1. 2. Ecology
By: A. K. Ramanujan
The day after the first rain, Meaning of words
Monsoon.
for years, I would come home
in a rage, (angry about something)
for I could see from a mile away
our three Red Champak Trees
had done it again
had burst into flower and given
Mother
her first blinding migraine (sand) (heavy headache)
of the season
with their street-long heavy-hung
yellow pollen fog of a fragrance (yellow fertilizing dust found in flower)
no wind could sift,
no door could shut out from our black-pillared
house whose walls had ears
and eyes
scales, smells, bone-creaks, nightly
visiting voices, and were porous (here, allowing passage in and out)
pollen will get in through the holes
like us,
but Mother, flashing her temper (nature)
like her mother's twisted silver
grandchildren's knickers (short pant or underwear)
wet as the cold pack on her head,
would not let us cut down
a flowering tree
almost as old as her, seeded,
Notes Prepared
By
Dr. G. N. Khamankar

2. she said, by a passing bird's
providential droppings (by chance)
to give her gods and her daughters
and daughters' daughters basketsful
of annual flower
and for one line of cousins
a dower of migraines in season.
Summary
The poem, ‘Ecology’ is taken from Ramanujan’s third volume of poems, ‘Second Sight’, published in
1986. The speaker seems to be the poet himself or some imaginary person who is loyally devoted to
his mother. He is angry because his mother has a severe attack of migraine; a very bad kind of
headache, often causing a person to vomit; which is caused by the fragrance of the pollen of the flower
of the Red Champak every time it is in bloom. The fragrance is heavy and suffocating as the yellow
pollen spreads everywhere. Even the doors of the speaker’s house cannot prevent the strong smell
from entering the house. The walls of the house are able to absorb almost everything-the sounds,
sights, the human voices, the harsh sounds produced when new shoes are worn. But they cannot stop
the fog of pollen dust from the Champak trees. The loving son therefore decides to cut down the tree,
but he is prevented from doing so by his mother who sees the positive side of the tree in her garden.
She says that the tree is as old as her and had been fertilized by the droppings of a passing bird by
chance which is considered to be a good omen. The positive side of it is that the tree provides many
basketful of flowers to be offered to her gods and to ‘her daughters and daughter’s daughters’ every
year, although the tree would give a terrible migraine to one line of cousins as a legacy. The yellow
pollen fog is the yellow dust of pollen carried in the air which is thick and heavy like fog which covers
the earth. This poem portrays Ramanujan’s strong interest in the family as a very important theme of
his poetic craft. His memories of the past would inevitably bring pictures of his family, especially his
mother who is self-sacrificing. There is also a reference to his Hindu heritage as he mentions the gods
and the ancient beliefs in the poem. The sense of irony is indicated when the mother very angrily
protests the idea of cutting down the tree even though she is suffering very badly from the migraine
