SlideShare a Scribd company logo
1 of 36
MEMAHAMI
GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd




KARYA SASTRA
    BALI

                      SMK
GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
TUJUAN PBM
Melalui menyimak bentuk-bentuk karya sastra
  Bali siswa diharapkan
• Mampu menguraikan periodisasi kesusastraan
  Bali.
• Dapat membuat iktisar atau ringkasan tentang
  kesusastraan bali.
• Mampu menjawab pertayaaaan berkaitan
  dengan periodisasi kesusastraan Bali.

  GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
SUKSMAN KASUSASTRAN
Kasusastraan makawit saking basa sansekerta inggih
punika sastra. Polih penganter “ka” miwah pengiring
“an” dados kasusastraan. Sastra mateges Sas sane
mearti nyukat-nyikut wiadin ngukur (mengukur), tra
artinne piranti (serana/alat). Sastra inggih punika
aksara piranti ngajahin tatwa utawi kaweruhan (ilmu).
Susastra teges-ipun daging sesuratan sane becik
/utama. Kasusastran dados artin ipun palaning
reriptayan Sang Kawiswara malarapan antuk pawisik
(ilham/wahyu) sane kaiket (dikarang) basa utawi
aksara sane lengut.Kalengutannyane punika marupa:


 GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
• gancaran/kakawian sane nenten kaiket utawi
  ketah kabaos prosa,
• Tembang (kakawian sane kaiket uer-uger utai
  ketah kabaos puisi,
• Palawakia kekawian sane kaiket uger-uger
  sesuratan, sakemaon rikalaning ngwacen
  patut katembangang, puniki ketah kabaos
  prosa liris.



  GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
Kesusastraan Bali inggih punika saluiring karya
sastra sane             nyaritayang paindikan
pasimakrama (masyarakat) ring Bali sane
katuturang nganggen basa. Kasusastraan Bali
kapalih dados kalih inggih punika:
•Kasusastraan Bali Purwa
•Kasusastraan Bali Anyar


  GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
KASUSASTRAAN BALI PURWA
Kasusastraan Bali purwa inggih punika saluiring karya sastra
sane nyaritayang paindikan pasimakrama ring Bali sane
durung keni pangaruh asing sane katuturang ngangge basa.
Kasusastraan Bali purwa puniki kapalih malih dados kalih,
inggih punika :
• Kasusatraan Gantian (lisan) satua, cacimpedan,
wawangsalan, miwah sane lianan (msl).
•Kasusastraan Sasuratan (tulis) weda, babad, wariga, msl.
     Wenten taler sane mamalih wangun kasusastraan Bali
purwa dados kalih :
Kasusastraan gancaran (bebas)  satua, cacimpedan, msl.
Kasusastraan tembang (terikat)  kidung, kakawin, msl.


   GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
1.    Gancaran (prosa)
      Wenten makeh soroh gancaran ring kasusastraan Bali purwa
sakadi ring sor puniki :
a.    Satua, conto : satua Pan Belog, Pan Balang Tamak, I Siap Selem.
b.    Babad, conto : babad Dalem, Blahbatuh, msl.
c.    Mitos, conto : Dewi Sri, Dalem Belingkah, msl.
d.    Legenda, conto : Pura Pulaki, Tirta Empul, msl.
e.    Prasasti, conto : prasasti Bebetin, Belanjong, msl.
f.    Epos, conto : Mahabharata, msl.
g.    Tantri, conto : Ni Diah Tantri, msl.
h.    Pralambang (Basita Paribasa), kapalih dados 16.

(1) sesonggan, (2) sesenggakan, (3) sesawangan, (4) papindan, (5)
      sesemon, (6) sloka, (7) sesimbing, (8) wewangsalan, (9)
      peparikan, (10) cecangkitan, (11) raos ngémpélin, (12)
      cecimpedan, (13) cecangkriman, (14) bebladbadan, (15)
      sesapan, lan (16) tetingkesan.



      GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd            7
SESONGGAN
• Sesonggan, inggih punika sering kanggén
  nyindir, sakéwanten wangun sesonggan
  wénten sané kamedalang jangkep, madaging
  katerangannyané. Taler, wénten sané nénten
  jangkep, santukan katerangannyané sampun
  kauningin.
Conto:
• kudiang nekepin andus
• abias pasih
Sesenggakan,
   Wangun lengkara sesenggakan setata
    kariinin antuk kruna buka, taler nganggén
    wangun sampiran tur kalanturang antuk
    wangun katerangannyané sané kaanggén
    paimbangan,       ping     untat      wau
    suksmannyané. Ring asapunapiné, yéning
    gumanti suksmannyané sampun sinah
    pisan,     nénten     malih      madaging
    suksmannyané.
   conto : buka batun buluane nglintik tuah
    abesik, suksmanipun kaucapang sakadi
    anake sane nenten madue nyama wiadin
    timpal, wantah ipun padidiana.
                                                9
SESAWANGAN
• Sesawangan, dagingnyané indik pangrumrum,
  mawinan wangunnyané masaih pisan ring
  papindan, taler akidiké mirip sakadi sesemon,
  sakéwanten yéning wangun sesawangan
  nganggén cihna buka, luir, kadi, alah, péndah
  kadi, waluya kadi.
• Conto:
• muané buka bulan nadarin
• susuné luir nyuh gadingé kembar
PAPINDAN
• Wangun papindan masaih ring sesawangan,
  miwah sesemon, sakéwanten papindan
  nganggén anusuara. Papindan, tegesipun:
  gegambaran buka, yéning imbangang pateh
  sakadi: mirib tekén........, upami: papindan
  kedis, tegesnyané: wangun gambaré mirib
  kedis. Mapinda sedih, tegesnyané mirip buka
  anaké sedih. Sané dados papindan kruna aran
  sané polih anusuara.
• Conto:
• lambéné barak ngatirah
• gegaéné mamukal
SESEMON
• Sesemon pateh sakadi sesimbing, sakéwanten
  basa pangwedarnyané alus nudut kayun. Makéh
  kaanggén malelemesan utawi pangrumrum anak
  istri, tur sering kasurat nganggé pupuh.
Conto:
• Sané Lanang: “Béh, napi kadén melah pisan sekar
  cempakané punika, yéning titiang polih ngalap
  tur nyumpangang ambat ya legan manah
  titiangé.”
• Sané Istri: “Napi gunané ngalap sekar kadi puniki,
  sané tan paguna, napi malih kasuén-suén pastika
SLOKA
• Wangun sloka, lengkarannyané nganggén
  kruna frasa buka slokané utawi kadi slokané.
• Conto:
• buka slokané ajum-ajum puuh, pamuput ipun
  pacang pocol
• buka slokané genité bakat gasgas
Wewangsalan
• , Wewangsalan kawangun antuk lengkara
  kalih baris, lengkara sané riinan dados
  bantang/sampiran, lengkara sané
  pungkuran teges sujatinnyané, miwah
  nganggén purwakanti.
• conto : asep menyan majegau, nakep
  lengar aji kau.
• bedég majemuh bangsing di banjar, jegég
  buin lemuh langsing lanjar

