są do nabycia w kasach Muzeum Górnośląskiego. Wszystkie informacje można też
znaleźć na stronie internetowej (www.muzeum.bytom.pl) zakładka - wydawnictwa. Wybrane
pozycje można zamawiać pisząc maila na adres wryka@muzeum.bytom.pl.

21. wydawnictwa
Najnowszą publikację wydaną nakładem Muzeum Górnośląskie-
go w Bytomiu jest rzeczowy katalog muzealnej kolekcji współ-
czesnej sztuki polskiej, który ze względu na liczbę ilustracji można
zaliczyć do wydawnictw o charakterze albumowym. Tą najobszer-
niejszą z dotychczasowych publikacji, poprzedza esej omawiający
kolekcję i krótko charakteryzujący twórczość autorów zamiesz-
czonych w katalogu prac. Narrację wzbogacają ilustracje doku-
mentujące ekspozycje wystaw artystycznych organizowanych
w bytomskim Muzeum na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Na
480 stronach zamieszczono ponad 500 doskonałej jakości repro-
dukcji wszystkich prac pozyskanych w latach 2003–2009 do kolek-
cji sztuki współczesnej Muzeum Górnośląskiego. Reprodukcjom
towarzyszą szczegółowe noty katalogowe usystematyzowane
w kolejności alfabetycznej nazwisk artystów.
Cena publikacji: 150 zł.
Marek Meschnik, Kolekcja współczesnej sztuki polskiej Muzeum
Górnośląskiego w Bytomiu. Katalog nabytków z lat 2003–2009 /
Contemporary Polish Art. Collection of the Upper Silesian Muse-
um In Bytom. Catalogue of the 2003–2009 acquisitions, Muzeum
Górnośląskie, Bytom 2010.
Zainteresowanie genealogią na Śląsku ma swoją historię, a naj-
starsze herbarze powstały już w XVI w. Traktowały o tym już róż-
norakie publikacje i artykuły. Książka, którą prezentujemy, jest
kompletnym zbiorem bazującym na bogatych materiałach by-
tomskich. We wstępie zaprezentowano charakterystykę zbioru
bytomskiego, określając jego pochodzenie i stan wykorzystania
w dotychczasowych badaniach. Część właściwa pracy składa się
natomiast z ułożonych alfabetycznie materiałów prezentujących
poszczególne szlacheckie rodziny górnośląskie. Materiały pocho-
dzące z tego zbioru z pewnością stanowić będą podstawę do ko-
lejnych opracowań na temat szlachty, ale i prac monograficznych
poświęconych historii poszczególnych miejscowości.
Cena publikacji: 40 zł.
Jerzy Horwat, Zdzisław Jedynak, Zbigniew Kiereś, Szlachta gór-
nośląska, Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu – Historia
nr 9, Muzeum Górnośląskie, Bytom 2008.

22. biblioteka
Biblioteka muzealna tym różni się od publicznej, że można w niej znaleźć publikacje i katalogi wy-
staw z różnych placówek muzealnych na świecie. Ukierunkowana jest na wymianę i archiwizację
tego typu wydawnictw.
Biblioteka Muzealna w obecnym kształcie powstała w 1951 roku. Do dziś
gromadzi książki i czasopisma głównie z zakresu archeologii, etnografii,
historii, przyrody, historii sztuki i muzealnictwa. Księgozbiór udostępniany
jest w czytelni, a także w ramach wypożyczeń międzybibliotecznych. Do-
stępny jest katalog alfabetyczny i rzeczowy książek, czasopism, map oraz
katalogów wystaw. Biblioteka ma charakter prezencyjny - książki są udo-
stępniane w czytelni. Udziela się też informacji bibliotecznych i bibliogra-
ficznych oraz wykonuje kopie zamówionych materiałów. Czytelnia czynna
jest codziennie od poniedziałku do piątku w godz. od 9.00 do 15.00.
Jedną z najcenniejszych książek w zbiorach Muzeum Górno-
śląskiego jest Theriotropheum Silesiae, in quo Animalium,
hoc est, quadrupedum, reptilium, avium, piscium, insec-
torum natura, vis et usus sex libris perstringuntur: Concin-
natum et elaboratum… Caspara Schwenckfelda. Jej tytuł
w tłumaczeniu to Pomniki zwierzęce Śląska, gdzie omówiono
stworzenia, tj. czworonożne, gady, ptaki, ryby i owady. Zo-
stała ona wydana w Legnicy, w 1603 roku. Dzięki konserwacji
oprawne w skórę z ornamentem na grzbiecie dzieło odzyska-
ło dawną świetność.
Caspar Schwenckfeld urodził się i zmarł w Gryfowie Śląskim.
W 1603 roku opublikował pierwszą regionalną, przedlinne-
uszowską klasyfikację zwierząt w Europie dotyczącą fauny
Śląska. Jest ona pisana po łacinie, a wykaz poszczególnych
gatunków podany jest w porządku alfabetycznym.

23. w pigułce
Kasy biletowe kończą sprzedaż biletów na pół godziny przed
zamknięciem Muzeum. W niedziele wstęp na wystawy jest
bezpłatny. Bilety na koncerty rozprowadza kasa w godzinach
otwarcia wystaw oraz bezpośrednio przed koncertem.
CEny bIlETóW:
Gmach główny (pl. Jana III Sobieskiego 2)
- bilet normalny: 6 zł
- bilet ulgowy: 5 zł
- bilet grupowy: 4 zł
(> 10 osób; opiekunowie - wstęp wolny)
- lekcja muzealna: 20 zł
+ cena biletu grupowego
- Karta EURO 26: 4 zł
- bilet rodzinny: 12 zł
Gmach przy ul. W. Korfantego 34
- bilet normalny: 5 zł
- bilet ulgowy: 4 zł
- bilet grupowy: 3 zł
(opiekunowie - wstęp wolny)
- lekcja muzealna: 20 zł
+ cena biletu grupowego
- Karta EURO 26: 3 zł
- bilet rodzinny: 10 zł
Muzeum czynne:
wtorki, czwartki, piątki
w godzinach 9.00–15.00;
środy 10.00–17.00;
soboty 11.00–16.00;
niedziele 11.00–15.00.

24. Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
pl. Jana III Sobieskiego 2
41-902 Bytom ul. Wojciecha Korfantego 34
tel.: +48 32-281-82-94; 41-902 Bytom
+48 32-281-34-01 tel.: +48 32-281-97-33
sekretariat@muzeum.bytom.pl www.muzeum.bytom.pl
Redakcja informatora: Magdalena Michulec m.michulec@muzeum.bytom.pl;
Edyta Cieślik wydawniczy@muzeum.bytom.pl
Fotografie: Nakład 1000
Tomasz Kurpienko – str. 4; ISSN 2082-0968
Edward Grzegorz Funke – str. 1 i 5;
Tomasz Szemalikowski – str. 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13,
14, 15, 17, 18, 19, 20, 22, 23.
Ewa Wizner – rysunek str. 11; Muzeum Górnośląskie jest instytucją kultury
Witalis Szołtys – str. 16. Samorządu Województwa Śląskiego