caused by it. She has a kind of emotional attachment to the tree, saying that it is as old as herself.
‘Ecology is a poem which could be read as one single sentence. However, each stanza has one
particular idea. There is a casual connection between the ideas and they flow from one stanza to the
next. ‘Flash her temper’; an instance of the use of irony because she is very angry at the idea of having
the tree cut down. The actual meaning of the word ‘Ecology’ is not followed here but the poet seems
to convey the thought that a particular kind of tree may have both negative and positive factors and
therefore it need not be pulled down

3. साराांश
'इकोलॉजी' ही कविता 1986 मध्ये प्रकावित झालेल्या 'वितीय दृष्टी' या रामानुजनाांच्या कविताांच्या वतसरया खांडातून
घेतली गेली आहे. िक्ता स्वत: वक
ां िा आईच्या वनष्ठेने भक्त असलेल्या काही काल्पवनक व्यक्ती आहेत. त्याला राग
येतो कारण त्याच्या आईला माइग्रेनचा तीव्र हल्ला आहे; एक अवतिय िाईट प्रकारची डोक
े दुखी, ज्यामुळे एखाद्या
व्यक्तीस उलट्या होतात; जे प्रत्येक िेळी लाल चांपकच्या फ
ु लाांच्या परागकणाच्या सुगांधाने उमलते. सिवत्र वपिळ्या
परागकण पसरत असल्यामुळे सुगांध जड आवण गुदमरतो. जरी स्पीकरच्या घराचे दरिाजे तीव्र गांध घरात प्रिेि
करण्यापासून रोखू िकत नाहीत. घराच्या वभांती जिळजिळ प्रत्येक गोष्ट आत्मसात करण्यास सक्षम असतात -
जेव्हा निीन िूज घातले जातात तेव्हा ध्वनी, दृष्टी, मानिी आिाज, तयार होणारे कठोर आिाज. परांतु ते चांपकच्या
झाडाांमधून पराग धुळीच्या धुक
े स थाांबिू िकत नाहीत. म्हणूनच प्रेमळ मुलगा िृक्ष तोडण्याचा वनणवय घेतो, परांतु
आपल्या बागेत झाडाची सकारात्मक बाजू पाहणारी त्याची आई त्याला तसे करण्यास प्रवतबांध करते. ती म्हणते की
िृक्ष वतच्यासारखाच जुना आहे आवण उत्तीणव होणा bird्या एका पक्ष्यासांबांधी थोड्या िेळाने त्याचे सुपीकपणास
योग्य िगुन समजले जाते. वतची सकारात्मक बाजू अिी आहे की िृक्ष दर िर्षी आपल्या देिताांना आवण वतच्या
मुलीांना आवण मुलीांना अपवण करण्यासाठी अनेक टोपली फ
ु लां प्रदान करतो, जरी त्या िृक्षाला एक िारसा म्हणून
चुलतभािाांच्या एका ओळीला भयानक मायग्रेन वदले जाते. वपिळ्या परागकण धुक
े म्हणजे हिेमध्ये िाहून नेणारी
परागकची वपिळी धूळ पृथ्वीिर व्यापलेल्या धुक
े सारखी दाट आवण जड असते. या कवितेत रामानुजन याांनी त्याांच्या
काव्यात्मक कलाक
ु सरीची एक महत्वाची थीम म्हणून क
ु टुांबात रुचीची आिड दिवविली आहे. त्याच्या भूतकाळाच्या
आठिणी अवनिायवपणे त्याच्या क
ु टुांबाची, वििेर्षतः आईची, जी स्वत: ची बवलदान देतात, त्याांची छायावचत्रे
आणतील. त्याच्या वहांदू िारिाचा उल्लेखही आहे कारण त्याने कवितेतील देिता आवण पुरातन श्रद्धा याांचा उल्लेख
क
े ला आहे. जेव्हा िृक्ष तोड
ू न घेतलेल्या मायग्रेनमुळे वतला फारच त्रास होत असला तरी, आईने खूप रागाने िृक्ष
तोडण्याच्या कल्पनेचा वनर्षेध क
े ला तेव्हा विवचत्रपणाची भािना दिवविली जाते. ती स्वत: प्रमाणेच जुनी आहे असे
साांगून वतला झाडािी एक प्रकारचा भािवनक जोड आहे. 'इकोलॉजी ही एक कविता आहे जी एक िाक्य म्हणून
िाचली जाऊ िकते. तथावप, प्रत्येक श्लोकात एक विविष्ट कल्पना आहे. कल्पनाांमध्ये अनौपचाररक सांबांध आहे
आवण ते एका श्लोकातून दुसरया श्लोकात िाहतात. 'वतचा स्वभाि फ्लॅि करा'; विडांबनाचा िापर क
े ल्याचा एक
उदाहरण कारण झाड तोडण्याच्या कल्पनेने वतला खूप राग आला आहे. इकोलॉजी या िब्दाचा खरा अथव येथे
पाळला जात नाही परांतु विविष्ट प्रकारच्या झाडाला नकारात्मक आवण सकारात्मक दोन्ही घटक असू िकतात
आवण म्हणून तो खाली खेचण्याची गरज नाही असा विचार किीने व्यक्त क
े ला आहे.