                                            14
Peparikan
• , Peparikan masaih ring wewangsalan,
  sakéwanten kawangun antuk petang
  baris,
• conto : be curik mabasa manis,
  bungkung pendok sedeng di tujuh,
  bajang cerik kenyungne manis, selat
  tembok makita nyujuh.


                                         15
SESIMBING
• Sesimbing pinaka ucapan pralambang sané
  banget pedes ngawinang sang kasesimbingin
  jengah miwah sebet, santukan marasa ring
  kasesimbingin.
• Conto:
• Kadang tan tinolihan, tegesnyané anak sané
  ngutamayang padéwékan kémanten, nénten
  ngrunguang nyama utawi anak tiosan.
• Bé di pangoréngané baang ngeléb,
  tegesnyané, sakadi anak ngambil anak istri
  bajang, sampun kakeniang sakéwanten ipun
CECANGKITAN
• Cecangkitan kanggén ri kala magegonjakan,
  ring asapunapiné taler wénten kanggén
  nguluk-uluk timpal. Mungguing wangun
  cecangkitan nganggén lengkara sané ngintar.
• Conto:
• Tain cicing déngdéng goréng jaen pisan.
• Tegesnyané: yéning déngdéngé goréng janten
  jaen, sakéwanten yéning tain cicingé goréng
  nénten dados.
RAOS NGEMPELIN
• Raos ngémpélin wangun krunannyané
  démpét, tegesnyané wénten krunannyané
  sané mateges kakalih utawi démpét.
• Conto:
• Yan makohkohan apané sakit?; makohkohan,
  tegesnyané cekéhan, miwah taler mateges
  ngohkoh tanah.
• Yan ngaé sekaa arja, tiang nyak ngaluhin;
  ngaluhin, tegesnya dadi galuh, taler mateges
  tusing nyak dadi apa-apa (ngoyong) utawi
  aluh.
CECIMPEDAN
• Cecimpedan wangunnyané kacihnayang antuk
  nganggén kruna pitakén apa ké?
• Conto:
• apa ké anak cerik matapel?
• apa ké anak ulung masuryak?
• apa ké cekuk kajengitin?
CECANGKRIMAN
• Cecangkriman maka sujatinnyané pateh ring
  cecimpedan, sakéwanten mawangun pupuh,
  ketahnyané pupuh pucung. Conto:
• Berag landung, ngelah panak cerik liu,
  méméné slélégan, panakné jekjek enjekin,
  menék tuun, méméné gelut gisiang.
• Dratdat drutdut, bingah-binguh liwat inguh,
  nyumbil sisin pagehan, padidi sing dadi
  ngranjing, néné catur, nyamané suba di
  tengah.
BLABADAN
• Bebladbadan      kawangun      antuk
  lengkara tigang palet, inggih punika
  lengkara sané kapertama pinaka
  giing       (bantang        lengkara
  salanturnyané); lengkara sané kaping
  kalih pinaka teges sujatinnyané;
  miwah lengkara sané kaping tiga
  teges paribasannyané.
CONTO BLABADAN
Sampun ko matali benang,
      gun-gun titiang sai-sai,
      kulkul sampi ko i déwa,
      nguda manéncong ngulining,
      guungan uyahé gusti,
      tulus nyopak titiang ratu,
masih matukad anas,
suluk pisan ring i gusti,
telu pindo,
SESAPAN
• Sesapan, tegesnyané nyapatin, sané
  matetujon nglungsur karahajengan mangda
  nénten keni bencana. Kawéntenan sesapan
  manut tetujonnyané, minakadi:
• Sesapan ngebah taru
  – “Ratu Betara Sangkara, titiang nglungsur taru
    duéné, mangda titiang nénten tulah.”
• Sesapan ngentasin genah tenget
  – “Jero sané nuénang genahé/marginé, tiang
    nyelang genahé, icén tiang karahajengan!”
TETIKESAN
• Tetingkesan punika kruna basa ngandap kasor,
  tegesnyané bebaos sané kanggén ri kala
  ngandapang raga.
• Conto:
• “Durusang malinggih Pak, kanggéang nénten
  wénten genah malinggih!” Kawéntenannyané,
  genah sané wénten becik, kursi empuk saha
  resik.
• “Sameton sami, duaning sampun galah,
  ngiring ka perantenan, kanggéang ulamnyané
  tasik-tasik manten!”
   Peparikan, conto : be curik mabasa manis, bungkung
    pendok sedeng di tujuh, bajang cerik kenyungne manis,
    selat tembok makita nyujuh.
   Sloka, conto : buka slokane apa ane pamula, keto ane
    kapupu; suksmanipun napi same kakaryanin, sapunika teler
    pikolihipun; yening malaksana kaon, sinah kaon sane
    oacang kapanggih.
   Bladbadan, conto : mabuah jaka; beluluk; nguluk-nguluk.
   Sesawangan, conto : buka bulanne kalemahan,
    suksmanipun; kembang lemlem.
   Papindan, conto : boke malayah alu, tegesipun boke mirib
    layah alu masepak, muncukipun.
   Cacimpedan, conto : apake anak cerik matapel ? (blauk)
   Cecangkriman, conto : bapa pucung, indeng-indeng di alas
    agung, panake koryak-koryak, di kayune ya padingkrik,
    basang pelung, tendase majajambulan.

    GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd   25
2. TEMBANG
Inggih punika karya sastra sane kaiket antuk makudang-
  kudang uger-uger tur sida ngemedalang suara sane
  lengut tur menek tuwun.
Soroh tembang kapalih dados kalih, inggih punika:
  - Sekar rare,
  - sekar Alit/macapat
  - Sekar Madia miwah kidung
  -
SEKAR RARE
•   Jaring guling      •   Jaring guling
•   Made cenik         •   Made cenik
•   Dagang gantal      •   Dagang gantal
•   Pangelong          •   Pangelong
•   Jenggot uban       •   Jenggot uban
•   Ketut Garing       •   Ketut Garing
•   Mati delod pasih   •   Mati delod pasih
•   Bibi angda         •   Bibi angda
•   Janger             •   Janger
SEKAR RARE
CECIREN SEKAR RARE
• Lengkarane bawak kesaihang tekening
  kaweruhan siswane
• Nenten marupacarita lantang lan pegat-pegat
• Wirasanyane wente kadi lucu, girang miwah
  ngeninin indik pitutur
PAH-PAHAN SEKAR RARE
• GEGENDINGAN: Meong-meong, made cenik
  msl
• Jejangeran sane katah kauningin sekadi
  pantun: siap sangkur,Mula ubi msl
• Gending Sangiang: Sangianng jaran, sangiang
  dedari msl.
SEKAR ALIT
KASUSASTRAN BALI ANYAR
Kesusastraan Bali anyar inggih punika karya-karya sastra Bali
sane nyaritayang indik parikrama ring Bali sane sampun keni
iusan saking kebudayaan sane lianan. Kasusastraan Bali anyar
puniki wenten rauh warsa 1910 sane kacihnain antuk karya-
karya sane marupa cerpen. Tahun puniki taler makacihna
“tonggak lahirnya sastra Bali anyar (modern) sane kakawitin
antuk karya cerpen I Wayan Djiwa sane               majudul
“Peroempamaan, Beberapa Tjerita dalam Bahasa Bali”. Kar I
Wayan I Djiwa puniki taler kasarengin olih pengawi-pengawi
sane lianan sane ngaryanin boya ja cerpen kemanten,
nanging wenten taler karya-karya sane mawangun novel
miwah drama. Kasusastraan Bali anyar puniki nglimbak tur
kalastariang kantos mangkin.


   GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
Kesusastraan Bali anyar puniki kapalih dados :
1. Gancaran (prosa)
   Cerpen, conto : Gamia Gamana, Kulkul Bulus, msl.
    Novel, conto : Gita Ning Nusa Alit, Sembalun Rinjani,
   msl.
     Drama, conto : Gusti Ayu Klatir, Masan Cengkehen
   Nedeng Mabunga.
2. Tembang (puisi)
   Soroh tembang ring kasusastraan Bali anyar puniki
   nenten kaiket antuk guru laghu, padalingsa, miwah
   sane     lianan sakadi sane ngiket tembang ring
   kasusastraan Bali purwa.
    Conto : Idup lan Mati, Sasih Karo ring Bali, Margarana,
   msl.


   GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
Kasusastraan Bali taler kapalih malih dados :
Kasusastraan struktural, inggih punika karya-
  karya sastra Bali sane nganggen basa Bali
  kemanten.
Kasusastraan fungsional, inggih punika karya
  sastra sane kasurat nganggen basa Jawa kuna.



  GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
Kasusastraan tulis ring Bali minab sampun wenten tur
nglimbak duk pamadegan Raja Waturenggong ring XVI.
Ring pamadegan Dalem Gelgel puniki kawentenang
pengawi- pengawi Bali wastannyane nglimbak kantos
mangkin, inggih punika Dang Hyang Nirartha taler Ki
Dauh Bale Agung. Dang Hyang Nirartha ngawentenang
karya-karya sane nglimbak kantos mangkin, sakadi
Kidung Sebun Bangkung, Sara Kusuma, Ewer, Mahisa
Megat Kung, Dharma Sunia Keling, miwah sane lianan.
Ki Dauh Bale Agung taler ngawentenang karya sastra,
sakadi : Rereng Canggu, Wilet, Wukir Padelegan,
Segaragunung, Jagul Tua, miwah sane lianan. Wenten
makeh        pisan pangawi taler karyannyane ring
kasusastraan Bali purwa puniki sane kalestariang kantos
mangkin. Kasusastraan Bali purwa puniki kapalih dados
kalih inggih punika gancaran lan tembang.
   GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
RUJUKAN
•   Bagus, I Gusti Ngurah, dkk. 1979/1980. Peribahasa dalam Bahasa Bali. Singaraja: FKIP
    Universitas Udayana.
•   Gautama, Budha, Wayan. 2004. Pralambang Basa Bali. Denpasar: CV. Kayumas Agung.
•   Ginarsa, Ketut. 1984. Paribasa Bali. Balai Penelitian Bahasa Singaraja, Bali.
•   Poerwadarminta, W.J.S. 1987. Kamus Umum Bahasa Indonesi. Diolah kembali oleh Pusat
    Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. Jakarta:
    Balai Pustaka.
•   Rozak Zaidan, Abdul, dkk., 2000. Kamus Istilah Sastra. Jakarta: Balai Pustaka
•   Simpen, W. AB., 2004. Basita Paribasa. Denpasar: Upada Sastra.
•   Sudjiman, Panuti, Ed.1986. Kamus Istilah Sastra. Jakarta: Penerbit PT Gramedia.
•   Tinggen, I Nengah. 1988. Aneka Rupa Paribasa Bali. Singaraja: Percetakan Rhika Dewata.
•   Tim Penyusun. 2005. Kasusastran Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Provinsi Bali.
•   Tim Penyusun. 2006. Paribasa Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Provinsi Bali, Badan
    Pembina Bahasa, Aksara, dan Sastra Bali Provinsi Bali.
•   Warna, I Wayan. 1993. Kamus Bali-Indonesia. Denpasar: Dinas Pengajaran Daerah Tingkat I
    Bali.

     GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
OM SHANTI SHANTI SHANTI OM

More Related Content

What's hot

BASITA PARIBASA KELAS XI.pptx
BASITA PARIBASA KELAS XI.pptxBASITA PARIBASA KELAS XI.pptx
BASITA PARIBASA KELAS XI.pptxRevalinaVazkya
 
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJULIADI SUPADI
 
Periodisasi Sastra Indonesia
Periodisasi Sastra IndonesiaPeriodisasi Sastra Indonesia
Periodisasi Sastra IndonesiaDedi Irawan
 
Sejarah kerajaan sriwijaya
Sejarah kerajaan sriwijayaSejarah kerajaan sriwijaya
Sejarah kerajaan sriwijayaBhetari Widya
 
ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...
ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...
ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...Deli Maulana Jabet
 
Peradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool Jakarta
Peradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool JakartaPeradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool Jakarta
Peradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool JakartaFadhira Mediana
 
Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)
Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)
Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)Lailatul Fitriyah
 
Makalah Fonologi Fonetik dan Fonemik
Makalah Fonologi Fonetik dan FonemikMakalah Fonologi Fonetik dan Fonemik
Makalah Fonologi Fonetik dan FonemikShelaOktavia
 
ppt novel basa sunda (kelompok 4)
ppt novel basa sunda (kelompok 4)ppt novel basa sunda (kelompok 4)
ppt novel basa sunda (kelompok 4)Puput Ym
 
Kerajaan samudera pasai kelompok 2
Kerajaan samudera pasai kelompok 2Kerajaan samudera pasai kelompok 2
Kerajaan samudera pasai kelompok 2regiandira739
 
KARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIA
KARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIAKARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIA
KARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIAKusmiati
 
Musik Tradisional Jawa Barat
Musik Tradisional Jawa BaratMusik Tradisional Jawa Barat
Musik Tradisional Jawa BaratNadia Azahra
 

What's hot (20)

BASITA PARIBASA KELAS XI.pptx
BASITA PARIBASA KELAS XI.pptxBASITA PARIBASA KELAS XI.pptx
BASITA PARIBASA KELAS XI.pptx
 
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
 
Periodisasi Sastra Indonesia
Periodisasi Sastra IndonesiaPeriodisasi Sastra Indonesia
Periodisasi Sastra Indonesia
 
Peradaban inca
Peradaban incaPeradaban inca
Peradaban inca
 
Sejarah kerajaan sriwijaya
Sejarah kerajaan sriwijayaSejarah kerajaan sriwijaya
Sejarah kerajaan sriwijaya
 
ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...
ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...
ALAT YANG DIGUNAKAN PADA ZAMAN BATU DAN ZAMAN LOGAM Kliping Oleh Nanda Elfira...
 
Kerajaan Mataram Kuno
Kerajaan Mataram KunoKerajaan Mataram Kuno
Kerajaan Mataram Kuno
 
Peradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool Jakarta
Peradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool JakartaPeradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool Jakarta
Peradaban India Kuno (Sejarah Peminatan) oleh X IIS 2 SMA Labschool Jakarta
 
Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)
Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)
Presentasi seni budaya (Tari burung enggang)
 
Sejarah Agama Hindu Kb 1
Sejarah Agama Hindu Kb 1Sejarah Agama Hindu Kb 1
Sejarah Agama Hindu Kb 1
 
Kasusastraan tembang bali
Kasusastraan tembang baliKasusastraan tembang bali
Kasusastraan tembang bali
 
Makalah Fonologi Fonetik dan Fonemik
Makalah Fonologi Fonetik dan FonemikMakalah Fonologi Fonetik dan Fonemik
Makalah Fonologi Fonetik dan Fonemik
 
ppt novel basa sunda (kelompok 4)
ppt novel basa sunda (kelompok 4)ppt novel basa sunda (kelompok 4)
ppt novel basa sunda (kelompok 4)
 
Kerajaan samudera pasai kelompok 2
Kerajaan samudera pasai kelompok 2Kerajaan samudera pasai kelompok 2
Kerajaan samudera pasai kelompok 2
 
Kerajaan Banjar
Kerajaan BanjarKerajaan Banjar
Kerajaan Banjar
 
KARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIA
KARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIAKARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIA
KARYA TULIS ILMIAH SEJARAH INDONESIA
 
Kerajaan Tarumanegara
Kerajaan TarumanegaraKerajaan Tarumanegara
Kerajaan Tarumanegara
 
Wayang
WayangWayang
Wayang
 
Musik Tradisional Jawa Barat
Musik Tradisional Jawa BaratMusik Tradisional Jawa Barat
Musik Tradisional Jawa Barat
 
Periodisasi kasusastraan bali
Periodisasi kasusastraan baliPeriodisasi kasusastraan bali
Periodisasi kasusastraan bali
 

Viewers also liked (20)

Puisi bali anyar
Puisi bali anyarPuisi bali anyar
Puisi bali anyar
 
Drama Bali
Drama BaliDrama Bali
Drama Bali
 
Kisi-kisi Soal Bahasa Bali Semester Ganjil Kelas X
Kisi-kisi Soal Bahasa Bali Semester Ganjil Kelas XKisi-kisi Soal Bahasa Bali Semester Ganjil Kelas X
Kisi-kisi Soal Bahasa Bali Semester Ganjil Kelas X
 
Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015
Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015
Kisi kisi soal basa bali.pdf 2015
 
Peparikan
PeparikanPeparikan
Peparikan
 
Kasusastraan tembang bali
Kasusastraan tembang baliKasusastraan tembang bali
Kasusastraan tembang bali
 
Malajah basa bali ring soal basa bali
Malajah basa bali ring soal basa baliMalajah basa bali ring soal basa bali
Malajah basa bali ring soal basa bali
 
Pelajahan basa bali mendengarkan cerpen
Pelajahan basa bali mendengarkan cerpenPelajahan basa bali mendengarkan cerpen
Pelajahan basa bali mendengarkan cerpen
 
Kumpulan Puisi Sekolahku
Kumpulan Puisi SekolahkuKumpulan Puisi Sekolahku
Kumpulan Puisi Sekolahku
 
Malajah Aksara Bali Sareng Juliadi
Malajah Aksara Bali Sareng JuliadiMalajah Aksara Bali Sareng Juliadi
Malajah Aksara Bali Sareng Juliadi
 
Cacimpedan Bahasa Bali
Cacimpedan Bahasa BaliCacimpedan Bahasa Bali
Cacimpedan Bahasa Bali
 
Cara pengetikan bali dj
Cara pengetikan bali djCara pengetikan bali dj
Cara pengetikan bali dj
 