साराांश
कविता, 'इकोलॉजी' रामानुजन की कविताओां क
े तीसरे खांड, 1986 में प्रकावित 'दू सरी दृवष्ट' से ली गई है। िक्ता
खुद कवि या क
ु छ काल्पवनक व्यक्तक्त प्रतीत होता है, जो अपनी मााँ क
े प्रवत समवपवत है। िह गुस्से में है क्योांवक
उसकी माां को माइग्रेन का गांभीर हमला है; बहुत बुरा प्रकार का वसरददव, वजसक
े कारण व्यक्तक्त को उल्टी होती
है; जो हर बार क्तखलने पर लाल चांपक क
े फ
ू ल क
े पराग की सुगांध क
े कारण होता है। खुिबू भारी और घुटन होती
है क्योांवक पीला पराग हर जगह फ
ै लता है। यहाां तक वक स्पीकर क
े घर क
े दरिाजे मजबूत गांध को घर में प्रिेि
करने से नहीां रोक सकते हैं। घर की दीिारें लगभग सभी चीजोां को अििोवर्षत करने में सक्षम हैं-आिाज, जगहें,
मानि आिाज, नए जूते पहने जाने पर उत्पन्न होने िाली कठोर आिाज। लेवकन िे चांपक क
े पेडोां से पराग की धूल
को रोक नहीां सकते। इसवलए प्यार करने िाला बेटा पेड को काटने का फ
ै सला करता है, लेवकन उसे उसकी मााँ
िारा ऐसा करने से रोका जाता है जो अपने बगीचे में पेड क
े सकारात्मक पक्ष को देखता है। िह कहती है वक िह
पेड उसक
े वजतना ही पुराना है और सांयोग से एक गुजर रही वचवडया की बूांदोां िारा वनर्षेवचत वकया गया है वजसे
एक अच्छा िगुन माना जाता है। इसका सकारात्मक पक्ष यह है वक पेड हर साल अपने देिताओां को चढाने क
े
वलए और अपनी बेवटयोां और बेटी की बेवटयोां को कई टोकरी फ
ू ल प्रदान करता है, हालाांवक पेड विरासत क
े रूप
में चचेरे भाई की एक पांक्तक्त में एक भयानक माइग्रेन देगा। पीला पराग कोहरा हिा में की गई पराग की पीली धूल
है जो कोहरे की तरह घना और भारी है जो पृथ्वी को किर करता है। यह कविता रामानुजन क
े पररिार में उनक
े
काव्य विल्प क
े एक बहुत ही महत्वपूणव विर्षय क
े रूप में प्रदविवत करती है। अतीत की उनकी यादें अवनिायव रूप
से उनक
े पररिार की तस्वीरें लाती हैं, खासकर उनकी माां जो आत्मदाह कर रही हैं। उनकी वहांदू विरासत का एक
सांदभव भी है क्योांवक िे कविता में देिताओां और प्राचीन मान्यताओां का उल्लेख करते हैं। विडांबना की भािना का

4. सांक
े त तब वदया जाता है जब माां बहुत गुस्से से पेड को काटने क
े विचार का विरोध करती है, भले ही िह इसक
े
कारण होने िाले माइग्रेन से बहुत बुरी तरह से पीवडत हो। उसे पेड से एक तरह का भािनात्मक लगाि है, यह
कहते हुए वक िह खुद की तरह बूढी है। 'पाररक्तथथवतकी एक कविता है वजसे एक िाक्य क
े रूप में पढा जा सकता
है। हालाांवक, प्रत्येक श्लोक का एक वििेर्ष विचार है। विचारोां क
े बीच एक आकक्तिक सांबांध है और िे एक श्लोक
से अगले तक प्रिावहत होते हैं। 'फ्लैि उसका गुस्सा'; विडांबना क
े उपयोग की एक उदाहरण क्योांवक िह पेड क
े
कटने क
े विचार से बहुत नाराज है। 'इकोलॉजी' िब्द का िास्तविक अथव यहााँ नहीां है, लेवकन कवि इस विचार से
अिगत कराता है वक एक वििेर्ष प्रकार क
े पेड में नकारात्मक और सकारात्मक दोनोां कारक हो सकते हैं और
इसवलए इसे काटने की आिश्यकता नहीां है.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Que.1. How the poet does portray his mother’s love for the Champak tree?
OR Why does the speaker get into a rage after the first rain, year after year?
OR Sketch the character of the speaker’s mother
OR How does the flowering of the champak tree affect the poet’s mother?
OR What religious or spiritual elements do you find in the poem Ecology?
Ans : Ecology is one of the popular poems of A. K. Ramanujan. The poem is about a son’s devotion to
her mother and her devotion to ecology that creates a kind of conflict between the two. In fact, the
poet’s mother gets severe migraine pain because of Red Champak Tree’s pollen. So he wants to cut
the tree but his mother stops him from doing so because of her religious and emotional sentiments
for the tree.
The poet is angry because the flowers of the Red Champak tree causes a severe headache to his
mother. The fragrance is heavy and suffocating as the yellow pollen spreads everywhere. Even the
doors of the poet’s house cannot prevent the strong smell from entering the house. The walls of the
house are able to absorb almost everything- the sounds, sights, the human voices, the harsh sounds
produced when new shoes are worn. But they cannot stop the fog of pollen dust from the Champak
trees. The loving son therefore decides to cut down the tree. But he is prevented from doing so by his
mother. She sees only the positive side of the tree. She says that the tree is as old as her and had been
fertilized by the droppings of a passing bird. So it is a good omen. The tree gives many flowers to
worship Gods and to decorate the girls of the household. It may give a terrible headache to one line
of cousins.
This poem portrays Ramanujan’s strong interest in the family. His mother has a kind of emotional
attachment to the tree. That is why she does not allow her son to cut the tree. The poem can be read
either as a single sentence or in stanza. There is no rhyme scheme in the poem. The poet uses number
of literary devices in the poem like metaphor, personification and simile.
--------------------------------------------------------------xx--------------------------------------------------------------------