Bali Simbar B
Bali Simbar BBali Simbar B
Bali Simbar B
 
Kembang cempaka
Kembang cempakaKembang cempaka
Kembang cempaka
 
Tembang gambuh wedhatama pada 13-18
Tembang gambuh  wedhatama pada 13-18       Tembang gambuh  wedhatama pada 13-18
Tembang gambuh wedhatama pada 13-18
 
Makalah kerukunan antar umat beragama
Makalah kerukunan antar umat beragamaMakalah kerukunan antar umat beragama
Makalah kerukunan antar umat beragama
 
Pasang aksara
Pasang aksaraPasang aksara
Pasang aksara
 
Puisi_b
Puisi_bPuisi_b
Puisi_b
 
MATEMATIKA DAN CINTA
MATEMATIKA DAN CINTAMATEMATIKA DAN CINTA
MATEMATIKA DAN CINTA
 
B. jawa macapat
B. jawa   macapatB. jawa   macapat
B. jawa macapat
 

Similar to Kasusastraan bali ... s.2

Anggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALIAnggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALIJULIADI SUPADI
 
Materi pembelajaran
Materi pembelajaranMateri pembelajaran
Materi pembelajaranrizal92
 
Kamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'e
Kamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'eKamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'e
Kamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'ePejuangKeadilan2
 
Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda MiaNuril
 
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdfTembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdfAunillahiAesyi
 
Mendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta printMendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta printHerdinNurdin1
 
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...Benny103590
 
Kepentingan sastera dalam kehidupan
Kepentingan sastera dalam kehidupan Kepentingan sastera dalam kehidupan
Kepentingan sastera dalam kehidupan FatimiNorizan1
 
Tutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaranTutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaranfazri Rahim
 
Tembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdfTembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdf25NailaPutriF
 
Tutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaranTutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaranfazri Rahim
 

Similar to Kasusastraan bali ... s.2 (20)

basita paribasa
basita paribasabasita paribasa
basita paribasa
 
Anggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALIAnggah ungguhing lengkara BASA BALI
Anggah ungguhing lengkara BASA BALI
 
Materi pembelajaran
Materi pembelajaranMateri pembelajaran
Materi pembelajaran
 
Pidarta
PidartaPidarta
Pidarta
 
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 BAHASA DAERAH  BALI KLS XI  BAHASA DAERAH  BALI KLS XI
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 
Pidarta dan Materi Pidarta
Pidarta dan Materi PidartaPidarta dan Materi Pidarta
Pidarta dan Materi Pidarta
 
Pidarta
PidartaPidarta
Pidarta
 
Sisindiran
SisindiranSisindiran
Sisindiran
 
Kamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'e
Kamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'eKamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'e
Kamus Bahasa Bare'e (Bare'e-Taal woordenboek), Indonesia - Bare'e
 
Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda
 
Puisi lama-2
Puisi lama-2Puisi lama-2
Puisi lama-2
 
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdfTembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
 
Pantun
PantunPantun
Pantun
 
Soal penelitian
Soal penelitianSoal penelitian
Soal penelitian
 
Mendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta printMendidik dengan cinta print
Mendidik dengan cinta print
 
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
REPRESENTASI NILAI NILAI KARAKTER DAN MORALITAS PADA TEMBANG PANGKUR MELALUI ...
 
Kepentingan sastera dalam kehidupan
Kepentingan sastera dalam kehidupan Kepentingan sastera dalam kehidupan
Kepentingan sastera dalam kehidupan
 
Tutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaranTutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaran
 
Tembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdfTembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdf
Tembung Macapat_24_Naila Putri F_XI MIPA 2.pdf
 
Tutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaranTutorial pembelajaran
Tutorial pembelajaran
 

More from SMK Negeri 2 Denpasar, Bali (15)

BAHASA DAERAH BALI KLS XII
BAHASA DAERAH BALI KLS  XIIBAHASA DAERAH BALI KLS  XII
BAHASA DAERAH BALI KLS XII
 
Buku Bahasa Bali KLS x
 Buku Bahasa Bali  KLS x Buku Bahasa Bali  KLS x
Buku Bahasa Bali KLS x
 
Trend baru 2020 bisnis ngopi dapat income
Trend baru 2020 bisnis ngopi dapat incomeTrend baru 2020 bisnis ngopi dapat income
Trend baru 2020 bisnis ngopi dapat income
 
Puisi bali anyar
Puisi bali anyarPuisi bali anyar
Puisi bali anyar
 
Periodisasi kasusastraan Bali
Periodisasi kasusastraan BaliPeriodisasi kasusastraan Bali
Periodisasi kasusastraan Bali
 
Silabus xii k 13
Silabus xii k 13Silabus xii k 13
Silabus xii k 13
 
Silabus xi kk 13
Silabus xi  kk  13Silabus xi  kk  13
Silabus xi kk 13
 
S ilabus basa bali kls x k 13
S ilabus  basa bali kls x k  13S ilabus  basa bali kls x k  13
S ilabus basa bali kls x k 13
 
Bisnis visioner 2016
Bisnis visioner 2016Bisnis visioner 2016
Bisnis visioner 2016
 
Sorohan lan fungsi aksara baliné
Sorohan  lan fungsi aksara balinéSorohan  lan fungsi aksara baliné
Sorohan lan fungsi aksara baliné
 
7. model pembelajaran ,120209
7. model pembelajaran ,1202097. model pembelajaran ,120209
7. model pembelajaran ,120209
 
Metode pembelajaran
Metode pembelajaranMetode pembelajaran
Metode pembelajaran
 
Persentasi trading
Persentasi tradingPersentasi trading
Persentasi trading
 
Persentasi trading
Persentasi tradingPersentasi trading
Persentasi trading
 
Menulis lontar kls xi
Menulis lontar kls xiMenulis lontar kls xi
Menulis lontar kls xi
 

Recently uploaded

Latsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNS
Latsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNSLatsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNS
Latsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNSdheaprs
 
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfSalinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfWidyastutyCoyy
 
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTKeterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTIndraAdm
 
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CModul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CAbdiera
 
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)MustahalMustahal
 
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdfModul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdfanitanurhidayah51
 
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdfaksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfsdn3jatiblora
 
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdfMAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdfChananMfd
 
MATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITAS
MATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITASMATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITAS
MATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITASbilqisizzati
 
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxRefleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxIrfanAudah1
 
ppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.ppt
ppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.pptppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.ppt
ppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.pptAgusRahmat39
 
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk HidupUT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidupfamela161
 
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...Kanaidi ken
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSovyOktavianti
 
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxMembuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxNurindahSetyawati1
 
PPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptx
PPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptxPPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptx
PPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptxssuser8905b3
 
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxPendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxdeskaputriani1
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikaAtiAnggiSupriyati
 
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxPerumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxadimulianta1
 
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDPPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDNurainiNuraini25
 

Recently uploaded (20)

Latsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNS
Latsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNSLatsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNS
Latsol TWK Nasionalisme untuk masuk CPNS
 
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfSalinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
 
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTKeterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
 
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CModul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
 
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
 
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdfModul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
 
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdfaksi nyata sosialisasi  Profil Pelajar Pancasila.pdf
aksi nyata sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
 
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdfMAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
 
MATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITAS
MATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITASMATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITAS
MATEMATIKA EKONOMI MATERI ANUITAS DAN NILAI ANUITAS
 
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxRefleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
 
ppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.ppt
ppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.pptppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.ppt
ppt-akhlak-tercela-foya-foya-riya-sumah-takabur-hasad asli.ppt
 
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk HidupUT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
 
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
 
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxMembuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
 
PPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptx
PPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptxPPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptx
PPT AKUNTANSI KEUANGAN MENENGAH DUA.pptx
 
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxPendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
 
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxPerumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
 
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDPPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
 

Kasusastraan bali ... s.2

  • 1. MEMAHAMI GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd KARYA SASTRA BALI SMK GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 2. TUJUAN PBM Melalui menyimak bentuk-bentuk karya sastra Bali siswa diharapkan • Mampu menguraikan periodisasi kesusastraan Bali. • Dapat membuat iktisar atau ringkasan tentang kesusastraan bali. • Mampu menjawab pertayaaaan berkaitan dengan periodisasi kesusastraan Bali. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 3. SUKSMAN KASUSASTRAN Kasusastraan makawit saking basa sansekerta inggih punika sastra. Polih penganter “ka” miwah pengiring “an” dados kasusastraan. Sastra mateges Sas sane mearti nyukat-nyikut wiadin ngukur (mengukur), tra artinne piranti (serana/alat). Sastra inggih punika aksara piranti ngajahin tatwa utawi kaweruhan (ilmu). Susastra teges-ipun daging sesuratan sane becik /utama. Kasusastran dados artin ipun palaning reriptayan Sang Kawiswara malarapan antuk pawisik (ilham/wahyu) sane kaiket (dikarang) basa utawi aksara sane lengut.Kalengutannyane punika marupa: GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 4. • gancaran/kakawian sane nenten kaiket utawi ketah kabaos prosa, • Tembang (kakawian sane kaiket uer-uger utai ketah kabaos puisi, • Palawakia kekawian sane kaiket uger-uger sesuratan, sakemaon rikalaning ngwacen patut katembangang, puniki ketah kabaos prosa liris. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 5. Kesusastraan Bali inggih punika saluiring karya sastra sane nyaritayang paindikan pasimakrama (masyarakat) ring Bali sane katuturang nganggen basa. Kasusastraan Bali kapalih dados kalih inggih punika: •Kasusastraan Bali Purwa •Kasusastraan Bali Anyar GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 6. KASUSASTRAAN BALI PURWA Kasusastraan Bali purwa inggih punika saluiring karya sastra sane nyaritayang paindikan pasimakrama ring Bali sane durung keni pangaruh asing sane katuturang ngangge basa. Kasusastraan Bali purwa puniki kapalih malih dados kalih, inggih punika : • Kasusatraan Gantian (lisan) satua, cacimpedan, wawangsalan, miwah sane lianan (msl). •Kasusastraan Sasuratan (tulis) weda, babad, wariga, msl. Wenten taler sane mamalih wangun kasusastraan Bali purwa dados kalih : Kasusastraan gancaran (bebas)  satua, cacimpedan, msl. Kasusastraan tembang (terikat)  kidung, kakawin, msl. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 7. 1. Gancaran (prosa) Wenten makeh soroh gancaran ring kasusastraan Bali purwa sakadi ring sor puniki : a. Satua, conto : satua Pan Belog, Pan Balang Tamak, I Siap Selem. b. Babad, conto : babad Dalem, Blahbatuh, msl. c. Mitos, conto : Dewi Sri, Dalem Belingkah, msl. d. Legenda, conto : Pura Pulaki, Tirta Empul, msl. e. Prasasti, conto : prasasti Bebetin, Belanjong, msl. f. Epos, conto : Mahabharata, msl. g. Tantri, conto : Ni Diah Tantri, msl. h. Pralambang (Basita Paribasa), kapalih dados 16. (1) sesonggan, (2) sesenggakan, (3) sesawangan, (4) papindan, (5) sesemon, (6) sloka, (7) sesimbing, (8) wewangsalan, (9) peparikan, (10) cecangkitan, (11) raos ngémpélin, (12) cecimpedan, (13) cecangkriman, (14) bebladbadan, (15) sesapan, lan (16) tetingkesan. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd 7
  • 8. SESONGGAN • Sesonggan, inggih punika sering kanggén nyindir, sakéwanten wangun sesonggan wénten sané kamedalang jangkep, madaging katerangannyané. Taler, wénten sané nénten jangkep, santukan katerangannyané sampun kauningin. Conto: • kudiang nekepin andus • abias pasih
  • 9. Sesenggakan,  Wangun lengkara sesenggakan setata kariinin antuk kruna buka, taler nganggén wangun sampiran tur kalanturang antuk wangun katerangannyané sané kaanggén paimbangan, ping untat wau suksmannyané. Ring asapunapiné, yéning gumanti suksmannyané sampun sinah pisan, nénten malih madaging suksmannyané.  conto : buka batun buluane nglintik tuah abesik, suksmanipun kaucapang sakadi anake sane nenten madue nyama wiadin timpal, wantah ipun padidiana. 9
  • 10. SESAWANGAN • Sesawangan, dagingnyané indik pangrumrum, mawinan wangunnyané masaih pisan ring papindan, taler akidiké mirip sakadi sesemon, sakéwanten yéning wangun sesawangan nganggén cihna buka, luir, kadi, alah, péndah kadi, waluya kadi. • Conto: • muané buka bulan nadarin • susuné luir nyuh gadingé kembar
  • 11. PAPINDAN • Wangun papindan masaih ring sesawangan, miwah sesemon, sakéwanten papindan nganggén anusuara. Papindan, tegesipun: gegambaran buka, yéning imbangang pateh sakadi: mirib tekén........, upami: papindan kedis, tegesnyané: wangun gambaré mirib kedis. Mapinda sedih, tegesnyané mirip buka anaké sedih. Sané dados papindan kruna aran sané polih anusuara. • Conto: • lambéné barak ngatirah • gegaéné mamukal
  • 12. SESEMON • Sesemon pateh sakadi sesimbing, sakéwanten basa pangwedarnyané alus nudut kayun. Makéh kaanggén malelemesan utawi pangrumrum anak istri, tur sering kasurat nganggé pupuh. Conto: • Sané Lanang: “Béh, napi kadén melah pisan sekar cempakané punika, yéning titiang polih ngalap tur nyumpangang ambat ya legan manah titiangé.” • Sané Istri: “Napi gunané ngalap sekar kadi puniki, sané tan paguna, napi malih kasuén-suén pastika
  • 13. SLOKA • Wangun sloka, lengkarannyané nganggén kruna frasa buka slokané utawi kadi slokané. • Conto: • buka slokané ajum-ajum puuh, pamuput ipun pacang pocol • buka slokané genité bakat gasgas
  • 14. Wewangsalan • , Wewangsalan kawangun antuk lengkara kalih baris, lengkara sané riinan dados bantang/sampiran, lengkara sané pungkuran teges sujatinnyané, miwah nganggén purwakanti. • conto : asep menyan majegau, nakep lengar aji kau. • bedég majemuh bangsing di banjar, jegég buin lemuh langsing lanjar 14
  • 15. Peparikan • , Peparikan masaih ring wewangsalan, sakéwanten kawangun antuk petang baris, • conto : be curik mabasa manis, bungkung pendok sedeng di tujuh, bajang cerik kenyungne manis, selat tembok makita nyujuh. 15
  • 16. SESIMBING • Sesimbing pinaka ucapan pralambang sané banget pedes ngawinang sang kasesimbingin jengah miwah sebet, santukan marasa ring kasesimbingin. • Conto: • Kadang tan tinolihan, tegesnyané anak sané ngutamayang padéwékan kémanten, nénten ngrunguang nyama utawi anak tiosan. • Bé di pangoréngané baang ngeléb, tegesnyané, sakadi anak ngambil anak istri bajang, sampun kakeniang sakéwanten ipun
  • 17. CECANGKITAN • Cecangkitan kanggén ri kala magegonjakan, ring asapunapiné taler wénten kanggén nguluk-uluk timpal. Mungguing wangun cecangkitan nganggén lengkara sané ngintar. • Conto: • Tain cicing déngdéng goréng jaen pisan. • Tegesnyané: yéning déngdéngé goréng janten jaen, sakéwanten yéning tain cicingé goréng nénten dados.
  • 18. RAOS NGEMPELIN • Raos ngémpélin wangun krunannyané démpét, tegesnyané wénten krunannyané sané mateges kakalih utawi démpét. • Conto: • Yan makohkohan apané sakit?; makohkohan, tegesnyané cekéhan, miwah taler mateges ngohkoh tanah. • Yan ngaé sekaa arja, tiang nyak ngaluhin; ngaluhin, tegesnya dadi galuh, taler mateges tusing nyak dadi apa-apa (ngoyong) utawi aluh.
  • 19. CECIMPEDAN • Cecimpedan wangunnyané kacihnayang antuk nganggén kruna pitakén apa ké? • Conto: • apa ké anak cerik matapel? • apa ké anak ulung masuryak? • apa ké cekuk kajengitin?
  • 20. CECANGKRIMAN • Cecangkriman maka sujatinnyané pateh ring cecimpedan, sakéwanten mawangun pupuh, ketahnyané pupuh pucung. Conto: • Berag landung, ngelah panak cerik liu, méméné slélégan, panakné jekjek enjekin, menék tuun, méméné gelut gisiang. • Dratdat drutdut, bingah-binguh liwat inguh, nyumbil sisin pagehan, padidi sing dadi ngranjing, néné catur, nyamané suba di tengah.
  • 21. BLABADAN • Bebladbadan kawangun antuk lengkara tigang palet, inggih punika lengkara sané kapertama pinaka giing (bantang lengkara salanturnyané); lengkara sané kaping kalih pinaka teges sujatinnyané; miwah lengkara sané kaping tiga teges paribasannyané.
  • 22. CONTO BLABADAN Sampun ko matali benang, gun-gun titiang sai-sai, kulkul sampi ko i déwa, nguda manéncong ngulining, guungan uyahé gusti, tulus nyopak titiang ratu, masih matukad anas, suluk pisan ring i gusti, telu pindo,
  • 23. SESAPAN • Sesapan, tegesnyané nyapatin, sané matetujon nglungsur karahajengan mangda nénten keni bencana. Kawéntenan sesapan manut tetujonnyané, minakadi: • Sesapan ngebah taru – “Ratu Betara Sangkara, titiang nglungsur taru duéné, mangda titiang nénten tulah.” • Sesapan ngentasin genah tenget – “Jero sané nuénang genahé/marginé, tiang nyelang genahé, icén tiang karahajengan!”
  • 24. TETIKESAN • Tetingkesan punika kruna basa ngandap kasor, tegesnyané bebaos sané kanggén ri kala ngandapang raga. • Conto: • “Durusang malinggih Pak, kanggéang nénten wénten genah malinggih!” Kawéntenannyané, genah sané wénten becik, kursi empuk saha resik. • “Sameton sami, duaning sampun galah, ngiring ka perantenan, kanggéang ulamnyané tasik-tasik manten!”
  • 25. Peparikan, conto : be curik mabasa manis, bungkung pendok sedeng di tujuh, bajang cerik kenyungne manis, selat tembok makita nyujuh.  Sloka, conto : buka slokane apa ane pamula, keto ane kapupu; suksmanipun napi same kakaryanin, sapunika teler pikolihipun; yening malaksana kaon, sinah kaon sane oacang kapanggih.  Bladbadan, conto : mabuah jaka; beluluk; nguluk-nguluk.  Sesawangan, conto : buka bulanne kalemahan, suksmanipun; kembang lemlem.  Papindan, conto : boke malayah alu, tegesipun boke mirib layah alu masepak, muncukipun.  Cacimpedan, conto : apake anak cerik matapel ? (blauk)  Cecangkriman, conto : bapa pucung, indeng-indeng di alas agung, panake koryak-koryak, di kayune ya padingkrik, basang pelung, tendase majajambulan. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd 25
  • 26. 2. TEMBANG Inggih punika karya sastra sane kaiket antuk makudang- kudang uger-uger tur sida ngemedalang suara sane lengut tur menek tuwun. Soroh tembang kapalih dados kalih, inggih punika: - Sekar rare, - sekar Alit/macapat - Sekar Madia miwah kidung -
  • 27. SEKAR RARE • Jaring guling • Jaring guling • Made cenik • Made cenik • Dagang gantal • Dagang gantal • Pangelong • Pangelong • Jenggot uban • Jenggot uban • Ketut Garing • Ketut Garing • Mati delod pasih • Mati delod pasih • Bibi angda • Bibi angda • Janger • Janger
  • 28. SEKAR RARE CECIREN SEKAR RARE • Lengkarane bawak kesaihang tekening kaweruhan siswane • Nenten marupacarita lantang lan pegat-pegat • Wirasanyane wente kadi lucu, girang miwah ngeninin indik pitutur
  • 29. PAH-PAHAN SEKAR RARE • GEGENDINGAN: Meong-meong, made cenik msl • Jejangeran sane katah kauningin sekadi pantun: siap sangkur,Mula ubi msl • Gending Sangiang: Sangianng jaran, sangiang dedari msl.
  • 31. KASUSASTRAN BALI ANYAR Kesusastraan Bali anyar inggih punika karya-karya sastra Bali sane nyaritayang indik parikrama ring Bali sane sampun keni iusan saking kebudayaan sane lianan. Kasusastraan Bali anyar puniki wenten rauh warsa 1910 sane kacihnain antuk karya- karya sane marupa cerpen. Tahun puniki taler makacihna “tonggak lahirnya sastra Bali anyar (modern) sane kakawitin antuk karya cerpen I Wayan Djiwa sane majudul “Peroempamaan, Beberapa Tjerita dalam Bahasa Bali”. Kar I Wayan I Djiwa puniki taler kasarengin olih pengawi-pengawi sane lianan sane ngaryanin boya ja cerpen kemanten, nanging wenten taler karya-karya sane mawangun novel miwah drama. Kasusastraan Bali anyar puniki nglimbak tur kalastariang kantos mangkin. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 32. Kesusastraan Bali anyar puniki kapalih dados : 1. Gancaran (prosa) Cerpen, conto : Gamia Gamana, Kulkul Bulus, msl. Novel, conto : Gita Ning Nusa Alit, Sembalun Rinjani, msl. Drama, conto : Gusti Ayu Klatir, Masan Cengkehen Nedeng Mabunga. 2. Tembang (puisi) Soroh tembang ring kasusastraan Bali anyar puniki nenten kaiket antuk guru laghu, padalingsa, miwah sane lianan sakadi sane ngiket tembang ring kasusastraan Bali purwa. Conto : Idup lan Mati, Sasih Karo ring Bali, Margarana, msl. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 33. Kasusastraan Bali taler kapalih malih dados : Kasusastraan struktural, inggih punika karya- karya sastra Bali sane nganggen basa Bali kemanten. Kasusastraan fungsional, inggih punika karya sastra sane kasurat nganggen basa Jawa kuna. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 34. Kasusastraan tulis ring Bali minab sampun wenten tur nglimbak duk pamadegan Raja Waturenggong ring XVI. Ring pamadegan Dalem Gelgel puniki kawentenang pengawi- pengawi Bali wastannyane nglimbak kantos mangkin, inggih punika Dang Hyang Nirartha taler Ki Dauh Bale Agung. Dang Hyang Nirartha ngawentenang karya-karya sane nglimbak kantos mangkin, sakadi Kidung Sebun Bangkung, Sara Kusuma, Ewer, Mahisa Megat Kung, Dharma Sunia Keling, miwah sane lianan. Ki Dauh Bale Agung taler ngawentenang karya sastra, sakadi : Rereng Canggu, Wilet, Wukir Padelegan, Segaragunung, Jagul Tua, miwah sane lianan. Wenten makeh pisan pangawi taler karyannyane ring kasusastraan Bali purwa puniki sane kalestariang kantos mangkin. Kasusastraan Bali purwa puniki kapalih dados kalih inggih punika gancaran lan tembang. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 35. RUJUKAN • Bagus, I Gusti Ngurah, dkk. 1979/1980. Peribahasa dalam Bahasa Bali. Singaraja: FKIP Universitas Udayana. • Gautama, Budha, Wayan. 2004. Pralambang Basa Bali. Denpasar: CV. Kayumas Agung. • Ginarsa, Ketut. 1984. Paribasa Bali. Balai Penelitian Bahasa Singaraja, Bali. • Poerwadarminta, W.J.S. 1987. Kamus Umum Bahasa Indonesi. Diolah kembali oleh Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. Jakarta: Balai Pustaka. • Rozak Zaidan, Abdul, dkk., 2000. Kamus Istilah Sastra. Jakarta: Balai Pustaka • Simpen, W. AB., 2004. Basita Paribasa. Denpasar: Upada Sastra. • Sudjiman, Panuti, Ed.1986. Kamus Istilah Sastra. Jakarta: Penerbit PT Gramedia. • Tinggen, I Nengah. 1988. Aneka Rupa Paribasa Bali. Singaraja: Percetakan Rhika Dewata. • Tim Penyusun. 2005. Kasusastran Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Provinsi Bali. • Tim Penyusun. 2006. Paribasa Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Provinsi Bali, Badan Pembina Bahasa, Aksara, dan Sastra Bali Provinsi Bali. • Warna, I Wayan. 1993. Kamus Bali-Indonesia. Denpasar: Dinas Pengajaran Daerah Tingkat I Bali. GURU BIDANG STUDY BASA BALI I MADE JULIADI SUPADI,S.Pd
  • 36. OM SHANTI SHANTI SHANTI OM

Editor's Notes

  1. NGIRING AJEGANG BALINE ANTUK MALAJAHIN KASUSASTRAN BALI